78 Yıl once bugun cıkarılan Belediye Kanunu ile kadınların yerel secimlerde secme ve secilme hakkını kazandığı Turkiye, son derece duşuk olan kadın temsili oranıyla, Dunya ve Avrupa ortalamasının cok altında.
Bu nedenle olsa gerek ki, Turkiye’de kimse “3 Nisan” tarihini hatırlamayı/hatırlatmayı duşunmuyor! 3 NİSAN’I UNUTMAYALIM !
3 Nisan 1930’da kadınlara secme ve secilme hakkı tanıyan Belediye Kanunu’nun cıkarıldığı gun! Aradan tam 78 sene gecti ama Turkiye’de yerel yonetimlerde kadınların temsili yok denecek kadar az.
KADIN SAYISI
TOPLAM SAYI
KADIN ORANI (%)
2004 secimleri
Belediye Başkanı
18
3225
0,56
Belediye Meclis Uyesi
817
34477
2,37
İl Genel Meclisi Uyesi
57
3208
1,78
1999 secimleri
Belediye Başkanı
18
3215
0,56
Belediye Meclis Uyesi
541
34084
1,59
İl Genel Meclisi Uyesi
44
3122
1,41
Kaynak: Mahalli İdareler Genel Mudurluğu (2007)
Kadınların siyasete katılımlarının ilk basamağını oluşturan muhtarlık ve ihtiyar heyetlerinde kadın oranları konusunda ise verilere ulaşılamamaktadır. 18 Şubat 2008 tarihinde Yuksek Secim Kurulu’ndan, bilgi edinme kanunu kapsamında talep ettiğimiz Turkiye’deki toplam muhtar sayıları ve kadın muhtarların sayılarına dair bilgi, yasal sure aşıldığı halde henuz elimize ulaşmamıştır! Bu konuda cinsiyet temelli veri uretilmesi gerekliliği ve secimlerde aday olanların cinsiyetlerinin de adaylık sırasında belirtilmesine dair uzun yıllardır yaptığımız talepler ne yazık ki gercekleştirilmemiştir.
Belediye Başkanı olan kadınların il, ilce ve belde duzeyindeki sayı ve oranları şoyledir:
BELEDİYE
KADIN SAYISI ( % )
KADIN ORANI ( % )
İl Belediye Başkanlığı
1
1,23
İlce Belediye Başkanlığı
9
1,06
Belde Belediye Başkanlığı
8
0,35
Birleşik Kentler ve Yerel Yonetimler (United Cities and Local Governments) istatistiklerine gore Dunya’da kadınların yerel yonetimlerde temsil oranı şoyle:
BOLGE
YEREL MECLİSLERDE KADIN ORANI ( % )
BELEDİYE BAŞKANI KADIN ORANI ( % )
Dunya ortalaması (67 ulke)
20,9
9
Avrupa (30 ulke)
23,9
10,5
Latin Amerika (9 ulke)
26,1
5,5
Afrika (4 ulke)
30,1
12,2
Asya-Pasifik (12 ulke)
17,5
5,6
Orta Amerika (8 ulke)
24,1
4,8
Orta Doğu ve Akdeniz (8 ulke)
2,1
0,8
Turkiye
2,32
0,56
Kaynak: “World Cities and Local Governments” web sitesi www.cities-localgovernments.org
Gorulduğu uzere, Turkiye’de kadın belediye başkanı oranı, bolgesel olarak en duşuk olan Orta Doğu ve Akdeniz ulkeleri ortalamasının bile altındadır.
Aynı orgutun ceşitli ulkeler bazında derlemiş olduğu kimi istatistikler de şoyledir:
ULKE
YEREL MECLİSLERDE KADIN ORANI ( % )
BELEDİYE BAŞKANI KADIN ORANI ( % )
Hindistan
38
Finlandiya
34,4
10
Fransa
33
10,9
Uganda
33,3
2,5
İsvec
29,4
16,7
Guney Afrika
29,1
15,5
Danimarka
27
9,2
Pakistan
25,2
0,8
Belcika
22,5
7,1
Arjantin
7,1
Cek Cumhuriyeti
22,7
Tunus
20,5
1,6
İspanya
20,2
11
Bulgaristan
20
9,5
Urdun
18,8
1
Kıbrıs Rum Kesimi
18,6
3
Meksika
15,9
3,5
Macaristan
14,5
12,3
Malta
14,5
8,1
Filipinler
14,2
18
Estonya
14
9,5
Brezilya
12
5
Malezya
8,9
0,7
Turkiye
2,32
0,56
Lubnan
1,8
0,4
Demokrasinin ve siyasi yaşamın ilk adımı sayılabilecek yerel yonetimlerde kadınların bu derece duşuk temsili Turkiye acısından utanc vericidir.
Yerel nufusun yarısını oluşturan kadınların yerel meclislerde eşit ve bu eşitlik sağlanıncaya kadar en az %30 oranında temsil edilmeleri zorunludur. Zira en azından, uluslararası kadın hareketince geliştirilip BM’in uluslararası hedefleri arasına da girmiş ve resmi kabul gormuş bulunan %30’luk “asgari temsil eşiği”ne ulaşmadan, kadınların kendi cinslerinin sorun ve gereksinimlerini temsil etmeleri olanaklı gorulmemektedir. Bu oranın guvence altına alınması, başta anayasa olmak uzere, siyasal partiler ve secim yasalarında ozel onlemler getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Belcika, Fransa, Hindistan, Brezilya, Arjantin ve Uganda gibi bircok ulkede kota uygulamasına yonelik yasal onlemler alınmıştır.
Bu utanc verici tabloyu değiştirmek icin onumuzde altın bir fırsat var: Mart 2009 Yerel Secimleri. KA-DER’in 11 yıldır surdurduğu gecici ozel onlemler (kota) talepleri bugune kadar hicbir hukumet ve ana muhalefet partisi tarafından ciddiyetle ele alınmamış ve anayasa, siyasi partiler ve secim yasalarında kadınlar lehine gecici ozel onlemler alınmasına dair değişiklikler maalesef hala yapılmamıştır. Onumuzdeki yerel secimlere, mevcut anti-demokratik ve cinsiyetci yasa duzenlemeleriyle gideceğimiz ortadadır. Bu durumda, başta iktidar partisi olmak uzere, tum siyasi partilere onemli bir gorev ve sorumluluk duşmektedir. 2009 secimlerinde listelerinde daha cok sayıda ve secilebilir yerlerde kadının yer almasını sağlamaları gerekmektedir. Siyasi parti liderlerinin ve karar organlarının bilmesi gereken şey, 2009 yerel secimlerinde ortaya cıkacak olan tablo tamamen onların sorumluluğunda olacaktır. Tum siyasi parti liderlerini ve karar organlarını bu onemli talebin ve sorumluluğun gereğini yerine getirmeye cağırıyoruz.
KA-DER olarak, 2009 secimlerinde aday olmak isteyen kadınlara destek vermek amacıyla bir dizi faaliyet ve proje hayata gecireceğiz. Bunların başında Nisan 2008’de başlayacak olan Kadınlar icin Siyaset Okulları gelmektedir. 9 ilde yaklaşık 250 kadına yonelik olarak gercekleşecek okullarımız 5’er gun surecektir.
Turkiye’de fiili kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve demokrasinin tam anlamıyla yerleşmesi icin, anayasa, siyasi partiler ve secim yasalarının bir an once değiştirilmesi ve kadınların atamayla ve secimle gelinen tum karar alma pozisyonlarında EŞİT temsili icin, kota uygulamalarının yasalarda yer almasını bir kez daha talep ediyoruz!