Pitbull ve tehlikeli sayılan diğer kopek ırkları Hem Turkiye’de hem de dunyada yıllardır tartışılan bir konu. pitbulların saldırılarla anılması tesaduf mu? Bu noktada insanların kopeklerle ilişkisinin tarihine bakmak lazım.
İnsanlar yerleşik hayata gecince kendilerine yaklaşan ceşitli kurt turlerinden uysal olanlarını yakınlarında, vahşi olanlarını da uzakta tutmaya başladılar. Kopekler uysal kurtların bugun nesli tukenmiş bir turunden evrimleşmiştir. İnsanlarda bu hayvanların hangi ozelliklerinden faydalanmak istiyorsa o işi yapanları secerek ve onları ciftleştirerek melez ırklar turettiler. Her kopek ırkı belli bir iş yapmak, insanların belirli bir ihtiyacını karşılamak icin geliştirildi. Buna doğal değil insan eliyle secilim diyoruz. Orneğin suruyu korumak, avlanan kuşu bulup geri getirmek, kızak cekmek veya sadece insanların yanında sus olmak.
[h=3]İnsanlar Pitbull ırkını neden uretmiş olabilirler?[/h] 1835 oncesi İngiltere’de ozellikle cok yaygın bir şey vardı. İngiltere ve İrlanda da buna “Bull Baiting” deniyordu. Yaptıkları şey şuydu; bir yere sabitlenmiş bir boğayı birkac tane kopekle surekli korkutmak. Bunun icinde Pitbull tarzı kopekler tasarlanmış. Bu kopeklerin ozellikleri, bacaklarının kısa, govdelerinin kalın ve ısırdıkları yerde kitlenip kalmalarıdır. Gunumuzde Pitbull’ların sallama refleksi de, ısırma metodu da oradan gelmektedir.
Pitbull ırklarının ve terrier ırklarının melezlenerek oluşturulan yeni ırka “Bull Terrier” ismi verilmektedir. Amerika ve İngiltere arasında yaşanan koloni gocleri sırasında, Stat Bull Sheet Terrier’ler alınıp, Amerika’ya getirilir. Daha sonraları ırk Amerika’da biraz revize edilir. Boylelikle, Amerikan Pitbull Terrier dediğimiz bir ırk, yavaş yavaş ortaya cıkmaya başlar. Sonrasında bu ırk, sevenleri tarafından koruma altına alınıyor. Amerikan Staff Bull Sheet Terrier ile Amerikan Pitbull Terrier arasından secilim, agresif olmayan, saldırgan olmayan, daha kemikli, daha hantal yapıda ve ağır kopeklerin secilmesiyle ortaya cıkıyor. Bu Bull Terrier ile başlayan hikaye Amerikan Bull ile şuan en minyatur şekline kadar gelmiş vaziyette.
[h=3]Bir kopek sadece ırkı yuzunden tehlike arz eder mi?[/h] Turkiye’de buna dair bir veri yok. Fakat İngiltere’de yapılan bir araştırmaya gore uzmanların sadece %3’u kopeğin insanlara karşı saldırganlığının ırkı İle bağlantılı olduğunu soyluyor.
Irk populerleştikce, hata payı da artıyor ve ciddi yaralanmalar ve olumler meydana geliyor. 1970’lerde bu olayların sebebi Doberman’lardı. “Devil Dog” yani şeytan kopek adıyla cok populerdi ve yasaklanıyordu. Bu Pitbull’lardaki hikayenin aynısı Doberman’larda da oluyordu. Sonradan anlaşıldı ki Doberman’larla bir alakası yok bu olayın, fakat 1990’lardan sonra da bu olaylarda Rotvaydır’ların da adı cıkmaya başlandı. 2000 li yıllarda da Pitbull bu mecraya katılmış oldu.
