Paris Antlaşması (1856), bir barış antlaşması olarak gorulse de gercekte bir ateşkes anlaşmasıdır. Antlaşma, Karadeniz'i tarafsız hale getirmiştir.
Paris Antlaşması, Kırım Savaşı ’nı sona erdiren; Osmanlı ’yı Avrupa ’ya dahil eden; Rusya tehlikesini bertaraf eden ve Avrupa ’da gucler dengesini tekrar kuran bir antlaşmadır. 1856 yılında imzalanan antlaşma, 1870 yılına kadar ateşkes sağlamıştır. Antlaşma, Osmanlı icin bir donum noktasıdır. İmzacı devletler vaatlerini yerine getirmese de Osmanlı icin zafer niteliği taşımaktadır.
[h=2]Paris Antlaşması Nedir? [/h]Paris Antlaşması, 30 Mart 1856 tarihinde altı devlet arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. Paris ’te imzalanan antlaşmada Osmanlı İmparatorluğu, İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya, Prusya İmparatorluğu, Piyemonte Krallığı yer aldı. İngilizce, Fransızca ve Osmanlı Turkcesinde yayımlanan antlaşma, Osmanlı ’nın Rusya ile birlikte elde ettiği Kırım Savaşı zaferinin ardından imzalanmıştır.
Kırım Savaşı ’nın ortaya cıkardığı durum, tarafları barış masasına oturmaya zorladı. Fransa, İngiltere ve Avusturya temsilcileri arasında 21 Şubat 1856 tarihinde on goruşme yapıldı. Taraf devletlerin temsilcileri, 25 Şubat 1856 tarihinde Paris ’te barış goruşmelerine resmen başladı. Antlaşma, toplam 34 madde halinde 30 Mart 1856 tarihinde imzalanırken, goruşmeler devam etti ve 16 Nisan tarihine kadar 21 oturum yapıldı. 27 Nisan 1856 tarihinde ise tasdiknÂmelerin mubadelesi yapıldı.
Barış goruşmeleri, ev sahibi Fransa ’nın temsilcisi Kont Walewsky başkanlığında yurutuldu. Goruşmeleri Osmanlı Devleti adına Sadrazam Mehmed Emin Âlî Paşa ve Paris sefiri Mehmed Cemil Bey yuruttu. Ev sahibi Fransa ’nın temsilcileri ise, Kont Florian Colonna Walewsky ve Baron Bourqueney oldu. İngiltere ’den Lord Georg Clarendon ve Lord Cowley ’in katıldığı goruşmelerde, Avusturya ’yı Kont Boul ve Josef Alexander Hubner temsil etti. Rusya adına ise, Kont Aleksej F. Orlow ve Baron Filipp I. Brunnov barış goruşmelerine katıldı. Prusya temsilcileri Manteuffel ve Hatzfeldt olurken, Piyemonte Krallığı (Sardinye) ise Kont Cavour ve Marki Villamarina tarafından temsil edildi.
Paris Antlaşması'na katılan devlet temsilcileri...
[h=3]Paris Antlaşması Maddeleri [/h]Paris Barış Antlaşması, Kırım Savaşı ’na katılan muttefik devletler arasında -tam bir işbirliği olmasa da- imzalanmıştır. Avusturya'nın ultimatomu sonucu Rusya ’nın da kabul ettiği antlaşma, Kırım Savaşı'nı resmen barışa donuşturmuştur. Antlaşmada, başta Osmanlı olmak uzere imzacı devletler icin onemli kararlar alınmıştır.
Paris Barış Antlaşması maddelerinin tamamı 34 maddedir. Bu maddelerin başlıcaları ozetle şunlardır;
İmzacı devletler, savaşta işgal edilen toprakları iade edecektir. Sınırlar değişmeyecek ve mevcut statuko devam edecektir. Savaş sırasında esir alınanlar karşılıklı olarak iade edilecektir. Osmanlı, Avrupa ’nın bir uyesi olacak; bağımsızlığı ve toprak butunluğu Avrupa devletleri tarafından garanti altına alınacaktır. Osmanlı, Avrupa devletler hukuku ve haklarından faydalanabilecektir. Bu konuda Osmanlı ile imzacı devletler arasında herhangi bir anlaşmazlık olursa, taraflar diğer yollara başvurmadan once ilk olarak imzacı devletlerin arabuluculuğunu kabul edecektir. 28 Şubat 1856 tarihinde Osmanlı ’nın ilan ettiği Islahat Fermanı, ilgili devletler tarafından kabul edilecektir. Bu fermana gore ilgili devletler, Osmanlı ’nın ic işlerine karışmayacaktır. 13 Temmuz 1841 tarihli Londra Antlaşması aynen yururlukte kalacaktır. Buna gore Akdeniz ve Karadeniz boğazlarının kapalı kalmasına yonelik maddelerin devamlılığı kabul edilecektir. Karadeniz ’deki askerler tecrit edilecek, tersaneler yıkılacak, donanma bulunmayacak ve deniz tamamen tarafsız olacaktır. Antlaşmayı imzalayan devletlerin temsilcilerinden Tuna Komisyonu kurularak, Tuna ’da ulaşım serbestisi yeniden sağlanacak ve serbestinin devamlı olması temin edilecektir. Gunumuz Romanya topraklarını iceren Eflak ve Boğdan eyaletlerine muhtariyet verilerek, imzacı devletlerin ortak garantisi altına alınacaktır. Bu eyaletlerde birer meclis oluşturulacak ve hicbir devlet ic işlerine mudahale etmeyecektir. Sırbistan'ın Osmanlı ’dan aldığı haklar ve imtiyazlar, imzacı devletlerin ortak garantisi altında olacaktır. Osmanlı, Sırbistan'a izinsiz askeri mudahalede bulunmayacaktır. Muttefik ulkeler, savaş sırasında duşman tarafını tutan veya duşmanın hizmetinde bulunan tebaalarını affedecektir. Rusya, Kars Kalesi ile birlikte elindeki diğer yerleri Osmanlı ’ya iade edecektir. Muttefikler ise, Kırım'da elde gecirdikleri bolgeleri Rusya'ya geri verecektir. [h=3]Paris Antlaşması ’nın Onemi [/h]Paris Antlaşması, Kırım Savaşı ’nı ve Rusya ’nın Avrupa uzerindeki ustunluğunu sona erdiren bir antlaşmadır. Ekim 1853 tarihinde başlayan ve ulkeler icin buyuk kayıplara yol acan Kırım Savaşı ’nı 3 yıl sonra sona erdiren antlaşma, bu bakımdan buyuk onem arz etmektedir.
