Erkeklere uygulanan sunnet işlemi, gerekli olup olmaması ve ‘erkeklik ’ algısıyla ilişkilendirilmesiyle buyuk bir tartışma konusu olsa da, dunya genelinde farklı sebeplerle oldukca yaygın yapılan ve coğu zaman da buyuk sağlık komplikasyonlarına yol acmayan bir işlem. Genelde Musluman kesimlerce uygulandığı bilinse de, Musluman olmayan toplumlarda da sık sık erkek sunnet işlemine rastlamak mumkundur.
Peki ya size bazı topluluklarda kadınların da sunnet edildiğini soylesek? Gelin kadın sunnetinin ne olduğuna ve sonuclarına birlikte bakalım.
[h=2]Kadın sunneti nedir? [/h]
Ozunde cinsel bir sakatlama olan kadın sunneti ya da bir diğer adıyla kadın genital mutilasyonu (KGM veya FGM); dış genital bolgenin bir kısmının ya da tamamının kesilmesiyle gercekleştiriliyor. Afrika ulkeleri başta olmak uzere en az 28 ulkede, dunyanın pek cok farklı bolgesinde uygulanan kadın sunneti, bilimsel ve tıbbi hicbir gerekcesi olmadığı halde dini veya kulturel temellere dayandırılarak ‘kadınlık ’ algısı ve genc kızları 'evliliğe' hazırlamak adı altında yapılıyor. Buna ek olarak, yanlış bir şekilde genital hijyeni arttırdığı savunulan kadın sunnetini uygulayan toplumlarda bu işlemin yapılması gerektiğine inanılıyor; sunnet olmayanların “pis” ve “değersiz” olduğu gibi bir algı yaratılarak da kadın ve kızlar psikolojik olarak bu işleme zorlanıyor.
Nasıl erkek sunneti adamlığa geciş olarak goruluyorsa, kadın sunneti de genc kızların kadınlığa gecişi ve genellikle uygulandığı kişinin rızası dışında gercekleştirildiği icin de kadın şiddeti ve cocuk istismarının bir ceşidi olarak goruluyor. Yani aslında toplumdan dışlanma korkusu, erkeğin duyduğu cinsel hazzı arttırma ve her ne kadar hicbir alakası olmasa da genital hijyeni sağlamak gibi gerekcelerin arkasına saklanarak yapılan bu işlemin tek amacı, kadınları henuz kucuk bir cocukken genital olarak sakat bırakarak ergenlik donemine girdikten sonra herhangi bir cinsel durtu ve haz duymalarını engelleyip, evlenene kadar bakire kalmalarını sağlamak.
‘Sunnetci ’ olarak adlandırılan ve tecrubeleri haricinde hicbir tıbbi veya anatomik bilgisi olmayan yaşlı kadınlar tarafından, coğunlukla steril olmayan ortamlarda anestezisiz bir şekilde uygulanan bu travmatik işlem, verdiği dayanması imkansız acıya ek olarak kalıcı sağlık problemlerine hatta olumlere bile yol acabiliyor. Butun bunlara rağmen kadın sunneti, uygulandığı toplumlarda kulturlerinin ve etnik kimliklerinin bir parcası ve dini bir zorunluluk olarak goruluyor. Birleşmiş Milletler ’in tahminine gore, bugune kadar 200 milyon ya da daha fazla kadın ve kız cocuğu sunnet edilerek genital sakatlanmaya maruz kalmış bulunmakta. Başka bir deyişle; her 20 kadın ve kız cocuğundan biri bu işleme tabi tutulmuş. Her yıl 3 milyon kadın ise bu tehlikeyle karşı karşıya kalıyor.
[h=2]Kadın sunneti nasıl uygulanıyor? [/h]
İşlemin uygulanacağı kişinin evinde, steril olmayan koşullar altında, sunnetcinin uygun gormediği durumlarda anestezi uygulanmadan yapılan kadın sunnetinde genelde bıcak, ustura, makas, cam, keskinleştirilmiş kaya veya tırnak kullanılıyor. Evet doğru okudunuz, bildiğimiz tırnaktan bahsediyoruz. Ugandalı bir hemşireyle yapılan bir roportaja gore bir bıcağın 30 farklı kadının sunnet işleminde kullanıldığı bile oluyormuş.
Dunya Sağlık Orgutu (WHO) ’ne gore kadın genital mutilasyonunun 4 ceşidi vardır. Bunlar şu şekildedir:
Tip 1: Klitoridektomi Tip 2: Eksizyon Tip 3: İnfibulasyon Tip 4 [h=3]
[/h] [h=3]Tik 1: Klitoridektomi [/h] Oldukca hassas bir bolge olan klitorisin dış gorunur kısmı ve cevresindeki derinin tamamının ya da bir kısmının kesilmesi işlemidir.
