Cinko, metal ve mineral olarak hayatın devamı icin onemli bir elementtir. Ozellikle insan sağlığına etkileri yadsınamayacak kadar onemli…
Cinko, yer kabuğunda en cok bulunan metaller arasında yer alır. İnsan sağlığı icin cok onemli bir mineral olan cinko, endustride en cok kullanılan metallerdendir. İnsan vucudundaki cinko oranı duştuğunde bazı hastalıklar ortaya cıkar. Tıptan otomotive, yuzey kaplamalarından sus eşyalarına kadar bircok bileşik ve alaşımla insan hayatına değer katan cinko, doğal mineraldir. Bu makalede yer alan bilgiler cinkoya bakış acınızı değiştirecek.
[h=4]Cinkonun Tarihcesi [/h]İlk olarak Hindistan ve Cin ’de kullanıldığı tahmin ediliyor. Metalik cinkonun ilk olarak 1400 ’lu yıllarda Hindistan ’da yun ile ısıtılarak uretildiği; yaklaşık 2000 yıl once Romalılar, Eski Yunan, Ortadoğu ve Uzakdoğu medeniyetlerinde kullanıldığı yonunde bilgiler mevcut. Pirinc uretiminde cinko bileşiklerinin 2500 yıl once kullanıldığı ancak cinko olarak bilinmediği tahmin ediliyor. Rodos Adası ’nda MO 500 ’lu yıllara ait bazı bileziklerde cinko-gumuş alaşımı tespit edilmiş. Romalılar, sikke, sus eşyaları, caydanlıklarda cinko kullanmış. Gunumuzde Romanya ’nın bulunduğu ve Doğu Avrupa ’da Transilvanya adı verilen bolgede yapılan arkeolojik kazılarda bulunan bir heykelin yuzde 87,5 oranında cinko icerdiği tespit edilmiştir. En eski cinko objenin bu heykel olduğu tahmin ediliyor.
16. yuzyılın onemli bilim adamlarından İsvicreli kimyager Philippus Aureolus Paracelcus, kurşun ve gumuş eritme fırınlarında elde edilen bir maddeye cinko adını verdi. Alman kimyager Johann Friedrich Henckel ’in 1721 yılında cinkoyu ayırması batı dunyasında cinkonun keşfi olarak kabul edildi. Alman kimyager Andreas Sigismund Marggraf 1746 yılında kalamin komurden damıtma yontemi ile cinko izole etti.
Antik cağlardan beri kullanılan cinko zaman zaman gumuş ile karıştırılmış. Bazı donemlerde “sahte gumuş” ve “sahte bakır” olarak adlandırılmış. 17. ve 18. Yuzyıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır ve cinkoyla ilgili bilgiler bu 200 yıl icinde netlik kazanmıştır.
[h=3]Kimyasal Ozellileri [/h]Kimyasal sembolu Latince Zinkum kelimesinden gelen “Zn” şeklindedir. İngilizce karşılığı “zinc” kelimesidir. Periyodik element tablosunun II-B grubunda yer alır. Atom numarası 30, atom ağırlığı 65,38 ’dir. Mavimsi acık gri renginde geciş elementi olan cinko, 419 derecede erir, 907 derecede kaynar. Erime noktası diğer metallere oranla oldukca duşuktur. Sert ve kırılgan bir metaldir. 100-150 derecede ısıtılırsa sunekleşir ve yumuşar. 150-200 derecede ısıtılınca dovulerek şekil verilebilir, işlenebilir. Saf cinkonun dayanıklılığı duşuktur bu sebeple bazı bileşikler ve alaşımlarla kullanımı yaygındır. İndirgeme ve elektroliz yoluyla elde edilir.
