Prut Antlaşması, Osmanlı ile Rusya arasında 1710-1711 tarihleri arasında iki yıl suren Prut Savaşı ’nı sona erdiren bir barış antlaşmasıdır.
Osmanlı gucleri, Prut Seferi ’nde kısa sure icinde Rus ordusunu cembere almıştır. Bunun uzerine Rus Carı, Moskova ’dan yardım istemiş; metresi Katerina da Baltacı Mehmet Paşa ’ya mektup yazarak barış antlaşması teklif etmiştir. Baltacı ’nın tartışmalı şekilde teklifi kabul etmesi sonucu 21 Temmuz 1711 tarihinde Prut Antlaşması imzalanmıştır. Prut Antlaşması ve Baltacı ’nın Katerina ile ilişki yaşadığı ve ruşvet aldığı dedikoduları halen tartışılmaktadır.
[h=2]Prut Antlaşması Nedir? [/h]Prut Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Carlığı arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. İki devlet arasında patlak veren Prut Savaşı sonrası 22 Temmuz 1711 tarihinde imzalanmıştır. Antlaşmanın imzalandığı tarihte Lale Devri yaşanan Osmanlı İmparatorluğu Sultan III. Ahmed Han (1703-1730) tarafından yonetilmekteydi. Rusya yonetiminde ise “Deli Petro” lakaplı Car Buyuk Petro vardı. Antlaşmaya giden surecte ordusu Osmanlı ’ya sığınan İsvec'in başında ise “Demirbaş Şarl" lakaplı XII. Şarl bulunuyordu.
Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, 1710 tarihinde “Prut Savaşı” veya “Prut Seferi” adı savaşta Prut Nehri kıyısında Rusya ile kıyasıya mucadele etti. Osmanlı ’ya Kırım Hanlığı ordusu da destek verdi. Ruslar, nehir kıyısında Osmanlı gucleri tarafından sıkıştırıldı. Osmanlı ’nın yok etme tehlikesi ile karşı karşıya bıraktığı Rus ordusunun başındaki Deli Petro, metresi Katerina aracılığı ile Osmanlı ’ya barış antlaşması teklifi goturdu. 21 Temmuz 1711 tarihinde Prut ’ta yapılan antlaşmaya Osmanlı Sadrazamı Baltacı Mehmet Paşa ve Rus Carı Petro imza attı. Antlaşma metni Osmanlıca ve Rusca dillerinde yayımlandı.
[h=3]Prut Antlaşması ’nın Nedenleri [/h]1700 yılından itibaren bolgede ağırlığını artıran Rusya, sıcak denizlere acılmayı hedefliyordu. Rus Carı, bu hedefle kuzeyde İsvec topraklarını zorluyordu. İsvec ordusu, Poltava'da Rusya ile girdiği savaşta mağlup oldu. Bunun uzerine İsvec Kralı Şarl ve ordusu, Osmanlı topraklarına sığındı. Bu donemde Rusya, Lehistan'ın icişlerine karışıyordu. Eflak ve Boğdan beylerini de Osmanlı ’ya karşı kışkırtan Rusya ’nın duşmanca politikaları Osmanlı ’yı oldukca rahatsız ediyordu.
Sultan III. Ahmed yonetimindeki Osmanlı İmparatorluğu ise, İsvec Kralı Şarl ’ın guvenli bir şekilde ulkesinde gondermeyi istiyordu. Ayrıca, Rusya daha once yapılan barış antlaşmasının şartlarına riayet etmiyordu. Bu sebeple iki devlet arasındaki ilişkiler giderek bozulmaya başladı. Osmanlı, tum bunlara rağmen Rusya ile ilişkilerin yeniden duzeltilmesi icin caba gosterdi.
Bu donemde Rusya, İsvec ile savaş halindeydi. Osmanlı, Rusya ’nın elinde bulunan Azak Kalesi ’ni geri almak ve Kırım ’ı tehdit eden Rus kalelerini yıkmak istiyordu. Bu hedeflerle birlikte Rusya ’nın bolgedeki yayılmacı ve işgalci politikaları Osmanlı ’yı Rusya ile savaşa zorladı. Rusya ’nın Osmanlı topraklarında gozu vardı. Bu sebeple Osmanlı icinde yaşayan Ortodoks toplumlarını kışkırtmaya başladı. Bu şekilde Osmanlı ’yı zayıflatmayı ve savaşlarla daha once kaybettiği toprakları geri almayı hedefledi.
Ayrıca, Kral Şarl ’ın Osmanlı topraklarına sığınması diplomatik sorun haline geldi ve Rusya ile Osmanlı karşı karşıya geldi. Rus birlikleri, İsvec Kralı'nın peşinden Osmanlı topraklarına ceşitli akınlar duzenledi. Şarl, Bender'de multeci konumunda bulunuyordu. Osmanlı hanedanına surekli mektuplar yazan Şarl, Osmanlı ’yı Rusya ’ya karşı kışkırttı. Bunun da etkisi ile Sultan III. Ahmed Han, 20 Aralık 1710 tarihinde Rusya'ya karşı savaş ilan etti.
Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki 120 bin kişilik Osmanlı ordusu, Tuna'yı gecerek Eflak'a girdi. Osmanlı donanması da Karadeniz'e acıldı. Osmanlı guclerinde Kırım ordusu da destek verdi. Rus birliklerini Prut Nehri kıyısındaki Stanileşti kasabası yakınlarında cembere alındı. Rus Carı Petro, Moskova'daki metresi Katerina ’ya mektup gondererek, kurtuluş imkanı olmadığını anlattı. Katerina, Osmanlı ’ya barış teklifinde bulundu.
İsvec Kralı ve Kırım Hanı da, fırsat varken Rus ordusunun yok edilmesini istiyordu. Baltacı Mehmed Paşa, isyan belirtileri gosteren Yenicerilere guvenemediği icin Katerina ’nın barış teklifini kabul etti. Yenicerilerin isteksiz davranışları ve Baltacı Mehmet Paşa'nın Yenicerilere guvenememesi, Prut Antlaşması ’na giden surecte etkili olmuştur. Ayrıca, Rus kuşatması sırasında yeni bir kutsal ittifakın oluşturulabileceği duşuncesi taşıyan Baltacı Mehmet Paşa, Osmanlı ordusunun cok yıpranacağı endişesi de taşıyordu.
Daha sonra yapılan muzakereler sonucu Prut Antlaşması imzalandı. Baltacı ’nın Rus ordusunu yok etme imkanı varken neden barış antlaşması yaptığı konusu, tarihciler arasında hala tartışılan bir konudur.
