Soğuk kış akşamlarında, sokaktaki seyyar satıcıların boza diye bağıran sesleri hepimizi nostaljik bir yolculuğa cıkarır. Keskin aroması ve mayhoş tadıyla soğuk icilen bu lezzet artık kolay ev tarifleri, hazır yapım imkanları ve marketlerde rahat bulunmasıyla hayatımızın daha cok icinde.
Kulturumuzun simgelerinden olan boza, kaynaklara gore bilinen en eski iceceğimizdir. Genelde kış aylarında tuketilmesi alışkanlık haline gelen bozanın zamanı, Eylul ve Mayıs ayları arasındadır. Bozanın tuketildiği diğer ulkeler ise; Kosova, Arnavutluk, Bosna Hersek, Bulgaristan, Makedonya, Romanya, Sırbistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Karadağ ’dır.
Bozayı, ilk kez deneyenler ekşimsi bulabilmektedir. Bu bazıları icin bozayı tercih etme sebebi iken bazıları icin itici bir durumdur. Fakat yine de yuzyıllar boyunca icilen bozayı, tadını cok severek tuketenler olduğu gibi, sevmeden sadece ‘yararları ’ icin tuketen de var.
[h=2]Boza Nasıl Yapılır?[/h]Boza, Turkiye ’de coğunlukla mısır irmiği, su ve şekerden uretilir. Fakat yapıldığı ulkenin urunune gore; buğday, arpa, cavdar, yulaf, pirinc, ekmek ve bazen de kenevir unuyla da yapılmaktadır.
Boza yapımında buyuk kazanlar kullanılmaktadır. Kazanlarda ortalama bir bucuk saat boyunca haşlanan mısır irmiği, koyu bir kıvam alana kadar kaynar. Daha sonra soğumak uzere bekletilen irmik, koyu kıvamlı bir ekmek hamuruna benzemektedir. Soğuma aşamasından sonra yuksek devirde yeniden suyla karıştırarak, koyu boza elde edilir. İnce bir suzgecten gecirilerek, koyu bozanın kepeği ve ham kısmı ayrılır. Yuzde yirmi oranında toz şeker eklendikten sonra boza, mayalanmaya bırakılır. Uzerinde minik hava kabarcıkları oluştuğunda boza, mayalandığını gosterir. İşte boylece, boza kendin Nase has lezzetini alır ve şişelere doldurulup paketlenir.
[h=4]Evde Kolay Boza Yapımı[/h]Boza icmek icin seyyar satıcıyı beklemenize gerek yok. Sizin icin hazırladığımız bu kolay tarifle kış akşamları evinizde boza keyfi yapabilirsiniz.
Evde boza yapımı icin gerekli olan malzemeler:
250 gr. Pilavlık Bulgur
Yarım Cay Bardağı Pirinc
1 Tatlı Kaşığı Kuru Maya
ŞekerYapım Aşaması:
Bulgur ve pirinc yıkandıktan sonra, bulamac haline gelene kadar kaynatılır. Bulgur ve pirinc bulamacı, mikserle karıştırılarak ince bir suzgecle spatula yardımıyla suzulur. Suzulen boza soğuduktan sonra icine bir tatlı kaşığı kuru maya konulur. Daha sonra mayalanması icin 7 veya 8 saat oda sıcaklığına bırakılır. Mayalanma tamamlandıktan sonra icine isteğe gore şeker eklenir. Uzerine tarcın ve sarı leblebi ile servis edilir.
Puf Noktası:
Mayalama işlemi oda sıcaklığında ve guneş gormeyen bir yerde yapılmalıdır. Bozanın meşhur lezzeti, doğru bir mayalanma anında ortaya cıkar. Kısacası, boza tadını mayalanmaya borcludur.
Bozanın İceriği
Turkiye ’de yapılan bozalarda mısır irmiği, su ve şeker kullanıldığını daha once soylemiştik. İcerisinde yağ oranı neredeyse sıfırdır. Bunun yanı sıra bozada alkol olup olmadığı da oldukca merak edilen bir konudur. Bozanın yapımında alkol kullanılmaz. Fakat, bozanın yapılış surecinde mayalanma sonucu oluşan fermantasyonla etil alkol miktarı bekleme suresine bağlı olarak yukselir. Yapılan araştırmalarda, bozanın icindeki alkol miktarının yuzde 2 olduğu ortaya konmuştur. Bu miktarda alkol, pekmez ya da yoğurt gibi besinlerde de mevcuttur. Boza +4 derecede buzdolabında muhafaza edildiğinde 4 gun ya da 5 gun boyunca tadını korur.