[h=3]Tip 2: Eksizyon [/h] Labya minora olarak adlandırılan vajinal ic dudaklarla birlikte klitorisin yine tamamı ya da bir kısmının kesilmesi işlemidir. Bu işleme bazen vulva derisinin dış kısmı olan labya majora da dahil edilebilir.
[h=3]Tip 3: İnfibulasyon [/h] İdrar ve regl kanının cıkabileceği kucuk bir delik bırakılarak vajinanın muhurlenmesi işlemidir. Vajinayı cevreleyen dış ve ic dudakların deforme edilip şeklinin bozulmasıyla yapılır. Enfeksiyon riski oldukca fazla olan bu uygulamada ayrıca idrar ve regl kanı icin acık bırakılan delik cok kucuk olduğundan bazen cinsel ilişki ve doğum icin bu deliğin kesilerek genişletilmesi gerekebilir.
[h=3]Tip 4 [/h] Delme, oyma, kazıma ve yakma gibi, medikal bir amac gutmeden genital bolgeye yapılan diğer butun prosudurler Tip 4 olarak sayılır.
[h=2]Kadın sunnetinin sonucları [/h]
İşlemi uygulayanların yetersizliği, işlemin verdiği zarar ve gercekleştirildiği sağlıksız ortamların da katkısıyla kadın sunneti; aşırı kanama, enfeksiyon ve şok gibi komplikasyonlara yok acarak olumcul sonuclar doğurabilir. İşlem sonrası oluşan ağrı, şişlik ve iltihap nedeniyle idrar yapmakta sıkıntılar oluşması sonucu idrar yolu enfeksiyonu olabilir. Yara ilk iyileştikten sonra apse yapıp cok buyuk ağrılara sebep olabilir.
Ozellikle Tip 3, yani infibulasyonun uzun vadeli sağlık sorunlarına evrilmesi oldukca muhtemeldir. Uretral acıklık kapalı veya cok kucuk olduğundan, yukarıda bahsetmiş olduğumuz idrar yolu enfeksiyonu surekli olarak tekrarlayabilir. Yine, acıklığın cok kucuk olmasıregl akışını engelleyerek ureme yolu enfeksiyonları, doğurganlığın azalması ya da direkt kısırlık gibi buyuk caplı sorunlara neden olabilir. Yapılan bir calışmaya gore kuzey Sudan ’daki kısırlık vakalarının en az %20 ila 25 ’inin infibulasyonla alakalı olabileceği tahmin edilmekte.
Normal doğumdan once deinfibulasyon, yani infibulasyon işleminin geri alınması işlemi yapılmadığı taktirde doğum işlemi normalde olduğundan cok daha zorlaşarak anne ve bebek icin olumcul olabilecek komplikasyonlara sebebiyet verebilir. İnfibulasyon işleminin uygulandığı ulkelerdeki doğum oranının yuksek olduğunu goz onunde bulundurduğumuzda bu, bir kadının ureyebildiği yıllar boyunca defalarca kez infibulasyona maruz kaldığı anlamına gelir.
Butun bunlara ek olarak klitoris ve diğer hassas dokuların kesilmesi sonucunda bir kadının cinsel haz alabilme yetisi azalır. Sunnet edilmiş kadınlar, vajinal acıklığın normalden daha kucuk olması ve sunnet işlemi yuzunden oluşan yara dokusunun vajinal elastikiyeti azaltması sebebiyle cok acılı cinsel birliktelikler yaşarlar. Cinsel birliktelik esnasında yırtılma ve aşırı kanama meydana gelebilir ve bazı durumlarda infibulute edilen kadınlık cinsel organları, penetrasyona izin vermek icin tekrardan acılabilir.