Osmanlı ve Avrupa tarihi ve siyasi gelişmeleri acısından onemli bir donum noktasıdır. Paris Antlaşması, bir barış antlaşması olduğu halde barış ile doğrudan ilgisi olmayan deniz savaşı hukuku gibi konular da goruşulerek karara bağlanmıştır. Bu durum, uluslararası orgutlenmenin guc kazandığını ortaya koymuştur. Bu acıdan antlaşma, ayrıca onem kazanmıştır. Ayrıca, Avrupa devletleri arasındaki dengeleri değiştiren en onemli antlaşmalardan biridir.
Antlaşmanın diğer onemi ise, Osmanlı Devleti'nin davet uzerine antlaşmaya katılmasıdır. Bu antlaşmaya kadar sadece Hıristiyan devletlere dayandırılmış ve bu devletlerle sınırlandırılmış Avrupa sistemi, Paris Antlaşması ile -şeklen de olsa-Hıristiyan topluluğun sınırları dışına taşınmış; Osmanlı da bu sisteme dahil edilmiştir .
Antlaşma ayrıca şu acılardan da onemlidir;
Osmanlı Devleti, Avrupa devleti sayılmıştır. İngiltere ve Fransa, menfaatlerine karşı girişimlere seyirci kalmamıştır. Karadeniz tarafsız hale gelmiştir; ticari gemilere acılmıştır. Osmanlı, Kırım Savaşı ’nda galip geldiği halde mağlup duruma duşurulmuştur. Osmanlı uzerinde emelleri olan Rusya, geri adım atmak zorunda kalmıştır. Akdeniz, İngiltere ve Fransa icin guvenli hale gelmiştir. Avrupalı devletleri Osmanlı ’nın icişlerine karışmaya başlamış; egemenlik haklarına mudahale etmişlerdir. Balkan milletlerinin bağımsızlığına temel oluşturmuştur. Paris Antlaşması ’nın devletler acısından onemi şoyledir;
Avrupa acısından onemi: Dunyada Rusya tarafından bozulan uluslararası dengenin tekrar tesis edilmesi sağlanmıştır. Osmanlı ’nın Avrupa sistemine dahil edilmesi, Avrupa devletlerinin Osmanlı uzerindeki gelecek planlarına temel oluşturmuştur. Ayrıca, Rusya tehdidi bertaraf edilmiş; Avrupa devletleri icin Doğu ’ya ticaret kapıları acılmıştır.
Osmanlı acısından onemi: Antlaşma, Osmanlı icin de Rusya tehlikesini sona erdirdi. Osmanlı, kendisine yonelik tehditlere karşı Avrupa ’nın hak ve hukuk sistemlerinden faydalanma imtiyazı elde etti. Bağımsızlığı, toprak butunluğu ve bekası Avrupa devletlerinin kefilliği altına alındı.
İngiltere acısından onemi: Kırım Savaşı ve Paris Antlaşması ’ndan en kÂrlı cıkan devlet İngiltere ’dir. İngiltere, Karadeniz ’deki Rusya donanmalarının ve tersanelerinin kaldırılması ile yeni ticaret bolgelerine acılma fırsatı buldu. İngiltere ’nin Osmanlı uzerindeki nufuzu daha da artarken, Anadolu ’da demiryolu yapım hakkı kazandı. İlk kez dış borc isteyen BabıÂli ’ye borc veren iki devletten biri oldu.
Fransa acısından onemi: Paris Antlaşması ’ndan Fransa da bircok yonden memnundu. Rusya, “Kutsal Yerler Sorunu” bahanesi ile Akdeniz ’e inerek Fransa ’nın nufuz ettiği alanlara goz dikmişti. Bu sebeple Kırım Savaşı ’na katıldı. Paris Antlaşması, Fransa icin acısında onemli bir tehdit olan bu durumu onledi. Koalisyon Savaşlarından beri Fransa ’ya karşı kurulan butun ittifak antlaşmaları da bu savaşla hukmunu kaybetti. Antlaşma ev sahipliği yapması da, Fransa ’ya Avrupa siyasetinde yeniden ustunluk ve imtiyaz sağladı. 1798 yılında Mısır ’ı işgal edilmesi ile Osmanlı nezdindeki itibarını da yeniden kazanan Fransa, On Asya ve Doğu Avrupa ’da etkinliğini iyice artırdı.