Cinko, anot olarak katodik korozyon koruma ve galvenizleme işlemlerinde onemli bir metaldir. Guclu bir indirgeyicidir. Amonyak, amin, halojen iyonlar ve siyanurle kompleks bileşikler meydana getirebilir. Yanıcı değildir. Elektrolizde eksi kutupta toplanma ozelliği sebebiyle yukseltgen olmayan asitlerle tepkimeye girer ve hidrojen acığa cıkarır. Asitlerle tepkimesi sonucu hidrojenden ayrılan cinko bu şekilde cozunmuş olur. Soğuk ve kuru havadan etkilenmez. Nemli havalarda yuzeyi hidrokarbonat katmanıyla kaplanır. Suda yuzeyi hidroksitle kaplanır ve cozunmez. Cinko tuzları suda cozunur.
Doğada cok dağınık olarak bulunur. Yerkabuğunun doğal bileşenlerindendir ve yaklaşık yuzde 0,013 ’unu teşkil ettiği ongoruluyor. Volkanik kayalar yuksek oranda cinko icerir. Doğada serbest halde bulunmaz. Cinko blendi adı verilen sfaleret, cinkonun en onemli mineralidir. Cinkonun yuzde 90 ’ı bu metalden elde edilir. Diğer cinko mineralleri ise şunlardır; cinko sulfat (gaslarit), cinko spatı (kalamin-simitsonit), willemit, franlinit, zinkit.
Cinko minerallerinden cinko elde etmek icin once flatasyon veya yuzdurme adı verilen zenginleştirme işlemi uygulanır. Zenginleştirilen cevher kavrularak cinko oksit ve cinko sulfat elde edilir. Daha sonra da indirgeme işlemi uygulanarak cinko elde edilir. Cinko bileşikleri; cinko asetat, cinko oksit, cinko klorur, cinko sulfur, cinko sulfat, cinko karbonattır. Bu bileşikler, bircok kimyasal işlem ve urunlerde kullanılır.
[h=3]Nerelerde Kullanılır? [/h]Demir, aluminyum ve bakırdan sonra en cok kullanılan metaller arasında yer alan cinkonun kimyasal ozelliklerine bağlı olarak kullanım alanları da ceşitlidir. Havadan etkilenmediği icin sac gibi ceşitli catı uygulamalarında, celik gibi metalleri korozyondan korumak icin galvenizleme işlemlerinde, otomotivde kullanılan bazı dokumlerin kalıplarında, demir levhaların kaplanmasında cinko kullanılır. Pirinc, nikel, gumuş gibi bazı metallerle ceşitli alaşımlarda da kullanılan cinko, alaşım olarak ozellikle kaplama uygulamalarında onemli rol oynar. Cinko alaşımları dokume uygundur ve daha ucuzdur. Pirinc, galvaniz, bakır, aluminyum, magnezyum gibi metallerle oluşturulan ceşitli alaşımlar bircok urunun hammaddesidir.
Doğada cok bulunan cinko, ekstraktif metalurji dallarından biri olan pirometalurji işlemlerle uretilen malzemelerde onemli rol oynar. Kıymetli metallerin cevherden ayrılması ve malzemenin ceşitli fiziksel ve kimyasal değişimlere uğramasını sağlamak amacıyla kullanılan bir dizi ısıl işlemler olan pirometalurjik uygulamalar sayesinde cinko gibi metaller kazanılır.