[h=3]Prut Antlaşması ’nın Maddeleri [/h]
Prut Antlaşması, Rusya ’nın bircok hayalle girdiği Prut Savaşı ’ndaki yenilgisinin bir sonucudur. Kırım ’ı alarak Karadeniz ’deki nufuzunu artırmayı hedefleyen Rusya, Osmanlı ’nda kapitulasyonları elde etmeyi ve sıcak denizlere acılmayı amaclıyordu. Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Prut Seferi ’nde Rus ordusunu yok edebilecekken yaptığı Prut Antlaşması, Osmanlı lehine maddeler iceriyor.
Prut Antlaşması, 7 maddedir. Ozgun Turkce metni bulunmamaktadır. Rusca metin de kopyadır. Prut Antlaşması ’nın kayıtlardaki maddeleri şunlardır;
Azak Kalesi, cevresindeki arazi ve icindeki muhimmatla birlikte Osmanlı ’ya iade edilecektir. Turk sınırlarındaki Taygan, Kamenka ve Yenikale yıkılacaktır. Kamenka ’daki top ve muhimmat teslim edilecektir. Bu bolgelere her iki devlet tarafından başka bir kale yapılmayacaktır. Lehistan ’ın icişlerine ve Lehistan ’a ve Kırım Hanlığı ’na tabi Kazaklara mudahale edilmeyecektir. Rus tuccarlar, İstanbul ’a karadan ve denizden gelip gidebilecektir; ancak daimi elci sıfatıyla kimse bulunmayacaktır. Kutsal İttifak Savaşları ’nda Rusya ’da esir duşen askerler, Osmanlı ’ya teslim edilecektir. İsvec Kralı Şarl, guven icinde ulkesine donebilecektir. Şarl ulkesine donunceye kadar kendisini rahatsız edecek girişimlerde bulunulmayacaktır. Her iki devlet de birbirinin halkına zarar vermeyecektir Esas barış antlaşması İstanbul ’da yapılacaktır. Antlaşmanın Turkce ve Rusca metinleri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Rusca metindeki beyanlarda muğlaklık dikkat cekmektedir. Bazı maddelere ise hic yer verilmemiştir. Turkce metin, Lehistan ’a mudahaleyi men ederken, Rusca metin bunu her iki devlete teşmil etmektedir. Ayrıca, antlaşma maddeleri arasında Ruslarla muzakereler sırasında istenilmesi duşunulen hususların buyuk bir kısmının bulunmadığı anlaşılmıştır.
[h=3]Prut Antlaşması ’nın Sonucları [/h]Prut Antlaşması, her ne kadar ordusu imha edilmek uzere olan Rusya ’nın talebi ile imzalansa da, sonucları itibarıyla antlaşmadan Rusya ’nın daha avantajlı cıktığı soylenebilir! Osmanlı, Prut Savaşı haric Rusya ile girdiği butun savaşları kaybetmiştir. Bu savaşların ardından imzalanan butun barış antlaşmalarında ise Osmanlı bircok toprak kaybetmiştir. Ruslar ise, hem siyasi hem de ticari alanda onemli imtiyazlar elde etmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu, Prut Savaşı ’nda elde ettiği avantajı antlaşmaya yansıtamamıştır. Osmanlı, askeri ustunluğune rağmen istenen duzeyde olumlu bir sonuc alamamıştır. Antlaşmanın sonucunda Osmanlı kazanclı gorulse de bu kazanc, elde edilen başarıya oranla yetersiz gorulmuştur. Prut Antlaşması, Sultan III. Ahmed Han ’ı da memnun etmiştir. Ancak ordusunu imhadan kurtaran Deli Petro, vaatlerini yerine getirmemiştir. Bu durum, sadrazama karşı muhalefet grupları oluşmasına yol acmıştır.
Ordusu ile birlikte Osmanlı kuvvetlerinin cemberi icinde Moskova ’dan yardım isteyen Rus Carı Deli Petro, antlaşmadan yaklaşık bir bucuk yıl sonra antlaşma maddelerine itiraz etmiş ve maddelerin yenilenmesini istemiştir. Yapılan muzakereler sonucu, ilk antlaşma maddelerinden farklı bir metin ortaya konulmamıştır. Rus Carı, maddelerin yenilenmesi goruşmelerinde ticari konularda ulkesine bazı ayrıcalıklar tanınmasını istemiştir. Osmanlı, bu konuda geri adım atmamış ve Rusya ’nın istediği imtiyazları vermemiştir. Son muzakerelerin ardından 1711 Prut Antlaşması yerine 1713 Edirne Antlaşması imzalanmıştır.
Osmanlı, Prut zaferinin ardından II. Viyana bozgunu sonrası 1715 yılında kaybettiği toprakları geri almak icin Venedik ve Avusturya ’ya karşı yeni bir savaşa girmiştir. Rusya ’ya elci gonderen Venedik, Osmanlı ’ya karşı ittifak teklif etmiştir. Ancak Deli Petro, bu teklifi reddederek, İstanbul ’a bir elci gondermiş ve Osmanlı ile diplomatik ilişkileri daha da geliştirmek icin caba gostermiştir. Sultan III. Ahmet, bu jestinden dolayı Petro ’ya, tarafsızlığını koruduğu icin teşekkur etmiştir.
Ancak Rus Carı Petro, Osmanlı Sultan ’ın bu iyi niyetini fırsata cevirmek istemiştir. 1713 Edirne Antlaşması ’nın da yenilenmesini isteyen Petro, bazı ek maddeler konulması icin muzakere talep etmiştir. Bunun uzerine Prut Antlaşması ’nın maddelerinin yenilenmesi sebebiyle imzalanan Edirne Antlaşması ’na yeni maddeler eklenmesi amacıyla İstanbul ’da yeni bir muzakere sureci başlamıştır. Muzakereler sonucu 21 Ekim 1720 tarihinde 13 maddelik yeni bir antlaşmaya imza atmıştır. Bu antlaşmanın 11. maddesi, Rus tuccarlara ilk kez Osmanlı topraklarında serbest ticaret hakkı vermiştir.
Prut Antlaşması ’nın sonuclarından biri olarak gorulen başka bir konu da, Rus ordusunu yenebilecekken barış antlaşmasını kabul eden Baltacı Mehmet Paşa ile Petro'nun metresi Katerina arasında duygusal ilişki kurulduğuna dair dedikodulardır. Bu soylentiler halen tartışılmaktadır ve tarih literaturunde yer tutmaktadır. Ancak bilimsel araştırmalar ve tarihi kayıtlar, Baltacı ile Katerina ’nın Prut Savaşı sırasında ve sonrasında bir araya gelmediğini ortaya koymaktadır.
[h=4]Prut Antlaşması ’nın Onemi [/h]Prut Antlaşması, Osmanlı acısından Karlofca Antlaşması ’nda kaybedilen yerlerin geri alınması icin bir umit doğurmuştur. Osmanlı, Rusları Karadeniz'den uzaklaştırmış ve İsvec ile ilişkilerini guclendirmiştir. Prut Antlaşması, İstanbul Antlaşması ’nı lağvetmiştir. Osmanlı acısından toprak kazanma politikasının ilk adımının olumlu sonuclarından biri olan Prut Antlaşması, Rusya gibi buyuk bir devletin de yenilebileceğini gostermiştir. Osmanlı ’da kaybedilen toprakların kurtarılması halkın umidini artırmış ve ordunun morali duzelmiştir.