Her ne kadar yapılma sebeplerinden birisi erkelerin cinsel hazzını arttırmak olsa da, kadın sunneti erkeklerin de cinsel birliktelikten aldığı zevki olumsuz olarak etkilemektedir. Eşlerinden en az birisi sunnetli, geri kalanlarının ise sunnetsiz olduğu 300 cok eşli erkek uzerinde yapılan bir araştırmada, bu 300 erkekten 266 ’sı kesinlikle sunnetsiz eşlerini tercih ettiklerini belirtirken, 60 ’ı da sunnetli eşlerinin her doğumla yara dokusu yuzunden vajinal acıklıktaki elastikiyetini biraz daha kaybetmesine bağlı olarak penetrasyon sorunları yaşadığını ve bu yuzden ikinci bir eşle evlendiklerini soyledi. Şartlar boyleyken, ozellikle de doğurganlık problemlerinin yaşanmasıyla birlikte, evliliklerde sıkıntı yaşanması da kacınılmaz oluyor. Yine Sudan ’da yurutulen bir araştırmaya gore sunnet edilmiş kadınların doğurganlık oranı, olmayanlardan neredeyse 2 kat daha duşuk; boşanma oranları ise sunnetsiz kadınlarınkinden 2 kat daha fazla. Ozetle, kadın sunnetinin kadının evlenebilirliğini ve doğurganlığını arttırdığı savunulsa da, gercekte olanlar bunun tam tersi.
[h=2]Kadın sunneti neden hala daha uygulanıyor? [/h]
Medikal komplikasyonlar ve neden olduğu diğer her şey goze alındığında direkt olarak herkesin aklına aynı soru geliyor: Kadın sunneti neden hala daha uygulanıyor? İlk olarak, dini ve kulturel sebepleri de gecersek, konu uzerine cok az veri olduğu ve olanlar da kucuk caplı calışmalardan elde edildiği icin bu gibi problemlerin ne sıklıkla yaşandığı tam olarak bilinemiyor. İkincisi, kadınların buyuk bir kısmının sunnet edildiği toplumlarda, kadınların aslında sunnetle alakalı yaşadığı coğu problem kadınların normal hayatlarının bir parcasıymış gibi normal olarak goruluyor ve sunnetle ilişkilendirilmiyor bile. Ve son olarak asıl neden- ki bu belki de en onemlisi- kadınların icinde bulundukları sosyal ve ekonomik koşullarda yatmakta.
[h=2]Kadın sunnetiyle mucadele [/h]
Dunya Sağlık Orgutu, Birleşmiş Milletler (UN), Uluslararası Af Orgutu (AI) ve daha pek cok kuruluş, sunnet işlemine maruz bırakılan kadınların psikolojik ve bedensel travmalarına dikkat cekerek bu işlemin son bulması icin calışmalara devam etse de, elde edilen son verilere gore kadın genital mutilasyonunun yasak olduğu İngiltere gibi ulkelerde de yasal olmayan yontemlerle yapılarak arttığı biliniyor.
Şubat ayının 6 ’sı ise Uluslararası Kadın Sunnetine Karşı Sıfır Tolerans gunu olarak geciyor.
Peki ya size bazı topluluklarda kadınların da sunnet edildiğini soylesek? Gelin kadın sunnetinin ne olduğuna ve sonuclarına birlikte bakalım.
[h=2]Kadın sunneti nedir? [/h]
Ozunde cinsel bir sakatlama olan kadın sunneti ya da bir diğer adıyla kadın genital mutilasyonu (KGM veya FGM); dış genital bolgenin bir kısmının ya da tamamının kesilmesiyle gercekleştiriliyor. Afrika ulkeleri başta olmak uzere en az 28 ulkede, dunyanın pek cok farklı bolgesinde uygulanan kadın sunneti, bilimsel ve tıbbi hicbir gerekcesi olmadığı halde dini veya kulturel temellere dayandırılarak ‘kadınlık ’ algısı ve genc kızları 'evliliğe' hazırlamak adı altında yapılıyor. Buna ek olarak, yanlış bir şekilde genital hijyeni arttırdığı savunulan kadın sunnetini uygulayan toplumlarda bu işlemin yapılması gerektiğine inanılıyor; sunnet olmayanların “pis” ve “değersiz” olduğu gibi bir algı yaratılarak da kadın ve kızlar psikolojik olarak bu işleme zorlanıyor.
Nasıl erkek sunneti adamlığa geciş olarak goruluyorsa, kadın sunneti de genc kızların kadınlığa gecişi ve genellikle uygulandığı kişinin rızası dışında gercekleştirildiği icin de kadın şiddeti ve cocuk istismarının bir ceşidi olarak goruluyor. Yani aslında toplumdan dışlanma korkusu, erkeğin duyduğu cinsel hazzı arttırma ve her ne kadar hicbir alakası olmasa da genital hijyeni sağlamak gibi gerekcelerin arkasına saklanarak yapılan bu işlemin tek amacı, kadınları henuz kucuk bir cocukken genital olarak sakat bırakarak ergenlik donemine girdikten sonra herhangi bir cinsel durtu ve haz duymalarını engelleyip, evlenene kadar bakire kalmalarını sağlamak.
