Fatih, Kanuni, Yavuz gibi buyuk Osmanlı padişahlarının hayatına hepimiz hakimiz ancak IV. Murad gibi padişahların hayatını pek bilinmiyor. Mesela IV. Murad denilince herkesin aklına ilk olarak alkol ve tutun yasakları gelir ancak cocuk yaşta tahta cıktığı, o donem İstanbul ve Bağdat ’ta buyuk isyanlar olduğu ve kaybolan devlet otoritesini yeniden sağlamak icin kardeşlerini oldurmeyi goze aldığını pek kimse bilmez.
Kabul etmek gerekiyor ki dunyanın ucte birine hakim olan bir imparatorluğu yonetmek icin alınan kararları bugun oturduğumuz yerden eleştirmemiz tarihsel sureci anlamamamızdan kaynaklanıyor. Annesi Kosem Sultan ve beceriksiz sadrazamlar olmasa belki IV. Murad ’ı bugun cok daha farklı anıyor olabilirdik. Gelin IV. Murad kimdir biraz daha yakından tanıyalım ve hayatı hakkındaki ilginc detayları gorelim.
[h=2]'Bir deli halife olamaz' dediler, cocuk Murad ’ı tahta cıkardılar:[/h]
IV. Murad ’ın tahta cıkışı oncesi yaşananlara bir goz atalım. Yeniceri iyice raydan cıkmış, imparatorluğun her bir koşesinde teror estirir hale gelmişti. Son olarak Genc Osman ’ı tahttan indirmiş ve oldurmuşlerdi. Bunun uzerine tekrar I. Mustafa tahta cıkarıldı ancak şeyhulislam tarafından akli dengesi yerinde gorulmedi ve onun yerine henuz cocuk yaşta olan IV. Murad tahta cıkarıldı.
I. Ahmed ’in Kosem Sultan ’dan olma oğlu olan IV. Murad, 1623 yılında tahta gectiğinde henuz 11 yaşındaydı. Tahta cıktığı vakit İstanbul ’da hala kucuk isyanlar devam ediyor ancak en onemli isyan Bağdat ’ta yaşanıyordu. İran kışkırtmalı Bağdat isyanı ile beraber bir de Genc Osman ’ın kanı yerde kalmayacak diye tuttuğu yeniceriyi olduren Erzurum Valisi Abaza Mehmed Paşa başkaldırıyordu.
IV. Murad 20 yaşına gelene kadar ulkeyi Kosem Sultan ve sadrazamlar yonetti. Maalesef bu hevesli sadrazamlar bir o kadar da beceriksizdi ve bir turlu işe yarar eylemler yapamadıkları icin defalarca değiştirildiler. Son olarak DÂmÂd Husrev Paşa sadrazam olarak Abaza isyanını cozdu. Ancak Bağdat hala kaynamaktaydı.
[h=2]IV. Murad saltanatı tam anlamıyla başlıyor:[/h]
IV. Murad artık genc bir delikanlı olduğunda devletin annesi ve beceriksizler sadrazamlar tarafından idare edilmesine izin vermemeye başlayarak pek cok devlet adamını idam ettirmiştir. Bu donemde İstanbul ’da isyanlarda bizzat sahaya inerek gucun kendisinde olduğunu halka hatırlatmış ve isyan eden pek cok başıbozuğu alaşağı etmiştir.
Ona Bağdat Fatihi unvanını kazandıracak sefere cıkması ise en onemli icraatlerinden biridir. Ortalığın karışık olmasından faydalanan İran Şahı, Bağdat ’ta sonu gelmez isyanları desteklemeye devam ediyordu. İkinci İran Seferi sonunda IV. Murad, Bağdat ’ı yeniden Osmanlı topraklarına kattı. Yapılan seferler boyunca gozupek ve cesurluğuyla anıldı.
