Gokturk Devleti Veziri
İlk Turk Yazarı
tarihci, devlet adamı
Gokturkler, milattan sonra 8. Yuzyıl'da yaşayan ve ilk defa Turk adını taşıyan Turk devletidir.
Gokturkler, bozkır uygarlığından yerleşik uygarlığa geciş doneminde, Turk boylarının başına gecen hakan sulÂlesidir (552-745). Kurdukları devlete de Gokturk Devleti denir.
Tonyukuk; İlteriş Kağan (Kutluk), Kapagan Kağan, Bogu Han ve Bilge Kağan'a baş vezirlik yaptı. Bazı savaşlarda başkomutan oldu.
Surgun yıllarında Cin ’de doğdu. Cin esaretinden İlteriş (Kutluk) Kağan'la birlikte kurtuldu.
Turklerin Cin esaretinden kurtuluş savaşını idare etti. Genclik yıllarında cesaretiyle, yaşlılığında tecrubesiyle devletine hizmet etti.
Damadı Bilge Kağan'ın Turk Milleti'ni yerleştirme ve budist tapınakları acma fikrini reddetti. Bu nedenle Turk Milleti'ni her an at sırtında savaşa hazır tuttu ve Turkluğun İslamiyete girmesine zemin hazırladı.
Politikayı iyi bilen, halk ruhunu derinlemesine kavramış bir insandı.
Kendi adına M.S. 720-725 yıllarında dikilen kitabesi, Moğolistan ’ın Bayın Coktu bolgesindedir.
Sade bir dille yazılan bu kitabede; Cin esaretinin cilesinden, Cinlilerin hile ve zulumlerinden bahsedilerek halka oğutler verilir. Bazı bolumlerde kendi hayatından bahseder.
Bilge Tonyukuk kitabesinden bir kesit
“Tanrı yarlıgadığı icin Turk milleti icinde silahlı duşmanı gezdirmedim. Damgalı atı koşturmadım. İlteriş Kağan calışmasaydı ona uyarak ben kendim calışmasaydım, il de millet de yok olacaktı. Calıştığı, calıştığım icin il, il oldu. Millet de millet oldu. Kendim artık kocadım... Şimdi Turk Bilge Kağan, Turk mustakil milletini, Oğuz milletini iyi idare ederek tahtında oturuyor."
English Biography
Vizier Tonyukuk
He is the first known Turkish writer and historian. He worked as a counselor for Kutlug Khan, the founder of Gokturk State as well as Kapagan Khan and Bilge Khan, and conducted the post of their council chairman.
It is understood from the epitaphs he erected in his name, that he was born in times when Gokturks were under captivity by Juan Juan State. He escaped captivity together with Kutlug Khan and took part in establishment of Goktur State.
He not only served as vizier to Bilge Khan but also married his daughter to him and became his father-in-law. Since he was a good strategist and tactician, western Turkologists call him as the "Bismarc of Turks".
Tonyukuk talks about himself as follows in his epitaph:
"Since God vouchsafed, I did not let armed enemy walk around in Turkish Budun. I did not run marked horse. If Ilteriş Khan did not work and I did not work obeying him, this nation was to be eliminated. Since I worked, it became provinces and nations. Now I am old. Now Bilge Khan leads his nation governing Turks well".
Vizier Tonyukuk, who prevented Turks' conversion into Buddhism also prevented Turks' settling down in cities surrounded by ramparts and being enslaved by Chinese again. Tonyukuk who always guided his nation, explains as follows the life of his nation which reached comfort from hunger, and independence from slavery: We were eating rabbits and deers in Karakurum. The nation was full. Our enemies were like furnace nearby. We were fire." Although his date of birth is not known, his death is in 726. His memory was reminded in a place named Bain-Cokto by Bilge Khan.
HABER
Tonyukuk Anıtları, Moğol bekci Cau ile torununa emanet
22 Nisan 2013
TİKA'nın korumaya aldığı anıtların bekcisi Cau, yazıtların bulunduğu alana kurduğu "ger" cadırında ailesiyle kalıyor.
Turk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansınca (TİKA) korumaya alınan Moğolistan'daki Tonyukuk Anıtları'nın bekcisi Sondey Cau, ziyaretcileri torunu 9 yaşındaki Megmur Surun ile karşılıyor.
Cadırının kenarına yerleştirdiği kucuk bir guneş paneliyle gunluk elektrik ihtiyacını karşılayan Cau, 40 metrekarelik cadırında ziyaretcilere geleneksel ikramlarda bulunuyor.
Turklerin anavatanı olarak anılan Moğolistan, Bilge Kağan ve kardeşi Kul Tigin anısına dikilen ve bilinen ilk Turk alfabesiyle yazılan Orhun Abideleri ile Bilge Tonyuyuk Anıtları'na ev sahipliği yapıyor.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 2005'teki Moğolistan ziyaretinin ardından, TİKA'nın calışmalarıyla Bilge Kağan ve Kul Tigin anıtları, muzeye taşınarak, doğa şartlarına karşı korunması sağlandı.
TİKA, M.S. 720-725 yıllarında diktirildiği tahmin edilen ve Turk tarihine ilişkin onemli bilgiler taşıyan Tonyukuk Anıtları'nı da korumaya aldı.