[h=3]Bozanın Faydaları[/h]Bozanın kış aylarında icilmesi boşuna değildir. Eskiden tedavi amaclı da kullanılan boza; icinde bulunan demir, fosfor, niasin, sodyum, A, B1, B2 ve E vitaminleri sayesinde bir cok sağlık sorununa iyi gelmektedir.
“Sıvı ekmek” olarak da bilinen bozanın başlıca faydaları şoyledir:
Boza ve Anne Sutu
Annelerin emzirme doneminde kemik sağlığına dikkat etmeleri gerekmektedir. Boza, hem cocuğun sağlıklı bir kemik yapısına ulaşmasını sağlar hem de anneyi emzirmekten kaynaklanan kemik sorunlarından korur. Boza iceriğindeki aktif mayalar sayesinde anne sutunu artırırken, bebeğe de zengin vitamin desteği sağlamaktadır. Ayrıca emzirme suresince yaşanacak olan soğuk algınlığı, grip gibi hastalıkların atlatılmasında yardımcı olur. Hamilelerin hem doğum oncesi, hem doğum sonrası ihtiyac duydukları enerji icin boza ictikleri bilinir.
Boza ve Kanser
İcinde bulunan vitamin ve mineraller, kanserle mucadele eden bunyenin ihtiyacı olan besinleri sağlamaktadır. Kanserojen maddelerin vucuttaki oluşumunu onleyicidir. Vucudun bağışıklık sistemini guclendirerek, kanserden korumaktadır.
Boza ve Sindirim Sistemi
Sindirim sistemine ilac gibi gelen bozanın mayalanması sırasında oluşan laktik asit, mide yanmalarına ve hazmı kolaylaştırmaya iyi gelir. Mide hareketlerine olumlu katkısı vardır. Ayrıca bozanın iceriğindeki laktik asitler bağırsak florasını da duzenlemektedir. Yapısında bulunan faydalı bakteriler sebebiyle probiyotik etkisi vardır.
Boza ve Soğuk Algınlığı
Grip, nezle ve soğuk algınlığı gibi hastalıklarda vucudun direncini artırır. Soğuk havaların neden olduğu boğaz enfeksiyonuna ve oksuruğe karşı iyi bir destekleyicidir. Uzmanlar, ozellikle cocukların boza tuketmesi gerektiğini vurguluyor. Bu sayede kış aylarında bronşların rahatlaması, balgam temizliğinin daha kolay olması ve solunum yolları ferahlayan cocukların daha rahat nefes almaları mumkun.
Boza ve Guzellik
Maskesi uygulanarak da cilde puruzsuzluk veren boza, duzenli tuketildiğinde gercek bir yaşlanma karşıtı. Hem cilt yıpranmalarını yavaşlatıyor hem de sac sağlığına cok iyi geliyor. Boza, kaliteli bir nemlendirici olarak kozmetik dunyasında da adından soz ettiriyor.
Boza ve Genel Sağlık
Bozanın tuketilme sebeplerinden biri de enerji verici ozelliği olmasındandır. İcerisindeki K vitamini sayesinde enerji ve zindelik verir. Bu sebeple de sporcular tarafından ozellikle tercih edilir. B vitamini zihinsel yorgunluğa iyi gelir, zihni acar. Sinirsel olarak kotu hissedilen ve stresli zamanlarda tuketilebilir. Ayrıca B kompleksi vitaminlerini icerdiği icin beslenme ve dolayısıyla genel sağlık durumu acısından onemli bir yere sahiptir. Bunların dışında yapılan son araştırmalarda, bozada bulunan nikotinik asitin kotu kolestrolu azalttığı, iyi kolestrolu de artırdığı soyleniyor. Aynı zamanda kalp ve damar hastalıklarını onleyici etkileri olup olmadığı da tartışılıyor.
Gorulduğu gibi boza yuzumuzde sadece nostaljik bir tebessum olarak yer etmiyor. Aynı zamanda değerli bir besin takviyesi olarak da hayatımızdaki onemini koruyor.