Cinko iceren bileşik ve alaşımların kullanıldığı bazı urunleri şoyle sıralayabiliriz; diş dolguları ve alcıları, sus ve sanat urunleri, ilac ve merhemler, kozmetik urunleri, saat akrep ve yelkovanları, kibrit, oto lastikleri, lambalar, tarım ilacları, tekstil boyaları, lehim, mobilya yuzey koruma urunleri, vitamin ve mineral katkıları, pil govdeleri, yazıcı murekkebi, sabunlar, koku gidericiler, kaucuk, pudralar, televizyon ekranları…
[h=4]Cinkonun İnsan Sağlığına Faydaları [/h]Cinkonun insan sağlığı ve hayatın devamı icin onemli bir yeri bulunur. Havada, toprakta ve suda cinko mineralleri bulunur. Temel gıdalardan bazıları cinko icerir. Metabolizmanın faaliyetlerine katılan onemli bir mineraldir. İnsan vucudundaki bazı organlarda cinko onemli rol oynar. Karaciğer, kas, bobrek ve goz gibi organlarda cinko vardır. Vucutta gercekleşen bircok biyokimyasal reaksiyonda yaklaşık 100 ceşit enzimi aktif hale getirdiği tespit edilmiştir. DNA sentezi, kandaki akyuvarlar ve antikorların oluşması gibi durumlarda cok onemli bir mineraldir. Cinko tuzları, antiseptik, astringet, kostik, toksik olarak bircok tedavide kullanılır.
Cinko eksikliği insan vucudunda bazı olumsuz durumlar ortaya cıkarır. Orneğin cinko vucutta gerekli olan miktarın altındaysa şeker ve prostat sorunları ortaya cıkabilir. İştahsızlık, cocuklarda gelişim sorunları, yaraların iyileşmemesi, sac ve tırnak sorunları gibi bircok sağlık sorununda cinko eksikliğinin etkisi vardır. El ve ayakların surekli soğuk olması, tat ve koku alma duyularının azalması ve tırnaklardaki beyaz lekeler cinko eksikliğinin belirtisidir. İshal ve cilt lezyonları ise aşırı cinko eksikliği sebebiyle ortaya cıkabilmektedir.
Yuksek oranda lifli gıda tuketimi, alkol, aşırı sportif faaliyetler cinko eksikliğine yol acar. Dunya Sağlık Orgutu (WHO) verilerine gore, cinko eksikliği sebebiyle ortaya cıkan hastalıkların dunya genelinde yılda 450 bin cocuğun olumune yol actığı tahmin edilmektedir.
Cinkonun sağlığa bazı faydalarını şoyle sayabiliriz:
Buyume ve gelişme icin gerekli olan minerallerdendir
Bağışıklık sistemini guclendirerek enfeksiyonlara karşı direnci artırır
Bağışıklık sistemi, cinko gibi metalleri bakterilere karşı silah gibi kullanmaktadır
Cinko eksikliği grip, nezle, soğuk algınlığı ve ust solunum yolları rahatsızlıklarına yakalanma riskini artırır
Yaraların iyileşmesine yardımcı olur
Koklama ve tat alma duyularında cinkoya ihtiyac duyulur
Hamile kadınlarda fetusun buyumesine yardımcı olduğu icin bu donemde kadınlar cinko iceren gıdalara ihtiyac duyar
Erkeklerde sperm uretimine katkısı vardır
Dokuların yenilenmesi ve tumorlerin yok edilmesinde onemli bir faktordur
Kanserle mucadelede onemli rol oynayan ve bağışıklık sistemine onemli katkısı olan t-hucrelerinin olgunlaşmasında cinkonun buyuk etkisi vardır
Cinko eksikliğinde t-hucrelerinin yol olduğu; boğaz, yemek borusu, akciğer ve prostat kanserlerine yakalanma riskinin arttığı tespit edilmiştir.
Kolibasili ve verem gibi hastalıklara yol acan bakteri ve viruslere karşı bağışıklık sistemine yardımcı olur
Yaşa bağlı gorme bozukluklarına ve sarı noktaya bağlı korluğe karşı onemli rol oynar
Olumcul Wilson hastalığına karşı cinko terapisi uygulanır
Diyabet, tırnak tedavileri, sedef ve bazı deri hastalıklarının tedavisinde gerekli miktarda cinko alımı sağlanır.[h=4]Cinko ve Gıdalar [/h]Cinko, bircok gıdada belirli oranlarda bulunur. Bir insanın gunluk cinko ihtiyacı en az 15 mg ’dır. Gunluk 50 mg ’dan fazla cinko alımı ise tavsiye edilmiyor. Cocuklarda 0-10 yaş arasında 5-10 mg gunluk cinko alımı yeterli goruluyor. Hamile kadınlarda ise gunluk 20 mg cinko alımı tavsiye ediliyor. Fazla cinko alımı bakır emilimini bozarak bağışıklık sistemini zayıflatır.
