Elon Musk ve Jeff Bezos ’un girişimlerinden yıllar once, sıcak savaş doneminin sona ermesiyle başlayan soğuk savaş doneminde ABD ve Rusya arasındaki uzay yarışına zamanla diğer devletler de dahil oldu. Yetmedi, dunyanın değişmesiyle birlikte bu uzay yarışına ozel şirketler, milyarderler de dahil oldu.
Elon Musk ’ın SpaceX şirketi gunumuzde gundemi sık sık başarılı - başarısız operasyonlarıyla meşgul etse de Jeff Bezos ’un Blue Origin isimli uzay turizm şirketi her gecen gun uzay turizmini yaygınlaştırmaya bir adım daha yaklaşıyor. Turkiye ise uzay yarışına yetişmek icin Turkiye Uzay Ajansı ’nın misyonuyla hareket ediyor. Peki, Turkiye Uzay Ajansı'nın kurulmasından once TUBİTAK UZAY tarafından geliştirilen RASAT Uydusu nedir, gorevleri ve kullanım alanları nelerdir, geliştirilmesi ve uzaya fırlatılması nasıl gercekleşmiştir, detaylara yakından bakalım.
[h=2]İlk olarak gozlem uydusu nedir, ne işe yarar?[/h]
RASAT Araştırma Uydusuna gecmeden once gozlem uydusu nedir, ne işe yarar bunlara bakalım. Gozlem uydusu ya da tam adıyla 'Yer gozlem uyduları' hicbir şekilde askeri amacla kullanılmadan yer yuzundeki olayları yani meteoroloji, haritacılık ve casusluk sınıfına girmeyen tum sivil kullanımlar dahil olmak uzere yorungede Dunya gozlemi icin kullanılan veya tasarlanmış uydulardır.
Dunya'nın ilk yer gozlem uydusu olan, Amerikan yapımı Landsat-1, 1972 yılında uzaya gonderilmiştir. Landsat-1, detaylı gozlem yeteneği sayesinde, Kanada acıklarında daha once haritalanmamış bir ada bile keşfetmiş ve bu adaya Landsat Adası ismi verilmiştir.
[h=2]Peki RASAT Araştırma Uydusu nedir?[/h] Kelime anlamına baktığımızda RASAT sozcuğu, Arapca -rṣd kokunden gelen 'Raṣad' yani 'Gozleme, gozetme' sozcuğunden alıntıdır. Arapca sozcuk 'Raṣada', "Gozledi" fiilinin masdarıdır. Rasat kelimesi Turkce'de de "Gozleme, gozetme" anlamına gelir.
İsminde bu kelimeden esinlenen RASAT Uydusu veya tam adıyla RASAT Araştırma Uydusu, Turkiye ’nin BİLSAT uydusundan sonra sahip olduğu ikinci mikro uzaktan algılama uydusudur. Adının anlamına uygun olarak gozlem uydusu şeklinde tasarlanmıştır. 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya ’nın Orenburg Oblast bolgesinde yer alan Yasny fırlatma ussunden fırlatılmıştır. Yasny fırlatma ussunden fırlatılan RASAT Araştırma Uydusunu taşıyan roketin adı ise DNEPR ’dir. En az 6 alanda aktif olarak hizmet vermektedir.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu'nun ozellikleri:[/h]
Mikro uzaktan algılama teknolojisi Optik faydalı yuk Yuksek cozunurluklu optik goruntuleme sistemi Pankromatik bant X-Bant iletişim modulu Rasat Uydusu mikro uzaktan algılama teknolojisini icinde barındırır ve uydu optik faydalı yuke sahiptir. Yani yuksek cozunurluklu optik goruntuleme sistemine sahiptir. 685 km irtifada, Guneş ile eş zamanlı bir yorungede bulunmaktadır. Pankromatik bantta 7,5 m ve kırmızı, mavi, yeşil bantlarında 15 metre yer orneklem mesafesine sahiptir. Aynı zamanda TUBİTAK UZAY tarafından tasarlanan ve geliştirilen ucuş bilgisayarı BİLGE, gercek zamanlı goruntu sıkıştırma donanımı ve X-bant iletişim modulleri de test edilmektedir.
