emekli asker
Millî Guvenlik Kurulu Eski Genel Sekreteri
1928 yılında İzmir ’in Foca ilcesinde doğdu. 1946 senesinde Bursa Işıklar Askeri Lisesi ’nden mezun oldu. Kara Harp Okulu ’nu bitirdi. 30 Ağustos 1950 senesinde Cumhurbaşkanlığı Muhafız Kıtasında ilk gorevine başladı. Kasım 1955'ten itibaren Harp Akademileri Komutanlığı'nda gorev yaptı. NATO eğitimi icin Napoli ’ye gitti. Donuşte Kıbrıs'a tayin oldu. Bir sonraki gorevi İzmir ’de, Guney Doğu Avrupa Muttefik Kuvvetleri Komutanlığı ’dır (1964). Daha sonra Belcika'da bulunan NATO karargahında Nukleer Silahlar Şubesi'nde gorev yaptı. 1971 yılında Ozel Harp Dairesi Kurmay Başkanlığı gorevinde kısa bir sure bulundu. Tuğgeneralliğe terfi ederek aynı kurumun başkanlığına atandı. 1974 yılında Kıbrıs Harekatında etkin gorevler aldı. NATO İstihbarat Başkanlığı gorevine getirildi ve 1978 yılına kadar gorevini surdurdu. Turkiye'ye donuşunde tumgeneral olarak Sarıkamış'a atandı. 12 Eylul 1980 doneminde Kara Kuvvetleri Lojistik Başkanlığı, 1982-1983 yıllarında Milli Savunma Bakanlığı'nda Musteşar Yardımcılığı, 1983'te Ankara Sıkıyonetim Komutanlığı gorevlerinde bulundu. 1984 yılında Genelkurmay Harekat Dairesi Başkanlığı, 1986'da Erzincan'daki 3. Ordu Komutanlığı ’na terfi etti. Orgeneral rutbesiyle 22.08.1988 - 30.08.1990 tarihleri arasında Millî Guvenlik Kurulu Genel Sekreteri olarak gorev yaptı. 1991 yılında emekli oldu. 2 Ocak 2015 tarihinde İstanbul'da vefat etti.
ESERİ:
Askeri Ve Siyasi Anılarım
Sabri Yirmibeşoğlu
Kastaş Yayınevi
İstanbul 1999
HAKKINDA YAZILANLAR
Sabri Yirmibeşoğlu
Mudahale Turkiye ’ye yakışmaz
M.Ali Kışlalı
Turkiye 19 Şubat 2001
E. Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu Turk Silahlı Kuvvetleri icinde en ust rutbeye doğru yukselirken bircok kritik gorev yaptı. Kıbrıs ’ta bulundu. Ozel Kuvvetler Komutanlığı yaptı. Ankara Sıkı Yonetim Komutanlığı ve kolordu komutanlığı sonrası 2. Ordu Komutanlığı ve Milli Guvenlik Kurulu Genel Sekreterliği gorevlerinde bulundu. Orgeneral rutbesinde dort yıldan sonra, bir yıl gorev suresinin uzatılması kendisini Kara Kuvvetleri Komutanlığı ’na, oradan da muhtemelen Genelkurmay Başkanlığına getirecekti. Ama beklenen uzatma olmayınca kadrosuzluktan emekliye ayrıldı. “Askeri ve Siyasi Anılarım” başlığı altında, yaşadığı onemli olayları yayımladı. Ozellikle 12 Eylul 1980 ’den emekliye ayrılana kadar onemli gorevlerde bulunan Org. Yirmibeşoğlu ile TSK ’nın ulkedeki gelişmeleri nasıl değerlendirdiği hakkında bir sohbet yaptık.
Bugun sizlere hepinizin yakından tanıdığı bir isimle E. Org Sabri Yirmibeşoğlu ile yaptığımız sohbeti aktarıyorum. İlk sorum 12 Eylul oncesi ortamın TSK acısından gorunuşu oluyor.