Cinko iceren gıdaların başında et ve deniz urunleri gelir. Diğer cinko icerikli gıdalarda bazıları da şunlardır: Et, balık, beyaz et, karides, istiridye, midye, ayciceği ve kabak cekirdeği, badem, ceviz, fındık, tahıllar, baklagiller, karaciğer, buğday tohumu, peynir, sut, yumurta, avokado, brokoli, lahana, mısır…
[h=4]Hangi Ulkelerde Bulunur? [/h]Dunyadaki 50 ’den fazla ulkede cinko yatakları bulunuyor. Dunyadaki yıllık cinko uretimi 10-15 milyon ton civarındadır. Dunyadaki cinko ihtiyacının yuzde 30 ’u geri donuşum uygulamalarından elde edilmektedir.
En zengin cinko rezervleri Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kanada, Peru, Polonya, Meksika, Belcika, Rusya ve Avustralya ’da bulunur.
Turkiye, zengin cinko yataklarına sahiptir. Genellikle kurşun bileşikli cevherlerden cıkarılır. En cok cinko cevheri bulunan bolgeler şunlardır; Elazığ Keban, Niğde, Kayseri, Yozgat Akdağmadeni, Amasya Gumuşhacıkoy, Adana, Balıkesir Balya, Antalya Alanya, Adapazarı…
Turkiye ’nin yıllık cinko tuketimi 60 bin ton civarındadır. Turkiye ’de gorunur cinko cevheri yaklaşık 2,5 milyon ton civarındadır. Dunyada ise, 200 milyon ton gorunur cinko cevheri bulunduğu tahmin edilmektedir.
Cinko, yer kabuğunda en cok bulunan metaller arasında yer alır. İnsan sağlığı icin cok onemli bir mineral olan cinko, endustride en cok kullanılan metallerdendir. İnsan vucudundaki cinko oranı duştuğunde bazı hastalıklar ortaya cıkar. Tıptan otomotive, yuzey kaplamalarından sus eşyalarına kadar bircok bileşik ve alaşımla insan hayatına değer katan cinko, doğal mineraldir. Bu makalede yer alan bilgiler cinkoya bakış acınızı değiştirecek.[h=4]Cinkonun Tarihcesi [/h]İlk olarak Hindistan ve Cin ’de kullanıldığı tahmin ediliyor. Metalik cinkonun ilk olarak 1400 ’lu yıllarda Hindistan ’da yun ile ısıtılarak uretildiği; yaklaşık 2000 yıl once Romalılar, Eski Yunan, Ortadoğu ve Uzakdoğu medeniyetlerinde kullanıldığı yonunde bilgiler mevcut. Pirinc uretiminde cinko bileşiklerinin 2500 yıl once kullanıldığı ancak cinko olarak bilinmediği tahmin ediliyor. Rodos Adası ’nda MO 500 ’lu yıllara ait bazı bileziklerde cinko-gumuş alaşımı tespit edilmiş. Romalılar, sikke, sus eşyaları, caydanlıklarda cinko kullanmış. Gunumuzde Romanya ’nın bulunduğu ve Doğu Avrupa ’da Transilvanya adı verilen bolgede yapılan arkeolojik kazılarda bulunan bir heykelin yuzde 87,5 oranında cinko icerdiği tespit edilmiştir. En eski cinko objenin bu heykel olduğu tahmin ediliyor.