Bileşenler, 2012'de uzaya fırlatılan keşif uydusu Gokturk-2'de de kullanıldı. RASAT ile uzay alanında altyapı ve bilgi birimi oluşturma misyonunu başarıyla gercekleştiren TUBİTAK UZAY, bu gorevini Gokturk-2 uydusu ile daha da ileriye taşımış oldu.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu'nun uzaya fırlatılması:[/h]
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) tarafından desteklenen kaynakla TUBİTAK UZAY'ın danışmanlık almadan Turkiye'de Turk muhendisler tarafından tasarladığı uydu, 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya'nın Kazakistan sınırındaki Orenburg bolgesinde bulunan Yasny Fırlatma Ussu'nden DNEPR fırlatma aracıyla uzayyolculuğuna başladı. 969 saniye icinde yorungeye yerleşen uydu, ilk sinyalleri Turkiye saati ile 11.50'de vermeye başladı. 18 Ekim 2011 tarihindeyse uydu tarafından cekilen fotoğrafların TUBİTAK'ın yer istasyonundan indirilmeye başlandığı duyuruldu.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu'ndan alınan goruntuler ne amacla kullanılıyor?[/h]
Haritacılık Afet izleme Tarım Cevre Şehircilik ve planlama RASAT Uydusunun konumsal cozunurluğu duşunulduğunde ormancılık calışmalarında bu goruntulerden yararlanma olanaklarının bulunduğu soylenebilir. Spektral cozunurluğu duşunulduğunde bitki ortusunun ayırt edilmesi ve tanımlanması calışmalarında sıkca kullanılan yakın kızılotesi (NIR) bandın olmayışı buyuk bir dezavantaj yaratmaktadır. Mavi, yeşil ve kırmızı bantların bazı ormancılık calışmalarında kullanımı mumkundur.
Bunlar arasında orman yangını zararlarının haritalanması, temel arazi ortusu tiplerinin sınıflandırılması, orman ortusundeki kayıpların haritalandırılması, sel, su baskını ve heyelan gibi afetlerin tespiti, detaylı olmayan değişim analizleri, orman ve ekosistemin diğer bileşenleri konusunda calışmalar yapan bilim insanlarının uydu goruntulerine duyduğu ihtiyacların giderilmesi gibi konular bulunmaktadır.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu gorevini tamamladı mı?[/h]
RASAT Araştırma Uydusu, Turk muhendisler tarafından zamanının en yeni modulleriyle birlikte TUBİTAK UZAY tarafından geliştirilmişti. Uydunun aktif gorev suresi tam olarak 3 yıl olarak planlamasına rağmen uydu ustunden 10 yıldan fazla gecmesine rağmen aktif durumdadır.
Uzayda 10. yılını kutlayan RASAT Uydusu'nun bir maketi de 15'inci Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı'nda (IDEF 2021) ziyaretcilere sergilendi. Maket, fuarı ziyaret edenlerin buyuk ilgisiyle karşılandı. TUBİTAK UZAY gorevlileri, Turkiye'nin ilk milli gozlem uydusu RASAT hakkında ziyaretcilere bilgi verdi.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu'na nereden ulaşılır?[/h] Adım #1: RASAT Araştırma Uydusunun veri ulaşım sistemi olan GEZGİN portalına buradan ulaşalım. Adım #2: Sağ ustte yer alan e-devlet giriş/ yeni uye kısmına tıklayalım. Adım #3: E-devlete ile giriş yaptıktan sonra kayıt portalına yonlendirileceksiniz. Buraya calıştığımız kurumu ve gorevimizi yazalım. Adım #4: Kayıt işlemini tamamladıktan sonra GEZGİN sistemine yonlendirileceksiniz. Uye olduğunuz icin tam erişim hakkına sahipsiniz ve ilk goruntulerden son goruntulere kadar olan arşive erişim hakkınız bulunacaktır. [h=2]Turkiye ’nin diğer gozlem uyduları:[/h] Gokturk-2 Gokturk-1 [h=3]Gokturk-2: RASAT Uydusu'ndan sonra ilk fırlatılan uydumuz[/h]
Turkiye'nin yuksek cozunurluklu yerli keşif-gozlem uydusu Gokturk-2 2012'de gercekleştirilen fırlatma operasyonuyla gorev yorungesine yerleştirildi. TUBİTAK Uzay ile Turk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) iş ortaklığında uretilen Gokturk-2, Cin'deki Jiuquan Fırlatma Merkezi'nden uzaya gonderildi.