[h=2]Heybetiyle goz korkutan gurz:[/h]
IV. Murad, cesur olduğu kadar guclu bir padişahtı. Osmanlı tarihinde pek cok guclu asker ve becerikli komutan olan padişah vardır ama hicbiri IV. Murad gibi bir gurz kullanmamıştır. Bugun Topkapı Sarayı muzesinde gorebileceğiniz IV. Murad ’ın gurzu tam 200 okka yani 256 kilogramdır.
Gurz nedir bilmeyenler icin anlatalım; tek elle kullanılan bir savaş topuzudur, oldurucu darbeler vurmak ve zırh parcalamak icin kullanılır. Yani IV. Murad 256 kiloluk bir gurzu tek eliyle kullanıyor, savaşıyor ve duşmanını oldurebiliyordu. Oldukca genc bir sultan icin epey buyuk bir guc.
[h=2]IV. Murad olumu:[/h] Bağdat Fatihi unvanıyla İstanbul ’a donen IV. Murad, bir ava cıktı. Avdan donduğunde yatağa duşecek kadar hastaydı. Ataları gibi nikris yani gut hastalığından muzdarip olan IV. Murad, onlarca gun yatakta kaldı. Henuz 28 yaşındayken 8 Şubat 1640 tarihinde hayatını kaybetti. Yerine, hayatta kalan tek kardeşi İbrahim gecti. Cunku diğer butun kardeşlerini oldurtmuştu.
[h=2]IV. Murad kardeşlerini neden oldurttu?[/h]
Osmanlı İmparatorluğu ’nda şehzadeler tahta cıkmadan once sancaklara gonderilir ve devlet yonetme tecrubesi kazanırlardı. Ancak bu gelenek bozuldu ve şehzadeler sarayın bir odasında taht sırası beklemeye başladılar. Bu durum, hem imparatorluğun neden guc kaybettiğini hem de bazı sultanların neden akıl sağlığını kaybettiğini acıklıyor.
IV. Murad tahta cıkmadan once sultanlar yeniceri ocağı ve devlet yonetimi tarafından olduruluyor, yerlerine zaten kafeste beklemekte olan diğer varisler geciriliyordu. IV. Murad ocağın ve yonetimin gucunu kesmeye başlamıştı ancak bir odada yerine gecmek icin bekleyen kardeşlerinin olması, otoritesini guclendirmiyordu.
Bağdat seferinden donduğu sırada annesi Kosem Sultan ’ın bir şeyler cevirdiği haberini alan IV. Murad, kardeşleri Bayezid, Kasım ve Suleyman ’ın katlini emretti. Annesi tarafından saklanan İbrahim dışında bu uc şehzade kafesten cıkarılarak boğduruldu. İbrahim de oldurulseydi bugun Osmanlı soyu devam etmeyecekti.
[h=2]IV. Murad kahvehaneleri neden yasakladı?[/h]
IV. Murad; alkol, tutun ve kahve kullanımını yasaklayarak bu urunlerin tuketildiği kahvehane ve meyhaneleri de kapattırmıştır. Pek cok uzmana gore bu urunler haram olduğu icin yasaklanmıştı. Bazı uzmanlar ise o donem İstanbul ’da sık sık yaşanan yangınlar sebebiyle bu urunlerin yasaklandığını soyluyor. Gercek ise biraz daha karmaşık.
IV. Murad ’ın saltanatı sırasında imparatorluk buyuk guc kaybetmişti. Hatta saraydaki altın ve gumuşlerin eritilerek paraya donuşturulduğu bile soylenir. Bir de ustune farklı bolgelerde isyanlar cıkınca hanedanlık iyice halkın diline duşmeye başlamıştı. Halkın toplanıp dedikodu yaptığı en populer yerler ise kahvehanelerdir.
Zaten isyana hazır bir halkın bir de kahvehanelerde ve meyhanelerde toplanarak devlet aleyhine dedikodu yapmasını istemeyen IV. Murad, tum bu toplantı yerlerini yasaklamıştır. Yani alkol ve tutun yasağı, haram - helal olayından ziyade o donem halkın devlet hakkında dedikodu yapmasını onlemek amacı taşıyordu.