16. yuzyılın onemli bilim adamlarından İsvicreli kimyager Philippus Aureolus Paracelcus, kurşun ve gumuş eritme fırınlarında elde edilen bir maddeye cinko adını verdi. Alman kimyager Johann Friedrich Henckel ’in 1721 yılında cinkoyu ayırması batı dunyasında cinkonun keşfi olarak kabul edildi. Alman kimyager Andreas Sigismund Marggraf 1746 yılında kalamin komurden damıtma yontemi ile cinko izole etti.
Antik cağlardan beri kullanılan cinko zaman zaman gumuş ile karıştırılmış. Bazı donemlerde “sahte gumuş” ve “sahte bakır” olarak adlandırılmış. 17. ve 18. Yuzyıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır ve cinkoyla ilgili bilgiler bu 200 yıl icinde netlik kazanmıştır.
[h=3]Kimyasal Ozellileri [/h]Kimyasal sembolu Latince Zinkum kelimesinden gelen “Zn” şeklindedir. İngilizce karşılığı “zinc” kelimesidir. Periyodik element tablosunun II-B grubunda yer alır. Atom numarası 30, atom ağırlığı 65,38 ’dir. Mavimsi acık gri renginde geciş elementi olan cinko, 419 derecede erir, 907 derecede kaynar. Erime noktası diğer metallere oranla oldukca duşuktur. Sert ve kırılgan bir metaldir. 100-150 derecede ısıtılırsa sunekleşir ve yumuşar. 150-200 derecede ısıtılınca dovulerek şekil verilebilir, işlenebilir. Saf cinkonun dayanıklılığı duşuktur bu sebeple bazı bileşikler ve alaşımlarla kullanımı yaygındır. İndirgeme ve elektroliz yoluyla elde edilir.
Cinko, anot olarak katodik korozyon koruma ve galvenizleme işlemlerinde onemli bir metaldir. Guclu bir indirgeyicidir. Amonyak, amin, halojen iyonlar ve siyanurle kompleks bileşikler meydana getirebilir. Yanıcı değildir. Elektrolizde eksi kutupta toplanma ozelliği sebebiyle yukseltgen olmayan asitlerle tepkimeye girer ve hidrojen acığa cıkarır. Asitlerle tepkimesi sonucu hidrojenden ayrılan cinko bu şekilde cozunmuş olur. Soğuk ve kuru havadan etkilenmez. Nemli havalarda yuzeyi hidrokarbonat katmanıyla kaplanır. Suda yuzeyi hidroksitle kaplanır ve cozunmez. Cinko tuzları suda cozunur.
Doğada cok dağınık olarak bulunur. Yerkabuğunun doğal bileşenlerindendir ve yaklaşık yuzde 0,013 ’unu teşkil ettiği ongoruluyor. Volkanik kayalar yuksek oranda cinko icerir. Doğada serbest halde bulunmaz. Cinko blendi adı verilen sfaleret, cinkonun en onemli mineralidir. Cinkonun yuzde 90 ’ı bu metalden elde edilir. Diğer cinko mineralleri ise şunlardır; cinko sulfat (gaslarit), cinko spatı (kalamin-simitsonit), willemit, franlinit, zinkit.
Cinko minerallerinden cinko elde etmek icin once flatasyon veya yuzdurme adı verilen zenginleştirme işlemi uygulanır. Zenginleştirilen cevher kavrularak cinko oksit ve cinko sulfat elde edilir. Daha sonra da indirgeme işlemi uygulanarak cinko elde edilir. Cinko bileşikleri; cinko asetat, cinko oksit, cinko klorur, cinko sulfur, cinko sulfat, cinko karbonattır. Bu bileşikler, bircok kimyasal işlem ve urunlerde kullanılır.
