Birleşmiş Milletler, dunyanın hemen hemen butun ulkelerinin yer aldığı en buyuk uluslararası kuruluştur. 193 ulkenin temsil edildiği devasa bir orguttur.
Birleşmiş Milletler (BM), diğer adıyla Birleşmiş Milletler Orgutu, sadece barış ve insani yardım icin calışan bir kuruluşun otesinde bircok alanda faaliyetleri olan uluslararası bir orguttur. İkinci Dunya Savaşı ’ndan sonra 51 ulkenin katılımı ile kurulan orgut, gunumuzde neredeyse dunyadaki butun ulkelerin yer aldığı devasa bir kuruluş haline gelmiştir. Turkiye, dunyanın en buyuk uluslararası kuruluşu olan BM ’nin kurucu uyelerinden biridir.


[h=4]Birleşmiş Milletler Orgutu ’nun Tarihi [/h]Birleşmiş Milletler, 24 Ekim 1945 yılında kuruldu. İkinci Dunya Savaşı ’ndan galip cıkan buyuk devletlerin liderliğinde oluşturulmuştur. BM ’ye onculuk eden ulkeler ABD, Sovyetler Birliği, İngiltere, Fransa ve Cin Halk Cumhuriyeti ’dir. 1900 ’lu yılların ilk yarısında yaşanan savaşların tekrarını onlemek amacıyla uluslararası barışı ve guvenliği korumak icin kurulmuştur. “Birleşmiş milletler” ifadesinin ilk resmî kullanımı, 1 Ocak 1942 tarihinde BM beyannamesinde ve Atlantik Bildirgesi ’nde yer almıştır. Birleşmiş Milletler fikri ise, 1943 yılında muttefik ulkelerin toplantıları sırasında ortaya atılmıştır.
Birleşmiş Milletler Antlaşması (BM Şartı), kurucu antlaşma niteliğindedir. San Francisco Konferansı ’nda bir araya gelen 50 ulkenin temsilcisi, 111 maddeden oluşan antlaşmaya 25 Nisan 1945 tarihinde son şeklini verdi. Bu antlaşma, 25 Haziran 1945 ’te oybirliği ile kabul edildi, 26 Haziran 1945 tarihinde aralarında Turkiye ’nin de bulunduğu 50 ulke temsilcisi tarafından San Francisco ’da imzalandı. Daha sonra Polonya ’nın da antlaşmayı imzalaması ile kurucu uye sayısı 51 ’e yukseldi. 24 Ekim 1945 tarihinde de, Guvenlik Konseyi ’nin 5 daimi uyesinin yanı sıra imza sahibi ulkelerin de onayı ile BM Antlaşması yururluğe girdi ve Birleşmiş Milletler kuruldu.
[h=4]Birleşmiş Milletler ’in Amacı [/h]BM; dunya barışını, guvenliğini, sosyal ilerlemeyi, yaşam standartlarını yukseltmeyi, insan haklarını desteklemeyi ve dostane ilişkileri geliştirmeyi amaclayan bir kuruluştur. Savaşları ve barışa donuk tehditleri onlemek, ulkeler arasında dostane ilişkiler kurmak ve uluslararası ekonomik ve sosyal işbirliğini sağlamak temel amaclarıdır. “Adalet, guvenlik, ekonomik kalkınma, sosyal eşitlik” haklarını tum ulkelere eşit oranda sağlamak, temel amacıdır.


(BM'nin New York'ta bulunan merkez binası...)
[h=4]BM Kurumları ve Yapısı [/h]BM ’ye; kuruluşunda yer alan 51 ulke ve son olarak katılan Guney Sudan ’la birlikte 193 ulke uyedir. Birleşmiş Milletler ’in merkezi, Amerika Birleşik Devletleri ’nin New York kentindedir. Bunyesinde 6 temel kurum bulunuyor. Bunlar; Genel Kurul, Guvenlik Konseyi (BMGK), Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Konseyi, Genel Sekreterlik ve Uluslararası Adalet Divanı ’dır. Bu kurumlardan ilk 5 ’i New York ’ta, Adalet Divanı ise Hollanda ’nın Lahey kentinde bulunuyor. Cenevre, Viyana ve Nairobi ’de de BM ofisleri bulunmaktadır. Politik ilişkiler başta olmak uzere orgutun faaliyetlerinde onemli gorevler ustlenen kurum Genel Sekreterlik ’tir.