Yirmibeşoğlu- Ordu ekonomik, siyasi istikrarsızlık yanında şiddet olaylarından tedirgindi. Bunda şaşılacak hal olmamalıydı. İc ve dış tehditlere karşı Turkiye Cumhuriyetini korumak ve kollamak durumunda olan Turk Silahlı Kuvvetleri ’nin bu oluşumlara bigane kalması duşunulemezdi. Cunku sonra telafisi mumkun olmayan durumlarla karşılaşılabilirdi.
Kışlalı- Sizce TSK ’nın hangi hallerde mudahalesi ortaya cıkıyor?
Yirmibeşoğlu- Başka hicbir care kalmadığı zaman. Yoksa halka karşı bir askeri mudahale asla yapılamaz. Ulke capında bir beklentinin ve desteğin olması lazım. Sokaktaki adam ile birlikte; universite, medya ve hukuk guclerinin onayı lazım. Yoksa bir askeri harekat yapılamaz. Nitekim 1962 yılı 22 Şubatı ile 1963 ’un 21 Mayısındaki girişimler boyle beklenti ve desteğe sahip olmamışlardır. Bıcak kemiğe dayandırılmamalı. Siyasiler, sivil yonetim memleketi cıkmaza sokmamalı. Askeri mudahalelere luzum kalmamalı. Cunku askeri mudahaleler Turkiye ’ye yakışmıyor. İtibar kazandırmıyor.
Kışlalı- Ulke buhranlı donemlerde cıkış yolunu sizce nerede aramalı?
Yirmibeşoğlu- Dunyada bir cok sosyal ve siyaset bilimcisi boyle buhranlı donemlerde, karşı goruşlerde de olsalar, partilerin birleşerek uzlaşarak hukumet etmesi ve secim ortamını hazırlayarak secime gitmelerini oneriyorlar. Secim demokrasinin emniyet subabıdır.
Kışlalı- Demokratik rejimin itibar kazanması icin atılmasını gerekli bulduğunuz adımlar var mı?
Yirmibeşoğlu- Tabii var. Mesela yolsuzluk, ruşvet gibi toplumu rencide eden hususların ortadan kaldırılması icin gayret gosterilmeli. Bunlar yargıya intikal ettirilmeli. Varsa suclular ortaya cıkarılıp cezalandırılmalı. Ama maalesef bu her zaman yapılmıyor. Siyasileri ilgilendiren kirli işler Meclis komisyonlarında ortbas edilebiliyor. Kişilerin birbirini aklaması mumkun olabiliyor.
Kışlalı- Hatıralarınızı yazdığınız iki ciltlik kitabınızda sivil yonetim uygulamalarını yer yer eleştiriyorsunuz. Bunların yanında askeri yonetimlere de dokunduğunuz goruluyor. Mesela 12 Eylul ’den sonraki ara donemde emekli askerlere gerektiği gibi gorev verilmediğini soyluyorsunuz. Hatta Az da olsa bazı gorevler verildiyse bunlar hep ahbap cavuş usulu oldu diyorsunuz?
Yirmibeşoğlu- Bunları niye yazdığım, gecmişi neden kaşıdığım sorulabilir. Ama gerceği dile getirmek istediğime inanıyorum. Yarım asırlık hizmetim esnasında duşuncemi ve gercekleri soylemeden edemedim. Bunu soylersem iyi mi olur, kotu mu olur diye duşunmedim. Gorevli iken cekinmedim de emekli olduktan sonra mı hoşa gideyim diye gercekleri saptırıp yağ mı cekeceğim?
Kışlalı- Ne yapılabilirdi de yapılmadı?
Yirmibeşoğlu- Askeri yonetim donemlerinde ozellikle genc yaşlarında emekli olmuş askerlere hizmet imkanı verilebilirdi. Bu yapılmayınca onlar ocu gibi gorunduler. Zaman zaman Asker o işleri bilmez dendiğini duyduğumda uzulmuşumdur. İcte ve dışta Turkiye ’nin Asker ağırlıklı bir demokrasi olarak tanımlandığı gorulur. Ama Turkiye ’nin sivil yonetiminde asker emeklilerinin yeri yoktur.
Kışlalı- Askeri mudahaleler sırasında siyasi kadrolara mudahale, onların yasaklanması yararlı oldu mu?
