Benzin istasyonlarında "kurşunsuz" vurgusunu sıkca duyduk ama uzerinde hic durmadık. Normalde benzinin kurşunlu olduğunu ve benzin tedarikcilerinin bizim iyiliğimiz icin benzini kurşundan arındırdıklarını duşunebiliriz. Oysa gercek tam tersi.
Benzinde kurşun yok ve 100 yıl once bazı şirketler son derece zararlı olan bu maddeyi benzine kattılar. Otomobil egzozundan cıkan kurşun parcacıkları ruzgarla, yağmurla taşınarak sadece yerel nufusa değil on binlerce kilometre otedeki canlılara da zarar verdi. İşte şirketlerin halk sağlığını nasıl hice saydıklarının oykusu:
[h=2]1920'lerden bu yana atmosfere salınan kurşunun %90'ı benzin yakılmasından kaynaklanıyor.[/h]
20. yuzyılın en tehlikeli kirletici yakıtı olarak adlandırılan tetraetilkurşun katılmış benzin, ilk defa 1920'lerde motorun performansını arttırmak amacıyla kullanılmaya başlandı.
Kurşunun zehirlediğine dair ilk olay 1924'te ABD'deki bir rafineride yaşandı. Rafineride calışan 5 işci hayatını kaybetti ancak halk sağlığı yetkilileri ve cevrecilerin uyarılarına rağmen kurşunlu benzin kullanımı 100 yıldır cevre ve insan sağlığını tehdit etmeyi surdurdu.
[h=2]Dunya Sağlık Orgutu'ne gore bu benzin turu, kurşun iceren diğer butun maddelerden daha fazla zehir sacıyor. Havayı, tozu, toprağı, icme suyunu ve gıda urunlerini kirletiyor.[/h]
Bilim insanları yaptıkları araştırmalarda, duşuk seviyelerde kurşun maruziyetinin bile zeka gelişimini olumsuz etkilediğini ve refleksleri yavaşlattığını tespit etti. Bununla birlikte kurşunlu benzinin kalp hastalığı, felc ve belirli kanser turleri ile bağlantılı olduğu bulunmuştu.
Kurşunlu benzine maruz kalmanın en cok cocukları etkilediği belirtiliyor. Urun kandaki kurşun seviyesini cok tehlikeli duzeylere cıkarıyor ve bu durum cocukların zeka gelişimini olumsuz etkilediğinden akademik başarılarını duşuruyor.
[h=2]Zengin ulkeler 1970'lerden itibaren kurşunlu benzin kullanımını azaltmaya, 1980'lerden itibarense yasaklamaya başladı. Ancak kullanımı 2000'li yılların başında 80'den fazla ulkede devam etti.[/h]
1970'lerde dunyanın her yerinde aktif olarak kullanılan ve otomobillerin daha yuksek sıkıştırma oranları kullanmasına izin vererek onları daha guclu hale getiren kurşunlu benzinin kullanılması ancak ilk kez 1986'da yasaklanabildi.
Aslında 1926, 1943, 1954, 1970 yıllarında zararlarından dolayı yasaklanması gundeme geldi ama asbest, tutun, tarım ilacları, nukleer ve biyoteknoloji sektorlerinin de kullandıkları strateji ve taktikler yuzunden kurşunun benzinde hukmu surdu.
Bilimsel belirsizliğin arkasına saklanmak, kanıtları manipule etmek, bağımsız araştırmaları ve araştırmacıları baskılamak, duzenleme ve denetleme mekanizmalarından kacmak, inkarcı lobilere ve medyaya kaynak aktarmak kurşunun zararlarını ortmek icindi.
[h=2]Temmuz 2021'de Cezayir'in de kurşunlu benzin satışını durdurmasının ardından, 99 yıldır kullanımda olan bu zehirli maddenin kullanımı sona erdi.[/h]
Kurşunlu benzin kullanımının sona ermesi bir milyon kişinin ecelinden once kalp hastalığı, felc, kanser gibi sebeplerle olmesini engelleyecek ve cocukların zekaları kurşun nedeniyle zarar gormeyecek.
[h=2]Dunyada kurşunlu benzin donemi sona erdi, ancak havayı kirletmeye devam ediyor.[/h]
Uzmanlar yıllardır toprakta biriken kirliliğin kurşunlu benzin kullanımının bitmesiyle hemen temizlenemeyeceği uyarısında bulunuyor. Son yapılan bir calışma bu durumun olumsuz sonucları konusunda onemli fikir veriyor. Calışma, Londra'da 20. yuzyıl boyunca araclardan havaya salınan kurşunun toprakta biriktiğini ve kentin bugunku hava kirliliğine katkıda bulunduğunu guclu kanıtlarla ispatlıyor.
20. yuzyılda yakılan milyonlarca ton kurşunun buyuk kısmı hÂl havada, toprakta, suda ve canlı organizmaların bedeninde. Yeryuzunde insan uretimi kurşundan etkilenmeyen tek bir toprak parcası veya canlı turu kalmadığı duşunuluyor.
