Elmas, tarihten gunumuze buyuleyici gorunuşu ile aşkı ve guzelliği simgeleyen en değerli taştır.
Elmas, tarihten gunumuze aşkın, sevginin ve sonsuz birlikteliğin sembolu olarak tanındı. Her elmas, doğada eşsizdir. Dunyanın en ışıltılı taşlarından biri olan elmas; şeffaflık, safiyet, kendi olma, ozgurluk, sırsız olma, guven ve kalite gibi kavramları icinde barındırır. “Pırlanta gibi” tanımı da bu saflık ve acıklığın bir ifadesidir. Maddi değerini artıran ise barındırdığı ozellikleridir. Işıkla adeta oyun oynayan ve gorsel bir şolen sunan ozelliği buyuleyicidir. Dunyadaki en değerli taş olan elması veya pırlantayı anlatmak icin bazen sozler kifayetsiz kalıyor.
[h=4]Tarihcesi [/h]Elmas kelimesinin kokeni Yunanca “adamas” yani “sert, ateşe ve celiğe direncli, yenilmez, bukulmez, fethedilemez” anlamlarında kullanılan sozcuktur. Yunan mitolojisinde aşk tanrısı Eros ’un okunun ucunda elmas olduğuna inanılır. Eski Hindistan ’da kotuluklerden koruyan bir taş olarak kutsallaştırılan elması Cinliler de oymabaskı aleti olarak kullanmış.
Elmasın tarihi yolculuğunu şoyle sıralayabiliriz;
Elmasın tarihi MO 500 ’lu yıllara kadar dayanıyor. İlk olarak Hindistan ’da keşfedildiği kaydediliyor. Bir nehir kenarında bulunan cok parlak olan bu taş, “tanrının gozyaşı” olarak tanımlandı ve kutsal anlamlar yuklendi.
MO 327 yılında Buyuk İskender tarafından Avrupa ’ya getirilen elmas, o donemde simyacıların şifalı bulduğu taşlardandı.
Elmasa dair ilk yazılı bilgi, yaklaşık 2300 yıl once Hint Kralı Kautilya tarafından Sanskritce dilinde yazılan Arthashastra (Zenginliğin Bilimi) adlı kitapta yer alıyor. Eski Hindistan ’ın siyasal ve ekonomik yaşamı ile devlet yonetimi konu alan kitap yayıldıkca elmasın tanınmaya başlandı.
Elmas ilk kez 1074 yılında Macar kralicesinin tacında kullanıldı. Bu tarihten sonra elmas statu ve gucun sembolu olmaya başladı.
1375 yılında Venedik ’te ilk kez sivri uclu kesim yapıldı ve elmas elmasa surtulerek daha cok parlaması sağlandı. Bu tarih elmasa şekil verilen ilk tarihtir. Daha sonraki yıllarda kesim işlemleri geliştirilerek elmas sadece taclarda değil mucevherlerde de kullanılmaya başlandı.
Elmas, yuzuklerde 15. yuzyılda kullanılmaya başlandı. Dunyanın en sert ve parlak taşı, erkeğin kadına olan aşkını simgelemeye başladı. Kayıtlara gore ilk elmas taşlı yuzuk 1477 yılında Avusturya Arşiduku Maximilian, nişanlısı Mary ’e gotik ‘M ’ harfi şeklinde tasarlanan elmas yuzuk hediye etti. Gunumuzde de kullanılan baget kesimin oncusu balıksırtı elmasların hikÂyesi bu tarihe dayanıyor.
1520 yılında “gul kesim” tekniği geliştirildi. Antik mucevherlerde kulah bolumu olmayan gul ve lalelerden esinlenerek oluşturulan sivri uclu kesim tekniği ile elmasa şekil verilmeye başlandı.
1630 yılında Ronesans kuyumcuları elmastan yeni nişan ve nikah yuzukleri tasarlama başladı ve “gimmel” adı verilen yuzukler ortaya cıktı.
1772 yılında Fransız kimyager Antoine Lavoisier, elması yakarak yaptığı deneylerde elmasın aslında saf karbon olduğunu keşfetti.
1853 yılında Brezilya ’da “guney yıldızı” adı verilen 128,48 karatlık ilk elmas bulundu ve bu tarihten sonra Brezilya ’da elmas madenciliği başladı.
1866 yılında Guney Afrika ’da ham hali 21,25 karat olan “eureka” adı verilen elmas bulundu ve Kimberley elmas madeni faaliyete başladı.
1869 yılında Guney Afrika ’da bir coban cocuk tarafından bulunan 83,50 karatlık elmas, elmas avcılarının bu bolgeye akın etmesine yol actı.
1886 yılında New Yorklu unlu kuyumcu Tiffany, tektaş pırlanta tasarımı yaptı.
1888 yılında İngiliz siyasetci ve işadamı Cecil Rhodes, “De Beers” adlı bir elmas madeni şirketi kurdu ve bu şirketle 10 yıl icinde dunya elmas uretiminin yuzde 90 ’ını sağladı.
