Tantal, nadir elementlerdendir, kondansatorler icin olmazsa olmaz bir metaldir. Kongo ’daki ic savaş, tantal cevheri sebebiyle koruklenmektedir.
Tantal, cep telefonları başta olmak uzere bircok elektronik cihazda kullanılan kondansatorlerin yapıtaşıdır. Elektronik cihazlarda kritik işlevler gorur. Tabi sadece bu işe yaramıyor. Jet motorlarında da rastladığımız tantalı bir diş implantında da gorebilirsiniz. Tantalın uretimi ile Kongo ’daki ic savaş arasında bir ilişki var. Bu sebeple tantalın en onemli cevheri olan koltan icin “kanlı koltan” tabiri kullanılır. Tantalın bir ozelliği ile Yunan mitolojisindeki krallardan Tantalos arasındaki bağ ise gercekten cok ilginc. Tantalos ’un cektiği acılarla tantalın asitlere karşı direnci arasında ilişki kurarak bu ismi veren kimyager Ekeberg, belki de edebiyatcı olmalıydı! Tantalı merak edeceğinizi duşunerek sizler icin bazı bilgiler derledik.
[h=4]Tarihcesi [/h]Tantal, 1802 yılında İsvec ’teki Uppsala Universitesi kimyagerlerinden Anders Gustav Ekeberg tarafından yeni bir element olarak keşfedilmiştir. Ancak kimyager William Wollaston, aynı mineralde 1 yıl once keşfedilen niyobyum ile tantalın aynı madde olduğunu ileri surdu. Tantal ve niyobyum, aynı cevherden elde edildiği icin ve ozelikleri bakımından birbirine benzerlikleri icin kimyagerler arasında kafa karışıklığına yol actı. 1846 yılında Alman mineralog Heinrich Rose, tantal ve niyobyumun farklı elementler olduğunu kanıtladı. 1903 yılında Wener von Bolton, tantal metalini ilk kez rafine etti.
“Tantal” kelimesi, Yunan mitolojisinde yer alan Zeus ile Pluton ’un oğlu kral Tantalos ’tan esinlenerek turetilen bir kelimedir. İngilizce karşılığı “tantalum”dur.
[h=3]Fiziksel ve Kimyasal Ozellikleri [/h]Tantalın kimyasal sembolu “Ta”dır. Atom numarası 73, atom ağırlığı 180,88, yoğunluğu 16,6 grcm3 ’tur. Geciş metalleri arasında yer alan tantalın erime noktası 3017 derece, kaynama noktası 5455 derecedir. Periyodik cetvelin 5-B grubunda yer alır. Gumuş ve mavimsi renkte, metalik gorunumlu bir elementtir. Metal formunun işlenmesi kolaydır, dayanıklıdır. Soğuk bile işlenebilir. Sert ve korozyon direnci yuksek olan bir metaldir. Kimyasal ozellikleri bakımından aynı cevherde bulunan niyobyumla benzerlikler gosterir. Kristal yapısı hacim merkezli kubiktir.
Butun kimyasal tepkimelere karşı 150 derece sıcaklıkların altında direnclidir. Bu derecenin altında en inert maddelerden biridir. 150 derecenin ustundeki sıcaklıklarda daha etkin bir maddedir. Yani kimyasal olarak daha aktiftir. Bircok aside karşı kimyasal olarak inerttir. Oda sıcaklığında kimyasal reaksiyonlara karşı sanal bağışıklığı olduğu kabul edilir.
Doğada nadir bulunan elementler arasındadır. En bol bulunan elementler arasında 50. sıradadır. Kolumbit, tantalın en onemli mineralidir. “Koltan” adı da verilir. Bu mineralde niyobyumla birlikte yer alır. Tantal iceren mineral ozutleri ise, “tantalit” olarak adlandırılır. Koltan, kolumbit ve tantalit karışımı, sonuk siyah renkli bir mineraldir. Filizinden tantal oksidin indirgenmesi yontemiyle elde edilir. Doğal tantal, iki izotopun karışımından oluşur. Bu izotoplardan Ta-180, cok az bulunur, kararsızdır ve yarılanma omru 1013 yıldır. Bilinen 16 izotopu daha vardır.
[h=3]Hangi Urun ve Alanlarda Kullanılır? [/h]Tantalın metal formunun erime noktasının yuksek olması bircok urun icin tercih edilme nedenidir. Metal alaşımlarda etkili bir maddedir. Alaşımlara suneklik, mukavemet ve korozyon direnci kazandırır. Bu alaşımlar ozellikle turbin kanatlarında kullanılır. Vakum fırınları parcaları, elektronik kondansatorler, kimya fabrikalarının metalik donanımları ve nukleer reaktorler tantalın kullanıldığı alanlardan bazılarıdır. Elektrot folyo ve sinterlenmiş malzeme şeklinde olabilir.
