Arkadaşınızla bir konu uzerinde konuştuğunuzu duşunun. Bu konu uzerinde hararetli bir şekilde konuşurken aklınızda bir duşunce belirdi. Kafanızın icinde o duşunceyi tartıyor, neler yapabileceğinizi duşunuyorsunuz. Bu anda tuvaletinizin geldiğini fark ettiniz ve tuvalete gitmek icin kalktınız. Odanın kapısından gectiğinizde kafanızda kurduğunuz duşunce de birden gitti. Ne duşunduğunuzu hatırlamaya calıştınız ama hicbir şey bulamadınız. Daha once boyle bir şeyle karşılaştınız mı?
Muhtemelen herkesin başına gelen bu olayın bilimsel bir acıklaması olduğunu biliyor musunuz? Kapı eşiği etkisi (Doorway effect) olarak bilinen bu fenomen, bir kapı eşiğinden gectiğinizde veya yeni bir odaya girdiğinizde beyinde oluşan bir zihinsel tıkanma nedeniyle gercekleşiyor. Bir yeri kapayıp acabilen, başka bir yere gecmenizi sağlayan kapılar, zihninizde bir nevi anahtar gorevi goruyor. Bilim insanlarının "giriş amnezisi" adını verdiği bu unutma durumu nasıl ve neden gercekleşiyor, engellemenin yolları var mı gelin bakalım.
[h=2]Kapı Eşiği Etkisi nedir?[/h]
Bilgisayarda oturduğunuzu hayal edin. Oynadığınız oyun bitti ve siz de su icmek icin mutfağa doğru yurumeye başladınız. O anda telefonunuza bir bildirim geldi ve size gelen mesaja yanıt verdiniz. Bu surede mutfağa vardınız, ancak siz en başta mutfağa ne icin gitmiştiniz? Hatırlamaya calışıyor ama hatırlayamıyorsunuz. İşte her insanın başına gelen bu duruma kapı eşiği etkisi deniyor.
Kapı eşiği etkisinin unutkanlıkla bir ilgisi yok. Surekli değişim halinde olan beynimiz, bir insanın yaşamı boyunca kendini geliştirir ve elbette değiştirir. Anıları parcalayarak saklayan beynimiz bu olayları hatırlamada farklı tepkiler verecektir.
[h=2]Psikologlara gore kapı eşiği etkisi neden kaynaklanıyor?[/h]
Bu konuda araştırmalar henuz cok erken seviyelerde. Bu konuda bazı teoriler geliştirilmiş durumda. Bu teorilerden ilkine gore bir kapıdan gecip farklı bir odaya girmenin beyinde zihinsel bir tıkanmaya neden olduğu duşunuluyor. Beynimiz, farklı bir ortama girdiğinde bu yeni ortama odaklanmak amacıyla gecmişe dair bazı anıları ortadan kaldırıyor. Bir nevi gereksiz gorulen bu anı depoları arkaya itilerek yeni ortamın koşullarına odaklanılmış oluyor.
Yaşanılan bu etkiyle ilgili oluşan ikinci teoriye baktığımızda ise bunun genetik hafızayla aktarıldığı sonucu karşımıza cıkıyor. Eski donemler başta olmak uzere surekli tetikte olması gereken insan beyni, mekan değiştirildiğinde tum yoğunluğunu gecmiş zamandan şimdiki zamana yonlendiriyor.
[h=2]Kapı eşiği etkisi sağlık durumunu etkiliyor mu?[/h]
Bir kapıdan gectiğinizde yaşadığınız unutkanlık deneyimi; beyniniz, hafızanız ve bilişsel yeteneklerinizde bir sorun olduğunu gostermiyor. Bu her insanın başına gelen ve aslında beynin calışma biciminden kaynaklı olduğu duşunulen bir durum. Haliyle bu durumu yaşamanız bir sağlık sorunu olduğu anlamına gelmiyor.
Bugun sizlere hemen hemen herkesin başına gelen kapı eşiği etkisini acıkladık. Duşunce ve yorumlarınızı bizimle paylaşmayı unutmayın.
Kaynak: 1, 2, 3