1905 yılında Guney Afrika ’da dunyanın en buyuk elması bulundu. 3106 karatlık “cullinan” adlı elmastan 7 adet buyuk elmas, 96 adet de kucuk pırlanta kesildi.
1919 yılında 57 fasetli (acılı yuzey) pırlanta kesimi geliştirildi. Boylece en az fireyle en yuksek parıltı elde edildi. Bu tarihten sonra yuvarlak kesim pırlanta populerleşti.
1947 ’de De Beers ’in reklamlarda kullandığı “pırlanta sonsuzluktur” sloganı, gelmiş gecmiş en başarılı slogan secildi. (2000)
1920 ’lerde dunya elmas uretimi 3 milyon karata, 1970 ’lerde 50 milyon karata, 1990 ’larda 100 milyon karata yukseldi.
Gunumuzde elmas, en değerli mucevher olarak hayatın vazgecilmez bir parcası haline geldi.


[h=3]Kimyasal ve Fiziksel Ozellikleri [/h]Ametal bir mineral olan elmas, 3500 derecede erir, havada 850 derecede yanar, havasız ortamda 1500 derecede grafite donuşur. Karbon ve grafitle ilişkilidir. Karbonun modifikasyonundan biri elmas, diğeri grafittir. Saf karbondan oluşan kristarilize bir mineraldir. Karbonla ilişkisi sebebiyle komurle de benzer ozellikler gosterir. Karbon atomlarının duzenlenme şekline gore komurden ayrılır. Florla 750 derecede karbon tetra florur bileşiği meydana getirir. Diğer halojenlerle bileşik oluşturmaz. Mukemmel bir elektrik izolatorudur. Isı iletkenliği en yuksek maddedir.
Elmasın en belirgin fiziksel ozelliği sertliğidir. En sert mineral olan elmas, mineroloji sertlik olceği olan mohs olceğine gore 10 sertlik duzeyindedir. Hicbir alet veya taşla cizilemez. Elmas ancak bir elmasla cizilebilir. Sertlik derecesi yuksek olan yakut, safir ve zumrudu bile cizebilir. Yuksek saflıktadır. İcindeki karbon lekesi ve izlerini (inkluzyon) tanımlayan kapanımları en az bulunan mineral de elmastır. Diğer sert ve değerli taşlarda bu kapanımlara sık rastlanır. Gercek elmaslarda bu karbon izlerine rastlanır. Sentetik veya yapay elmaslarda bu izler yoktur. Aşırı sert ve atom boşluğu oktehedral dilinimli olan elmas, ultraviyole ışık altında floresans (ışın verme) ozelliği gosterir. İzometrik bir sistemde kristallenir. Elmasın kristal sistemi kubiktir. Kristal bicimi ise, genellikle oktehedraldir. Nadiren masif kristal bicimi bulunur.
Elmas, oluşumlarda nadir olarak bulunur. Bir karatlık bir elmas icin yaklaşık 250 ton toprağın elenmesi veya işlenmesi gerekebilir. Bu sebeple madenciliği cok guctur. Her elmasın oluşması milyonlarca yıl alır. Yani gunumuzde de kullanılan doğal elmaslar milyonlarca yıl yaşındadır. Son derece sıcak ve yuksek basınc altında yerkabuğunun derinliklerinde bulunur. Likit karbon atomlarının yuksek ısı ve basınclar yeraltında kristalleşmesi ile oluşur. Volkanik hareketlerle ust katmanlara veya yeryuzune cıkabilir. Elmas oluşumları; kimberlit kayalarda veya volkanik bacalarda “olivin, pirop ve flogopit” ile beraber konglomeralarda, aluvyal plaserlerde ve metrotitlerde bulunur.
Asitlerden etkilenmez, iklim değişikliklerinde kararıp bozulmaz. Dilinimi mukemmel seviyede parıltılı olan elmas; renksiz, şeffaf, yarı şeffaf, mat, beyaz, mavi, mavi beyaz, lavanta mavisi, kırmızı, gri, sarı, kahverengi, turuncu, pembe, yeşil, siyah renklerinde bulunabilir. Elmasın parlaklığının sebebi “reaktif indisi” oranıdır. Bu oran, diğer minerallere gore oldukca yuksek olan 2,417 ’dir. Bu oranlar yakut ve safirde 1,77, zumrutte 1,56 ’dır.
Elmas, icine aldığı ışığı yavaşlatarak uzerinde adeta bir ışık oyunu sergiler. Elmas, ışıkla oyununu şolene donuşturur. Şoyle ki; “lostra” adı verilen yuzey yansımaları, “refraksiyon” adı verilen icine aldığı ışığı yavaşlatarak kırması, “dispersiyon” adı verilen ışığı dışarı vererek renk tayfına bolmesi ozellikleriyle ışığı şolen havasında sunar. Yani beyaz ışığı renklerine ayırır (disperse). Bu ozellikleri sebebiyle mum ışığı gibi loş ve duşuk ışık kaynaklarında bile yuksek duzeyde parıldayabilir.