Rusya acısından onemi: Paris Antlaşması, uzun vadede Osmanlı ’nın varlığına yonelik maddeler iceren bir antlaşmadır. Rusya, İngiltere ve Fransa ile birlikte hareket etmiş; antlaşmanın ruhuna aykırı şekilde Osmanlı topraklarından pay almak icin mucadele etmiştir. Osmanlı ile ilgili kısa vadeli planlarını ertelemek zorunda kalan Rusya, antlaşma ile farklı fırsatları değerlendirmeyi denemiştir.
Piyemonte acısından onemi: Paris Antlaşması ’na katılan devletlerden Piyemonte, İtalyan Birliği kurma duşuncesini uluslararası bir kuruluşta tanıtma ve savunma fırsatı buldu. Ayrıca, İtalyan Birliği sorununu Avrupa politikasının bir parcası haline getirmiş oldu.
Prusya acısından onemi: Almanya ’daki kucuk temsilciliklerden biri olan Prusya, yıllar sonra Alman Birliği ’ni kurabilecektir. Friedrich II (Buyuk Friedrich) ve Otto von Bismarck‘ın onderliğinde yurutulen Alman Birliği fikri konusunda uzun suredir beklenti icinde olan Prusya, Paris Antlaşması ile bu planını hayata gecirebilecektir. Zira 1871 yılında Prusya, hedefine ulaşmış; Alman Birliği kurulmuştur.
[h=3]Paris Antlaşması ’nın Nedenleri [/h]Paris Antlaşması ’nın en onemli nedeni, Kırım Savaşı'ında buyuk zarar uğrayan ilgili devletlerin barış icin diplomasi arayışıdır. Rusya, 1774 yılında imzalanan Kucuk Kaynarca Antlaşması ’ndan itibaren Osmanlı uzerinde ustun bir konuma sahip olmuştu. 1815 yılında yapılan Viyana Kongresi ’nin ardından Avrupa uzerinde de ustunluk kuran Rusya, bu konumunu Paris Antlaşması ile kaybetti.
Kırım ’ın liman kenti Sivastopol ’un duşmesi ile butun taraflar barış masasına oturmaya karar verdi. Cunku Kırım Savaşı ’nda Rusya, Fransa ve Avusturya gibi devletler buyuk zarar gordu ve sonunda savaşı bitirme kararı aldılar.
Paris Antlaşması ’nın onemli nedenlerinden bazıları şunlardır;
Osmanlı ve Balkanlar ile ilgilenmeyen Prusya'nın Alman Birliği kurulması icin uzun suredir yuruttuğu stratejiler hedefine ulaşabilecektir. Rusya tehdidi ile karşı karşıya kalan Avusturya, Rusya ’ya karşı oluşturulan blokta yer alarak Rusya tehlikesini bertaraf edebilecektir. Rusya ’nın cekileceği Eflak ve Boğdan bolgesinin garantisi Avrupa ’ya verilecektir. Tuna Nehri uzerinden yapılan ulaşım faaliyetleri icin Avrupa devletlerinin yer aldığı ortak bir girişim kurulacaktır. Karadeniz tarafsızlaştırılarak, “barış denizi” olabilecektir. Osmanlı sınırları icinde yaşayan Muslumanlara ve Hristiyanlara Avrupa garantisi ile yeni haklar verilecektir. Kırım Savaşı sonrası ortaya cıkan yeni konjonkturel durum, İngiltere başta olmak uzere savaştan zararlı cıkan devletleri diplomatik girişimlere yonlendirmiştir. İngiltere, varlık ve butunluğu Avrupa'nın teminatı altına alınan Osmanlı ’da, uzun vadede emellerine hizmet edecek koklu reformlar yapılmasını sağlayabilecektir. İngiltere başta olmak uzere imzacı devletler, Osmanlı ’da, din serbestliği ve hukuk eşitliği konusunda baskı kurabilecektir. [h=3]Paris Antlaşması ’nın Sonucları [/h]Paris Antlaşması ’nın en onemli sonucu Rusya ’nın ustunluğune sona vermesidir. Ayrıca, Osmanlı ’nın Avrupa sistemine dahil edilerek yeni bir doneme girmesi de antlaşmansın onemli sonucları arasında yer alıyor.