Barış antlaşması, 1700 yılında İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi ’ni ele geciren ve Karadeniz ’e cıkmak icin fırsat kollayan Rusya ’nın bu kazanımlarına son vermiş ve Rusya ’nın onemli hedeflerinden vazgecmesine yol acmıştır. Rusya, Azak Kalesi ’ni kaybetmekle birlikte Karadeniz ’e ulaşma imkanını ve Don Nehri uzerindeki ticari avantajlarını kaybetmiştir. Rus tuccarların Karadeniz uzerinden boğazlar yoluyla Akdeniz ’e acılması hayali de suya duşmuştur.
Prut Antlaşması, Kucuk Kaynarca Antlaşması'nın da oncusu niteliğindedir. Prut Antlaşması'nı Osmanlı ’nın mutlak galibiyeti; Kucuk Kaynarca Antlaşması ’nı da Rusların mutlak galibiyeti dikte ettirmiştir. Prut Savaşı ile İstanbul Anlaşması ’yla Ruslara bırakılan yerler geri alınmıştır. Boylece Rusya ’nın sıcak denizlere inme politikası bir sureliğine ertelenmiş, Azak Kalesi ’nin geri alınmasıyla Karadeniz yeniden Osmanlı golu haline gelmiştir. Ustelik bu antlaşmayla Osmanlı, Karlofca Antlaşması ile yitirdiği yerleri geri alabilmek icin umutlanmıştır.
[h=4]Baltacı Mehmet Paşa Neden Barış Antlaşması İmzaladı? [/h]Rusya ’nın Osmanlı kuşatması altında barış yapmaktan başka caresi yoktu. Peki, bu durumda Baltacı Mehmet Paşa neden barış antlaşmasını kabul etti. Bu konu hakkında cok sayıda iddia ortaya atılmıştır. “Baltacı-Katerina ilişkisi” gibi dedikodular da halen konuşulmaktadır.
Prut Savaşı sırasında Rus elci, Osmanlı karargÂhına hediye olarak mucevherat getirmiştir. Bazı kaynaklar, bu mucevheratı “ruşvet” olarak değerlendirirken, diğer bazıları da bu mucevheratın cok cuzi bir miktar olduğunu ve ruşvet olarak gorulemeyeceğini belirtiyor.
Rus askerler arasında alelacele toplanan mucevheratın ruşvet olarak gosterilmesinin Baltacı Mehmet Paşa ’ya yonelik bir iftira olduğu belirtilirken, Baltacı, ruşvet aldığı iddialarına kurban gitmemek icin gonderilen bu hediyeleri herkesin icinde kabul etmiştir. Alınan hediyeleri de ulkesine donduğunde hazineye beyan etmiştir. Baltacı ’nın ruşvet aldığı iddiasını İsvecliler ortaya atmıştır. Rusya ’dan zarar goren İsvec, Baltacı ’nın barış antlaşmasını kabul etmesine karşı cıkmıştır. Daha sonra Baltacı ’nın ruşvet aldığı suclamasını yaymışlardır.
Baltacı ’nın Prut Antlaşması ’nı kabul etmesinin asıl sebebi, Osmanlı ordusuna ve ozellikle de Yenicerilere guvenememesidir. Antlaşmayı kabul etmeden bir gun once Yenicerilerin isteksizliğine ve kolayca puskurtulebildiklerine tanıklık eden Baltacı, umutsuzluk icindeki kuvvetlerin buyuk bir yenilgi alacağından endişe etmiştir. Kahya Osman Ağa da, bu avantajlı durumu değerlendirmek gerektiğini belirterek, Baltacı ’nın duşuncelerini etkilemiştir.
Bunun yanında Baltacı, Yenicerilere guvenemezken, ağlanacak durumundaki Rus ordusundan haberdar olamamıştır. Din ve dil farklılığı sebebiyle Ruslar arasında casusluk faaliyetleri yapılamamıştır. Bazı tarihciler, Baltacı, Rus ordusunun bitkin, ac ve susuz halini bilseydi Prut Antlaşması koşullarının cok daha farklı olacağını kaydetmiştir.
Prus Antlaşması ’nın ardından buyuk bir fırsatın kacırıldığı tezi yayılmaya başlamıştır. Baltacı, Rus Carı ’nı esir alma fırsatının kacırıldığı; Rus ordusunun techizat ve erzaklarla serbest bırakıldığı; İsvec Kralı Şarl ’ın rızasının alınmadığı gibi suclamalarla karşı karşıya kalmıştır. (Muhtemelen) VÂlide Sultan ’ın şefaatiyle idamdan kurtulan Sadrazam Baltacı, azledilmiş ve -buyuk ihtimalle- ruşvet iddiaları sebebiyle malları musadere edilmiştir.
Prut Antlaşması ’nda asıl sorumlu, Baltacı ’nın kÂhyası Osman Ağa, Mektupcu Omer Efendi ve Rus ordusundaki top sayısını az gosterme gibi ihaneti sabit olan Cavuşlar KÂtibi AbdulbÂki ’dir. Osman Kahy ’nın 21-22 Temmuz gecesi bazı kimselerle beraber Rus ordugÂhına gittiği; sabaha karşı 6 araba dolusu para ve mucevherat ile donduğu; devlet topraklarına saldırmış duşmanla bazı karanlık ilişkiler kurduğu gibi olaylar yerli ve yabancı kaynaklarda yer almıştır. Bu uc isim, 25 Aralık 1711 tarihinde idam edilmiştir.
Ozetle; Baltacı Ruslardan ruşvet almamıştır. Getirilen hediyeler ruşvet değil, fidyedir. O donemde mağlup devletin galip devlete bu tur hediyeler vermesi bir adettir. Bu fidyeye Baltacı el surmemiştir. Baltacı, fakir bir halde, azledilme ve surgun uzuntusunden 1712 yılında vefat etmiştir.
[h=4]Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa ve Katerina Hakkındaki Dedikodular [/h]
Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa
Osmanlı Sadrazamı Baltacı Mehmet Paşa ile Rus Carı Deli Petro ’nun o donemdeki metresi Katerina arasında 1711 yılında yaşandığı iddia edilen ilişki ile ilgili iddialar ve tartışmalar gunumuzde de hala devam etmektedir. Bu dedikodular uzerine kitaplar yazılmıştır. Tarihcileri ikiye bolen dedikodulara gore; Prut Savaşı sırasında Osmanlı gucleri tarafından kuşatılan Rus ordusu, Baltacı ile Katerina ’nın buluşması sonrası serbest kalmıştır.