Yirmibeşoğlu- Hayır. 12 Mart ’tan sonra Demirel ’in bir daha iktidara gelemiyeceği tahmini yapılmıştı. Oysa Demirel geri geldi. Cankaya ’da ve Genelkurmay ’da, dar katılımlı bir toplantıdaydık, daha toplantı başlamadan bize bir kimya bilimi kuralını anlatarak İşte tekrar geldim dedi bize. Eğer asılmasalardı, o zamanın liderleri de 27 Mayıs ’tan sonra siyasi hayatımızın zirvelerine şuphesiz tekrar gelirlerdi. Parti kapatmakla partinin tabanı ortadan kalkmıyor. Lideri siyaset yapmaktan yasaklamakla siyasi hayatı sona erdirilemiyor. Bunu yakın gecmişte olup bitenler kanıtlıyor.
Kışlalı- Askeri donemlerde yapılan anayasalar ve kimi yasalar beğenilmiyor?
Yirmibeşoğlu- Doğru ama normal doneme gecilince bunlar eden siviller tarafından değiştirilmiyor? 1961 anayasasına geniş, 1982 anayasasına da dar dendi. Neden siviller Turk milletinin uzerine tıpa tıp uyacak olcude bir anayasa yapmadılar? Ama partiler bir turlu anlaşamıyorlar. Her biri kendi goruşunde anayasa istiyor.
Kışlalı- Başbakanlığı sırasında MGK Genel Sekreteri olarak calıştığınız Ozal da galiba anayasadan memnun değildi?
Yirmibeşoğlu- Doğru. Bana anayasa kitapcığını eline alıp Sabri Paşa bu anayasa mı yonetmelik mi? dediğini hatırlıyorum.
VEFAT-HABER
Emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu vefat etti
3 Ocak 2016
Ozel Harp Dairesi eski Başkanı emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu, İstanbul'da tedavi gorduğu GATA'da dun gece 88 yaşında vefat etti
Ozel Harp Dairesi eski Başkanı emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu, İstanbul'da tedavi gorduğu GATA'da dun gece vefat etti. Yirmibeşoğlu'nun cenazesi, Salı gunu İzmir Foca'da toprağa verilecek.
Millî Guvenlik Kurulu Eski Genel Sekreteri
1928 yılında İzmir ’in Foca ilcesinde doğdu. 1946 senesinde Bursa Işıklar Askeri Lisesi ’nden mezun oldu. Kara Harp Okulu ’nu bitirdi. 30 Ağustos 1950 senesinde Cumhurbaşkanlığı Muhafız Kıtasında ilk gorevine başladı. Kasım 1955'ten itibaren Harp Akademileri Komutanlığı'nda gorev yaptı. NATO eğitimi icin Napoli ’ye gitti. Donuşte Kıbrıs'a tayin oldu. Bir sonraki gorevi İzmir ’de, Guney Doğu Avrupa Muttefik Kuvvetleri Komutanlığı ’dır (1964). Daha sonra Belcika'da bulunan NATO karargahında Nukleer Silahlar Şubesi'nde gorev yaptı. 1971 yılında Ozel Harp Dairesi Kurmay Başkanlığı gorevinde kısa bir sure bulundu. Tuğgeneralliğe terfi ederek aynı kurumun başkanlığına atandı. 1974 yılında Kıbrıs Harekatında etkin gorevler aldı. NATO İstihbarat Başkanlığı gorevine getirildi ve 1978 yılına kadar gorevini surdurdu. Turkiye'ye donuşunde tumgeneral olarak Sarıkamış'a atandı. 12 Eylul 1980 doneminde Kara Kuvvetleri Lojistik Başkanlığı, 1982-1983 yıllarında Milli Savunma Bakanlığı'nda Musteşar Yardımcılığı, 1983'te Ankara Sıkıyonetim Komutanlığı gorevlerinde bulundu. 1984 yılında Genelkurmay Harekat Dairesi Başkanlığı, 1986'da Erzincan'daki 3. Ordu Komutanlığı ’na terfi etti. Orgeneral rutbesiyle 22.08.1988 - 30.08.1990 tarihleri arasında Millî Guvenlik Kurulu Genel Sekreteri olarak gorev yaptı. 1991 yılında emekli oldu. 2 Ocak 2015 tarihinde İstanbul'da vefat etti.