Elmas, ham haliyle ağırlıklı olarak mucevher ve sus eşyalarında kullanılır. Endustri ve sanayide ise sertliğinden faydalanmak icin sınırlı kullanımı vardır. Sanayide kullanılan elmaslar ballas, bolt ve karbonado olarak uc ceşittir. Ayrıca hem kuyumculukta hem de sanayide kullanılan sentetik elmaslar da vardır. Sentetik elmas, ceşitli kimyasal ve fiziksel işlemler sonucu yapay olarak uretilmektedir.
Elmasın tartılmasında kullanılan ve ağırlığını belirleyen olcu birimine “karat” adı verilir. 1 karat 200 miligrama eşittir. Yani 1 karat, 0,2 gramdır.


[h=3]Elmas ve Pırlanta Arasındaki Farklar [/h]Elmasın değerini kesilme şekli, rengi, buyukluğu ve parlaklığı belirler. Elmas, ham haldedir. Kesilerek işlendiğinde pırlanta halini alır. Elmasın 57 fasetli ozel olarak kesilmiş haline pırlanta adı verilir. Faset ise, ışığı yansıtan acılı yuzeylere denir. Kısaca pırlantada 57 farklı acıda yuzey bulunur. Yani ham elmasın kesilerek işlenmesi sonucu pırlanta ortaya cıkar.
Dunyada en yaygın kesim şekli “gul kesim” adı verilen kesimdir. Bu kesimde elmasın altı duzdur. Başka bir deyişle elmasın kesim yuzeyi az ve altı duzken, pırlantanın kesim yuzeyi cok ve altı kubbe şeklindedir. Elmasın kesim teknikleri şunlardır; sivri uclu kesim, tabla kesim, mazarin kesim, eski sekizli kesim, gul kesim, peruzzi kesim, pırlanta kesim (ideal Amerika kesimi), Brezilyalı kesim, Lizbon kesim…
Her ne kadar elmas ve pırlanta aynı taş olsa da; elmas milyonlarca yıl yaşındayken, pırlanta ifadesinin 100 yıllık bir gecmişi vardır.


[h=3]Dunyanın En Pahalı 5 Elması [/h]Dunyada en değerli taşlar arasında birinci sırada yer alan elmasın kendi arasında da değerli olanları var. Karat oranına gore değer bicilen elmasların en buyukleri, milyonlarca dolar değerinde… En nadir bulunan ve değerli elmaslar kırmızı ve pembe renkli elmaslardır. Bu elmaslardan 5 tanesi şunlar;
1- Cullinan (Guney Afrika Yıldızı): Tarihin en buyuk ve en değerli mucevheri. Guney Afrika ’da bulunan elmasın ağırlığı 6,21 kilogram yani 3106 karat. Bu elmas cıkarıldıktan sonra İngiltere ’ye getirildi ve 7 buyuk, 96 kucuk parcaya ayrıldı. 7 buyuk parcanın değeri 2 milyar dolar civarında.
2- Centernary Elması: 1986 yılında bulunan elmasın ham hali 600 karat. İşlendikten sonra 274 karat ağırlığa duşen elmasın değeri 90 milyon dolar.
3- Cullinan Mirası: 104 karatlık, 35 milyon dolar değerinde bir elmas.
4- Kaşıkcı Elması: Topkapı Sarayı ’nda sergilenen elmas, 49 adet pırlantayla suslenmiş. Osmanlı Sarayı ’na nasıl geldiği tam olarak bilinmiyor. Değeri tam bilinmeyen bu muhteşem elması 1699 yılında bir kaşık ustasının Eğrikapı copluğunde bulduğu ve bir kuyumcuya cok ucuz bir fiyata verdiği rivayet edilir. Napolyon ’un annesinin kullandığı da rivayetler arasında…
5- Graff Pembesi: 24,78 karatlık elmas pembe renkli ve cok nadir bulunan bir elmas ceşidi. 2010 yılında 46 milyon dolara satıldı.


(Rusya'daki (Yakutistan) Udachnaya elmas madeni)
[h=4]Hangi Ulkelerde Bulunur? [/h]Elmas, ilk olarak Hindistan ’da bulundu. Ardından sırayla Brezilya, Guney Afrika, Rusya, Avustralya ve Kanada ’da elmas madenleri bulundu. Turkiye ’de ise henuz tespit edilmiş veya acıklanmış elmas rezervi bulunmuyor.
Gunumuzde elmasın cıkarıldığı ulkelerden bazılarını şoyle sayabiliriz; Gine, Gana, Angola, Tanzanya, Demokrotik Kongo, Zimbabve, Liberya, Guney ve Orta Afrika ulkeleri, Rusya, Cin, Endonezya, Hindistan, Avustralya, Kanada, Venezuella, Brezilya, Fransız Ginesi…
Elmas kesimi yapılan yerler ile cıkarıldığı yerler farklı. Elmas kesim endustrisi Hindistan, Cin, İsrail, Belcika, Kanada, Rusya ve Amerika ’da gelişmiş durumda...