Henuz cocuk yaşta tahta cıkmasına rağmen cesareti ve gucu ile tanınan IV. Murad kimdir sorusunu yanıtladık ve bu az tanınan padişah hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Turk tarihi, coğu zaman anlatılanlardan cok daha derin hikayeler gizler. Biraz araştırmanın kimseye zararı olmaz.
Kabul etmek gerekiyor ki dunyanın ucte birine hakim olan bir imparatorluğu yonetmek icin alınan kararları bugun oturduğumuz yerden eleştirmemiz tarihsel sureci anlamamamızdan kaynaklanıyor. Annesi Kosem Sultan ve beceriksiz sadrazamlar olmasa belki IV. Murad ’ı bugun cok daha farklı anıyor olabilirdik. Gelin IV. Murad kimdir biraz daha yakından tanıyalım ve hayatı hakkındaki ilginc detayları gorelim.
[h=2]'Bir deli halife olamaz' dediler, cocuk Murad ’ı tahta cıkardılar:[/h]
IV. Murad ’ın tahta cıkışı oncesi yaşananlara bir goz atalım. Yeniceri iyice raydan cıkmış, imparatorluğun her bir koşesinde teror estirir hale gelmişti. Son olarak Genc Osman ’ı tahttan indirmiş ve oldurmuşlerdi. Bunun uzerine tekrar I. Mustafa tahta cıkarıldı ancak şeyhulislam tarafından akli dengesi yerinde gorulmedi ve onun yerine henuz cocuk yaşta olan IV. Murad tahta cıkarıldı.
I. Ahmed ’in Kosem Sultan ’dan olma oğlu olan IV. Murad, 1623 yılında tahta gectiğinde henuz 11 yaşındaydı. Tahta cıktığı vakit İstanbul ’da hala kucuk isyanlar devam ediyor ancak en onemli isyan Bağdat ’ta yaşanıyordu. İran kışkırtmalı Bağdat isyanı ile beraber bir de Genc Osman ’ın kanı yerde kalmayacak diye tuttuğu yeniceriyi olduren Erzurum Valisi Abaza Mehmed Paşa başkaldırıyordu.
IV. Murad 20 yaşına gelene kadar ulkeyi Kosem Sultan ve sadrazamlar yonetti. Maalesef bu hevesli sadrazamlar bir o kadar da beceriksizdi ve bir turlu işe yarar eylemler yapamadıkları icin defalarca değiştirildiler. Son olarak DÂmÂd Husrev Paşa sadrazam olarak Abaza isyanını cozdu. Ancak Bağdat hala kaynamaktaydı.
[h=2]IV. Murad saltanatı tam anlamıyla başlıyor:[/h]
IV. Murad artık genc bir delikanlı olduğunda devletin annesi ve beceriksizler sadrazamlar tarafından idare edilmesine izin vermemeye başlayarak pek cok devlet adamını idam ettirmiştir. Bu donemde İstanbul ’da isyanlarda bizzat sahaya inerek gucun kendisinde olduğunu halka hatırlatmış ve isyan eden pek cok başıbozuğu alaşağı etmiştir.
Ona Bağdat Fatihi unvanını kazandıracak sefere cıkması ise en onemli icraatlerinden biridir. Ortalığın karışık olmasından faydalanan İran Şahı, Bağdat ’ta sonu gelmez isyanları desteklemeye devam ediyordu. İkinci İran Seferi sonunda IV. Murad, Bağdat ’ı yeniden Osmanlı topraklarına kattı. Yapılan seferler boyunca gozupek ve cesurluğuyla anıldı.
[h=2]Heybetiyle goz korkutan gurz:[/h]
IV. Murad, cesur olduğu kadar guclu bir padişahtı. Osmanlı tarihinde pek cok guclu asker ve becerikli komutan olan padişah vardır ama hicbiri IV. Murad gibi bir gurz kullanmamıştır. Bugun Topkapı Sarayı muzesinde gorebileceğiniz IV. Murad ’ın gurzu tam 200 okka yani 256 kilogramdır.
