Osmanlı Sultanlarının Yirmisekizincisi
İslam Halifelerinin Doksanucuncusu
Saltanatı: 1789-1807
Babası: III. Mustafa Han
Annesi: Mihrişah Sultan
Doğumu: 24 Aralık 1761
Vefatı: 28 Temmuz 1808
24 Aralık 1761'de Topkapı Sarayı'nda doğdu. Şehzadeliğinde en değerli hocalar elinde mukemmel bir eğitim ve oğretim gorerek yetiştirildi. Yuksek din ve fen ilimlerini, Arapca ve Farsca'yı oğrendi. Amcası I. Abdulhamid devrinde hukumdarlık sırasının kendisine de geleceğini duşunerek, Avrupa devletlerinin siyasetini, idari ve askeri teşkilatlarını oğrenmeye calıştı. Amcasının vefatı uzerine 28 Mart 1789'da tahta cıktı.
III. Selim Han'ın hukumdar olduğu sırada Osmanlı-Rus ve Avusturya harpleri devam etmekteydi. Bilhassa Kırım'ın Moskof işgaline duşmesi dolayısıyla Selim Han cok uzuluyordu. Hazmedemediği bu durumu bir an once duzeltmek istiyordu. O duşmana haddini bildirmeden ve ecdadının Âhını yerde bırakmadan Allah'ın canını almamasını ve devletin kuvvet bulmasını niyaz eder.
Cephedeki serdarlara fermanlar gondererek duşmana karşı cansiperane mucadele edilmesini ve Kırım'dan cıkarılmasını istedi. Buna karşılık Osmanlı ordusunun Rusya ve Avusturya cephelerinde bozgun durumunda bulunması sebebiyle sadrazam Padişah'a "Askerde cenk edecek hal yoktur." diye cevap verdi. Bu haber uzerine daha da kederlenen Sultan; "Ben kan ağlıyorum." dedikten sonra, gece gunduz uğraşarak gonderdiği bunca askerin ne olduğunu sorar. Lakin bu ordu ile zafer kazanılmasının mumkun olmadığını anlayan Selim Han, Avusturya ile 1791'de Ziştovi, Rusya ile de 1792'de Yaş muahedelerini imzaladı.
Bu sırada Avrupa'nın ve hususiyle komşularının Fransa ihtilali ile meşgul olmalarını fırsat bilen Selim Han, derhal ıslahat teşebbuslerine girişti. Devlet adamlarının ıslahat hakkındaki fikirlerini raporlar halinde aldı. Bir komisyon kurarak ıslahat programını hazırlattı. Bu programda askerî ıslahatın yanı sıra, mulkî, idarî, ticarî, ictimaî ve siyasî ıslahatlar da yer alıyordu. Bu programa bağlı olarak 24 Temmuz 1793'te Bostancı ocağına bağlı, modern tarzda Nizam-ı Cedit adıyla yeni bir ordu kurdu. Ordunun teknik sınıfları takviye edilerek, humbaracı, topcu ocakları icin yeni kanunlar yapıldı. 1794'te Muhendishane-i Berr-i humayun kuruldu. Ticarî ve iktisadî sahada yenilik yapılıp, zahire nazırlığı kuruldu. Avrupa devletlerine daimi elcilikler kurularak 1793'te ilk tayinler yapıldı. Avusturya, Fransa, Prusya ve İngiltere merkezlerine gonderilen elciler, bulundukları memleketlerin her turlu ilerlemeleri ve gelişmeleri hakkında bilgiler toplayarak İstanbul'a rapor edeceklerdi.
Selim Han geceli gunduzlu calışma ile kısa bir surede gercekleştirdiği ıslahatların neticelerini gormeye başladı. Mısır'ı işgal eden Napolyon'un 17 Mart 1799'da Akka kuşatması Nizam-ı cedit ordusu tarafından kırıldı. Akka onunde ağır bir bozguna uğrayan Napolyon, 22 Ağustos 1799'da Mısır'ı da terk etmek zorunda kaldı. 1803'te Arabistan'da ortaya cıkan vehhabi isyanı bastırıldı. 1805'te Fransız ihtilalinin etkisiyle Rumeli'de baş gosteren isyan hareketleri Abdurrahman Paşa komutasındaki Nizam-ı cedit askeri tarafından kısa bir surede bastırıldı. Bu olayları fırsat bilen Rusya, Osmanlı Devleti'nin icişlerine karışmaya başladı. Osmanlı topraklarına girerek Hotin, Bender, Kili ve Akkerman'ı ele gecirdi. İngilizler Mısır'a saldırdı. Fakat disiplinli ve kudretli yeni Osmanlı orduları, İngiliz ve Ruslara her cephede ustunluk kurdular.