[h=2]Turkiye'de 1996 yılında kurşunsuz benzin kullanma oranı %86'ydı ve ancak 2004'te yasaklandı. Bu yuzden bu yıl ve oncesinde doğan herkesin zeka seviyesini duşurdu. Oysa daha erken adım atılsaydı sadece 30 yaş ustunu etkileyecekti.[/h]
Donemin Cevre ve Orman Bakanlığının 2004 yılındaki "Kurşunlu Benzin Tuketimi ve Kurşunun Etkileri Raporu"na gore Turkiye genelinde 2003 yılı verilerine gore benzinli araclardan atmosfere atılan kurşun miktarı yaklaşık olarak 230.000 kg/yıl olarak veriliyor.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
Benzinde kurşun yok ve 100 yıl once bazı şirketler son derece zararlı olan bu maddeyi benzine kattılar. Otomobil egzozundan cıkan kurşun parcacıkları ruzgarla, yağmurla taşınarak sadece yerel nufusa değil on binlerce kilometre otedeki canlılara da zarar verdi. İşte şirketlerin halk sağlığını nasıl hice saydıklarının oykusu:
[h=2]1920'lerden bu yana atmosfere salınan kurşunun %90'ı benzin yakılmasından kaynaklanıyor.[/h]
20. yuzyılın en tehlikeli kirletici yakıtı olarak adlandırılan tetraetilkurşun katılmış benzin, ilk defa 1920'lerde motorun performansını arttırmak amacıyla kullanılmaya başlandı.
Kurşunun zehirlediğine dair ilk olay 1924'te ABD'deki bir rafineride yaşandı. Rafineride calışan 5 işci hayatını kaybetti ancak halk sağlığı yetkilileri ve cevrecilerin uyarılarına rağmen kurşunlu benzin kullanımı 100 yıldır cevre ve insan sağlığını tehdit etmeyi surdurdu.
[h=2]Dunya Sağlık Orgutu'ne gore bu benzin turu, kurşun iceren diğer butun maddelerden daha fazla zehir sacıyor. Havayı, tozu, toprağı, icme suyunu ve gıda urunlerini kirletiyor.[/h]
Bilim insanları yaptıkları araştırmalarda, duşuk seviyelerde kurşun maruziyetinin bile zeka gelişimini olumsuz etkilediğini ve refleksleri yavaşlattığını tespit etti. Bununla birlikte kurşunlu benzinin kalp hastalığı, felc ve belirli kanser turleri ile bağlantılı olduğu bulunmuştu.
Kurşunlu benzine maruz kalmanın en cok cocukları etkilediği belirtiliyor. Urun kandaki kurşun seviyesini cok tehlikeli duzeylere cıkarıyor ve bu durum cocukların zeka gelişimini olumsuz etkilediğinden akademik başarılarını duşuruyor.
[h=2]Zengin ulkeler 1970'lerden itibaren kurşunlu benzin kullanımını azaltmaya, 1980'lerden itibarense yasaklamaya başladı. Ancak kullanımı 2000'li yılların başında 80'den fazla ulkede devam etti.[/h]
1970'lerde dunyanın her yerinde aktif olarak kullanılan ve otomobillerin daha yuksek sıkıştırma oranları kullanmasına izin vererek onları daha guclu hale getiren kurşunlu benzinin kullanılması ancak ilk kez 1986'da yasaklanabildi.
Aslında 1926, 1943, 1954, 1970 yıllarında zararlarından dolayı yasaklanması gundeme geldi ama asbest, tutun, tarım ilacları, nukleer ve biyoteknoloji sektorlerinin de kullandıkları strateji ve taktikler yuzunden kurşunun benzinde hukmu surdu.
Bilimsel belirsizliğin arkasına saklanmak, kanıtları manipule etmek, bağımsız araştırmaları ve araştırmacıları baskılamak, duzenleme ve denetleme mekanizmalarından kacmak, inkarcı lobilere ve medyaya kaynak aktarmak kurşunun zararlarını ortmek icindi.
[h=2]Temmuz 2021'de Cezayir'in de kurşunlu benzin satışını durdurmasının ardından, 99 yıldır kullanımda olan bu zehirli maddenin kullanımı sona erdi.[/h]
Kurşunlu benzin kullanımının sona ermesi bir milyon kişinin ecelinden once kalp hastalığı, felc, kanser gibi sebeplerle olmesini engelleyecek ve cocukların zekaları kurşun nedeniyle zarar gormeyecek.
[h=2]Dunyada kurşunlu benzin donemi sona erdi, ancak havayı kirletmeye devam ediyor.[/h]
Uzmanlar yıllardır toprakta biriken kirliliğin kurşunlu benzin kullanımının bitmesiyle hemen temizlenemeyeceği uyarısında bulunuyor. Son yapılan bir calışma bu durumun olumsuz sonucları konusunda onemli fikir veriyor. Calışma, Londra'da 20. yuzyıl boyunca araclardan havaya salınan kurşunun toprakta biriktiğini ve kentin bugunku hava kirliliğine katkıda bulunduğunu guclu kanıtlarla ispatlıyor.
20. yuzyılda yakılan milyonlarca ton kurşunun buyuk kısmı hÂl havada, toprakta, suda ve canlı organizmaların bedeninde. Yeryuzunde insan uretimi kurşundan etkilenmeyen tek bir toprak parcası veya canlı turu kalmadığı duşunuluyor.
[h=2]Turkiye'de 1996 yılında kurşunsuz benzin kullanma oranı %86'ydı ve ancak 2004'te yasaklandı. Bu yuzden bu yıl ve oncesinde doğan herkesin zeka seviyesini duşurdu. Oysa daha erken adım atılsaydı sadece 30 yaş ustunu etkileyecekti.[/h]
Donemin Cevre ve Orman Bakanlığının 2004 yılındaki "Kurşunlu Benzin Tuketimi ve Kurşunun Etkileri Raporu"na gore Turkiye genelinde 2003 yılı verilerine gore benzinli araclardan atmosfere atılan kurşun miktarı yaklaşık olarak 230.000 kg/yıl olarak veriliyor.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8