Antlaşmanın diğer onemli sonuclarını şoyle sıralayabiliriz;
Paris Barış Antlaşması, her şeyden once Rusya ’nın 1774 Kucuk Kaynarca, 1826 Akkirman ve 1829 Edirne antlaşmalarına dayanan ustunluğune son verdi. 1815 Viyana Kongresi ’nden sonra bozulan Avrupa gucler dengesi baştan duzenlendi. Rusya ’nın bozmaya calıştığı denge, Osmanlı ’nın da iştiraki ile tekrar kuruldu. Rusya ’nın Osmanlı ’ya doğru genişleme politikasına karşı Avrupa ’da bir set cekilmiş oldu. Rusya, Batı ’daki hedeflerini Doğu ’ya yani Asya ’ya cevirdi. Rusya, savaşın sebep olduğu askerî, ictimaî ve malî krizler sebebiyle anlaşma sonrası koklu reformlara gitmek zorunda kaldı. Karadeniz ’de tarafsızlık sağlanması, boğazların yabancı savaş gemilerine kapalılığının devam etmesi, Eflak, Boğdan ve Sırbistan topraklarının imzacı devletlerin ortak garantisi altına alınması Rusya ’nın Balkanlar ’daki nufuzunu bertaraf etti. Osmanlı, antlaşma ile savaştan onceki sınırlarına tekrar kavuştu. Bir muddet de olsa Rusya tehlikesinden kurtulmuş oldu. Osmanlı, -kağıt uzerinde de olsa- Avrupa devletler sisteminin eşit haklara sahip bir uyesi oldu ve Avrupa hukuk sisteminden faydalanması icin imtiyaz tanındı. Osmanlı İmparatorluğu, Karadeniz'de Rusya ile aynı muameleye tabi tutuldu. Bu durum Osmanlı ’ya karşı bir haksızlık olarak goruldu. Paris Antlaşması ’nda, Osmanlı ’nın kendi ic işlerini ilgilendiren Islahat Fermanı'na yer verilmesi, imzacı devletlerin gelecekte Osmanlı ’nın ic işlerine mudahalesine zemin hazırladı. Osmanlı Devleti, Islahat Fermanı cercevesinde onemli anayasal değişikliklere gitmek zorunda kaldı. Osmanlı ’da Islahat Fermanı sebebiyle oluşan toplumsal kargaşa ve millet sisteminin yeniden duzenlenmesi, farklı sorunlara yol actı ve bu durum gelecekteki siyasi gelişmelerin temelini oluşturdu. Bu donemde bazı siyaset bilimciler, Osmanlı ’nın, Paris Antlaşması ve Islahat Fermanı ile İslami yapısına rağmen yeniliklere acık olduğunu ispat ettiği yorumları yaptı. Karadeniz ’in tarafsızlaştırılarak donanmaların ve silahlı guclerin kaldırılması, Avrupa acısından Rusya tehlikesini bertaraf etti. Boylece İngiltere, Akdeniz ve Hindistan ile ticaret yollarını guvence altına almış oldu. Rus donanmasının yok edilmesi, İngiliz somurgeleri ve Akdeniz ticareti icin onemli bir garanti oldu. Doğu Karadeniz ’den Adriyatik Denizi ’ne kadar Avrupa siyasi kuşağı oluşturuldu. Fransa, Paris Antlaşması sayesinde İngiltere gibi bircok bakımdan ekonomik cıkar sağladı. Ayrıca, Doğu Akdeniz'de Rus tehlikesi kalmadı ve Napolyon doneminde Fransa'ya karşı kurulan devletlerin oluşturduğu cephe dağıldı.İmzacı devletler, Babıali ’nin (sadrazam sarayı) bağımsızlığı ve toprak butunluğu icin garanti verdi ve bunu kendi menfaatlerinin bir parcası olarak gorduklerini ilan etti. Rusya ’ya, Belgrad ’dan Jalpuch Golu ’ne kadar uzanan bolge ve Hotin Kalesi verildi. Osmanlı ve Rusya ’ya Karadeniz ’de kac gemi bulundurulması gerektiği konusunda karar verme yetkisi tanındı. İtalya ’nın 20 bolgesinden biri olan Piyemonte, Avrupa siyasetinin gundeme “İtalya Birliği” konusunu getirdi. Antlaşma ile dunyada yeniden denge kuruldu. Bu surec, 1870 yılında Prusya İmparatorluğu ’nun Fransa'yı mağlup etmesi ve Alman Birliği'nin kurulmasına kadar devam etti. Almanya, bu surecten itibaren Avrupa'da ustunluk kazandı. [h=4]Paris Antlaşması Nasıl Sona Erdi? [/h]Paris Antlaşması, Fransa ’nın 1870-1871 yılındaki Prusya/Alman savaşında ağır bir yenilgi alması sonucu tarihin tozlu raflarına kaldırıldı. Bu savaş sırasında Rusya, Paris Antlaşması ’ndaki Karadeniz ’le ilgili maddelere artık riayet etmeyeceğini ilan etti. Rusya ’nın antlaşmaya darbe vuran bu tavrı, Osmanlı-Rus Savaşı ’na zemin hazırladı.
Paris Antlaşması ’nda Osmanlı ’ya vaat edilen “toprak butunluğunun garanti edilmesi” maddesi de sadece kağıt uzerinde kaldı. Anlaşmaya katılan devletlerin bu maddeye uymadıkları 1877-1878 yılları arasındaki Osmanlı-Rus Savaşı ’nda ortaya cıktı. Rus Savaşı sonunda Osmanlı, buyuk bir parcalanmanın icine girdi. Rusya ile savaşı sırasında Avrupa hukukundan faydalanmak isteyen Osmanlı, bir kez daha hayal kırıklığına uğradı.
Osmanlı ile Rusya arasındaki barış goruşmelerinin cıkmaza girmesi uzerine arabuluculuk gorevi ustlenen Almanya Şansolyesi Otto von Bismarck, Mart 1878 tarihinde toplanmasını sağladığı ve başkanlık ettiği Berlin Kongresi ’nde, Paris Antlaşması cercevesinde Avrupa hukukundan faydalanmak istediklerini soyleyen Osmanlı delegelerini “Avrupa hukuku size gore değil!” diyerek azarlamıştır.
Antlaşmaya Osmanlı ’nın temsilcisi olarak katılan Ali Paşa, kapitulasyonların kaldırılmasını gundeme getirmişti. Bu talep, katılımcı ulkelerin destek vaatleri ile sınırlı kaldı. Anlaşmaya katılımcı devletler, daha sonraki donemde daha gercekci ve soğukkanlı bir politika izledi ve verilen sozler ve garantiler buyuk olcune yerine getirilmedi.
Osmanlı acısından Rusya vesayetini reddeden, Avrupa vesayetini kabul eden bir antlaşma, her şeye rağmen Osmanlı Devleti icin bir zafer niteliği taşımaktadır. Osmanlı, ciddi bir toprak kaybı yaşamamıştır.