İlk Turk Yazarı
tarihci, devlet adamı
Gokturkler, milattan sonra 8. Yuzyıl'da yaşayan ve ilk defa Turk adını taşıyan Turk devletidir.
Gokturkler, bozkır uygarlığından yerleşik uygarlığa geciş doneminde, Turk boylarının başına gecen hakan sulÂlesidir (552-745). Kurdukları devlete de Gokturk Devleti denir.
Tonyukuk; İlteriş Kağan (Kutluk), Kapagan Kağan, Bogu Han ve Bilge Kağan'a baş vezirlik yaptı. Bazı savaşlarda başkomutan oldu.
Surgun yıllarında Cin ’de doğdu. Cin esaretinden İlteriş (Kutluk) Kağan'la birlikte kurtuldu.
Turklerin Cin esaretinden kurtuluş savaşını idare etti. Genclik yıllarında cesaretiyle, yaşlılığında tecrubesiyle devletine hizmet etti.
Damadı Bilge Kağan'ın Turk Milleti'ni yerleştirme ve budist tapınakları acma fikrini reddetti. Bu nedenle Turk Milleti'ni her an at sırtında savaşa hazır tuttu ve Turkluğun İslamiyete girmesine zemin hazırladı.
Politikayı iyi bilen, halk ruhunu derinlemesine kavramış bir insandı.
Kendi adına M.S. 720-725 yıllarında dikilen kitabesi, Moğolistan ’ın Bayın Coktu bolgesindedir.
Sade bir dille yazılan bu kitabede; Cin esaretinin cilesinden, Cinlilerin hile ve zulumlerinden bahsedilerek halka oğutler verilir. Bazı bolumlerde kendi hayatından bahseder.
Bilge Tonyukuk kitabesinden bir kesit
“Tanrı yarlıgadığı icin Turk milleti icinde silahlı duşmanı gezdirmedim. Damgalı atı koşturmadım. İlteriş Kağan calışmasaydı ona uyarak ben kendim calışmasaydım, il de millet de yok olacaktı. Calıştığı, calıştığım icin il, il oldu. Millet de millet oldu. Kendim artık kocadım... Şimdi Turk Bilge Kağan, Turk mustakil milletini, Oğuz milletini iyi idare ederek tahtında oturuyor."
English Biography
Vizier Tonyukuk
He is the first known Turkish writer and historian. He worked as a counselor for Kutlug Khan, the founder of Gokturk State as well as Kapagan Khan and Bilge Khan, and conducted the post of their council chairman.
It is understood from the epitaphs he erected in his name, that he was born in times when Gokturks were under captivity by Juan Juan State. He escaped captivity together with Kutlug Khan and took part in establishment of Goktur State.
He not only served as vizier to Bilge Khan but also married his daughter to him and became his father-in-law. Since he was a good strategist and tactician, western Turkologists call him as the "Bismarc of Turks".
Tonyukuk talks about himself as follows in his epitaph:
"Since God vouchsafed, I did not let armed enemy walk around in Turkish Budun. I did not run marked horse. If Ilteriş Khan did not work and I did not work obeying him, this nation was to be eliminated. Since I worked, it became provinces and nations. Now I am old. Now Bilge Khan leads his nation governing Turks well".
Vizier Tonyukuk, who prevented Turks' conversion into Buddhism also prevented Turks' settling down in cities surrounded by ramparts and being enslaved by Chinese again. Tonyukuk who always guided his nation, explains as follows the life of his nation which reached comfort from hunger, and independence from slavery: We were eating rabbits and deers in Karakurum. The nation was full. Our enemies were like furnace nearby. We were fire." Although his date of birth is not known, his death is in 726. His memory was reminded in a place named Bain-Cokto by Bilge Khan.
HABER
Tonyukuk Anıtları, Moğol bekci Cau ile torununa emanet
22 Nisan 2013
TİKA'nın korumaya aldığı anıtların bekcisi Cau, yazıtların bulunduğu alana kurduğu "ger" cadırında ailesiyle kalıyor.
Turk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansınca (TİKA) korumaya alınan Moğolistan'daki Tonyukuk Anıtları'nın bekcisi Sondey Cau, ziyaretcileri torunu 9 yaşındaki Megmur Surun ile karşılıyor.
Cadırının kenarına yerleştirdiği kucuk bir guneş paneliyle gunluk elektrik ihtiyacını karşılayan Cau, 40 metrekarelik cadırında ziyaretcilere geleneksel ikramlarda bulunuyor.
Turklerin anavatanı olarak anılan Moğolistan, Bilge Kağan ve kardeşi Kul Tigin anısına dikilen ve bilinen ilk Turk alfabesiyle yazılan Orhun Abideleri ile Bilge Tonyuyuk Anıtları'na ev sahipliği yapıyor.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 2005'teki Moğolistan ziyaretinin ardından, TİKA'nın calışmalarıyla Bilge Kağan ve Kul Tigin anıtları, muzeye taşınarak, doğa şartlarına karşı korunması sağlandı.
TİKA, M.S. 720-725 yıllarında diktirildiği tahmin edilen ve Turk tarihine ilişkin onemli bilgiler taşıyan Tonyukuk Anıtları'nı da korumaya aldı.