Osmanlı ordusu cephede başarılar elde ederken, İstanbul'da Nizam-ı cedit duşmanları harekete gecti. Fransa ve İngiltere'nin de etkisi ile Osmanlı devlet adamlarının bazısı da olayları kışkırttı. Aleyhte buyuk bir isyanın başlaması uzerine III. Selim Han Nizam-ı cedit ıslahatlarını kaldırdığını ilan etti. Ancak bununla yetinmeyen isyancılar Nizam-ı cedit taraftarı devlet adamlarını şehit ettikleri gibi, Selim Han'ı da tahttan indirdiler (29 Mayıs 1807). Ruscuk yaranı Alemdar Mustafa Paşa kuvvetleriyle gelerek Selim Han'ı tekrar tahta cıkarmak icin harekete gecti ise de daha once davranan asiler, Sultan'ı şehit ettiler (28 Temmuz 1808). Laleli Camii yanında babası III. Mustafa Han'ın turbesine defnedildi.
Selim Han saltanatı muddetince icte ve dışta duşmanlarıyla mucadele etmesine rağmen, ulke imar edilip fazla toprak kaybı olmadı. Başlattığı ıslahat hareketlerinin tam meyvelerini toplayacağı sırada şehit edildi. Uskudar'da Selimiye ve Cicekci Camii, Selimiye Kışlası ve Heybeliada'da Bahriye mektebini yaptırdı. Şair ve hattat olup, şiirlerinde İlhamî mahlasını kullanırdı.
HAKKINDA YAZILANLAR
Ucuncu Selim / Hayatı, Sanatı, Eserleri
M. Fatih Salgar
Otuken Neşriyat İstanbul 2001
Osmanlı hÂnedÂnında san'atla uğraşmak, geleneksel bir durum arzetmektedir. Bu yonuyle Sultan, III. Selim'in, ozellikle san'at severlerin nazarında farklı bir yeri vardır. Bu goruşte, siyasî hayatı, yenilikci ruhu sebebiyle tahttan indirilmesi ve dramatik sonu, şiirleri, besteleri, bulduğu makamlar ve hattatlığı muhakkak ki etkili olmuştur. En onemlisi, mûsiki hayatına getirmiş olduğu olağanustu hareket ile mûsikimizin gunumuze tum ihtişamıyla gelmesinde buyuk rol oynamıştır.
HAKKINDA YAZILANLAR
Turk Modernleşmesi
Yeditepe
III. Selim Avrupa'da 17. asırda başlayan siyasi, sosyal ve iktisadi gelişmeler karşısında Osmanlı'nın ilgisiz kalamayacağını gormuş ve devletin son zamanlarda icine duştuğu sıkıntıyı yaptığı ıslahatlarla cozmeye calışmıştır. Bu konuda radikal adımlar atmış ve başta askeri alanda olmak uzere pek cok alanda reformlar yapmaya calışmıştır. Bu yonuyle III. Selim kendisinden sonraki doneme damgasını vuracak olan modernleşme surecinin mimarı kabul edilmiştir.
Elinizdeki eser Marmara Universitesi Turkiyat Araştırmaları Enstitusu ve Fen Edebiyat Fakultesi Tarih Bolumu işbirliği ile 25 Kasım 2008'de, III. Selim'in olumunun 200. yılı anısına duzenlenen "Turk Modernleşmesi'ne Genc Bakışlar" konulu ulusal sempozyum bildirilerinden oluşmaktadır.
Bu eseri, Turk devletinin parlak gunler gormesi icin cabalayan III. Selim ve diğer tum hukumdar ve devlet adamlarının hatırasına hurmetle, Turk Modernleşmesi'nin daha iyi anlaşılabilmesine katkıda bulunmak umidiyle okuyuculara takdim ediyoruz.