Her yıl duzenlenen genel kurul toplantıları New York ’taki merkezinde devlet başkanları duzeyinde yapılmaktadır. Genel kurul toplantılarına her ulkeden en fazla 5 uye katılabilir. BM Genel Kurulu, şu gorevleri ifa eder; silahsızlanma ve silah denetimi konusunda onerilerde bulunmak, barış ve guvenlikle ilgili goruşmeler yapmak, her turlu konuda ulkelere onerilerde bulunmak, ulkeler arasındaki sorunların barışcıl yollarla cozumu icin onerilerde bulunmak.
Guvenlik Konseyi, BM ’nin en onemli kurumlarından biridir. Orgutun siyasal alandaki yurutme organıdır. Konseyin 5 daimi uyesi bulunuyor. Daimi uyeler ABD, Cin, İngiltere, Fransa ve Rusya ’nın her konuda veto hakkı bulunuyor. 10 gecici uye, iki yıllığına seciliyor. Guvenlik Konseyi şu gorevleri ifa eder; BM ’nin amac ve ilkeleri cercevesinde barış ve guvenliği korumak, uluslararası anlaşmazlıklara yol acabilecek her turlu tartışmalı durumu soruşturmak ve anlaşma koşullarını onermek, silahlanmayı denetleyecek planlar hazırlamak, barışa karşı tehditleri araştırmak ve onerilerde bulunmak, saldırganlara karşı askeri birliklerle onlem almak.
BM secimlerinde eşit ve dengeli temsil ilkesi cercevesinde coğrafi gruplar tesis edilmiştir. Bu gore; Afrika ulkeleri, Asya ulkeleri, Doğu Avrupa ulkeleri, Latin Amerika ve Karayip ulkeleri, Batı Avrupa ve diğer devletler grubu (WEOG) olmak uzere 5 coğrafi grup bulunmaktadır.
[h=4]Birleşmiş Milletler ’e Bağlı Kuruluşlar [/h]BM bunyesinde bulunan kuruluşlar şunlardır;
BM Guvenlik Konseyi ’ne bağlı kuruluşlar şunlardır; Ticaret ve Kalkınma Konferansı, Cocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Multeciler Yuksek Komiseri Ofisi (UNHCR), Dunya Gıda Konseyi, Dunya Gıda Programı, Eğitim ve Araştırma Enstitusu, Kalkınma Programı (UNDP), Silahsızlanma Araştırmaları Enstitusu, Sınaî Kalkınma Orgutu (UNIDO), Cevre Sorunları Programı, Birleşmiş Milletler Universitesi, Birleşmiş Milletler Ozel Fonu, Sosyal Kalkınma Araştırma Enstitusu, Kadının İlerlemesi İcin Uluslararası Araştırma ve Eğitim Enstitusu, Uluslararası Arama Kurtarma Danışma Grubu.
BM ’ye bağlı diğer kuruluşlar da şunlardır; Gıda ve Tarım Orgutu (FAO), Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA), Uluslararası Sivil Havacılık Orgutu (ICAO), Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD), Uluslararası Calışma Orgutu (ILO), Uluslararası Denizcilik Orgutu (IMO), Uluslararası Para Fonu (IMF), Uluslararası Telekomunikasyon Birliği (ITU), Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kultur Orgutu (UNESCO), Birleşmiş Milletler Endustriyel Gelişme Orgutu (UNIDO), Dunya Turizm Orgutu (UNWTO), Dunya Posta Birliği (UPU), Dunya Bankası (WB), Dunya Gıda Programı (WFP), Dunya Sağlık Orgutu (WHO), Dunya Fikri Mulkiyet Orgutu (WIPO), Dunya Meteoroloji Orgutu (WMO).
[h=4]Turkiye ve BM [/h]Turkiye, BM ’nin kurucu uyelerindendir. Son yıllarda BM ’ye karşı oldukca pro-aktif bir yaklaşım sergilemektedir. BM ’nin gundemindeki butun konularda aktif, uzlaştırıcı ve yapıcı bir rol oynamaktadır. Doğrudan kendisini ilgilendirmeyen konularda da diğer ulkelerin onem atfettikleri gundemlerle ilgili aktif bir tutum izlemekte ve sorunların cozumune katkı sağlamaktadır. Bir yandan uluslararası barış, guvenlik, istikrar ve refaha katkıda bulunan Turkiye, diğer yandan insan hakları, demokrasi ve hukukun ustunluğu gibi temel ilkelere yonelik değerlerin guclendirilmesine caba gostermektedir.
Turkiye; BM ’nin coğrafi bolgelerindeki hem Batı Avrupa ve diğer devletler grubu, hem de Asya grubu ulkelerin calışmalarına katılmaktadır. BM secimlerinde WEOG uyesi olarak tanınmaktadır. Turkiye, BM butcesine yuzde 1 ’den fazla katkı sağlayan Cenevre Grubu ’na da Mayıs 2014 tarihinde uye olmuştur. 2009-2010 doneminde BM Guvenlik Konseyi gecici uyeliğine secilmiştir. Turkiye, bu tarihten once en son 1961 yılında BMGK gecici uyesi olmuştu.