RASAT uydusundan farklı olarak yer gozlem uydusu değil de keşif-gozlem uydusundan dolayı askeri amacla da kullanılabiliyor. Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarafından işletilen ve 2,5 metre cozunurluğe sahip Gokturk-2, Turkiye'nin savunma, cevre, şehircilik, tarım ve ormancılık alanlarındaki ihtiyaclarına yanıt veriyor. Uyduda TUBİTAK Uzay tarafından geliştirilen yerli ucuş bilgisayarı ve yazılımı kullanılıyor.
Gorev yorungesinde attığı 33 binin uzerinde turla 7 yaşını dolduran Gokturk-2, Rasat uydusuna gore 3 kat daha yuksek goruntu cozunurluğune ve 4 kat daha yuksek kutleye sahip. Yaklaşık 400 kilogram ağırlığındaki Gokturk-2 uydusunun, istenildiğinde yeryuzunun 3 boyutlu haritalarının hazırlanmasında kullanılabilecek stereo goruntuleme imkanları da sunacak yuksek manevra kabiliyeti var.
[h=3]Gokturk-1: Yuksek cozunurluklu uydu goruntuleri[/h]
Gokturk-1 ise Turk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) hedef istihbaratına yonelik ihtiyacını, coğrafi kısıtlama olmaksızın dunyanın her yerinden yuksek cozunurluklu uydu goruntusuyle karşılayan Gokturk-1, 2016'da Fransız Guyanası'nda bulunan Koruou Fırlatma Merkezi'nden gonderildi.
Gokturk-1, Hava Kuvvetleri Komutanlığının projesi olarak, TUSAŞ, ASELSAN, TUBİTAK, Ulusal Elektroni̇k ve Kri̇ptoloji̇ Araştırma Ensti̇tusu, ROKETSAN, TR TECNOLOGY gibi Turk ortaklarının katılımı ve Thales Alenia Space sorumluluğunda geliştirildi.
Yakıtsız olarak yaklaşık bin 70 kilogram kutleye sahip Gokturk-1, yorungede yuksek cozunurluklu optik kamerasıyla guneş eş zamanlı gorev yapıyor. Dunyadaki herhangi bir yerde keşif yapmak icin tasarlanan 0,50 metre cozunurluklu uydunun omru 7 yıl olarak ongoruluyor.
Elon Musk ’ın SpaceX şirketi gunumuzde gundemi sık sık başarılı - başarısız operasyonlarıyla meşgul etse de Jeff Bezos ’un Blue Origin isimli uzay turizm şirketi her gecen gun uzay turizmini yaygınlaştırmaya bir adım daha yaklaşıyor. Turkiye ise uzay yarışına yetişmek icin Turkiye Uzay Ajansı ’nın misyonuyla hareket ediyor. Peki, Turkiye Uzay Ajansı'nın kurulmasından once TUBİTAK UZAY tarafından geliştirilen RASAT Uydusu nedir, gorevleri ve kullanım alanları nelerdir, geliştirilmesi ve uzaya fırlatılması nasıl gercekleşmiştir, detaylara yakından bakalım.
[h=2]İlk olarak gozlem uydusu nedir, ne işe yarar?[/h]
RASAT Araştırma Uydusuna gecmeden once gozlem uydusu nedir, ne işe yarar bunlara bakalım. Gozlem uydusu ya da tam adıyla 'Yer gozlem uyduları' hicbir şekilde askeri amacla kullanılmadan yer yuzundeki olayları yani meteoroloji, haritacılık ve casusluk sınıfına girmeyen tum sivil kullanımlar dahil olmak uzere yorungede Dunya gozlemi icin kullanılan veya tasarlanmış uydulardır.
Dunya'nın ilk yer gozlem uydusu olan, Amerikan yapımı Landsat-1, 1972 yılında uzaya gonderilmiştir. Landsat-1, detaylı gozlem yeteneği sayesinde, Kanada acıklarında daha once haritalanmamış bir ada bile keşfetmiş ve bu adaya Landsat Adası ismi verilmiştir.
[h=2]Peki RASAT Araştırma Uydusu nedir?[/h] Kelime anlamına baktığımızda RASAT sozcuğu, Arapca -rṣd kokunden gelen 'Raṣad' yani 'Gozleme, gozetme' sozcuğunden alıntıdır. Arapca sozcuk 'Raṣada', "Gozledi" fiilinin masdarıdır. Rasat kelimesi Turkce'de de "Gozleme, gozetme" anlamına gelir.