Paris Antlaşması, Kırım Savaşı ’nı sona erdiren; Osmanlı ’yı Avrupa ’ya dahil eden; Rusya tehlikesini bertaraf eden ve Avrupa ’da gucler dengesini tekrar kuran bir antlaşmadır. 1856 yılında imzalanan antlaşma, 1870 yılına kadar ateşkes sağlamıştır. Antlaşma, Osmanlı icin bir donum noktasıdır. İmzacı devletler vaatlerini yerine getirmese de Osmanlı icin zafer niteliği taşımaktadır. [h=2]Paris Antlaşması Nedir? [/h]Paris Antlaşması, 30 Mart 1856 tarihinde altı devlet arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. Paris ’te imzalanan antlaşmada Osmanlı İmparatorluğu, İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya, Prusya İmparatorluğu, Piyemonte Krallığı yer aldı. İngilizce, Fransızca ve Osmanlı Turkcesinde yayımlanan antlaşma, Osmanlı ’nın Rusya ile birlikte elde ettiği Kırım Savaşı zaferinin ardından imzalanmıştır.
Kırım Savaşı ’nın ortaya cıkardığı durum, tarafları barış masasına oturmaya zorladı. Fransa, İngiltere ve Avusturya temsilcileri arasında 21 Şubat 1856 tarihinde on goruşme yapıldı. Taraf devletlerin temsilcileri, 25 Şubat 1856 tarihinde Paris ’te barış goruşmelerine resmen başladı. Antlaşma, toplam 34 madde halinde 30 Mart 1856 tarihinde imzalanırken, goruşmeler devam etti ve 16 Nisan tarihine kadar 21 oturum yapıldı. 27 Nisan 1856 tarihinde ise tasdiknÂmelerin mubadelesi yapıldı.
Barış goruşmeleri, ev sahibi Fransa ’nın temsilcisi Kont Walewsky başkanlığında yurutuldu. Goruşmeleri Osmanlı Devleti adına Sadrazam Mehmed Emin Âlî Paşa ve Paris sefiri Mehmed Cemil Bey yuruttu. Ev sahibi Fransa ’nın temsilcileri ise, Kont Florian Colonna Walewsky ve Baron Bourqueney oldu. İngiltere ’den Lord Georg Clarendon ve Lord Cowley ’in katıldığı goruşmelerde, Avusturya ’yı Kont Boul ve Josef Alexander Hubner temsil etti. Rusya adına ise, Kont Aleksej F. Orlow ve Baron Filipp I. Brunnov barış goruşmelerine katıldı. Prusya temsilcileri Manteuffel ve Hatzfeldt olurken, Piyemonte Krallığı (Sardinye) ise Kont Cavour ve Marki Villamarina tarafından temsil edildi.
Paris Antlaşması'na katılan devlet temsilcileri...
[h=3]Paris Antlaşması Maddeleri [/h]Paris Barış Antlaşması, Kırım Savaşı ’na katılan muttefik devletler arasında -tam bir işbirliği olmasa da- imzalanmıştır. Avusturya'nın ultimatomu sonucu Rusya ’nın da kabul ettiği antlaşma, Kırım Savaşı'nı resmen barışa donuşturmuştur. Antlaşmada, başta Osmanlı olmak uzere imzacı devletler icin onemli kararlar alınmıştır.
Paris Barış Antlaşması maddelerinin tamamı 34 maddedir. Bu maddelerin başlıcaları ozetle şunlardır;
İmzacı devletler, savaşta işgal edilen toprakları iade edecektir. Sınırlar değişmeyecek ve mevcut statuko devam edecektir. Savaş sırasında esir alınanlar karşılıklı olarak iade edilecektir. Osmanlı, Avrupa ’nın bir uyesi olacak; bağımsızlığı ve toprak butunluğu Avrupa devletleri tarafından garanti altına alınacaktır. Osmanlı, Avrupa devletler hukuku ve haklarından faydalanabilecektir. Bu konuda Osmanlı ile imzacı devletler arasında herhangi bir anlaşmazlık olursa, taraflar diğer yollara başvurmadan once ilk olarak imzacı devletlerin arabuluculuğunu kabul edecektir. 28 Şubat 1856 tarihinde Osmanlı ’nın ilan ettiği Islahat Fermanı, ilgili devletler tarafından kabul edilecektir. Bu fermana gore ilgili devletler, Osmanlı ’nın ic işlerine karışmayacaktır. 13 Temmuz 1841 tarihli Londra Antlaşması aynen yururlukte kalacaktır. Buna gore Akdeniz ve Karadeniz boğazlarının kapalı kalmasına yonelik maddelerin devamlılığı kabul edilecektir. Karadeniz ’deki askerler tecrit edilecek, tersaneler yıkılacak, donanma bulunmayacak ve deniz tamamen tarafsız olacaktır. Antlaşmayı imzalayan devletlerin temsilcilerinden Tuna Komisyonu kurularak, Tuna ’da ulaşım serbestisi yeniden sağlanacak ve serbestinin devamlı olması temin edilecektir. Gunumuz Romanya topraklarını iceren Eflak ve Boğdan eyaletlerine muhtariyet verilerek, imzacı devletlerin ortak garantisi altına alınacaktır. Bu eyaletlerde birer meclis oluşturulacak ve hicbir devlet ic işlerine mudahale etmeyecektir. Sırbistan'ın Osmanlı ’dan aldığı haklar ve imtiyazlar, imzacı devletlerin ortak garantisi altında olacaktır. Osmanlı, Sırbistan'a izinsiz askeri mudahalede bulunmayacaktır. Muttefik ulkeler, savaş sırasında duşman tarafını tutan veya duşmanın hizmetinde bulunan tebaalarını affedecektir. Rusya, Kars Kalesi ile birlikte elindeki diğer yerleri Osmanlı ’ya iade edecektir. Muttefikler ise, Kırım'da elde gecirdikleri bolgeleri Rusya'ya geri verecektir. [h=3]Paris Antlaşması ’nın Onemi [/h]Paris Antlaşması, Kırım Savaşı ’nı ve Rusya ’nın Avrupa uzerindeki ustunluğunu sona erdiren bir antlaşmadır. Ekim 1853 tarihinde başlayan ve ulkeler icin buyuk kayıplara yol acan Kırım Savaşı ’nı 3 yıl sonra sona erdiren antlaşma, bu bakımdan buyuk onem arz etmektedir.
