gazeteci, yazar

Ahmet Refik Erduran


13 Şubat 1928 tarihinde İstanbul‘da Uskudar Salacak ’ta doğdu. Robert Kolej ’den Lisans (B. A.) derecesini aldıktan sonra master eğitimini Cornell Universitesi ’nde yaptı. Akerliğini Kore Savaşı sırasında Turk Tugayı ’nda yedek subay olarak yaptı. Bir sure yayıncılık ve filmcilikle uğraştı. Milliyet gazetesinde başladığı koşe yazarlığını başka gazetelerde surdurdu.

1986 yılında kısa adı ITI (UNESCO) olan Uluslararası Tiyatro Enstitusu Turkiye Merkezi ’nin başkanı oldu. 1989 ’da aynı orgutun Helsinki ’de yapılan Dunya Kongresi ’nde Uluslararası Yazarlar Komitesi Başkanlığı ’na secildi. Yurticinde ve dışında sinema, televizyon senaryoları yazdı.

Devlet Tiyatroları, İstanbul Şehir Tiyatroları, Sururi-Cezzar Tiyatrosu, Ulvi Uraz Tiyatrosu, Haldun Dormen Tiyatrosu, Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Kenter Tiyatrosu, Yunus Emre Tiyatrosu, Tiyatro İstanbul, Yeditepe Tiyatrosu gibi topluluklar tarafından oyunları sahnelendi. Gazete ve tiyatro oyunu yazarlığı alanlarında oduller aldı. Değişik evliliklerinden dort cocuğu var.

Kiraladığı tekneyle kayınbiraderi Nazım Hikmet'i yurt dışına kacırmasıyla un yapmıştır.

En son Sabah gazetesinde koşe yazarlığı yaptı. 7 Ocak 2017 tarihinde İstanbul'da vefat etti.


BAZI ESERLERİ:

– Yağmur Duası 1954
– Domuz 2003
– Er Oyunu 2004
– Kavşak: “Dunyayı Kadınlar Kurtaracak“ 2004
– Neşe ’nin Şarkıları 2004
– Sabiha (Sabiha Sertel‘in yaşamoykusu)2004
– İblisler, Azizler, Kadınlar (Anı) 2005
– Jetonlar Duştukce 2007


Yazdığı Tiyatro Oyunları:

1957 – Deli, İstanbul Şehir Tiyatrosu
1958 – Bir Kilo Namus
1959 – Cengiz Han ’ın Bisikleti
1959 – İp Oyunu
1959 – Karayar Koprusu
1960 – İkinci Baskı
1961 – Buyuk Justinyen
1962 – Aman Avcı
1962 – Ayı Masalı
1965 – Direkler Arası Kanto
1965 – Ucurtmanın Zinciri
1966 – Kartal Tekmesi
1967 – Kelepce
1969 – Turp Suyu
1973 – Canavar Cafer
1980 – Efendimiz Efendimiz
1985 – Bunu Yapan İki Kişi
1991 – Tamirci : Ankara Devlet Tiyatrosu
1995 – Ramiz ile Julide : Kent Oyuncuları
1996 – Eşek Dağın Sevdalısı : Kent Oyuncuları
1997 – Halay (oyun) : İstanbul Şehir Tiyatrosu
1997 – Seher Vakti : Tiyatro İstanbul
1998 – Yemenimin Ucları : İstanbul Devlet Tiyatrosu
1999 – Bordello
2003 – Bağış (Tulay Erduran ile)
2003 – Seher Vakti
2003 – Sekiz Oyun
2004 – Bahcemdeki Ayı : Ankara Devlet Tiyatrosu
2006 – El Ele : Ankara Devlet Tiyatrosu
2012 – Acıl Kafam Acıl : İstanbul Devlet Tiyatrosu

Senaryo :

1992 – Metamorfoz


HAKKINDA YAZILANLAR

AHMET REFİK ERDURAN KİMDİR?

Kokleri Karamanoğulları Beyliği ’ne dayanır. Babası Husamettin Erduran, Annesi Refika Hanımdır. Leyla (d.1924) adında bir ablası vardı. 4 yaşına kadar evde ona bakan Yaşlı bir Fransız katolik dadısı vardı. Dadı hep Fransızca konuştuğu icin kucukluğunde Fransızcayı iyice oğrenmişti. Henuz okul cağı gelmeden annesinin karşı tarafa gidelim demesi uzerine aile Nişantaşı ’na taşınır.

1934 yılında o zamanki adı 15. İlkokul olan Nilufer Hatun İlkokulu ’na başladı. 1938 yılında başladığı Robert Kolej ’i bitirdikten sonra 1947 sonbaharında Amerika ’da Cornell Universitesi ’nde tiyatro tarihi okudu. Tuzla ’daki Yedek Subay Okulu ’nun ardından askerliğini Kore Savaşı sırasında Turk Tugayı ’nda yedek subay olarak yaptı. 1954-1955 arasında TEF adlı haftalık mizah dergisini yonetti. Dergi, 1955 ’te kapandı. Yayıncılık ve filmcilikle uğraştı. Yayımcılık işlerini Ertem Eğilmez‘e bıraktı, tiyatro yazarlığına yoneldi. Daha cok gulduru ve vodvil turunde oyunlar yazmıştır.