İsminde bu kelimeden esinlenen RASAT Uydusu veya tam adıyla RASAT Araştırma Uydusu, Turkiye ’nin BİLSAT uydusundan sonra sahip olduğu ikinci mikro uzaktan algılama uydusudur. Adının anlamına uygun olarak gozlem uydusu şeklinde tasarlanmıştır. 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya ’nın Orenburg Oblast bolgesinde yer alan Yasny fırlatma ussunden fırlatılmıştır. Yasny fırlatma ussunden fırlatılan RASAT Araştırma Uydusunu taşıyan roketin adı ise DNEPR ’dir. En az 6 alanda aktif olarak hizmet vermektedir.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu'nun ozellikleri:[/h]
Mikro uzaktan algılama teknolojisi Optik faydalı yuk Yuksek cozunurluklu optik goruntuleme sistemi Pankromatik bant X-Bant iletişim modulu Rasat Uydusu mikro uzaktan algılama teknolojisini icinde barındırır ve uydu optik faydalı yuke sahiptir. Yani yuksek cozunurluklu optik goruntuleme sistemine sahiptir. 685 km irtifada, Guneş ile eş zamanlı bir yorungede bulunmaktadır. Pankromatik bantta 7,5 m ve kırmızı, mavi, yeşil bantlarında 15 metre yer orneklem mesafesine sahiptir. Aynı zamanda TUBİTAK UZAY tarafından tasarlanan ve geliştirilen ucuş bilgisayarı BİLGE, gercek zamanlı goruntu sıkıştırma donanımı ve X-bant iletişim modulleri de test edilmektedir.
Bileşenler, 2012'de uzaya fırlatılan keşif uydusu Gokturk-2'de de kullanıldı. RASAT ile uzay alanında altyapı ve bilgi birimi oluşturma misyonunu başarıyla gercekleştiren TUBİTAK UZAY, bu gorevini Gokturk-2 uydusu ile daha da ileriye taşımış oldu.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu'nun uzaya fırlatılması:[/h]
DPT (Devlet Planlama Teşkilatı) tarafından desteklenen kaynakla TUBİTAK UZAY'ın danışmanlık almadan Turkiye'de Turk muhendisler tarafından tasarladığı uydu, 17 Ağustos 2011 tarihinde Rusya'nın Kazakistan sınırındaki Orenburg bolgesinde bulunan Yasny Fırlatma Ussu'nden DNEPR fırlatma aracıyla uzayyolculuğuna başladı. 969 saniye icinde yorungeye yerleşen uydu, ilk sinyalleri Turkiye saati ile 11.50'de vermeye başladı. 18 Ekim 2011 tarihindeyse uydu tarafından cekilen fotoğrafların TUBİTAK'ın yer istasyonundan indirilmeye başlandığı duyuruldu.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu'ndan alınan goruntuler ne amacla kullanılıyor?[/h]
Haritacılık Afet izleme Tarım Cevre Şehircilik ve planlama RASAT Uydusunun konumsal cozunurluğu duşunulduğunde ormancılık calışmalarında bu goruntulerden yararlanma olanaklarının bulunduğu soylenebilir. Spektral cozunurluğu duşunulduğunde bitki ortusunun ayırt edilmesi ve tanımlanması calışmalarında sıkca kullanılan yakın kızılotesi (NIR) bandın olmayışı buyuk bir dezavantaj yaratmaktadır. Mavi, yeşil ve kırmızı bantların bazı ormancılık calışmalarında kullanımı mumkundur.
Bunlar arasında orman yangını zararlarının haritalanması, temel arazi ortusu tiplerinin sınıflandırılması, orman ortusundeki kayıpların haritalandırılması, sel, su baskını ve heyelan gibi afetlerin tespiti, detaylı olmayan değişim analizleri, orman ve ekosistemin diğer bileşenleri konusunda calışmalar yapan bilim insanlarının uydu goruntulerine duyduğu ihtiyacların giderilmesi gibi konular bulunmaktadır.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu gorevini tamamladı mı?[/h]
RASAT Araştırma Uydusu, Turk muhendisler tarafından zamanının en yeni modulleriyle birlikte TUBİTAK UZAY tarafından geliştirilmişti. Uydunun aktif gorev suresi tam olarak 3 yıl olarak planlamasına rağmen uydu ustunden 10 yıldan fazla gecmesine rağmen aktif durumdadır.