Osmanlı ve Avrupa tarihi ve siyasi gelişmeleri acısından onemli bir donum noktasıdır. Paris Antlaşması, bir barış antlaşması olduğu halde barış ile doğrudan ilgisi olmayan deniz savaşı hukuku gibi konular da goruşulerek karara bağlanmıştır. Bu durum, uluslararası orgutlenmenin guc kazandığını ortaya koymuştur. Bu acıdan antlaşma, ayrıca onem kazanmıştır. Ayrıca, Avrupa devletleri arasındaki dengeleri değiştiren en onemli antlaşmalardan biridir.
Antlaşmanın diğer onemi ise, Osmanlı Devleti'nin davet uzerine antlaşmaya katılmasıdır. Bu antlaşmaya kadar sadece Hıristiyan devletlere dayandırılmış ve bu devletlerle sınırlandırılmış Avrupa sistemi, Paris Antlaşması ile -şeklen de olsa-Hıristiyan topluluğun sınırları dışına taşınmış; Osmanlı da bu sisteme dahil edilmiştir .
Antlaşma ayrıca şu acılardan da onemlidir;
Osmanlı Devleti, Avrupa devleti sayılmıştır. İngiltere ve Fransa, menfaatlerine karşı girişimlere seyirci kalmamıştır. Karadeniz tarafsız hale gelmiştir; ticari gemilere acılmıştır. Osmanlı, Kırım Savaşı ’nda galip geldiği halde mağlup duruma duşurulmuştur. Osmanlı uzerinde emelleri olan Rusya, geri adım atmak zorunda kalmıştır. Akdeniz, İngiltere ve Fransa icin guvenli hale gelmiştir. Avrupalı devletleri Osmanlı ’nın icişlerine karışmaya başlamış; egemenlik haklarına mudahale etmişlerdir. Balkan milletlerinin bağımsızlığına temel oluşturmuştur. Paris Antlaşması ’nın devletler acısından onemi şoyledir;
Avrupa acısından onemi: Dunyada Rusya tarafından bozulan uluslararası dengenin tekrar tesis edilmesi sağlanmıştır. Osmanlı ’nın Avrupa sistemine dahil edilmesi, Avrupa devletlerinin Osmanlı uzerindeki gelecek planlarına temel oluşturmuştur. Ayrıca, Rusya tehdidi bertaraf edilmiş; Avrupa devletleri icin Doğu ’ya ticaret kapıları acılmıştır.
Osmanlı acısından onemi: Antlaşma, Osmanlı icin de Rusya tehlikesini sona erdirdi. Osmanlı, kendisine yonelik tehditlere karşı Avrupa ’nın hak ve hukuk sistemlerinden faydalanma imtiyazı elde etti. Bağımsızlığı, toprak butunluğu ve bekası Avrupa devletlerinin kefilliği altına alındı.
İngiltere acısından onemi: Kırım Savaşı ve Paris Antlaşması ’ndan en kÂrlı cıkan devlet İngiltere ’dir. İngiltere, Karadeniz ’deki Rusya donanmalarının ve tersanelerinin kaldırılması ile yeni ticaret bolgelerine acılma fırsatı buldu. İngiltere ’nin Osmanlı uzerindeki nufuzu daha da artarken, Anadolu ’da demiryolu yapım hakkı kazandı. İlk kez dış borc isteyen BabıÂli ’ye borc veren iki devletten biri oldu.
Fransa acısından onemi: Paris Antlaşması ’ndan Fransa da bircok yonden memnundu. Rusya, “Kutsal Yerler Sorunu” bahanesi ile Akdeniz ’e inerek Fransa ’nın nufuz ettiği alanlara goz dikmişti. Bu sebeple Kırım Savaşı ’na katıldı. Paris Antlaşması, Fransa icin acısında onemli bir tehdit olan bu durumu onledi. Koalisyon Savaşlarından beri Fransa ’ya karşı kurulan butun ittifak antlaşmaları da bu savaşla hukmunu kaybetti. Antlaşma ev sahipliği yapması da, Fransa ’ya Avrupa siyasetinde yeniden ustunluk ve imtiyaz sağladı. 1798 yılında Mısır ’ı işgal edilmesi ile Osmanlı nezdindeki itibarını da yeniden kazanan Fransa, On Asya ve Doğu Avrupa ’da etkinliğini iyice artırdı.