(Tanıtım Bulteninden)
Turkce
288 s. -- 2. Hamur-- Ciltsiz -- 14 x 21 cm
İstanbul, 2013, 1. Basım
ISBN : 9786055200145
İslam Halifelerinin Doksanucuncusu
Saltanatı: 1789-1807
Babası: III. Mustafa Han
Annesi: Mihrişah Sultan
Doğumu: 24 Aralık 1761
Vefatı: 28 Temmuz 1808
24 Aralık 1761'de Topkapı Sarayı'nda doğdu. Şehzadeliğinde en değerli hocalar elinde mukemmel bir eğitim ve oğretim gorerek yetiştirildi. Yuksek din ve fen ilimlerini, Arapca ve Farsca'yı oğrendi. Amcası I. Abdulhamid devrinde hukumdarlık sırasının kendisine de geleceğini duşunerek, Avrupa devletlerinin siyasetini, idari ve askeri teşkilatlarını oğrenmeye calıştı. Amcasının vefatı uzerine 28 Mart 1789'da tahta cıktı.
III. Selim Han'ın hukumdar olduğu sırada Osmanlı-Rus ve Avusturya harpleri devam etmekteydi. Bilhassa Kırım'ın Moskof işgaline duşmesi dolayısıyla Selim Han cok uzuluyordu. Hazmedemediği bu durumu bir an once duzeltmek istiyordu. O duşmana haddini bildirmeden ve ecdadının Âhını yerde bırakmadan Allah'ın canını almamasını ve devletin kuvvet bulmasını niyaz eder.
Cephedeki serdarlara fermanlar gondererek duşmana karşı cansiperane mucadele edilmesini ve Kırım'dan cıkarılmasını istedi. Buna karşılık Osmanlı ordusunun Rusya ve Avusturya cephelerinde bozgun durumunda bulunması sebebiyle sadrazam Padişah'a "Askerde cenk edecek hal yoktur." diye cevap verdi. Bu haber uzerine daha da kederlenen Sultan; "Ben kan ağlıyorum." dedikten sonra, gece gunduz uğraşarak gonderdiği bunca askerin ne olduğunu sorar. Lakin bu ordu ile zafer kazanılmasının mumkun olmadığını anlayan Selim Han, Avusturya ile 1791'de Ziştovi, Rusya ile de 1792'de Yaş muahedelerini imzaladı.
Bu sırada Avrupa'nın ve hususiyle komşularının Fransa ihtilali ile meşgul olmalarını fırsat bilen Selim Han, derhal ıslahat teşebbuslerine girişti. Devlet adamlarının ıslahat hakkındaki fikirlerini raporlar halinde aldı. Bir komisyon kurarak ıslahat programını hazırlattı. Bu programda askerî ıslahatın yanı sıra, mulkî, idarî, ticarî, ictimaî ve siyasî ıslahatlar da yer alıyordu. Bu programa bağlı olarak 24 Temmuz 1793'te Bostancı ocağına bağlı, modern tarzda Nizam-ı Cedit adıyla yeni bir ordu kurdu. Ordunun teknik sınıfları takviye edilerek, humbaracı, topcu ocakları icin yeni kanunlar yapıldı. 1794'te Muhendishane-i Berr-i humayun kuruldu. Ticarî ve iktisadî sahada yenilik yapılıp, zahire nazırlığı kuruldu. Avrupa devletlerine daimi elcilikler kurularak 1793'te ilk tayinler yapıldı. Avusturya, Fransa, Prusya ve İngiltere merkezlerine gonderilen elciler, bulundukları memleketlerin her turlu ilerlemeleri ve gelişmeleri hakkında bilgiler toplayarak İstanbul'a rapor edeceklerdi.
Selim Han geceli gunduzlu calışma ile kısa bir surede gercekleştirdiği ıslahatların neticelerini gormeye başladı. Mısır'ı işgal eden Napolyon'un 17 Mart 1799'da Akka kuşatması Nizam-ı cedit ordusu tarafından kırıldı. Akka onunde ağır bir bozguna uğrayan Napolyon, 22 Ağustos 1799'da Mısır'ı da terk etmek zorunda kaldı. 1803'te Arabistan'da ortaya cıkan vehhabi isyanı bastırıldı. 1805'te Fransız ihtilalinin etkisiyle Rumeli'de baş gosteren isyan hareketleri Abdurrahman Paşa komutasındaki Nizam-ı cedit askeri tarafından kısa bir surede bastırıldı. Bu olayları fırsat bilen Rusya, Osmanlı Devleti'nin icişlerine karışmaya başladı. Osmanlı topraklarına girerek Hotin, Bender, Kili ve Akkerman'ı ele gecirdi. İngilizler Mısır'a saldırdı. Fakat disiplinli ve kudretli yeni Osmanlı orduları, İngiliz ve Ruslara her cephede ustunluk kurdular.