Haberlerde, “bu kopekten kacın”, “bu kopek tehlikeli” gibi manşetler konmaya başlandığında, medyanın bu yanlı davranışları yuzunden, Pitbull’ların nefsi mudafaa hakları da elinden alınmış oldu. Surekli “alkollu şofor” muamelesi gormeye başladılar.
Irkların yasaklanmasına ve tehlikeli olarak nitelendirilmesine sebep olan insanlardır. hicbir kopek ırkı bilerek veya isteyerek birtakım şeyleri yapmaz. Bu tamamen sahibinin yetiştirmesine bağlıdır.
[h=3]Tehlike arz edebilecek ırkları yasaklamak bir cozum mu?[/h] Kanuna gore tehlikeli ırk olarak belirlenen kopekler kısırlaştırılmalı ve bu hayvanlara mikrocip takılmalı. Kurala uymayanlara para cezası uygulanacak kopeklerine el konulup barınaklara goturulecek ancak İngiltere’deki istatistikler yasaya rağmen kopek saldırılarının azalmadığını hatta arttığını gosteriyor. Uzmanlar bu yasanın insanların yasaklı ırklar dışındaki kopeklerin hepsinin guvenli olduğu yanılgısına kapılmasına yol actığını soyluyorlar.
[h=3]Yasak cozum getiriyor mu?[/h] Uzmanlara gore en onemli nokta toplumun kopek sahibi olmanın sorumluluğuna dair bilinclendirilmesi. Boylece kopeğin ırkından kaynaklanan ihtiyaclarını giderip uysal bir hayat surdurmesi sağlanabilir. Ayrıca tehlikeli sayılan guclu, buyuk kopeklerle bunlara sahip olan insanlara ehliyet verilmesi de bir cozum olabilir.
Tum kopeklerin doğasını anlamak yerine sadece bazı ırkların tehlikeli olarak nitelendirilmesi de beraberinde yeni riskler getiriyor. Tum dunyada olduğu gibi Turkiye’de de kopeklerle insanların ilişkilerini duzenleme cabaları devam ediyor Bununla birlikte gelen tartışmalarda bitmeyecek gibi gozukuyor.
Kaynakca:
BBC
Yazar: Tuncay Bayraktar
İnsanlar yerleşik hayata gecince kendilerine yaklaşan ceşitli kurt turlerinden uysal olanlarını yakınlarında, vahşi olanlarını da uzakta tutmaya başladılar. Kopekler uysal kurtların bugun nesli tukenmiş bir turunden evrimleşmiştir. İnsanlarda bu hayvanların hangi ozelliklerinden faydalanmak istiyorsa o işi yapanları secerek ve onları ciftleştirerek melez ırklar turettiler. Her kopek ırkı belli bir iş yapmak, insanların belirli bir ihtiyacını karşılamak icin geliştirildi. Buna doğal değil insan eliyle secilim diyoruz. Orneğin suruyu korumak, avlanan kuşu bulup geri getirmek, kızak cekmek veya sadece insanların yanında sus olmak.
[h=3]İnsanlar Pitbull ırkını neden uretmiş olabilirler?[/h] 1835 oncesi İngiltere’de ozellikle cok yaygın bir şey vardı. İngiltere ve İrlanda da buna “Bull Baiting” deniyordu. Yaptıkları şey şuydu; bir yere sabitlenmiş bir boğayı birkac tane kopekle surekli korkutmak. Bunun icinde Pitbull tarzı kopekler tasarlanmış. Bu kopeklerin ozellikleri, bacaklarının kısa, govdelerinin kalın ve ısırdıkları yerde kitlenip kalmalarıdır. Gunumuzde Pitbull’ların sallama refleksi de, ısırma metodu da oradan gelmektedir.
