Turkiye'de 26.10.2009 tarih ve 27388 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak
GDO
ile ilgili yeni duzenleme yururluğe girdi. Bu duzenlemeye gore bu urunlerin uretimi ve kullanımı daha fazla artabilecek veya denetimi daha zorlaşabilecek. Peki, nedir genetiği değiştirilmiş organizmalar olarak topluma yansıtılan urunler. Faydaları ve zararları nelerdir'
İnonu Universitesi Biyoloji Bolumu Oğretim Uyesi Doc. Dr. Hikmet Geckil, konuyu şu şekilde acıklıyor: Terminoloji Her ne kadar Turkce'de daha cok "Genetiği Değiştirilmiş" olarak bir cevrim yapılmışsa da, "Genetically Modified" teriminin daha uygun karşılığı "Genetiği ile Oynanmış, GO" olmalıdır. Cunku bir organizmada veya o organizmadan gelen bir urunde bazı istenen değişiklikleri yapmak icin genetik yapının radikal bir değişikliğe uğratılması (or. Başka bir organizmadan gen transferi) gerekmez.
Bazen, organizmanın kendi genetik repertuarı uzerinde yapılacak kucuk oynamalar da organizmada veya urununde istenen değişikliklerle sonuclanabilir. Bu tur bir calışmada, organizmada istenen bir değişiklik daha on plana cıkartılmakta iken (or. Belli bir proteinde artış sağlama), genetik duzeninde herhangi bir değişiklik meydana gelmemektedir. Yani kısacası, organizma aynı genetik yapı ile (nitelik değil) nicelik olarak farklı bir protein profili gosterir.
Her ne kadar "biyoteknoloji" ve "genetik modifikasyon, genetik muhendislik, (GM)" coğu zaman biri birinin yerine kullanılırsa da, GM bir seri teknoloji sonucu organizmanın genetik yapısında meydana getirilen değişiklikleri ifade eder. "Biyoteknoloji" ise cok daha genel bir terim olup bir organizmanın (or. maya) veya onun urunlerinin (or. Enzimler) değişik alanlarda kullanımını (bira, peynir, yoğurt gibi) ifade eder. Ancak, genetik muhendislik calışmaları biyoteknolojik amaclar icin kullanılabilir.
GM urunleri arasında ilac, aşı, gıda ve gıda bileşenleri, hayvan besleme urunleri ve lifli gıda uretimi başta gelmektedir. Tarım sanayinde ceşitli haşerelere karşı direnc sağlayan ve sağlıklı beslenmede onemi olan urunleri yapan genlerin belirlenmesi bu tur uygulamaların başarısı icin en belirleyici basamaklardan biri olmaktadır. Ancak, genom teknolojilerindeki ilerlemeler gunumuzde bircok organizmanın detaylı genetik haritasının cıkarılıp karşılaştırılmasını mumkun kılacak seviyeye gelmiştir.
2003 yılı itibarı ile 18 ulkeden yaklaşık 7 milyon ciftci tarafından yaklaşık 70 milyon hektar (neredeyse Turkiye'nin 79 milyon hektar yuzolcumune eşit) bir alanda başta mısır, pamuk, soya, patates ve pirinc olmak uzere pestisit direncli veya bir takım besinsel değerler kazandırılmış bir seri transgenik bitki ekimi yapılmıştır. Aynı yıl icinde dunya transgen bitki uretiminin yuzde 99'unu sağlayan ulkeler sırası ile ABD (yuzde 63), Arjantin (yuzde 21), Kanada (yuzde 6), Brezilya (yuzde 4), Cin (yuzde 4) ve Guney Afrika (yuzde 1) olmuştur.
Onumuzdeki 10 yıl icinde buyuk kısmı gelişmekte olan ulkelerde olmak uzere, GM urunlerinin logaritmik olarak artacağı duşunulmektedir. Ancak, her yeni teknoloji gibi nispeten yeni olan bu uygulamalar da değişik toplumlarda değişik seviyede olsa da tartışmalara neden olmaktadır. Bu ceşit teknoloji icin en yaygın tartışma konularını ise GM organizma veya urunlerinin insan sağlığı ve cevre uzerine olan etkileri oluşturmaktadır.
GM organizma ve urunlerinin toplum icin faydaları ve tartışılan yonleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
GM urunleri FAYDALARI
"Tarım"
Tat ve kalitede artış, erken olgunlaşma, besinsel değerinde artış, mahsul artışı ve strese dayanıklılık, hastalıklara, insektisit ve herbisitlere direnc, yeni besinler (gıdalar) ve ekim teknikleri.