Yine iddialara gore, 1711 yılında Prut Savaşı ’nda yenilgiyi kabul eden Rus Carı I. Petro, Katerina ’ya bir mektup yazdı ve durumun umitsizliğinden bahsetti. Katerina da, Baltacı ile barış antlaşması icin goruştu ve ona mucevherler sundu. İddialar arasında, Katerina ’nın, Osmanlı ’yı barış anlaşmasına ikna edebilmek icin Baltacı Mehmet Paşa ’ya ruşvet olarak mucevherler ve kadınlar gonderdiği gibi bilgiler de yer alıyor. Hatta barış muzakerelerinde Katerina ’nın da yer aldığı iddia ediliyor. Hatta daha da ileri giden bazı iddialar, “Baltacı ile Katerina ’nın birlikte olduğu” şeklindedir. Osmanlı ’nın cembere aldıkları Rus guclerini bu goruşmenin ardından serbest bıraktığı ileri surulmuştur.
Baltacı Mehmed Paşa, Rus kuşatmasını kaldırdığı icin hem ulke icinde hem de muttefik ulkeler tarafından eleştirilmiştir. Donemin hukumdarı III. Ahmed Han, Baltacı ’yı kuşatmadan kısa sure sonra Midilli ’ye surgune gondermiştir.
Turk tarihciler, Baltacı ile Katerina arasındaki buluşma iddialarını farklı değerlendiriyor. Unlu tarihci Prof Dr. İlber Ortaylı, Prut Savaşı sırasında Baltacı ile goruşmeye gelen heyette Carice Katerina ’nın da olduğunu ve bazı hediyeler getirdiğini belirterek, Baltacı ’nın ruşvet aldığına dair bir delil olmadığını belirtiyor. Ortaylı, Deli Petro ’nun Osmanlı kuşatmasından kurtulduktan sonra bir emirname cıkartarak, Katerina ’dan “kurtarıcı” olarak soz ettiğini ve onunla evlendiğini hatırlatıyor.
Tarihci Prof. Dr. Erhan Afyoncu da, Katerina ’nın hediye gonderdiğini; ancak Baltacı ’nın yanına gitmediğini ifade ediyor. Baltacı ile Katerina ’nın birlikte oldukları iddialarının asılsız olduğunu kaydeden Afyoncu, bu iddiaların 19. yuzyıldan sonra uydurulmuş olduğuna dikkat cekiyor. Prof. Dr. Afyoncu, Turk, Rum ve Avusturya kaynaklarında Baltacı ile Katerina ’nın birlikte olduklarına dair herhangi bir kayıt olmadığını; Katerina ’nın, Baltacı ’nın cadırına geldiği gibi bir hikaye olmadığını soyluyor. Bu iddiaların cok sonraları edebiyatcılar tarafından uydurulduğunu belirten unlu tarihci, yıllar sonra yazılan romanlarda Katerina ’nın uzerindeki elbiseye kadar bilinmesi zor bircok detay verildiğine dikkat cekiyor.
Tarihci Murat Bardakcı ise, Osmanlı ’nın Prut kuşatması sırasında Katerina ’nın butun generaller, askerler, kontlar ve copculer de dahil olmak uzere herkesten kıymetli maden ve mucevher topladığını; 7 araba dolusu kıymetli eşya ve mucevheri Prut ’taki Osmanlı karargÂhına ruşvet olarak gonderdiğini belirtiyor. Bardakcı, Baltacı Mehmet Paşa ’nın “ruşvetten” sonra bir barış anlaşması imzaladığını ifade ediyor.
Diğer bazı kaynaklarda da, Baltacı ile Katerina hakkındaki iddiaların şehir efsanesi olduğu yonundedir. Buna gore, Katerina savaş bolgesi gelmiş ve birisinin cadırına girmiştir; ancak bu cadır Car Deli Petro ’nun cadırıdır. Katerina, Rus karargÂhından cıkmıştır ve Baltacı veya hicbir Osmanlı askeri ile goruşmemiştir.
Prut Savaşı sırasında hem Osmanlılar hem de Ruslar bircok ruzname tutmuştur. Sefere iki taraftan katılanların da bircok anı ve raporu bulunmaktadır. Bu ruzname, anı ve raporlarda ima yoluyla dahi boyle bir ilişkinden bahsedilmemektedir. Hatta Prut Savaşı sonrası Baltacı hakkında ceşitli iftiralar atan İsvec Kralı Demirbaş Şarl ve Kırım Hanı Devlet Giray bile Baltacı-Katerina ilişkisine dair iddialarda bulunmamıştır. Tum bunlarla birlikte Prut Seferi ’nde Osmanlı kuvvetlerini komuta eden Baltacı Mehmet Paşa, iddialara konu olan tarihte 82 yaşındadır!
Prut Antlaşması sırasında Deli Petro'nun metresi olan Katerina, antlaşmadan sonra Petro ile evlendi ve "Carice" oldu.
[h=4]Prut Antlaşması Hakkında Anekdotlar [/h]Prut Antlaşması da dahil olmak uzere 18. yuzyıl, Osmanlı-Rus ilişkileri, hep mucadele ile gecmiştir. 18. yuzyılda iki devlet arasında toplam dort buyuk savaş yapılmıştır. Osmanlı, bu yuzyılda siyasi, askeri ve ekonomik acıdan bircok başarısızlık yaşamıştır. Rusya ise, dunya siyasetine yon veren bir devlet haline gelmiştir. Baltacı, Prut Seferi ’nden donunce 20 Kasım 1711 tarihinde azledildi. Aralık 1711 tarihinde de Midilli ’ye; ardından Temmuz 1712 tarihinde Limni Adası ’na surgun edildi. Baltacı, Limni Adası ’na surgun edildiği ay vefat etti. İstanbul Ortakoy Camii, Baltacı Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Rus ordusu, Prut Savaşı ’nda aclıktan ağac kabuklarını soyup yemek zorunda kalmıştır. Prut Antlaşması ’nın imzalanmasında iki saat sonra Rus ordusuna ihtiyacları olan her şey verilmiştir. Prut Antlaşması 21 Temmuz ’da imzalandı; 22 Temmuz ’da Rus Carı tarafından onaylandı; 23 Temmuz ’da teati edildi. Aynı gun oğleden sonra Rus ordusu, top ve tufekleri ile birlikte mızıka ve davul calarak zafer edası ile serbest bırakıldı. Rus Carı Deli Petro, Osmanlı ’dan kurtulduktan sonra Moskova ’ya donmuş ve Şubat 1712 tarihine Prut Antlaşması ’nda emeği olan metresi Katerina ile evlenmiştir. 1724 yılında tac giyen Katerina, Petro'nun bir yıl sonra varis bırakmadan olmesi uzerine "Carice" ilan edilmiştir. Buyuk Petro'dan 11 cocuk dunyaya getiren Carice I. Katerina, 17 Mayıs 1727 tarihinde tuberkulozdan Petersburg'da olmuştur.