Uzayda 10. yılını kutlayan RASAT Uydusu'nun bir maketi de 15'inci Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı'nda (IDEF 2021) ziyaretcilere sergilendi. Maket, fuarı ziyaret edenlerin buyuk ilgisiyle karşılandı. TUBİTAK UZAY gorevlileri, Turkiye'nin ilk milli gozlem uydusu RASAT hakkında ziyaretcilere bilgi verdi.
[h=2]RASAT Araştırma Uydusu'na nereden ulaşılır?[/h] Adım #1: RASAT Araştırma Uydusunun veri ulaşım sistemi olan GEZGİN portalına buradan ulaşalım. Adım #2: Sağ ustte yer alan e-devlet giriş/ yeni uye kısmına tıklayalım. Adım #3: E-devlete ile giriş yaptıktan sonra kayıt portalına yonlendirileceksiniz. Buraya calıştığımız kurumu ve gorevimizi yazalım. Adım #4: Kayıt işlemini tamamladıktan sonra GEZGİN sistemine yonlendirileceksiniz. Uye olduğunuz icin tam erişim hakkına sahipsiniz ve ilk goruntulerden son goruntulere kadar olan arşive erişim hakkınız bulunacaktır. [h=2]Turkiye ’nin diğer gozlem uyduları:[/h] Gokturk-2 Gokturk-1 [h=3]Gokturk-2: RASAT Uydusu'ndan sonra ilk fırlatılan uydumuz[/h]
Turkiye'nin yuksek cozunurluklu yerli keşif-gozlem uydusu Gokturk-2 2012'de gercekleştirilen fırlatma operasyonuyla gorev yorungesine yerleştirildi. TUBİTAK Uzay ile Turk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) iş ortaklığında uretilen Gokturk-2, Cin'deki Jiuquan Fırlatma Merkezi'nden uzaya gonderildi.
RASAT uydusundan farklı olarak yer gozlem uydusu değil de keşif-gozlem uydusundan dolayı askeri amacla da kullanılabiliyor. Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarafından işletilen ve 2,5 metre cozunurluğe sahip Gokturk-2, Turkiye'nin savunma, cevre, şehircilik, tarım ve ormancılık alanlarındaki ihtiyaclarına yanıt veriyor. Uyduda TUBİTAK Uzay tarafından geliştirilen yerli ucuş bilgisayarı ve yazılımı kullanılıyor.
Gorev yorungesinde attığı 33 binin uzerinde turla 7 yaşını dolduran Gokturk-2, Rasat uydusuna gore 3 kat daha yuksek goruntu cozunurluğune ve 4 kat daha yuksek kutleye sahip. Yaklaşık 400 kilogram ağırlığındaki Gokturk-2 uydusunun, istenildiğinde yeryuzunun 3 boyutlu haritalarının hazırlanmasında kullanılabilecek stereo goruntuleme imkanları da sunacak yuksek manevra kabiliyeti var.
[h=3]Gokturk-1: Yuksek cozunurluklu uydu goruntuleri[/h]
Gokturk-1 ise Turk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) hedef istihbaratına yonelik ihtiyacını, coğrafi kısıtlama olmaksızın dunyanın her yerinden yuksek cozunurluklu uydu goruntusuyle karşılayan Gokturk-1, 2016'da Fransız Guyanası'nda bulunan Koruou Fırlatma Merkezi'nden gonderildi.
Gokturk-1, Hava Kuvvetleri Komutanlığının projesi olarak, TUSAŞ, ASELSAN, TUBİTAK, Ulusal Elektroni̇k ve Kri̇ptoloji̇ Araştırma Ensti̇tusu, ROKETSAN, TR TECNOLOGY gibi Turk ortaklarının katılımı ve Thales Alenia Space sorumluluğunda geliştirildi.
Yakıtsız olarak yaklaşık bin 70 kilogram kutleye sahip Gokturk-1, yorungede yuksek cozunurluklu optik kamerasıyla guneş eş zamanlı gorev yapıyor. Dunyadaki herhangi bir yerde keşif yapmak icin tasarlanan 0,50 metre cozunurluklu uydunun omru 7 yıl olarak ongoruluyor.