Rusya acısından onemi: Paris Antlaşması, uzun vadede Osmanlı ’nın varlığına yonelik maddeler iceren bir antlaşmadır. Rusya, İngiltere ve Fransa ile birlikte hareket etmiş; antlaşmanın ruhuna aykırı şekilde Osmanlı topraklarından pay almak icin mucadele etmiştir. Osmanlı ile ilgili kısa vadeli planlarını ertelemek zorunda kalan Rusya, antlaşma ile farklı fırsatları değerlendirmeyi denemiştir.
Piyemonte acısından onemi: Paris Antlaşması ’na katılan devletlerden Piyemonte, İtalyan Birliği kurma duşuncesini uluslararası bir kuruluşta tanıtma ve savunma fırsatı buldu. Ayrıca, İtalyan Birliği sorununu Avrupa politikasının bir parcası haline getirmiş oldu.
Prusya acısından onemi: Almanya ’daki kucuk temsilciliklerden biri olan Prusya, yıllar sonra Alman Birliği ’ni kurabilecektir. Friedrich II (Buyuk Friedrich) ve Otto von Bismarck‘ın onderliğinde yurutulen Alman Birliği fikri konusunda uzun suredir beklenti icinde olan Prusya, Paris Antlaşması ile bu planını hayata gecirebilecektir. Zira 1871 yılında Prusya, hedefine ulaşmış; Alman Birliği kurulmuştur.
[h=3]Paris Antlaşması ’nın Nedenleri [/h]Paris Antlaşması ’nın en onemli nedeni, Kırım Savaşı'ında buyuk zarar uğrayan ilgili devletlerin barış icin diplomasi arayışıdır. Rusya, 1774 yılında imzalanan Kucuk Kaynarca Antlaşması ’ndan itibaren Osmanlı uzerinde ustun bir konuma sahip olmuştu. 1815 yılında yapılan Viyana Kongresi ’nin ardından Avrupa uzerinde de ustunluk kuran Rusya, bu konumunu Paris Antlaşması ile kaybetti.
Kırım ’ın liman kenti Sivastopol ’un duşmesi ile butun taraflar barış masasına oturmaya karar verdi. Cunku Kırım Savaşı ’nda Rusya, Fransa ve Avusturya gibi devletler buyuk zarar gordu ve sonunda savaşı bitirme kararı aldılar.
Paris Antlaşması ’nın onemli nedenlerinden bazıları şunlardır;
Osmanlı ve Balkanlar ile ilgilenmeyen Prusya'nın Alman Birliği kurulması icin uzun suredir yuruttuğu stratejiler hedefine ulaşabilecektir. Rusya tehdidi ile karşı karşıya kalan Avusturya, Rusya ’ya karşı oluşturulan blokta yer alarak Rusya tehlikesini bertaraf edebilecektir. Rusya ’nın cekileceği Eflak ve Boğdan bolgesinin garantisi Avrupa ’ya verilecektir. Tuna Nehri uzerinden yapılan ulaşım faaliyetleri icin Avrupa devletlerinin yer aldığı ortak bir girişim kurulacaktır. Karadeniz tarafsızlaştırılarak, “barış denizi” olabilecektir. Osmanlı sınırları icinde yaşayan Muslumanlara ve Hristiyanlara Avrupa garantisi ile yeni haklar verilecektir. Kırım Savaşı sonrası ortaya cıkan yeni konjonkturel durum, İngiltere başta olmak uzere savaştan zararlı cıkan devletleri diplomatik girişimlere yonlendirmiştir. İngiltere, varlık ve butunluğu Avrupa'nın teminatı altına alınan Osmanlı ’da, uzun vadede emellerine hizmet edecek koklu reformlar yapılmasını sağlayabilecektir. İngiltere başta olmak uzere imzacı devletler, Osmanlı ’da, din serbestliği ve hukuk eşitliği konusunda baskı kurabilecektir. [h=3]Paris Antlaşması ’nın Sonucları [/h]Paris Antlaşması ’nın en onemli sonucu Rusya ’nın ustunluğune sona vermesidir. Ayrıca, Osmanlı ’nın Avrupa sistemine dahil edilerek yeni bir doneme girmesi de antlaşmansın onemli sonucları arasında yer alıyor.