Osmanlı ordusu cephede başarılar elde ederken, İstanbul'da Nizam-ı cedit duşmanları harekete gecti. Fransa ve İngiltere'nin de etkisi ile Osmanlı devlet adamlarının bazısı da olayları kışkırttı. Aleyhte buyuk bir isyanın başlaması uzerine III. Selim Han Nizam-ı cedit ıslahatlarını kaldırdığını ilan etti. Ancak bununla yetinmeyen isyancılar Nizam-ı cedit taraftarı devlet adamlarını şehit ettikleri gibi, Selim Han'ı da tahttan indirdiler (29 Mayıs 1807). Ruscuk yaranı Alemdar Mustafa Paşa kuvvetleriyle gelerek Selim Han'ı tekrar tahta cıkarmak icin harekete gecti ise de daha once davranan asiler, Sultan'ı şehit ettiler (28 Temmuz 1808). Laleli Camii yanında babası III. Mustafa Han'ın turbesine defnedildi.
Selim Han saltanatı muddetince icte ve dışta duşmanlarıyla mucadele etmesine rağmen, ulke imar edilip fazla toprak kaybı olmadı. Başlattığı ıslahat hareketlerinin tam meyvelerini toplayacağı sırada şehit edildi. Uskudar'da Selimiye ve Cicekci Camii, Selimiye Kışlası ve Heybeliada'da Bahriye mektebini yaptırdı. Şair ve hattat olup, şiirlerinde İlhamî mahlasını kullanırdı.
HAKKINDA YAZILANLAR
Ucuncu Selim / Hayatı, Sanatı, Eserleri
M. Fatih Salgar
Otuken Neşriyat İstanbul 2001
Osmanlı hÂnedÂnında san'atla uğraşmak, geleneksel bir durum arzetmektedir. Bu yonuyle Sultan, III. Selim'in, ozellikle san'at severlerin nazarında farklı bir yeri vardır. Bu goruşte, siyasî hayatı, yenilikci ruhu sebebiyle tahttan indirilmesi ve dramatik sonu, şiirleri, besteleri, bulduğu makamlar ve hattatlığı muhakkak ki etkili olmuştur. En onemlisi, mûsiki hayatına getirmiş olduğu olağanustu hareket ile mûsikimizin gunumuze tum ihtişamıyla gelmesinde buyuk rol oynamıştır.
HAKKINDA YAZILANLAR
Turk Modernleşmesi
Yeditepe
III. Selim Avrupa'da 17. asırda başlayan siyasi, sosyal ve iktisadi gelişmeler karşısında Osmanlı'nın ilgisiz kalamayacağını gormuş ve devletin son zamanlarda icine duştuğu sıkıntıyı yaptığı ıslahatlarla cozmeye calışmıştır. Bu konuda radikal adımlar atmış ve başta askeri alanda olmak uzere pek cok alanda reformlar yapmaya calışmıştır. Bu yonuyle III. Selim kendisinden sonraki doneme damgasını vuracak olan modernleşme surecinin mimarı kabul edilmiştir.
Elinizdeki eser Marmara Universitesi Turkiyat Araştırmaları Enstitusu ve Fen Edebiyat Fakultesi Tarih Bolumu işbirliği ile 25 Kasım 2008'de, III. Selim'in olumunun 200. yılı anısına duzenlenen "Turk Modernleşmesi'ne Genc Bakışlar" konulu ulusal sempozyum bildirilerinden oluşmaktadır.
Bu eseri, Turk devletinin parlak gunler gormesi icin cabalayan III. Selim ve diğer tum hukumdar ve devlet adamlarının hatırasına hurmetle, Turk Modernleşmesi'nin daha iyi anlaşılabilmesine katkıda bulunmak umidiyle okuyuculara takdim ediyoruz.
(Tanıtım Bulteninden)
Turkce
288 s. -- 2. Hamur-- Ciltsiz -- 14 x 21 cm
İstanbul, 2013, 1. Basım
ISBN : 9786055200145