Turkiye ’nin BM zorunlu butcesine katkısı, BM butcesinin yuzde 1-1,5 ’i seviyesindedir. Turkiye, 2014 yılında BM butcesine en fazla katkı yapan ulkeler arasında 16. sıradaydı. 2016-2018 butce doneminde Turkiye ’nin BM genel butcesine katkı payı yuzde 1,018 olarak belirlendi. Turkiye, insani yardım programlarına da BM İnsani Yardım Eşgudum Ofisi (OCHA) ve Dunya Gıda Programı (WFP) aracılığı ile destek vermektedir. 1 Temmuz 2014 tarihinde OCHA ’ya en fazla bağış yapan ulke olarak OCHA Donor Destek Grubu ’na uye olarak kabul edilmiştir. Bu cercevede ilk Dunya İnsani Zirvesi (DİZ), 23-24 Mayıs 2016 tarihinde İstanbul ’da gercekleştirilmiştir. BM Nufus Fonu ’nun (UNFPA) Doğu Avrupa ve Orta Doğu Bolgesel Ofisi, İstanbul ’a taşınmıştır.


(Antonio Guterres, 1 Ocak 2017'de yemin ederek BM'nin 9. Genel Sekreteri oldu.)
[h=4]BM İle İlgili Bazı Bilgiler [/h]BM ’nin Genel Sekreteri, 1 Ocak 2017 tarihinde gorevi devralan Portekizli Antonio Guterres ’tir. Guterres, BM ’nin dokuzuncu genel sekreteridir.
“Birleşmiş Milletler” ifadesi, ilk kez donemim ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt tarafından İkinci Dunya Savaşı sırasında muttefik ulkeler icin kullanılmıştır.
Uluslararası ilişkilerde kuvvet kullanılmasını ilk olarak yasaklayan evrensel antlaşma, Birleşmiş Milletler Antlaşması ’dır.
BM uyesi ulkeler, BM sistemindeki ağırlıkları ve ekonomik gucleriyle doğru orantılı olarak zorunlu veya gonullu katkı sağlar.
BM ’nin kuruluş gunu olan 24 Ekim, her yıl “BM Gunu” olarak kutlanır.
BM, 73 ulkede 90 milyondan fazla insana yiyecek sağlamaktadır.
Dunya cocuklarının yuzde 58 ’i, BM ’nin etkinlikleri ile aşılanmaktadır.
Dunya genelinde yılda 30 milyondan fazla kadına, hamilelikleri ve doğum sonrası surecte sağlık desteği verilmektedir.
Dunya uzerinde savaştan, aclıktan ve zulumlerden kacan 40 milyona yakın multeciye ceşitli yardımlarda bulunmaktadır.
Son 30 yılda kırsal alanda yaşayan yaklaşık 370 milyon yoksul insanın yaşam standartlarını artırmalarına yardımcı olmuştur.
Acil durum ve felaketlerden etkilenen insanlara 13 milyar dolar civarında yardım yapmıştır.
Cevre sorunları ve iklim değişimi ile mucadele icin ceşitli programları uygulamaktadır.
Kurşunsuz benzin kullanımı icin 100 ’den fazla ulkede kampanya duzenlemektedir.
BM komutasında 4 kıtada 120 bin askerden oluşan barış gucu kuvvetleri bulunmaktadır.
BM, her yıl 30 ’dan fazla ulkedeki secimlerde demokrasinin işletilmesi icin faaliyetlerde bulunmaktadır.
BM, insan hakları uygulamalarını 80 ’den fazla bildirge ve anlaşma ile destekler ve korur.
BM Gonulluleri Programı (BMG) bunyesinde 8 bine yakın gonullu bulunmaktadır. 160 milletten gonulluler, 130 ulkedeki insani yardım ve barışı koruma faaliyetlerine katılmaktadır.
Cenevre Grubu; BM ’nin etkin bir şekilde faaliyetlerde bulunması icin idari ve mali konularda goruş birliği icinde olan ulkelerin katılımı ile oluşturulmuş gayrı resmi bir oluşumdur. BM butcesine yuzde 1 ’in uzerine katkıda bulunan tam uye ulkelerden oluşur. Bu grupta Turkiye de yer almaktadır.
Vatikan, uluslararası hukukta egemen bir ulke olarak gorulur; ancak BM ’ye uye değildir.
Birleşmiş Milletler ’in İngilizce karşılığı United Nations (UN) şeklindedir.