Osmanlı gucleri, Prut Seferi ’nde kısa sure icinde Rus ordusunu cembere almıştır. Bunun uzerine Rus Carı, Moskova ’dan yardım istemiş; metresi Katerina da Baltacı Mehmet Paşa ’ya mektup yazarak barış antlaşması teklif etmiştir. Baltacı ’nın tartışmalı şekilde teklifi kabul etmesi sonucu 21 Temmuz 1711 tarihinde Prut Antlaşması imzalanmıştır. Prut Antlaşması ve Baltacı ’nın Katerina ile ilişki yaşadığı ve ruşvet aldığı dedikoduları halen tartışılmaktadır. [h=2]Prut Antlaşması Nedir? [/h]Prut Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Carlığı arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. İki devlet arasında patlak veren Prut Savaşı sonrası 22 Temmuz 1711 tarihinde imzalanmıştır. Antlaşmanın imzalandığı tarihte Lale Devri yaşanan Osmanlı İmparatorluğu Sultan III. Ahmed Han (1703-1730) tarafından yonetilmekteydi. Rusya yonetiminde ise “Deli Petro” lakaplı Car Buyuk Petro vardı. Antlaşmaya giden surecte ordusu Osmanlı ’ya sığınan İsvec'in başında ise “Demirbaş Şarl" lakaplı XII. Şarl bulunuyordu.
Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, 1710 tarihinde “Prut Savaşı” veya “Prut Seferi” adı savaşta Prut Nehri kıyısında Rusya ile kıyasıya mucadele etti. Osmanlı ’ya Kırım Hanlığı ordusu da destek verdi. Ruslar, nehir kıyısında Osmanlı gucleri tarafından sıkıştırıldı. Osmanlı ’nın yok etme tehlikesi ile karşı karşıya bıraktığı Rus ordusunun başındaki Deli Petro, metresi Katerina aracılığı ile Osmanlı ’ya barış antlaşması teklifi goturdu. 21 Temmuz 1711 tarihinde Prut ’ta yapılan antlaşmaya Osmanlı Sadrazamı Baltacı Mehmet Paşa ve Rus Carı Petro imza attı. Antlaşma metni Osmanlıca ve Rusca dillerinde yayımlandı.
[h=3]Prut Antlaşması ’nın Nedenleri [/h]1700 yılından itibaren bolgede ağırlığını artıran Rusya, sıcak denizlere acılmayı hedefliyordu. Rus Carı, bu hedefle kuzeyde İsvec topraklarını zorluyordu. İsvec ordusu, Poltava'da Rusya ile girdiği savaşta mağlup oldu. Bunun uzerine İsvec Kralı Şarl ve ordusu, Osmanlı topraklarına sığındı. Bu donemde Rusya, Lehistan'ın icişlerine karışıyordu. Eflak ve Boğdan beylerini de Osmanlı ’ya karşı kışkırtan Rusya ’nın duşmanca politikaları Osmanlı ’yı oldukca rahatsız ediyordu.
Sultan III. Ahmed yonetimindeki Osmanlı İmparatorluğu ise, İsvec Kralı Şarl ’ın guvenli bir şekilde ulkesinde gondermeyi istiyordu. Ayrıca, Rusya daha once yapılan barış antlaşmasının şartlarına riayet etmiyordu. Bu sebeple iki devlet arasındaki ilişkiler giderek bozulmaya başladı. Osmanlı, tum bunlara rağmen Rusya ile ilişkilerin yeniden duzeltilmesi icin caba gosterdi.
Bu donemde Rusya, İsvec ile savaş halindeydi. Osmanlı, Rusya ’nın elinde bulunan Azak Kalesi ’ni geri almak ve Kırım ’ı tehdit eden Rus kalelerini yıkmak istiyordu. Bu hedeflerle birlikte Rusya ’nın bolgedeki yayılmacı ve işgalci politikaları Osmanlı ’yı Rusya ile savaşa zorladı. Rusya ’nın Osmanlı topraklarında gozu vardı. Bu sebeple Osmanlı icinde yaşayan Ortodoks toplumlarını kışkırtmaya başladı. Bu şekilde Osmanlı ’yı zayıflatmayı ve savaşlarla daha once kaybettiği toprakları geri almayı hedefledi.
Ayrıca, Kral Şarl ’ın Osmanlı topraklarına sığınması diplomatik sorun haline geldi ve Rusya ile Osmanlı karşı karşıya geldi. Rus birlikleri, İsvec Kralı'nın peşinden Osmanlı topraklarına ceşitli akınlar duzenledi. Şarl, Bender'de multeci konumunda bulunuyordu. Osmanlı hanedanına surekli mektuplar yazan Şarl, Osmanlı ’yı Rusya ’ya karşı kışkırttı. Bunun da etkisi ile Sultan III. Ahmed Han, 20 Aralık 1710 tarihinde Rusya'ya karşı savaş ilan etti.
Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki 120 bin kişilik Osmanlı ordusu, Tuna'yı gecerek Eflak'a girdi. Osmanlı donanması da Karadeniz'e acıldı. Osmanlı guclerinde Kırım ordusu da destek verdi. Rus birliklerini Prut Nehri kıyısındaki Stanileşti kasabası yakınlarında cembere alındı. Rus Carı Petro, Moskova'daki metresi Katerina ’ya mektup gondererek, kurtuluş imkanı olmadığını anlattı. Katerina, Osmanlı ’ya barış teklifinde bulundu.
İsvec Kralı ve Kırım Hanı da, fırsat varken Rus ordusunun yok edilmesini istiyordu. Baltacı Mehmed Paşa, isyan belirtileri gosteren Yenicerilere guvenemediği icin Katerina ’nın barış teklifini kabul etti. Yenicerilerin isteksiz davranışları ve Baltacı Mehmet Paşa'nın Yenicerilere guvenememesi, Prut Antlaşması ’na giden surecte etkili olmuştur. Ayrıca, Rus kuşatması sırasında yeni bir kutsal ittifakın oluşturulabileceği duşuncesi taşıyan Baltacı Mehmet Paşa, Osmanlı ordusunun cok yıpranacağı endişesi de taşıyordu.
Daha sonra yapılan muzakereler sonucu Prut Antlaşması imzalandı. Baltacı ’nın Rus ordusunu yok etme imkanı varken neden barış antlaşması yaptığı konusu, tarihciler arasında hala tartışılan bir konudur.
[h=3]Prut Antlaşması ’nın Maddeleri [/h]
Prut Antlaşması, Rusya ’nın bircok hayalle girdiği Prut Savaşı ’ndaki yenilgisinin bir sonucudur. Kırım ’ı alarak Karadeniz ’deki nufuzunu artırmayı hedefleyen Rusya, Osmanlı ’nda kapitulasyonları elde etmeyi ve sıcak denizlere acılmayı amaclıyordu. Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Prut Seferi ’nde Rus ordusunu yok edebilecekken yaptığı Prut Antlaşması, Osmanlı lehine maddeler iceriyor.