Gurz nedir bilmeyenler icin anlatalım; tek elle kullanılan bir savaş topuzudur, oldurucu darbeler vurmak ve zırh parcalamak icin kullanılır. Yani IV. Murad 256 kiloluk bir gurzu tek eliyle kullanıyor, savaşıyor ve duşmanını oldurebiliyordu. Oldukca genc bir sultan icin epey buyuk bir guc.
[h=2]IV. Murad olumu:[/h] Bağdat Fatihi unvanıyla İstanbul ’a donen IV. Murad, bir ava cıktı. Avdan donduğunde yatağa duşecek kadar hastaydı. Ataları gibi nikris yani gut hastalığından muzdarip olan IV. Murad, onlarca gun yatakta kaldı. Henuz 28 yaşındayken 8 Şubat 1640 tarihinde hayatını kaybetti. Yerine, hayatta kalan tek kardeşi İbrahim gecti. Cunku diğer butun kardeşlerini oldurtmuştu.
[h=2]IV. Murad kardeşlerini neden oldurttu?[/h]
Osmanlı İmparatorluğu ’nda şehzadeler tahta cıkmadan once sancaklara gonderilir ve devlet yonetme tecrubesi kazanırlardı. Ancak bu gelenek bozuldu ve şehzadeler sarayın bir odasında taht sırası beklemeye başladılar. Bu durum, hem imparatorluğun neden guc kaybettiğini hem de bazı sultanların neden akıl sağlığını kaybettiğini acıklıyor.
IV. Murad tahta cıkmadan once sultanlar yeniceri ocağı ve devlet yonetimi tarafından olduruluyor, yerlerine zaten kafeste beklemekte olan diğer varisler geciriliyordu. IV. Murad ocağın ve yonetimin gucunu kesmeye başlamıştı ancak bir odada yerine gecmek icin bekleyen kardeşlerinin olması, otoritesini guclendirmiyordu.
Bağdat seferinden donduğu sırada annesi Kosem Sultan ’ın bir şeyler cevirdiği haberini alan IV. Murad, kardeşleri Bayezid, Kasım ve Suleyman ’ın katlini emretti. Annesi tarafından saklanan İbrahim dışında bu uc şehzade kafesten cıkarılarak boğduruldu. İbrahim de oldurulseydi bugun Osmanlı soyu devam etmeyecekti.
[h=2]IV. Murad kahvehaneleri neden yasakladı?[/h]
IV. Murad; alkol, tutun ve kahve kullanımını yasaklayarak bu urunlerin tuketildiği kahvehane ve meyhaneleri de kapattırmıştır. Pek cok uzmana gore bu urunler haram olduğu icin yasaklanmıştı. Bazı uzmanlar ise o donem İstanbul ’da sık sık yaşanan yangınlar sebebiyle bu urunlerin yasaklandığını soyluyor. Gercek ise biraz daha karmaşık.
IV. Murad ’ın saltanatı sırasında imparatorluk buyuk guc kaybetmişti. Hatta saraydaki altın ve gumuşlerin eritilerek paraya donuşturulduğu bile soylenir. Bir de ustune farklı bolgelerde isyanlar cıkınca hanedanlık iyice halkın diline duşmeye başlamıştı. Halkın toplanıp dedikodu yaptığı en populer yerler ise kahvehanelerdir.
Zaten isyana hazır bir halkın bir de kahvehanelerde ve meyhanelerde toplanarak devlet aleyhine dedikodu yapmasını istemeyen IV. Murad, tum bu toplantı yerlerini yasaklamıştır. Yani alkol ve tutun yasağı, haram - helal olayından ziyade o donem halkın devlet hakkında dedikodu yapmasını onlemek amacı taşıyordu.
Henuz cocuk yaşta tahta cıkmasına rağmen cesareti ve gucu ile tanınan IV. Murad kimdir sorusunu yanıtladık ve bu az tanınan padişah hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Turk tarihi, coğu zaman anlatılanlardan cok daha derin hikayeler gizler. Biraz araştırmanın kimseye zararı olmaz.