[h=3]Nerelerde Kullanılır? [/h]Demir, aluminyum ve bakırdan sonra en cok kullanılan metaller arasında yer alan cinkonun kimyasal ozelliklerine bağlı olarak kullanım alanları da ceşitlidir. Havadan etkilenmediği icin sac gibi ceşitli catı uygulamalarında, celik gibi metalleri korozyondan korumak icin galvenizleme işlemlerinde, otomotivde kullanılan bazı dokumlerin kalıplarında, demir levhaların kaplanmasında cinko kullanılır. Pirinc, nikel, gumuş gibi bazı metallerle ceşitli alaşımlarda da kullanılan cinko, alaşım olarak ozellikle kaplama uygulamalarında onemli rol oynar. Cinko alaşımları dokume uygundur ve daha ucuzdur. Pirinc, galvaniz, bakır, aluminyum, magnezyum gibi metallerle oluşturulan ceşitli alaşımlar bircok urunun hammaddesidir.
Doğada cok bulunan cinko, ekstraktif metalurji dallarından biri olan pirometalurji işlemlerle uretilen malzemelerde onemli rol oynar. Kıymetli metallerin cevherden ayrılması ve malzemenin ceşitli fiziksel ve kimyasal değişimlere uğramasını sağlamak amacıyla kullanılan bir dizi ısıl işlemler olan pirometalurjik uygulamalar sayesinde cinko gibi metaller kazanılır.
Cinko iceren bileşik ve alaşımların kullanıldığı bazı urunleri şoyle sıralayabiliriz; diş dolguları ve alcıları, sus ve sanat urunleri, ilac ve merhemler, kozmetik urunleri, saat akrep ve yelkovanları, kibrit, oto lastikleri, lambalar, tarım ilacları, tekstil boyaları, lehim, mobilya yuzey koruma urunleri, vitamin ve mineral katkıları, pil govdeleri, yazıcı murekkebi, sabunlar, koku gidericiler, kaucuk, pudralar, televizyon ekranları…
[h=4]Cinkonun İnsan Sağlığına Faydaları [/h]Cinkonun insan sağlığı ve hayatın devamı icin onemli bir yeri bulunur. Havada, toprakta ve suda cinko mineralleri bulunur. Temel gıdalardan bazıları cinko icerir. Metabolizmanın faaliyetlerine katılan onemli bir mineraldir. İnsan vucudundaki bazı organlarda cinko onemli rol oynar. Karaciğer, kas, bobrek ve goz gibi organlarda cinko vardır. Vucutta gercekleşen bircok biyokimyasal reaksiyonda yaklaşık 100 ceşit enzimi aktif hale getirdiği tespit edilmiştir. DNA sentezi, kandaki akyuvarlar ve antikorların oluşması gibi durumlarda cok onemli bir mineraldir. Cinko tuzları, antiseptik, astringet, kostik, toksik olarak bircok tedavide kullanılır.
Cinko eksikliği insan vucudunda bazı olumsuz durumlar ortaya cıkarır. Orneğin cinko vucutta gerekli olan miktarın altındaysa şeker ve prostat sorunları ortaya cıkabilir. İştahsızlık, cocuklarda gelişim sorunları, yaraların iyileşmemesi, sac ve tırnak sorunları gibi bircok sağlık sorununda cinko eksikliğinin etkisi vardır. El ve ayakların surekli soğuk olması, tat ve koku alma duyularının azalması ve tırnaklardaki beyaz lekeler cinko eksikliğinin belirtisidir. İshal ve cilt lezyonları ise aşırı cinko eksikliği sebebiyle ortaya cıkabilmektedir.
Yuksek oranda lifli gıda tuketimi, alkol, aşırı sportif faaliyetler cinko eksikliğine yol acar. Dunya Sağlık Orgutu (WHO) verilerine gore, cinko eksikliği sebebiyle ortaya cıkan hastalıkların dunya genelinde yılda 450 bin cocuğun olumune yol actığı tahmin edilmektedir.