‘Sunnetci ’ olarak adlandırılan ve tecrubeleri haricinde hicbir tıbbi veya anatomik bilgisi olmayan yaşlı kadınlar tarafından, coğunlukla steril olmayan ortamlarda anestezisiz bir şekilde uygulanan bu travmatik işlem, verdiği dayanması imkansız acıya ek olarak kalıcı sağlık problemlerine hatta olumlere bile yol acabiliyor. Butun bunlara rağmen kadın sunneti, uygulandığı toplumlarda kulturlerinin ve etnik kimliklerinin bir parcası ve dini bir zorunluluk olarak goruluyor. Birleşmiş Milletler ’in tahminine gore, bugune kadar 200 milyon ya da daha fazla kadın ve kız cocuğu sunnet edilerek genital sakatlanmaya maruz kalmış bulunmakta. Başka bir deyişle; her 20 kadın ve kız cocuğundan biri bu işleme tabi tutulmuş. Her yıl 3 milyon kadın ise bu tehlikeyle karşı karşıya kalıyor.
[h=2]Kadın sunneti nasıl uygulanıyor? [/h]
İşlemin uygulanacağı kişinin evinde, steril olmayan koşullar altında, sunnetcinin uygun gormediği durumlarda anestezi uygulanmadan yapılan kadın sunnetinde genelde bıcak, ustura, makas, cam, keskinleştirilmiş kaya veya tırnak kullanılıyor. Evet doğru okudunuz, bildiğimiz tırnaktan bahsediyoruz. Ugandalı bir hemşireyle yapılan bir roportaja gore bir bıcağın 30 farklı kadının sunnet işleminde kullanıldığı bile oluyormuş.
Dunya Sağlık Orgutu (WHO) ’ne gore kadın genital mutilasyonunun 4 ceşidi vardır. Bunlar şu şekildedir:
Tip 1: Klitoridektomi Tip 2: Eksizyon Tip 3: İnfibulasyon Tip 4 [h=3]
[/h] [h=3]Tik 1: Klitoridektomi [/h] Oldukca hassas bir bolge olan klitorisin dış gorunur kısmı ve cevresindeki derinin tamamının ya da bir kısmının kesilmesi işlemidir. [h=3]Tip 2: Eksizyon [/h] Labya minora olarak adlandırılan vajinal ic dudaklarla birlikte klitorisin yine tamamı ya da bir kısmının kesilmesi işlemidir. Bu işleme bazen vulva derisinin dış kısmı olan labya majora da dahil edilebilir.
[h=3]Tip 3: İnfibulasyon [/h] İdrar ve regl kanının cıkabileceği kucuk bir delik bırakılarak vajinanın muhurlenmesi işlemidir. Vajinayı cevreleyen dış ve ic dudakların deforme edilip şeklinin bozulmasıyla yapılır. Enfeksiyon riski oldukca fazla olan bu uygulamada ayrıca idrar ve regl kanı icin acık bırakılan delik cok kucuk olduğundan bazen cinsel ilişki ve doğum icin bu deliğin kesilerek genişletilmesi gerekebilir.
[h=3]Tip 4 [/h] Delme, oyma, kazıma ve yakma gibi, medikal bir amac gutmeden genital bolgeye yapılan diğer butun prosudurler Tip 4 olarak sayılır.
[h=2]Kadın sunnetinin sonucları [/h]
İşlemi uygulayanların yetersizliği, işlemin verdiği zarar ve gercekleştirildiği sağlıksız ortamların da katkısıyla kadın sunneti; aşırı kanama, enfeksiyon ve şok gibi komplikasyonlara yok acarak olumcul sonuclar doğurabilir. İşlem sonrası oluşan ağrı, şişlik ve iltihap nedeniyle idrar yapmakta sıkıntılar oluşması sonucu idrar yolu enfeksiyonu olabilir. Yara ilk iyileştikten sonra apse yapıp cok buyuk ağrılara sebep olabilir.
Ozellikle Tip 3, yani infibulasyonun uzun vadeli sağlık sorunlarına evrilmesi oldukca muhtemeldir. Uretral acıklık kapalı veya cok kucuk olduğundan, yukarıda bahsetmiş olduğumuz idrar yolu enfeksiyonu surekli olarak tekrarlayabilir. Yine, acıklığın cok kucuk olmasıregl akışını engelleyerek ureme yolu enfeksiyonları, doğurganlığın azalması ya da direkt kısırlık gibi buyuk caplı sorunlara neden olabilir. Yapılan bir calışmaya gore kuzey Sudan ’daki kısırlık vakalarının en az %20 ila 25 ’inin infibulasyonla alakalı olabileceği tahmin edilmekte.