Antlaşmanın diğer onemli sonuclarını şoyle sıralayabiliriz;
Paris Barış Antlaşması, her şeyden once Rusya ’nın 1774 Kucuk Kaynarca, 1826 Akkirman ve 1829 Edirne antlaşmalarına dayanan ustunluğune son verdi. 1815 Viyana Kongresi ’nden sonra bozulan Avrupa gucler dengesi baştan duzenlendi. Rusya ’nın bozmaya calıştığı denge, Osmanlı ’nın da iştiraki ile tekrar kuruldu. Rusya ’nın Osmanlı ’ya doğru genişleme politikasına karşı Avrupa ’da bir set cekilmiş oldu. Rusya, Batı ’daki hedeflerini Doğu ’ya yani Asya ’ya cevirdi. Rusya, savaşın sebep olduğu askerî, ictimaî ve malî krizler sebebiyle anlaşma sonrası koklu reformlara gitmek zorunda kaldı. Karadeniz ’de tarafsızlık sağlanması, boğazların yabancı savaş gemilerine kapalılığının devam etmesi, Eflak, Boğdan ve Sırbistan topraklarının imzacı devletlerin ortak garantisi altına alınması Rusya ’nın Balkanlar ’daki nufuzunu bertaraf etti. Osmanlı, antlaşma ile savaştan onceki sınırlarına tekrar kavuştu. Bir muddet de olsa Rusya tehlikesinden kurtulmuş oldu. Osmanlı, -kağıt uzerinde de olsa- Avrupa devletler sisteminin eşit haklara sahip bir uyesi oldu ve Avrupa hukuk sisteminden faydalanması icin imtiyaz tanındı. Osmanlı İmparatorluğu, Karadeniz'de Rusya ile aynı muameleye tabi tutuldu. Bu durum Osmanlı ’ya karşı bir haksızlık olarak goruldu. Paris Antlaşması ’nda, Osmanlı ’nın kendi ic işlerini ilgilendiren Islahat Fermanı'na yer verilmesi, imzacı devletlerin gelecekte Osmanlı ’nın ic işlerine mudahalesine zemin hazırladı. Osmanlı Devleti, Islahat Fermanı cercevesinde onemli anayasal değişikliklere gitmek zorunda kaldı. Osmanlı ’da Islahat Fermanı sebebiyle oluşan toplumsal kargaşa ve millet sisteminin yeniden duzenlenmesi, farklı sorunlara yol actı ve bu durum gelecekteki siyasi gelişmelerin temelini oluşturdu. Bu donemde bazı siyaset bilimciler, Osmanlı ’nın, Paris Antlaşması ve Islahat Fermanı ile İslami yapısına rağmen yeniliklere acık olduğunu ispat ettiği yorumları yaptı. Karadeniz ’in tarafsızlaştırılarak donanmaların ve silahlı guclerin kaldırılması, Avrupa acısından Rusya tehlikesini bertaraf etti. Boylece İngiltere, Akdeniz ve Hindistan ile ticaret yollarını guvence altına almış oldu. Rus donanmasının yok edilmesi, İngiliz somurgeleri ve Akdeniz ticareti icin onemli bir garanti oldu. Doğu Karadeniz ’den Adriyatik Denizi ’ne kadar Avrupa siyasi kuşağı oluşturuldu. Fransa, Paris Antlaşması sayesinde İngiltere gibi bircok bakımdan ekonomik cıkar sağladı. Ayrıca, Doğu Akdeniz'de Rus tehlikesi kalmadı ve Napolyon doneminde Fransa'ya karşı kurulan devletlerin oluşturduğu cephe dağıldı.İmzacı devletler, Babıali ’nin (sadrazam sarayı) bağımsızlığı ve toprak butunluğu icin garanti verdi ve bunu kendi menfaatlerinin bir parcası olarak gorduklerini ilan etti. Rusya ’ya, Belgrad ’dan Jalpuch Golu ’ne kadar uzanan bolge ve Hotin Kalesi verildi. Osmanlı ve Rusya ’ya Karadeniz ’de kac gemi bulundurulması gerektiği konusunda karar verme yetkisi tanındı. İtalya ’nın 20 bolgesinden biri olan Piyemonte, Avrupa siyasetinin gundeme “İtalya Birliği” konusunu getirdi. Antlaşma ile dunyada yeniden denge kuruldu. Bu surec, 1870 yılında Prusya İmparatorluğu ’nun Fransa'yı mağlup etmesi ve Alman Birliği'nin kurulmasına kadar devam etti. Almanya, bu surecten itibaren Avrupa'da ustunluk kazandı. [h=4]Paris Antlaşması Nasıl Sona Erdi? [/h]Paris Antlaşması, Fransa ’nın 1870-1871 yılındaki Prusya/Alman savaşında ağır bir yenilgi alması sonucu tarihin tozlu raflarına kaldırıldı. Bu savaş sırasında Rusya, Paris Antlaşması ’ndaki Karadeniz ’le ilgili maddelere artık riayet etmeyeceğini ilan etti. Rusya ’nın antlaşmaya darbe vuran bu tavrı, Osmanlı-Rus Savaşı ’na zemin hazırladı.
Paris Antlaşması ’nda Osmanlı ’ya vaat edilen “toprak butunluğunun garanti edilmesi” maddesi de sadece kağıt uzerinde kaldı. Anlaşmaya katılan devletlerin bu maddeye uymadıkları 1877-1878 yılları arasındaki Osmanlı-Rus Savaşı ’nda ortaya cıktı. Rus Savaşı sonunda Osmanlı, buyuk bir parcalanmanın icine girdi. Rusya ile savaşı sırasında Avrupa hukukundan faydalanmak isteyen Osmanlı, bir kez daha hayal kırıklığına uğradı.
Osmanlı ile Rusya arasındaki barış goruşmelerinin cıkmaza girmesi uzerine arabuluculuk gorevi ustlenen Almanya Şansolyesi Otto von Bismarck, Mart 1878 tarihinde toplanmasını sağladığı ve başkanlık ettiği Berlin Kongresi ’nde, Paris Antlaşması cercevesinde Avrupa hukukundan faydalanmak istediklerini soyleyen Osmanlı delegelerini “Avrupa hukuku size gore değil!” diyerek azarlamıştır.
Antlaşmaya Osmanlı ’nın temsilcisi olarak katılan Ali Paşa, kapitulasyonların kaldırılmasını gundeme getirmişti. Bu talep, katılımcı ulkelerin destek vaatleri ile sınırlı kaldı. Anlaşmaya katılımcı devletler, daha sonraki donemde daha gercekci ve soğukkanlı bir politika izledi ve verilen sozler ve garantiler buyuk olcune yerine getirilmedi.
Osmanlı acısından Rusya vesayetini reddeden, Avrupa vesayetini kabul eden bir antlaşma, her şeye rağmen Osmanlı Devleti icin bir zafer niteliği taşımaktadır. Osmanlı, ciddi bir toprak kaybı yaşamamıştır.