Cinkonun sağlığa bazı faydalarını şoyle sayabiliriz:
Buyume ve gelişme icin gerekli olan minerallerdendir
Bağışıklık sistemini guclendirerek enfeksiyonlara karşı direnci artırır
Bağışıklık sistemi, cinko gibi metalleri bakterilere karşı silah gibi kullanmaktadır
Cinko eksikliği grip, nezle, soğuk algınlığı ve ust solunum yolları rahatsızlıklarına yakalanma riskini artırır
Yaraların iyileşmesine yardımcı olur
Koklama ve tat alma duyularında cinkoya ihtiyac duyulur
Hamile kadınlarda fetusun buyumesine yardımcı olduğu icin bu donemde kadınlar cinko iceren gıdalara ihtiyac duyar
Erkeklerde sperm uretimine katkısı vardır
Dokuların yenilenmesi ve tumorlerin yok edilmesinde onemli bir faktordur
Kanserle mucadelede onemli rol oynayan ve bağışıklık sistemine onemli katkısı olan t-hucrelerinin olgunlaşmasında cinkonun buyuk etkisi vardır
Cinko eksikliğinde t-hucrelerinin yol olduğu; boğaz, yemek borusu, akciğer ve prostat kanserlerine yakalanma riskinin arttığı tespit edilmiştir.
Kolibasili ve verem gibi hastalıklara yol acan bakteri ve viruslere karşı bağışıklık sistemine yardımcı olur
Yaşa bağlı gorme bozukluklarına ve sarı noktaya bağlı korluğe karşı onemli rol oynar
Olumcul Wilson hastalığına karşı cinko terapisi uygulanır
Diyabet, tırnak tedavileri, sedef ve bazı deri hastalıklarının tedavisinde gerekli miktarda cinko alımı sağlanır.[h=4]Cinko ve Gıdalar [/h]Cinko, bircok gıdada belirli oranlarda bulunur. Bir insanın gunluk cinko ihtiyacı en az 15 mg ’dır. Gunluk 50 mg ’dan fazla cinko alımı ise tavsiye edilmiyor. Cocuklarda 0-10 yaş arasında 5-10 mg gunluk cinko alımı yeterli goruluyor. Hamile kadınlarda ise gunluk 20 mg cinko alımı tavsiye ediliyor. Fazla cinko alımı bakır emilimini bozarak bağışıklık sistemini zayıflatır.
Cinko iceren gıdaların başında et ve deniz urunleri gelir. Diğer cinko icerikli gıdalarda bazıları da şunlardır: Et, balık, beyaz et, karides, istiridye, midye, ayciceği ve kabak cekirdeği, badem, ceviz, fındık, tahıllar, baklagiller, karaciğer, buğday tohumu, peynir, sut, yumurta, avokado, brokoli, lahana, mısır…
[h=4]Hangi Ulkelerde Bulunur? [/h]Dunyadaki 50 ’den fazla ulkede cinko yatakları bulunuyor. Dunyadaki yıllık cinko uretimi 10-15 milyon ton civarındadır. Dunyadaki cinko ihtiyacının yuzde 30 ’u geri donuşum uygulamalarından elde edilmektedir.
En zengin cinko rezervleri Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kanada, Peru, Polonya, Meksika, Belcika, Rusya ve Avustralya ’da bulunur.
Turkiye, zengin cinko yataklarına sahiptir. Genellikle kurşun bileşikli cevherlerden cıkarılır. En cok cinko cevheri bulunan bolgeler şunlardır; Elazığ Keban, Niğde, Kayseri, Yozgat Akdağmadeni, Amasya Gumuşhacıkoy, Adana, Balıkesir Balya, Antalya Alanya, Adapazarı…
Turkiye ’nin yıllık cinko tuketimi 60 bin ton civarındadır. Turkiye ’de gorunur cinko cevheri yaklaşık 2,5 milyon ton civarındadır. Dunyada ise, 200 milyon ton gorunur cinko cevheri bulunduğu tahmin edilmektedir.