Prut Antlaşması, 7 maddedir. Ozgun Turkce metni bulunmamaktadır. Rusca metin de kopyadır. Prut Antlaşması ’nın kayıtlardaki maddeleri şunlardır;
Azak Kalesi, cevresindeki arazi ve icindeki muhimmatla birlikte Osmanlı ’ya iade edilecektir. Turk sınırlarındaki Taygan, Kamenka ve Yenikale yıkılacaktır. Kamenka ’daki top ve muhimmat teslim edilecektir. Bu bolgelere her iki devlet tarafından başka bir kale yapılmayacaktır. Lehistan ’ın icişlerine ve Lehistan ’a ve Kırım Hanlığı ’na tabi Kazaklara mudahale edilmeyecektir. Rus tuccarlar, İstanbul ’a karadan ve denizden gelip gidebilecektir; ancak daimi elci sıfatıyla kimse bulunmayacaktır. Kutsal İttifak Savaşları ’nda Rusya ’da esir duşen askerler, Osmanlı ’ya teslim edilecektir. İsvec Kralı Şarl, guven icinde ulkesine donebilecektir. Şarl ulkesine donunceye kadar kendisini rahatsız edecek girişimlerde bulunulmayacaktır. Her iki devlet de birbirinin halkına zarar vermeyecektir Esas barış antlaşması İstanbul ’da yapılacaktır. Antlaşmanın Turkce ve Rusca metinleri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Rusca metindeki beyanlarda muğlaklık dikkat cekmektedir. Bazı maddelere ise hic yer verilmemiştir. Turkce metin, Lehistan ’a mudahaleyi men ederken, Rusca metin bunu her iki devlete teşmil etmektedir. Ayrıca, antlaşma maddeleri arasında Ruslarla muzakereler sırasında istenilmesi duşunulen hususların buyuk bir kısmının bulunmadığı anlaşılmıştır.
[h=3]Prut Antlaşması ’nın Sonucları [/h]Prut Antlaşması, her ne kadar ordusu imha edilmek uzere olan Rusya ’nın talebi ile imzalansa da, sonucları itibarıyla antlaşmadan Rusya ’nın daha avantajlı cıktığı soylenebilir! Osmanlı, Prut Savaşı haric Rusya ile girdiği butun savaşları kaybetmiştir. Bu savaşların ardından imzalanan butun barış antlaşmalarında ise Osmanlı bircok toprak kaybetmiştir. Ruslar ise, hem siyasi hem de ticari alanda onemli imtiyazlar elde etmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu, Prut Savaşı ’nda elde ettiği avantajı antlaşmaya yansıtamamıştır. Osmanlı, askeri ustunluğune rağmen istenen duzeyde olumlu bir sonuc alamamıştır. Antlaşmanın sonucunda Osmanlı kazanclı gorulse de bu kazanc, elde edilen başarıya oranla yetersiz gorulmuştur. Prut Antlaşması, Sultan III. Ahmed Han ’ı da memnun etmiştir. Ancak ordusunu imhadan kurtaran Deli Petro, vaatlerini yerine getirmemiştir. Bu durum, sadrazama karşı muhalefet grupları oluşmasına yol acmıştır.
Ordusu ile birlikte Osmanlı kuvvetlerinin cemberi icinde Moskova ’dan yardım isteyen Rus Carı Deli Petro, antlaşmadan yaklaşık bir bucuk yıl sonra antlaşma maddelerine itiraz etmiş ve maddelerin yenilenmesini istemiştir. Yapılan muzakereler sonucu, ilk antlaşma maddelerinden farklı bir metin ortaya konulmamıştır. Rus Carı, maddelerin yenilenmesi goruşmelerinde ticari konularda ulkesine bazı ayrıcalıklar tanınmasını istemiştir. Osmanlı, bu konuda geri adım atmamış ve Rusya ’nın istediği imtiyazları vermemiştir. Son muzakerelerin ardından 1711 Prut Antlaşması yerine 1713 Edirne Antlaşması imzalanmıştır.
Osmanlı, Prut zaferinin ardından II. Viyana bozgunu sonrası 1715 yılında kaybettiği toprakları geri almak icin Venedik ve Avusturya ’ya karşı yeni bir savaşa girmiştir. Rusya ’ya elci gonderen Venedik, Osmanlı ’ya karşı ittifak teklif etmiştir. Ancak Deli Petro, bu teklifi reddederek, İstanbul ’a bir elci gondermiş ve Osmanlı ile diplomatik ilişkileri daha da geliştirmek icin caba gostermiştir. Sultan III. Ahmet, bu jestinden dolayı Petro ’ya, tarafsızlığını koruduğu icin teşekkur etmiştir.
Ancak Rus Carı Petro, Osmanlı Sultan ’ın bu iyi niyetini fırsata cevirmek istemiştir. 1713 Edirne Antlaşması ’nın da yenilenmesini isteyen Petro, bazı ek maddeler konulması icin muzakere talep etmiştir. Bunun uzerine Prut Antlaşması ’nın maddelerinin yenilenmesi sebebiyle imzalanan Edirne Antlaşması ’na yeni maddeler eklenmesi amacıyla İstanbul ’da yeni bir muzakere sureci başlamıştır. Muzakereler sonucu 21 Ekim 1720 tarihinde 13 maddelik yeni bir antlaşmaya imza atmıştır. Bu antlaşmanın 11. maddesi, Rus tuccarlara ilk kez Osmanlı topraklarında serbest ticaret hakkı vermiştir.
Prut Antlaşması ’nın sonuclarından biri olarak gorulen başka bir konu da, Rus ordusunu yenebilecekken barış antlaşmasını kabul eden Baltacı Mehmet Paşa ile Petro'nun metresi Katerina arasında duygusal ilişki kurulduğuna dair dedikodulardır. Bu soylentiler halen tartışılmaktadır ve tarih literaturunde yer tutmaktadır. Ancak bilimsel araştırmalar ve tarihi kayıtlar, Baltacı ile Katerina ’nın Prut Savaşı sırasında ve sonrasında bir araya gelmediğini ortaya koymaktadır.
[h=4]Prut Antlaşması ’nın Onemi [/h]Prut Antlaşması, Osmanlı acısından Karlofca Antlaşması ’nda kaybedilen yerlerin geri alınması icin bir umit doğurmuştur. Osmanlı, Rusları Karadeniz'den uzaklaştırmış ve İsvec ile ilişkilerini guclendirmiştir. Prut Antlaşması, İstanbul Antlaşması ’nı lağvetmiştir. Osmanlı acısından toprak kazanma politikasının ilk adımının olumlu sonuclarından biri olan Prut Antlaşması, Rusya gibi buyuk bir devletin de yenilebileceğini gostermiştir. Osmanlı ’da kaybedilen toprakların kurtarılması halkın umidini artırmış ve ordunun morali duzelmiştir.