"Hayvan"
Direnc, uretkenlik, dayanıklılık ve etkin beslenme, et, sut ve yumurta uretiminde artış, daha iyi teşhis metotları ve sağlıklı hayvanlar.
"Cevre"
Cevre dostu biyoherbisitler ve biyoinsektistler, toprak, su ve enerjinin korunması, orman urunleri icin yeni biyoprosesler, atıkları daha iyi değerlendirme.
"Toplum"
Yuksek nufus artışı gosteren toplumlar icin yuksek urun artışı
TARTIŞMA KONULARI
"Emniyet "
İnsan sağlığı uzerine: allerjenler, antibiyotiklere direnclilik sağlayan gen veya gen etiketleri (markır)'nin transferi, henuz bilinmeyen diğer etkiler. Cevre uzerine transgenlerin istenmeyen şekilde capraz polenleşme ile yayılması, diğer organizmalar (or. toprak mikroorganizmaları) uzerine olacak henuz bilinmeyen etkiler, flora ve fauna biyoceşitliliğinde muhtemel azalma.
"Oluşturulmuş genetik kaynaklardan yararlanma"
Dunya gıda uretiminin sadece birkac buyuk şirket tarafından domine edilmesi, gelişmekte olan ulkelerin, gelişmiş olanlara daha fazla bağımlılığı, biyokorsanlık-doğal kaynakların yabancılar tarafından tuketilmesi.
"Etik"
Doğal organizmaların ic dengelerini ve kendi aralarındaki dengeyi bozma, turler arasında gen akışını hızlandırarak doğal sureci tahrif etme, hayvan genlerinin bitiklerde kullanılması (veya tersi icin) yapılan itirazlar, butun bu konulardaki toplumda oluşan stres faktoru.
"GDO icin tuketiciyi bilgilendirici etiketlerin kullanılma konusu"
"Yeni gelişmelerin sadece zengin ulkelerin lehine olacak şekilde tasarlanmaları "
Yasal Uyarı: Yayınlanan yazı ve haberin tum hakları Dunya Bulteni'ne aittir. Ozel izin alınmadan yazı ve haber hicbir şekilde kullanılamaz. Ancak yazı ve haberin bir kısmı aktif link verilerek alıntılanabilir.
GDO
ile ilgili yeni duzenleme yururluğe girdi. Bu duzenlemeye gore bu urunlerin uretimi ve kullanımı daha fazla artabilecek veya denetimi daha zorlaşabilecek. Peki, nedir genetiği değiştirilmiş organizmalar olarak topluma yansıtılan urunler. Faydaları ve zararları nelerdir'
İnonu Universitesi Biyoloji Bolumu Oğretim Uyesi Doc. Dr. Hikmet Geckil, konuyu şu şekilde acıklıyor: Terminoloji Her ne kadar Turkce'de daha cok "Genetiği Değiştirilmiş" olarak bir cevrim yapılmışsa da, "Genetically Modified" teriminin daha uygun karşılığı "Genetiği ile Oynanmış, GO" olmalıdır. Cunku bir organizmada veya o organizmadan gelen bir urunde bazı istenen değişiklikleri yapmak icin genetik yapının radikal bir değişikliğe uğratılması (or. Başka bir organizmadan gen transferi) gerekmez.
Bazen, organizmanın kendi genetik repertuarı uzerinde yapılacak kucuk oynamalar da organizmada veya urununde istenen değişikliklerle sonuclanabilir. Bu tur bir calışmada, organizmada istenen bir değişiklik daha on plana cıkartılmakta iken (or. Belli bir proteinde artış sağlama), genetik duzeninde herhangi bir değişiklik meydana gelmemektedir. Yani kısacası, organizma aynı genetik yapı ile (nitelik değil) nicelik olarak farklı bir protein profili gosterir.
Her ne kadar "biyoteknoloji" ve "genetik modifikasyon, genetik muhendislik, (GM)" coğu zaman biri birinin yerine kullanılırsa da, GM bir seri teknoloji sonucu organizmanın genetik yapısında meydana getirilen değişiklikleri ifade eder. "Biyoteknoloji" ise cok daha genel bir terim olup bir organizmanın (or. maya) veya onun urunlerinin (or. Enzimler) değişik alanlarda kullanımını (bira, peynir, yoğurt gibi) ifade eder. Ancak, genetik muhendislik calışmaları biyoteknolojik amaclar icin kullanılabilir.
