Kafein, sizin de gunluk yaşamınızın bir parcası haline mi geldi?
Memorial Hastanesi Klinik Laboratuvarlar Bolumu’nden Biyokimya Uzmanı Dr. Nilgun Tekkeşin, “Kafein bağımlılığı” hakkında bilgi verdi. Kahve ve cayda bulunan en guclu kimyasal bileşenin “kafein” olduğunu biliyoruz. Kafein, sizin de gunluk yaşamınızın bir parcası haline mi geldi? Fakat gunde 4 ile 7 fincan arasında değişen kahve tuketiminin, kişide huzursuzluk, sinirlilik, baş ağrıları gibi problemleri doğurduğunu biliyor muydunuz? Cevabınız “evet” ise, aşağıdaki yazıyı okuyun ve kafein tiryakiliğinizi tekrar gozden gecirin!

10 gr'dan fazlası olumcul
Kafein, alkoloid grubunun azotlu organik bir bileşiğidir. Bircok bitkide bulunan kafeinin olumcul dozu, 10 gr’dır. Gereğinden cok kahve tuketimi bilinenin aksine, kişide uyarıcı etki yaratmaz; sinirsel uyarıların algılanmasında yavaşlamaya ve uyuşmaya neden olur. Kişide keyif verici bir hal yaratması, bağımlılık yapan ozelliğinin temel kaynağıdır. Kafein, 200-400 mg alındığında dikkati artırır, yorgunluğu azaltır. Kafeinin uykusuzluğu giderme, direnci artırma, fiziksel, psikomotor ve intellektuel performansı artırma gibi etkileri de vardır.

Kafein;
• Merkezi sinir sisteminde uyuşukluk ve zihin yorgunluğu giderici etkisi vardır
• Yuksek dozda konvulsiyon (sara nobeti) oluşturur
• Solunum sistemini uyarır, kalp atış hızını artırır
• Hafif idrar sokturucu etkisi vardır
• Kas, sinirler ve mide salgısını uyarıcı, metabolik hızı artırıcı etki yaratır
• Orta duzeyde alındığında (200-300 mg) iştah artırır

Kafein bağımlılık yapar mı?
Kafein, genellikle bağımlılık oluşturmaz. Ancak fazla kahve icenlerde ilac bağımlılığının temel oğeleri ortaya cıkar. Yapılan denemelerde kafeinin fiziksel bağımlılık oluşturabildiği tespit edilmiştir. Bu durumda kafeinin kesilmesi, cevreye ilginin azalması, huzursuzluk, baş ağrısı, zihinsel konsantrasyonun azalması ve kaygı bozukluğu gibi etkilere neden olmuştur.

Ne kadar kafein tuketilmeli?
Bu sorunun cevabı net değil. Her bireyin kafeine karşı toleransı eş olmayabilir. Kafein, vucuttan cok hızlı emilip dağılım gosterir. Vucutta veya dolaşımda birikmez, fakat alınımından saatler sonrası idrarla atılır. Bizim onerimiz bağımlılığınızı bir anda terk etmemek. Aksi takdirde, baş ağrısı, uyku hali, depresyon ve bulantı ortaya cıkar.

Gercekten zararsız mı?
Aşırı kafein alımı, hatta bağımlılık bile yeterince zararsız gorunse de ciddi bir yan etkinin olduğunu unutmamalıyız. Kolalı iceceklerin metale verdiği zarar, deneysel olarak gosterilirken midemize verdiği hasarı hayal bile edemeyiz. Bu icecekler kafein bağımlılığını tetikledikleri gibi icerdikleri şeker veya tatlandırıcılarla da diyabet, koroner damar hastalığı, depresyon ve uykusuzluğa yol acabilir.

Susuzluğunuzu gidermek icin su icin
Susuzluğunuzu dindirmek uzere kafeinli icecekleri tercih etmek, idrar yapımını artırıcı etkileri nedeniyle, vucudunu sıvısız bırakacaktır. Bu nedenle susuzluğunuzu su icerek gidermek sağlıklı, kafeinsiz, kalorisiz, ucuz ve de kolay ulaşılabilir bir yontemdir.
Tıpta kafeinin yeri
Ozellikle prematurelerde henuz yeterince gelişimini tamamlayamamış akciğerlerin fonksiyonunu tam olarak yerine getirememesi nedeniyle solunum sıkıntısı olur. Kafeinin solunumu uyarıcı etkisinden faydalanarak tedavi etmek amacıyla bu tabloya sahip yeni doğanlara haricen kafein verilir ve verilen dozun uygunluğunu takip etmek amacıyla belli aralıklarda kafeininin ilac takibi laboratuvar analizi ile yapılır.

Hangi icecekle ne kadar miktarda kafein alıyorsunuz?
Yapılan araştırmalara gore (Center for Science in the Public Interest, The Hershey Co, Vroom Foods Inc) icecek turleri ve icinde bulunan kafein miktarları:

İCECEK TURU KAFEİN MİKTARI (mg)
Cappucino, 360 ml. 160-200
Kahve, kafeinsiz, instant, 240 ml. 2
Kahve, kafeinsiz, demleme, 240 ml. 2
Espresso, 30 ml. 64
Kahve, kafeinli, instant, 240 ml. 62
Kahve, kafeinli, demleme, 240 ml. 95
Coffee Latte, 500 ml. 150
Coffee Grande, 500 ml. 330
Siyah cay, demli, 240 ml. 47
Yeşil Cay, demli 30-50
Ice Tea, limonlu, 360 ml. 10
Cola 47
Enerji iceceği, 250 ml. 76

(1 buyuk fincan = 235 ml)