Barış antlaşması, 1700 yılında İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi ’ni ele geciren ve Karadeniz ’e cıkmak icin fırsat kollayan Rusya ’nın bu kazanımlarına son vermiş ve Rusya ’nın onemli hedeflerinden vazgecmesine yol acmıştır. Rusya, Azak Kalesi ’ni kaybetmekle birlikte Karadeniz ’e ulaşma imkanını ve Don Nehri uzerindeki ticari avantajlarını kaybetmiştir. Rus tuccarların Karadeniz uzerinden boğazlar yoluyla Akdeniz ’e acılması hayali de suya duşmuştur.
Prut Antlaşması, Kucuk Kaynarca Antlaşması'nın da oncusu niteliğindedir. Prut Antlaşması'nı Osmanlı ’nın mutlak galibiyeti; Kucuk Kaynarca Antlaşması ’nı da Rusların mutlak galibiyeti dikte ettirmiştir. Prut Savaşı ile İstanbul Anlaşması ’yla Ruslara bırakılan yerler geri alınmıştır. Boylece Rusya ’nın sıcak denizlere inme politikası bir sureliğine ertelenmiş, Azak Kalesi ’nin geri alınmasıyla Karadeniz yeniden Osmanlı golu haline gelmiştir. Ustelik bu antlaşmayla Osmanlı, Karlofca Antlaşması ile yitirdiği yerleri geri alabilmek icin umutlanmıştır.
[h=4]Baltacı Mehmet Paşa Neden Barış Antlaşması İmzaladı? [/h]Rusya ’nın Osmanlı kuşatması altında barış yapmaktan başka caresi yoktu. Peki, bu durumda Baltacı Mehmet Paşa neden barış antlaşmasını kabul etti. Bu konu hakkında cok sayıda iddia ortaya atılmıştır. “Baltacı-Katerina ilişkisi” gibi dedikodular da halen konuşulmaktadır.
Prut Savaşı sırasında Rus elci, Osmanlı karargÂhına hediye olarak mucevherat getirmiştir. Bazı kaynaklar, bu mucevheratı “ruşvet” olarak değerlendirirken, diğer bazıları da bu mucevheratın cok cuzi bir miktar olduğunu ve ruşvet olarak gorulemeyeceğini belirtiyor.
Rus askerler arasında alelacele toplanan mucevheratın ruşvet olarak gosterilmesinin Baltacı Mehmet Paşa ’ya yonelik bir iftira olduğu belirtilirken, Baltacı, ruşvet aldığı iddialarına kurban gitmemek icin gonderilen bu hediyeleri herkesin icinde kabul etmiştir. Alınan hediyeleri de ulkesine donduğunde hazineye beyan etmiştir. Baltacı ’nın ruşvet aldığı iddiasını İsvecliler ortaya atmıştır. Rusya ’dan zarar goren İsvec, Baltacı ’nın barış antlaşmasını kabul etmesine karşı cıkmıştır. Daha sonra Baltacı ’nın ruşvet aldığı suclamasını yaymışlardır.
Baltacı ’nın Prut Antlaşması ’nı kabul etmesinin asıl sebebi, Osmanlı ordusuna ve ozellikle de Yenicerilere guvenememesidir. Antlaşmayı kabul etmeden bir gun once Yenicerilerin isteksizliğine ve kolayca puskurtulebildiklerine tanıklık eden Baltacı, umutsuzluk icindeki kuvvetlerin buyuk bir yenilgi alacağından endişe etmiştir. Kahya Osman Ağa da, bu avantajlı durumu değerlendirmek gerektiğini belirterek, Baltacı ’nın duşuncelerini etkilemiştir.
Bunun yanında Baltacı, Yenicerilere guvenemezken, ağlanacak durumundaki Rus ordusundan haberdar olamamıştır. Din ve dil farklılığı sebebiyle Ruslar arasında casusluk faaliyetleri yapılamamıştır. Bazı tarihciler, Baltacı, Rus ordusunun bitkin, ac ve susuz halini bilseydi Prut Antlaşması koşullarının cok daha farklı olacağını kaydetmiştir.
Prus Antlaşması ’nın ardından buyuk bir fırsatın kacırıldığı tezi yayılmaya başlamıştır. Baltacı, Rus Carı ’nı esir alma fırsatının kacırıldığı; Rus ordusunun techizat ve erzaklarla serbest bırakıldığı; İsvec Kralı Şarl ’ın rızasının alınmadığı gibi suclamalarla karşı karşıya kalmıştır. (Muhtemelen) VÂlide Sultan ’ın şefaatiyle idamdan kurtulan Sadrazam Baltacı, azledilmiş ve -buyuk ihtimalle- ruşvet iddiaları sebebiyle malları musadere edilmiştir.
Prut Antlaşması ’nda asıl sorumlu, Baltacı ’nın kÂhyası Osman Ağa, Mektupcu Omer Efendi ve Rus ordusundaki top sayısını az gosterme gibi ihaneti sabit olan Cavuşlar KÂtibi AbdulbÂki ’dir. Osman Kahy ’nın 21-22 Temmuz gecesi bazı kimselerle beraber Rus ordugÂhına gittiği; sabaha karşı 6 araba dolusu para ve mucevherat ile donduğu; devlet topraklarına saldırmış duşmanla bazı karanlık ilişkiler kurduğu gibi olaylar yerli ve yabancı kaynaklarda yer almıştır. Bu uc isim, 25 Aralık 1711 tarihinde idam edilmiştir.
Ozetle; Baltacı Ruslardan ruşvet almamıştır. Getirilen hediyeler ruşvet değil, fidyedir. O donemde mağlup devletin galip devlete bu tur hediyeler vermesi bir adettir. Bu fidyeye Baltacı el surmemiştir. Baltacı, fakir bir halde, azledilme ve surgun uzuntusunden 1712 yılında vefat etmiştir.
[h=4]Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa ve Katerina Hakkındaki Dedikodular [/h]
Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa
Osmanlı Sadrazamı Baltacı Mehmet Paşa ile Rus Carı Deli Petro ’nun o donemdeki metresi Katerina arasında 1711 yılında yaşandığı iddia edilen ilişki ile ilgili iddialar ve tartışmalar gunumuzde de hala devam etmektedir. Bu dedikodular uzerine kitaplar yazılmıştır. Tarihcileri ikiye bolen dedikodulara gore; Prut Savaşı sırasında Osmanlı gucleri tarafından kuşatılan Rus ordusu, Baltacı ile Katerina ’nın buluşması sonrası serbest kalmıştır.