GM urunleri arasında ilac, aşı, gıda ve gıda bileşenleri, hayvan besleme urunleri ve lifli gıda uretimi başta gelmektedir. Tarım sanayinde ceşitli haşerelere karşı direnc sağlayan ve sağlıklı beslenmede onemi olan urunleri yapan genlerin belirlenmesi bu tur uygulamaların başarısı icin en belirleyici basamaklardan biri olmaktadır. Ancak, genom teknolojilerindeki ilerlemeler gunumuzde bircok organizmanın detaylı genetik haritasının cıkarılıp karşılaştırılmasını mumkun kılacak seviyeye gelmiştir.
2003 yılı itibarı ile 18 ulkeden yaklaşık 7 milyon ciftci tarafından yaklaşık 70 milyon hektar (neredeyse Turkiye'nin 79 milyon hektar yuzolcumune eşit) bir alanda başta mısır, pamuk, soya, patates ve pirinc olmak uzere pestisit direncli veya bir takım besinsel değerler kazandırılmış bir seri transgenik bitki ekimi yapılmıştır. Aynı yıl icinde dunya transgen bitki uretiminin yuzde 99'unu sağlayan ulkeler sırası ile ABD (yuzde 63), Arjantin (yuzde 21), Kanada (yuzde 6), Brezilya (yuzde 4), Cin (yuzde 4) ve Guney Afrika (yuzde 1) olmuştur.
Onumuzdeki 10 yıl icinde buyuk kısmı gelişmekte olan ulkelerde olmak uzere, GM urunlerinin logaritmik olarak artacağı duşunulmektedir. Ancak, her yeni teknoloji gibi nispeten yeni olan bu uygulamalar da değişik toplumlarda değişik seviyede olsa da tartışmalara neden olmaktadır. Bu ceşit teknoloji icin en yaygın tartışma konularını ise GM organizma veya urunlerinin insan sağlığı ve cevre uzerine olan etkileri oluşturmaktadır.
GM organizma ve urunlerinin toplum icin faydaları ve tartışılan yonleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
GM urunleri FAYDALARI
"Tarım"
Tat ve kalitede artış, erken olgunlaşma, besinsel değerinde artış, mahsul artışı ve strese dayanıklılık, hastalıklara, insektisit ve herbisitlere direnc, yeni besinler (gıdalar) ve ekim teknikleri.
"Hayvan"
Direnc, uretkenlik, dayanıklılık ve etkin beslenme, et, sut ve yumurta uretiminde artış, daha iyi teşhis metotları ve sağlıklı hayvanlar.
"Cevre"
Cevre dostu biyoherbisitler ve biyoinsektistler, toprak, su ve enerjinin korunması, orman urunleri icin yeni biyoprosesler, atıkları daha iyi değerlendirme.
"Toplum"
Yuksek nufus artışı gosteren toplumlar icin yuksek urun artışı
TARTIŞMA KONULARI
"Emniyet "
İnsan sağlığı uzerine: allerjenler, antibiyotiklere direnclilik sağlayan gen veya gen etiketleri (markır)'nin transferi, henuz bilinmeyen diğer etkiler. Cevre uzerine transgenlerin istenmeyen şekilde capraz polenleşme ile yayılması, diğer organizmalar (or. toprak mikroorganizmaları) uzerine olacak henuz bilinmeyen etkiler, flora ve fauna biyoceşitliliğinde muhtemel azalma.
"Oluşturulmuş genetik kaynaklardan yararlanma"
Dunya gıda uretiminin sadece birkac buyuk şirket tarafından domine edilmesi, gelişmekte olan ulkelerin, gelişmiş olanlara daha fazla bağımlılığı, biyokorsanlık-doğal kaynakların yabancılar tarafından tuketilmesi.
"Etik"
Doğal organizmaların ic dengelerini ve kendi aralarındaki dengeyi bozma, turler arasında gen akışını hızlandırarak doğal sureci tahrif etme, hayvan genlerinin bitiklerde kullanılması (veya tersi icin) yapılan itirazlar, butun bu konulardaki toplumda oluşan stres faktoru.
"GDO icin tuketiciyi bilgilendirici etiketlerin kullanılma konusu"
"Yeni gelişmelerin sadece zengin ulkelerin lehine olacak şekilde tasarlanmaları "
Yasal Uyarı: Yayınlanan yazı ve haberin tum hakları Dunya Bulteni'ne aittir. Ozel izin alınmadan yazı ve haber hicbir şekilde kullanılamaz. Ancak yazı ve haberin bir kısmı aktif link verilerek alıntılanabilir.