ESERİ:
Askeri Ve Siyasi Anılarım
Sabri Yirmibeşoğlu
Kastaş Yayınevi
İstanbul 1999
HAKKINDA YAZILANLAR
Sabri Yirmibeşoğlu
Mudahale Turkiye ’ye yakışmaz
M.Ali Kışlalı
Turkiye 19 Şubat 2001
E. Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu Turk Silahlı Kuvvetleri icinde en ust rutbeye doğru yukselirken bircok kritik gorev yaptı. Kıbrıs ’ta bulundu. Ozel Kuvvetler Komutanlığı yaptı. Ankara Sıkı Yonetim Komutanlığı ve kolordu komutanlığı sonrası 2. Ordu Komutanlığı ve Milli Guvenlik Kurulu Genel Sekreterliği gorevlerinde bulundu. Orgeneral rutbesinde dort yıldan sonra, bir yıl gorev suresinin uzatılması kendisini Kara Kuvvetleri Komutanlığı ’na, oradan da muhtemelen Genelkurmay Başkanlığına getirecekti. Ama beklenen uzatma olmayınca kadrosuzluktan emekliye ayrıldı. “Askeri ve Siyasi Anılarım” başlığı altında, yaşadığı onemli olayları yayımladı. Ozellikle 12 Eylul 1980 ’den emekliye ayrılana kadar onemli gorevlerde bulunan Org. Yirmibeşoğlu ile TSK ’nın ulkedeki gelişmeleri nasıl değerlendirdiği hakkında bir sohbet yaptık.
Bugun sizlere hepinizin yakından tanıdığı bir isimle E. Org Sabri Yirmibeşoğlu ile yaptığımız sohbeti aktarıyorum. İlk sorum 12 Eylul oncesi ortamın TSK acısından gorunuşu oluyor.
Yirmibeşoğlu- Ordu ekonomik, siyasi istikrarsızlık yanında şiddet olaylarından tedirgindi. Bunda şaşılacak hal olmamalıydı. İc ve dış tehditlere karşı Turkiye Cumhuriyetini korumak ve kollamak durumunda olan Turk Silahlı Kuvvetleri ’nin bu oluşumlara bigane kalması duşunulemezdi. Cunku sonra telafisi mumkun olmayan durumlarla karşılaşılabilirdi.
Kışlalı- Sizce TSK ’nın hangi hallerde mudahalesi ortaya cıkıyor?
Yirmibeşoğlu- Başka hicbir care kalmadığı zaman. Yoksa halka karşı bir askeri mudahale asla yapılamaz. Ulke capında bir beklentinin ve desteğin olması lazım. Sokaktaki adam ile birlikte; universite, medya ve hukuk guclerinin onayı lazım. Yoksa bir askeri harekat yapılamaz. Nitekim 1962 yılı 22 Şubatı ile 1963 ’un 21 Mayısındaki girişimler boyle beklenti ve desteğe sahip olmamışlardır. Bıcak kemiğe dayandırılmamalı. Siyasiler, sivil yonetim memleketi cıkmaza sokmamalı. Askeri mudahalelere luzum kalmamalı. Cunku askeri mudahaleler Turkiye ’ye yakışmıyor. İtibar kazandırmıyor.
Kışlalı- Ulke buhranlı donemlerde cıkış yolunu sizce nerede aramalı?
Yirmibeşoğlu- Dunyada bir cok sosyal ve siyaset bilimcisi boyle buhranlı donemlerde, karşı goruşlerde de olsalar, partilerin birleşerek uzlaşarak hukumet etmesi ve secim ortamını hazırlayarak secime gitmelerini oneriyorlar. Secim demokrasinin emniyet subabıdır.
Kışlalı- Demokratik rejimin itibar kazanması icin atılmasını gerekli bulduğunuz adımlar var mı?
Yirmibeşoğlu- Tabii var. Mesela yolsuzluk, ruşvet gibi toplumu rencide eden hususların ortadan kaldırılması icin gayret gosterilmeli. Bunlar yargıya intikal ettirilmeli. Varsa suclular ortaya cıkarılıp cezalandırılmalı. Ama maalesef bu her zaman yapılmıyor. Siyasileri ilgilendiren kirli işler Meclis komisyonlarında ortbas edilebiliyor. Kişilerin birbirini aklaması mumkun olabiliyor.