İLK EŞİ NAZIM HİKMET'İN KIZ KARDEŞİ

1.eşi: 1950 yılında evlendiği ilk eşi Nazım Hikmet ’in kız kardeşi Melda Kalyoncu hanımdır. 5 yıl evli kaldılar.1955 yılında boşandı. Murat (d.1953) adında bir oğlu vardır.

2.eşi: 1958 yılında gazeteci Leyla Umar ile evlendi. 1960 yılında boşandılar ancak beraber yaşamaya devam ettiler. 1977 yılında ayrıldılar.

3.eşi: Tulay Gungor ile 1992 yılında evlendi. 5 yıl evli kaldılar. 1997 yılında boşandı.

4.eşi: eski eşi Tulay ’ın kızı Pınar (d.1965) ile 1997 yılında evlendi. Ferhat (d.1997) adında bir cocuğu oldu. Kerem ve İpek (d.2002) adında ikiz cocuk sahibi oldu. Bir avukat evliliklerini bitirmek icin dava actı, mahkeme sonucunda evliliği 2003 yılında iptal edildi.

Eski karısı Tulay Gungor ’un kızıyla evlendiği icin DenişikÂyette bulunulan ve mahkeme kararıyla evliliği iptal edilen Refik Erduran, ‘Pınar Hanım ’la yurt dışında yeniden evleneceğiz ’ dedi.



HAKKINDA YAZILANLAR

Boğaz'daki Aşiret
Mahmut Cetin
Biyografi Net Yayınları

"Boğaz'daki Aşiret" başlığı ister istemez "Boğaz Neresi" ve "Aşiret Kim" sorularını akla getiriyor. Evet Boğaz, bildiğimiz Boğazici. Genelde kırsal kesimle alakalı bir kavram olan aşiret kelimesi ise Boğazici"nde bir kast oluşturan buyukce bir ailenin tarihini anlatırken hassaten secildi. Bir sulale tarihi diyebileceğimiz Boğaz'daki Aşiret yer yer Turk Solu tarihi, yer yer de Batılılaşma Tarihi'nin belirli donemlerini resmediyor. Aileler arasında evliliklerle kurulan bağların, sanata, ticarete, eğitime, burokrasiye ve giderek bir yabancılaşma zihniyeti şeklinde hayata nasıl yansıdığı eserdeki ipucları yardımıyla daha iyi gorulecektir zannediyoruz.

Boğaz'daki Aşiret, dort buyuk ailenin birbirleriyle irtibatından oluşur. Eser bu sebeple dort bolum olmuştur. Aile buyuklerinin asıl isimleri secilerek de Konstantin'in Cocukarı, Detrois'in Cocukları, Sotori'nin Cocukları, Topal Osman Paşa - Namık Kemal kanadı bolumleri ortaya cıktı.

Boğaz'daki Aşiret! şenlikli bir kitap. Ali Fuat Cebesoy'dan Nazım Hikmet'e, Oktay Rifat'tan Refik Erduran'a, Rasih Nuri İleri'den Ali Ekrem Bolayır'a, Zeki Baştımar'dan Sabahattin Ali'ye, Numan Menemencioğlu'ndan Abidin Dino'ya uzanan ilginc akrabalık zinciri. Polonez, Hırvat, Alman, Macar ve Rum kokenli meşhurların, yerlilerle evliliklerinden oluşan "Boğaz'daki Aşiret"in, batılılaşma tarihinde oynadığı roller...

Kimlerin kimlikleri, Cıldırtan cizelgelerle soyağacları. Ve dipnotlar! Onlar hic bu kadar sevimli olmamışlardır.


SOYLEŞİ

‘Herkes ben olsa anarşi cıkar!.. ’
ELİF KORAP İstanbul
28 Mart 2002 Milliyet


74 yaşındaki Refik Erduran, eski eşinin kızıyla evlendikten sonra ikiz cocuk sahibi oldu. Erduran ’la aşk, sanat ve hayat uzerine konuştuk

Karısının kızıyla evlenen oyun yazarı ve gazeteci Refik Erduran 74 yaşında, ikiz cocuk sahibi oldu. 37 yaşındaki dorduncu eşi Pınar Hanım ’ın dunyaya getirdiği ikiz bebeklere Kerem ve İpek adlarını verdi Erduran cifti. İkizleriyle Milliyet ’e poz verirken yuzunde guller acan 74 ’luk baba, insanın yaşadığı surece aşık olabileceği iddiasında da...

İkizler surpriz mi oldu?
- Eşim oğlumuza kardeş istiyordu. İkiz olması olcuyu kacırmak gibi oldu ama olcuyu ben kacırmadım, olcu kactı.

