gazeteci, yazar

İbrahim Şinasi


5 Ağustos 1826 tarihinde İstanbul'da doğdu. Topcu yuzbaşısı olan babası Mehmet Ağa 1829'da Osmanlı-Rus Savaşı'nda oldu. Annesi onu yakınlarının desteğiyle buyuttu.

İlkoğretimini Mahalle Sıbyan Mektebi ve Feyziye Okulu'nda tamamladı. Tophane Muşiriyeti Mektubî Kalemi'ne katip adayı olarak girdi. Burada gorevli memurlardan İbrahim Efendi'den Arapca ve Farsca oğrendi.

Eski adı Chateauneuf olan Reşat Bey'den Fransızca dersi aldı. Bu gorevindeki başarısı nedeniyle once memurluk sonra hulefalık derecesine yukseltildi.

Paris ’e Gitti

1849 yılında bilgisini artırması icin devlet tarafından Paris'e gonderildi. Burada edebiyat ve dil konularındaki calışmalarını surdurdu.

Oryantalist De Sacy ailesi ile dostluk kurdu. Ernest Renan'la tanıştı. Lamartine'in toplantılarını izledi. Oryantalist Pavet de Courteille'e calışmalarında yardım etti. Dilbilimci Littré ile tanıştı. 1851'de Société Asiatique'e uye secildi.

1854 yılında Paris donuşunde bir sure Tophane Kalemi'nde calıştı. Daha sonra Meclis-i Maarif uyeliğine atandı. Encumen-i Daniş'te (ilimler akademisi) gorev yaptı.

Koruyucusu sadrazam Mustafa Reşit Paşa ’nın gorevinden ayrılması uzerine uyelikten cıkarıldı. Reşit Paşa 1857'de yeniden sadrazam olunca, Şinaşi de eski gorevine dondu.

Tercuman-ı AhvÂl

1860 yılında Agah Efendi ile birlikte Tercuman-ı AhvÂl gazetesini cıkardı. Devlet işlerini eleştirmesi ve Sultan Abdulaziz'e karşı girişilen eylemin duzenleyicilerinin yanında yer alması nedeniyle 1863'teki Meclis-i Maarif'teki gorevine son verildi.

Gazeteyi Namık Kemal'e bırakarak, 1865 yılında Fransa'ya gitti. Orada sozcuk calışmalarına yoneldi. Société Asiatique uyeliğinden ayrıldı. 1867'de İstanbul'a dondu. Kısa bir sure sonra yeniden Paris'e gitti. Burada kaldığı iki yıla yakın surede, Fransa Milli Kutuphanesi ’nde araştırmalar yaptı.

1869 yılında İstanbul'a donunce bir matbaa actı. Eserlerinin basımıyla uğraşmaya başladı.

13 Eylul 1871 tarihinde İstanbul'da beyin tumorunden vefat etti.


ESERLERİ:

Tercume-i Manzume
Şair Evlenmesi
Muntehabat-ı Eşhar (şiirlerinden secmeler)
Durub-u Emsal-i Osmaniye (atasozleri)
Muntehabat-ı Tasvir-i Efkar (secme makaleler)



HAKKINDA YAZILANLAR

Batı Aktarmacılığı

Şinasi Batı, ozellikle de Fransız kulturu etkisinde eserler verdi. Ulkenin Batı ornek alınarak eğitim alanında uygulanacak radikal yontemlerle gelişebileceğini savundu.

Batı hatta Fransız aktarmacılığını tek cozum gordu. Bu amacla yazarlığında cok yonlu bir caba icine girdi. Gazete cıkardı, makale, şiir ve oyun yazdı, sozluk calışmaları yaptı. Halkı "aydınlatılması" gereken bir yığın olarak gordu. Değişmeyi mekanik bir hadise olarak algılama yanlışına duştu.

Tanzimatla başlayan Batılılaşma hareketinin onculerinden biri olarak dil, edebiyat ve duşunce hayatının değişmesinde etkili oldu.

Dil calışmaları onemli

Duz yazılarında sade bir dil kullandı. Dildeki yalınlaşma cabasını edebiyat ve tiyatro alanlarındaki eserleriyle destekledi.

Batı şiirini tanıtma, yeni şiir bicimlerini edebiyata sokma amacıyla Fransız şairlerinden tercumeler yaptı.