Yine iddialara gore, 1711 yılında Prut Savaşı ’nda yenilgiyi kabul eden Rus Carı I. Petro, Katerina ’ya bir mektup yazdı ve durumun umitsizliğinden bahsetti. Katerina da, Baltacı ile barış antlaşması icin goruştu ve ona mucevherler sundu. İddialar arasında, Katerina ’nın, Osmanlı ’yı barış anlaşmasına ikna edebilmek icin Baltacı Mehmet Paşa ’ya ruşvet olarak mucevherler ve kadınlar gonderdiği gibi bilgiler de yer alıyor. Hatta barış muzakerelerinde Katerina ’nın da yer aldığı iddia ediliyor. Hatta daha da ileri giden bazı iddialar, “Baltacı ile Katerina ’nın birlikte olduğu” şeklindedir. Osmanlı ’nın cembere aldıkları Rus guclerini bu goruşmenin ardından serbest bıraktığı ileri surulmuştur.
Baltacı Mehmed Paşa, Rus kuşatmasını kaldırdığı icin hem ulke icinde hem de muttefik ulkeler tarafından eleştirilmiştir. Donemin hukumdarı III. Ahmed Han, Baltacı ’yı kuşatmadan kısa sure sonra Midilli ’ye surgune gondermiştir.
Turk tarihciler, Baltacı ile Katerina arasındaki buluşma iddialarını farklı değerlendiriyor. Unlu tarihci Prof Dr. İlber Ortaylı, Prut Savaşı sırasında Baltacı ile goruşmeye gelen heyette Carice Katerina ’nın da olduğunu ve bazı hediyeler getirdiğini belirterek, Baltacı ’nın ruşvet aldığına dair bir delil olmadığını belirtiyor. Ortaylı, Deli Petro ’nun Osmanlı kuşatmasından kurtulduktan sonra bir emirname cıkartarak, Katerina ’dan “kurtarıcı” olarak soz ettiğini ve onunla evlendiğini hatırlatıyor.
Tarihci Prof. Dr. Erhan Afyoncu da, Katerina ’nın hediye gonderdiğini; ancak Baltacı ’nın yanına gitmediğini ifade ediyor. Baltacı ile Katerina ’nın birlikte oldukları iddialarının asılsız olduğunu kaydeden Afyoncu, bu iddiaların 19. yuzyıldan sonra uydurulmuş olduğuna dikkat cekiyor. Prof. Dr. Afyoncu, Turk, Rum ve Avusturya kaynaklarında Baltacı ile Katerina ’nın birlikte olduklarına dair herhangi bir kayıt olmadığını; Katerina ’nın, Baltacı ’nın cadırına geldiği gibi bir hikaye olmadığını soyluyor. Bu iddiaların cok sonraları edebiyatcılar tarafından uydurulduğunu belirten unlu tarihci, yıllar sonra yazılan romanlarda Katerina ’nın uzerindeki elbiseye kadar bilinmesi zor bircok detay verildiğine dikkat cekiyor.
Tarihci Murat Bardakcı ise, Osmanlı ’nın Prut kuşatması sırasında Katerina ’nın butun generaller, askerler, kontlar ve copculer de dahil olmak uzere herkesten kıymetli maden ve mucevher topladığını; 7 araba dolusu kıymetli eşya ve mucevheri Prut ’taki Osmanlı karargÂhına ruşvet olarak gonderdiğini belirtiyor. Bardakcı, Baltacı Mehmet Paşa ’nın “ruşvetten” sonra bir barış anlaşması imzaladığını ifade ediyor.
Diğer bazı kaynaklarda da, Baltacı ile Katerina hakkındaki iddiaların şehir efsanesi olduğu yonundedir. Buna gore, Katerina savaş bolgesi gelmiş ve birisinin cadırına girmiştir; ancak bu cadır Car Deli Petro ’nun cadırıdır. Katerina, Rus karargÂhından cıkmıştır ve Baltacı veya hicbir Osmanlı askeri ile goruşmemiştir.
Prut Savaşı sırasında hem Osmanlılar hem de Ruslar bircok ruzname tutmuştur. Sefere iki taraftan katılanların da bircok anı ve raporu bulunmaktadır. Bu ruzname, anı ve raporlarda ima yoluyla dahi boyle bir ilişkinden bahsedilmemektedir. Hatta Prut Savaşı sonrası Baltacı hakkında ceşitli iftiralar atan İsvec Kralı Demirbaş Şarl ve Kırım Hanı Devlet Giray bile Baltacı-Katerina ilişkisine dair iddialarda bulunmamıştır. Tum bunlarla birlikte Prut Seferi ’nde Osmanlı kuvvetlerini komuta eden Baltacı Mehmet Paşa, iddialara konu olan tarihte 82 yaşındadır!
Prut Antlaşması sırasında Deli Petro'nun metresi olan Katerina, antlaşmadan sonra Petro ile evlendi ve "Carice" oldu.
[h=4]Prut Antlaşması Hakkında Anekdotlar [/h]Prut Antlaşması da dahil olmak uzere 18. yuzyıl, Osmanlı-Rus ilişkileri, hep mucadele ile gecmiştir. 18. yuzyılda iki devlet arasında toplam dort buyuk savaş yapılmıştır. Osmanlı, bu yuzyılda siyasi, askeri ve ekonomik acıdan bircok başarısızlık yaşamıştır. Rusya ise, dunya siyasetine yon veren bir devlet haline gelmiştir. Baltacı, Prut Seferi ’nden donunce 20 Kasım 1711 tarihinde azledildi. Aralık 1711 tarihinde de Midilli ’ye; ardından Temmuz 1712 tarihinde Limni Adası ’na surgun edildi. Baltacı, Limni Adası ’na surgun edildiği ay vefat etti. İstanbul Ortakoy Camii, Baltacı Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Rus ordusu, Prut Savaşı ’nda aclıktan ağac kabuklarını soyup yemek zorunda kalmıştır. Prut Antlaşması ’nın imzalanmasında iki saat sonra Rus ordusuna ihtiyacları olan her şey verilmiştir. Prut Antlaşması 21 Temmuz ’da imzalandı; 22 Temmuz ’da Rus Carı tarafından onaylandı; 23 Temmuz ’da teati edildi. Aynı gun oğleden sonra Rus ordusu, top ve tufekleri ile birlikte mızıka ve davul calarak zafer edası ile serbest bırakıldı. Rus Carı Deli Petro, Osmanlı ’dan kurtulduktan sonra Moskova ’ya donmuş ve Şubat 1712 tarihine Prut Antlaşması ’nda emeği olan metresi Katerina ile evlenmiştir. 1724 yılında tac giyen Katerina, Petro'nun bir yıl sonra varis bırakmadan olmesi uzerine "Carice" ilan edilmiştir. Buyuk Petro'dan 11 cocuk dunyaya getiren Carice I. Katerina, 17 Mayıs 1727 tarihinde tuberkulozdan Petersburg'da olmuştur.