Pitbull ırklarının ve terrier ırklarının melezlenerek oluşturulan yeni ırka “Bull Terrier” ismi verilmektedir. Amerika ve İngiltere arasında yaşanan koloni gocleri sırasında, Stat Bull Sheet Terrier’ler alınıp, Amerika’ya getirilir. Daha sonraları ırk Amerika’da biraz revize edilir. Boylelikle, Amerikan Pitbull Terrier dediğimiz bir ırk, yavaş yavaş ortaya cıkmaya başlar. Sonrasında bu ırk, sevenleri tarafından koruma altına alınıyor. Amerikan Staff Bull Sheet Terrier ile Amerikan Pitbull Terrier arasından secilim, agresif olmayan, saldırgan olmayan, daha kemikli, daha hantal yapıda ve ağır kopeklerin secilmesiyle ortaya cıkıyor. Bu Bull Terrier ile başlayan hikaye Amerikan Bull ile şuan en minyatur şekline kadar gelmiş vaziyette.
[h=3]Bir kopek sadece ırkı yuzunden tehlike arz eder mi?[/h] Turkiye’de buna dair bir veri yok. Fakat İngiltere’de yapılan bir araştırmaya gore uzmanların sadece %3’u kopeğin insanlara karşı saldırganlığının ırkı İle bağlantılı olduğunu soyluyor.
Irk populerleştikce, hata payı da artıyor ve ciddi yaralanmalar ve olumler meydana geliyor. 1970’lerde bu olayların sebebi Doberman’lardı. “Devil Dog” yani şeytan kopek adıyla cok populerdi ve yasaklanıyordu. Bu Pitbull’lardaki hikayenin aynısı Doberman’larda da oluyordu. Sonradan anlaşıldı ki Doberman’larla bir alakası yok bu olayın, fakat 1990’lardan sonra da bu olaylarda Rotvaydır’ların da adı cıkmaya başlandı. 2000 li yıllarda da Pitbull bu mecraya katılmış oldu.
Haberlerde, “bu kopekten kacın”, “bu kopek tehlikeli” gibi manşetler konmaya başlandığında, medyanın bu yanlı davranışları yuzunden, Pitbull’ların nefsi mudafaa hakları da elinden alınmış oldu. Surekli “alkollu şofor” muamelesi gormeye başladılar.
Irkların yasaklanmasına ve tehlikeli olarak nitelendirilmesine sebep olan insanlardır. hicbir kopek ırkı bilerek veya isteyerek birtakım şeyleri yapmaz. Bu tamamen sahibinin yetiştirmesine bağlıdır.
[h=3]Tehlike arz edebilecek ırkları yasaklamak bir cozum mu?[/h] Kanuna gore tehlikeli ırk olarak belirlenen kopekler kısırlaştırılmalı ve bu hayvanlara mikrocip takılmalı. Kurala uymayanlara para cezası uygulanacak kopeklerine el konulup barınaklara goturulecek ancak İngiltere’deki istatistikler yasaya rağmen kopek saldırılarının azalmadığını hatta arttığını gosteriyor. Uzmanlar bu yasanın insanların yasaklı ırklar dışındaki kopeklerin hepsinin guvenli olduğu yanılgısına kapılmasına yol actığını soyluyorlar.
[h=3]Yasak cozum getiriyor mu?[/h] Uzmanlara gore en onemli nokta toplumun kopek sahibi olmanın sorumluluğuna dair bilinclendirilmesi. Boylece kopeğin ırkından kaynaklanan ihtiyaclarını giderip uysal bir hayat surdurmesi sağlanabilir. Ayrıca tehlikeli sayılan guclu, buyuk kopeklerle bunlara sahip olan insanlara ehliyet verilmesi de bir cozum olabilir.
Tum kopeklerin doğasını anlamak yerine sadece bazı ırkların tehlikeli olarak nitelendirilmesi de beraberinde yeni riskler getiriyor. Tum dunyada olduğu gibi Turkiye’de de kopeklerle insanların ilişkilerini duzenleme cabaları devam ediyor Bununla birlikte gelen tartışmalarda bitmeyecek gibi gozukuyor.
Kaynakca:
BBC
Yazar: Tuncay Bayraktar