Eşiniz Pınar, eski eşiniz Tulay Hanım ’ın kızı. Tulay Hanım bebekleri ziyaret etti mi?
- Aramızda hicbir sorun yok. Kendisi şu an Kıbrıs ’ta, ama doğumdan sonra telefon ustune telefon ederek bizi kutladı.

Pınar Hanım ’la evlenmeye nasıl karar verdiniz?
- Eski eşim Tulay beni ceşitli nedenlerle bırakdığında kızı, ‘ben seviyorum bu adamı, kocam olmasını istiyorum ’ dedi. Diyeceksiniz ki, o demiş olabilir, sen niye kabul ediyorsun. Pınar ’ı insan olarak o kadar sevmiştim ki, bu bana onur verdi. Kaldı ki Pınar, gozu acılmamış sığırcık yavrusu değil. Birisini ayartmak, iğfal etmekten soz edilemez. Boğazici Universitesi ’ni onur listesinde bitirmiş, 30 ’unu gecmiş biriydi Pınar. İlk goruşte aşk hayvansı bir durtudur. Ben bunun yuceliğini goremiyorum. Onemli olan zamanla oluşan sevgidir. Bizimki de boyle.

Yaşamınızı sıradışı buluyor musunuz?
- Cok şukur sıradan bir yaşamım yok. Yine de herkes benim yaptıklarımı yapsa anarşi olur. Her yaptığımı da onaylamıyorum. Bizim durumumuz insanların hoşuna gitmeyebilir, ama bu ahlaksızlıktır dediğiniz zaman sacma oluyor. Ahlaksızlık başkalarına zarar vermektir. Moliere, karısını bırakıp onun kızıyla evlenmiştir. Ama onunki, yaşlı bir kadını bırakıp genc ve guzel bir kadını almak olarak tanımlanabilir. Woody Allen da bu orneklerden.

NÂzım ’ı kacıran kişi olarak da tanınıyorsunuz. NÂzım ’ın ozel yaşamının konuşulması cok tartışıldı. Ne duşunuyorsunuz?
- NÂzım ’ın ozel hayatının acıklanmasına karşı değilim. Boyle buyuk bir ozanın yaşamının her ayrıntısı cok onemlidir, diye duşunuyorum.

NÂzım, oğlu Mehmet ve karısı Munevver ’i terk etti. Mehmet Bey ’le goruşuyor musunuz?
- NÂzım ’ın Munevver ’den olan oğlu Mehmet ’i anlayabiliyorum, ama annesini kınamak zorundayım. Mehmet ’i NÂzım ’a duşman etti. Bir kadın kendisini ve cocuğunu terk eden adama kızabilir, ama cocuğu ona karşı zehirlemek haksızlıktır. Mehmet şu an Fransa ’da yaşıyor. Ben hic goruşmuyorum. Mehmet "Benim babam Rusya ’da ruble icin şiir yazıyor", "paragoz" diyecek kadar kışkırtılmış durumda. Bana iyi babalık etmedi, dese haklı ama bunlar cok cirkin.

Bazı şeyleri yazarken cekinmiyor musunuz? Orneğin Yahya Kemal ’le ilgili anılarınız cok ilginc...
- İnsanlar birini tanırken, onun gercek kişiliğini de oğrenmeli. Yahya Kemal kızkardeşimi taciz etti. Daha iğrenc şeyler de yapıyordu. NÂzım ’ın annesiyle sevişiyordu. NÂzım aclık grevinde olmek uzereyken, annesi imza topluyordu. Yahya Kemal, bunu gorup bir imza vermemek icin yolunu değiştirdi. Kedi pisliğini orter gibi ortelim mi her şeyi.

Devlet Tiyatroları Edebi Kurulu ’nda gorev yapıyorsunuz. Kuruldaki yazarların kendi oyunlarını secip oynattıkları iddia ediliyor. Boyle bir şey var mı?
- Bunlar cok sacma. Zaten Edebi Kurul ’un oyun oynatma yetkisi yok. Son yıllarda hep benim istemediğim oyunlarımı sahnelediler. DT ’de surekli bir huzursuzluk var. Kultur Bakanı İstemihan Talay da, cok iyi bir seyirci!

‘Bazı tiyatrocular Amerika ’da temsil izleyip onu Turkiye ’de oynayarak Turk tiyatrosuna katkı yaptıklarını zannediyorlar ’, demiştiniz. Kimler?
- "Turkiye Yabancı Oyun İthalatcıları Odulu" verilse bunu alacak cok kişi var. Orneğin Zuhal Olcay ve Haluk Bilginer cok iyi oyuncular, ama odleri kopuyor yerli oyun oynayacaklar diye.



VEFAT-HABER

Refik Erduran hayatını kaybetti
Bugun 7 Ocak 2017

Gazeteci yazar Refik Erduran, 88 yaşında hayatını kaybetti.

Cok sayıda tiyatro oyunu kaleme alan Erduran, Kultur Bakanı Nabi Avcı ’ya gonderdiği mektuplarla Devlet Tiyatroları ve Şehir Tiyatroları ’ndaki muhalif oyuncuları ihbar ederek tepki toplamıştı.