Normal doğumdan once deinfibulasyon, yani infibulasyon işleminin geri alınması işlemi yapılmadığı taktirde doğum işlemi normalde olduğundan cok daha zorlaşarak anne ve bebek icin olumcul olabilecek komplikasyonlara sebebiyet verebilir. İnfibulasyon işleminin uygulandığı ulkelerdeki doğum oranının yuksek olduğunu goz onunde bulundurduğumuzda bu, bir kadının ureyebildiği yıllar boyunca defalarca kez infibulasyona maruz kaldığı anlamına gelir.
Butun bunlara ek olarak klitoris ve diğer hassas dokuların kesilmesi sonucunda bir kadının cinsel haz alabilme yetisi azalır. Sunnet edilmiş kadınlar, vajinal acıklığın normalden daha kucuk olması ve sunnet işlemi yuzunden oluşan yara dokusunun vajinal elastikiyeti azaltması sebebiyle cok acılı cinsel birliktelikler yaşarlar. Cinsel birliktelik esnasında yırtılma ve aşırı kanama meydana gelebilir ve bazı durumlarda infibulute edilen kadınlık cinsel organları, penetrasyona izin vermek icin tekrardan acılabilir.
Her ne kadar yapılma sebeplerinden birisi erkelerin cinsel hazzını arttırmak olsa da, kadın sunneti erkeklerin de cinsel birliktelikten aldığı zevki olumsuz olarak etkilemektedir. Eşlerinden en az birisi sunnetli, geri kalanlarının ise sunnetsiz olduğu 300 cok eşli erkek uzerinde yapılan bir araştırmada, bu 300 erkekten 266 ’sı kesinlikle sunnetsiz eşlerini tercih ettiklerini belirtirken, 60 ’ı da sunnetli eşlerinin her doğumla yara dokusu yuzunden vajinal acıklıktaki elastikiyetini biraz daha kaybetmesine bağlı olarak penetrasyon sorunları yaşadığını ve bu yuzden ikinci bir eşle evlendiklerini soyledi. Şartlar boyleyken, ozellikle de doğurganlık problemlerinin yaşanmasıyla birlikte, evliliklerde sıkıntı yaşanması da kacınılmaz oluyor. Yine Sudan ’da yurutulen bir araştırmaya gore sunnet edilmiş kadınların doğurganlık oranı, olmayanlardan neredeyse 2 kat daha duşuk; boşanma oranları ise sunnetsiz kadınlarınkinden 2 kat daha fazla. Ozetle, kadın sunnetinin kadının evlenebilirliğini ve doğurganlığını arttırdığı savunulsa da, gercekte olanlar bunun tam tersi.
[h=2]Kadın sunneti neden hala daha uygulanıyor? [/h]
Medikal komplikasyonlar ve neden olduğu diğer her şey goze alındığında direkt olarak herkesin aklına aynı soru geliyor: Kadın sunneti neden hala daha uygulanıyor? İlk olarak, dini ve kulturel sebepleri de gecersek, konu uzerine cok az veri olduğu ve olanlar da kucuk caplı calışmalardan elde edildiği icin bu gibi problemlerin ne sıklıkla yaşandığı tam olarak bilinemiyor. İkincisi, kadınların buyuk bir kısmının sunnet edildiği toplumlarda, kadınların aslında sunnetle alakalı yaşadığı coğu problem kadınların normal hayatlarının bir parcasıymış gibi normal olarak goruluyor ve sunnetle ilişkilendirilmiyor bile. Ve son olarak asıl neden- ki bu belki de en onemlisi- kadınların icinde bulundukları sosyal ve ekonomik koşullarda yatmakta.
[h=2]Kadın sunnetiyle mucadele [/h]
Dunya Sağlık Orgutu, Birleşmiş Milletler (UN), Uluslararası Af Orgutu (AI) ve daha pek cok kuruluş, sunnet işlemine maruz bırakılan kadınların psikolojik ve bedensel travmalarına dikkat cekerek bu işlemin son bulması icin calışmalara devam etse de, elde edilen son verilere gore kadın genital mutilasyonunun yasak olduğu İngiltere gibi ulkelerde de yasal olmayan yontemlerle yapılarak arttığı biliniyor.
Şubat ayının 6 ’sı ise Uluslararası Kadın Sunnetine Karşı Sıfır Tolerans gunu olarak geciyor.