Kışlalı- Hatıralarınızı yazdığınız iki ciltlik kitabınızda sivil yonetim uygulamalarını yer yer eleştiriyorsunuz. Bunların yanında askeri yonetimlere de dokunduğunuz goruluyor. Mesela 12 Eylul ’den sonraki ara donemde emekli askerlere gerektiği gibi gorev verilmediğini soyluyorsunuz. Hatta Az da olsa bazı gorevler verildiyse bunlar hep ahbap cavuş usulu oldu diyorsunuz?
Yirmibeşoğlu- Bunları niye yazdığım, gecmişi neden kaşıdığım sorulabilir. Ama gerceği dile getirmek istediğime inanıyorum. Yarım asırlık hizmetim esnasında duşuncemi ve gercekleri soylemeden edemedim. Bunu soylersem iyi mi olur, kotu mu olur diye duşunmedim. Gorevli iken cekinmedim de emekli olduktan sonra mı hoşa gideyim diye gercekleri saptırıp yağ mı cekeceğim?
Kışlalı- Ne yapılabilirdi de yapılmadı?
Yirmibeşoğlu- Askeri yonetim donemlerinde ozellikle genc yaşlarında emekli olmuş askerlere hizmet imkanı verilebilirdi. Bu yapılmayınca onlar ocu gibi gorunduler. Zaman zaman Asker o işleri bilmez dendiğini duyduğumda uzulmuşumdur. İcte ve dışta Turkiye ’nin Asker ağırlıklı bir demokrasi olarak tanımlandığı gorulur. Ama Turkiye ’nin sivil yonetiminde asker emeklilerinin yeri yoktur.
Kışlalı- Askeri mudahaleler sırasında siyasi kadrolara mudahale, onların yasaklanması yararlı oldu mu?
Yirmibeşoğlu- Hayır. 12 Mart ’tan sonra Demirel ’in bir daha iktidara gelemiyeceği tahmini yapılmıştı. Oysa Demirel geri geldi. Cankaya ’da ve Genelkurmay ’da, dar katılımlı bir toplantıdaydık, daha toplantı başlamadan bize bir kimya bilimi kuralını anlatarak İşte tekrar geldim dedi bize. Eğer asılmasalardı, o zamanın liderleri de 27 Mayıs ’tan sonra siyasi hayatımızın zirvelerine şuphesiz tekrar gelirlerdi. Parti kapatmakla partinin tabanı ortadan kalkmıyor. Lideri siyaset yapmaktan yasaklamakla siyasi hayatı sona erdirilemiyor. Bunu yakın gecmişte olup bitenler kanıtlıyor.
Kışlalı- Askeri donemlerde yapılan anayasalar ve kimi yasalar beğenilmiyor?
Yirmibeşoğlu- Doğru ama normal doneme gecilince bunlar eden siviller tarafından değiştirilmiyor? 1961 anayasasına geniş, 1982 anayasasına da dar dendi. Neden siviller Turk milletinin uzerine tıpa tıp uyacak olcude bir anayasa yapmadılar? Ama partiler bir turlu anlaşamıyorlar. Her biri kendi goruşunde anayasa istiyor.
Kışlalı- Başbakanlığı sırasında MGK Genel Sekreteri olarak calıştığınız Ozal da galiba anayasadan memnun değildi?
Yirmibeşoğlu- Doğru. Bana anayasa kitapcığını eline alıp Sabri Paşa bu anayasa mı yonetmelik mi? dediğini hatırlıyorum.
VEFAT-HABER
Emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu vefat etti
3 Ocak 2016
Ozel Harp Dairesi eski Başkanı emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu, İstanbul'da tedavi gorduğu GATA'da dun gece 88 yaşında vefat etti
Ozel Harp Dairesi eski Başkanı emekli Orgeneral Sabri Yirmibeşoğlu, İstanbul'da tedavi gorduğu GATA'da dun gece vefat etti. Yirmibeşoğlu'nun cenazesi, Salı gunu İzmir Foca'da toprağa verilecek.