Bir hukumetin kurulduktan sonra gorevine başlayabilmesi icin Turkiye Buyuk Millet Meclisi ’nin desteğini alması gerekmektedir. İşte bu destek guvenoyu olarak tanımlanmıştır. Yani guvenoyu, hukumetin yonetip yonetemeyeceği hususunda diğer parlementerlerin guven duyup duymadığını olcen bir tur oylamadır.
Ancak guvenoyu sadece yeni kurulan hukumetlerde soz konusu olan bir oylama değildir. Guvenoyu iki durumda gerekebilmektedir. Bunlardan birincisi Bakanlar Kurulu ’nun ilk kurulduğu donemde soz konusu olan guvenoyudur. Başbakan Bakanlar Kurulu ’nu Turkiye Buyuk Millet Meclisi ’ne sunar ve meclisten guvenoyu talebinde bulunur. Eğer guvenoyu alınamazsa Bakanlar Kurulu goreve başlayamaz. İkinci durum ise Bakanlar Kurulu calışmaya devam ettiği sırada talep edilen guvenoyudur. Bunun ceşitli nedenleri olabilir. Hukumetin istikrarı devam etmiyorsa, ulkede yaşanan sorunlar hukumeti zayıflattıysa, yeni bir secime ihtiyac olduğu duşunuluyorsa, kritik bir durum yaşandıysa meclisten guvenoyu istenebilir.
Yeni Kurulan Hukumetlerde Guvenoyu Sureci
Anayasamıza gore Cumhurbaşkanı Başbakan ’ı milletvekilleri arasından atar. Başbakan ise ya milletvekillerinin arasından ya da milletvekili secilme yeterliliğine sahip ancak milletvekili olmayan kişiler arasından bakanları secer. Başbakan ’ın oluşturduğu bakanlar listesi Cumhurbaşkanı tarafından onaylanırsa hukumet kurulur. Kurulan bu hukumetin Turkiye Buyuk Millet Meclisi tarafından guvenoyu alması gerekmektedir. Cunku parlamentodan guvenoyu alamayan hukumet gorevde kalamayacaktır. Bu sebeple Bakanlar Kurulu ’nun tam listesi Cumhuriyet Meclisi ’ne sunulur. Bakanlar Kurulu ’nun programı atanma tarihinden sonra en fazla bir hafta icerisinde Cumhuriyet meclisinde okunur. Program okunduktan sonra ise sıra guvenoyundadır. Programın okunmasından iki tam gun sonra guvenoyu goruşmeleri başlar ve goruşmeler bittikten bir gun sonra oylama yapılır.
Gorev Sırasında Guvenoyu Sureci
Başbakan eğer gerekli gorurse, Bakanlar Kurulu ile de goruştukten sonra, TBMM ’den guven talep edebilir. Bu talep TBMM ’ye bildirildikten sonra bir tam gun gecmediği surece goruşulememektedir. Goruşmeler bittikten sonra da bir tam gun gecmediği surece oya konulamamaktadır. Guven talebinin reddedilmesi icin uye tam sayısının salt coğunluğu gerekmektedir.
Guvenoyu Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Eğer Bakanlar Kurulu guvenoyu alırsa, bu oylamadan sonra 3 ay gecmedikce guvensizlik onergesi verilememektedir.Bir guvensizlik onergesi reddedilirse yine 3 ay gecmeden guvensizlik onergesi verilememektedir.Başbakan guvenoyu alamazsa, guven isteği reddedilirse ya da guvensizlik onergesi kabul edilirse boyle bir durumda Başbakan Cumhurbaşkanı ’na istifasını sunar.Kritik durumlarda Başbakan ve Bakanlar Kurulu guvenoyuna ihtiyac duyabilir. Guvenoyu alarak siyasi meşruiyeti tazelenmiş olur.Eğer Bakanlar Kurulu gecici ise bu Bakanlar Kurulu icin guvenoyuna başvurulmamaktadır.