Tantalın en onemli kullanın alanı “enerji depolayıcı” ve “kapasitor” olarak da bilinen kondansatorlerdir. Elektrolitik kondansatorlerin gelişmiş turudur ve bunlar kutuplu kondansatorlerdir. Kondansatorlere mukemmel duzeyde yalıtkanlık hassasiyeti verir. Kondansatorlerde anot olarak sinterli levha biciminde tantal kullanılır. Katotta ise elektrolit vardır. Kondansatorlerdeki dielektrik madde ise tantal oksittir. Kapasitorlerde tantalın yuzeyindeki koruyucu oksit tabakası oluşturma eğiliminden faydalanılır. Kondansatorler, cep telefonları başta olmak uzere bircok elektronik alette onemli işlevler gorur. Kullanıldığı urunde kucuk boyutta olmasına rağmen yuksek performans sağlar. Tantal kullanılan kondansatorler patlarsa yakınındaki diğer parcaları bozma riski yoktur veya cok azdır. Uzun sure depolarda deforme olmadan saklanabilir. Bu tur kondansatorler, modern elektronik teknolojisinin duyarlı cihazlarında kullanılır.
Tantal; cep telefonları, bilgisayarlar, CD ve DVD oynatıcılar, oyun sistemleri ve otomotiv elektronikleri gibi urunlerin kritik parcaları icin uygun bir metaldir. Ayrıca yuksek teknolojili yarı iletkenlerde cok onemli bir rol oynar. Tantal, yarı iletkenlerin alt tabakalarına uygulanır ve yazıcı puskurtme aksamı, manyetik depolama ortamları gibi alanlarda kullanılır. Aluminyum gibi bazı metallerin buharlaştırılmasında kullanılabilecek cok ince tel halinde getirilebilir. Vucut sıvılarına karşı direncli ve biyolojik olarak uyumlu olduğu icin metal implantların ve cerrahi aletlerin bir parcası olarak yaygın olarak kullanılır. Korozif malzemeler, kimyasal reaksiyonlu kaplar ve borular icin yararlı bir bileşendir. Biyomedikal uygulamaları da vardır; stent ve yapay kemik uretiminde kullanılır.
Tantal, bileşikleri ve alaşımlarının kullanıldığı bazı urunler şunlardır; ucak ve roket parcaları, cerrahi protezler, ameliyat aletleri, kamera mercekleri, bobinler, borular, valflar, laboratuvar aletleri, redresorler, elektronik tuplerin yapı elemanları, dolmakalem ucları, jet motorları, kalp pilleri, filamanlar…
[h=4]Bunları Biliyor Musunuz? [/h]
Yunan mitolojisindeki Tantalos, tanrıların hoşgorusunu suiistimal ettiği icin buyuk azaba uğratılır. Meyve dolusu bir ağacın altına bağlanarak aclığa terk edilir ve su icmek istediğinde sular cekilir. Tantalı keşfeden isim Ekeberg, tantalın asit icinde tepki vermemesi ozelliği ile Tantalos ’un cektiği azaplar arasında bağ kurarak bu ismi onermiş. Yani tantal asitlerin ortasına konulduğu halde herhangi bir asit alamıyor. Kısaca “varlık icinde yokluk cekmeyi” temsil ediyor.
Bir iddiaya gore de, Ekeberg, tantalı keşfinden sonra bilim cevresine inandıramaması surecinde yaşadıkları ile Tantalos ’un yaşadıkları arasında ilişki kurduğu icin bu adı vermiş.
Tantalos ’un kızı Niobe ile tantalla aynı cevherde bulunan ve benzer ozelikler taşıyan niyobyum arasında da etimolojik olarak bağ kurulmuştur.
Metrekare başına 2,5 gram tantal iceren ortamda kalanlar hayati tehlike yaşayabilir.
Tantalın yıllık uretimi 2,5 milyon ton civarındadır. Bu miktarın ucte ikisi elektronik cihazlarda kullanılır.
Tantalın tonunun fiyatı yaklaşık 130 bin dolardır.
Cep telefonları gibi elektronik aletlerin kucuk olmasının bir sebebi de kondansatorlerin tantal sayesinde kucuk boyutlarda uretilebilmesidir.
Tantal rezervlerinin bulunduğu ulkeler şunlardır; Kongo, Portekiz, Brezilya, Avusturya, Madagaskar, Namibya, Tayland, Nijerya, Mozambik ve Kanada…
En buyuk tantal uretimi Avustralya ’da gercekleştiriliyor.
Turkiye ’de Uludağ ’daki tungsten cevher yataklarındaki kolombit cevherlerinde tantal iceriği tespit edilmiştir. Ancak madenciliği yapılmamaktadır.
[h=4]Kongo ’daki İc Savaş ve Koltan [/h]Tantal ve niyobyumun en onemli kaynağı olan koltan rezervlerinin yuzde 80 ’i Demokratik Kongo Cumhuriyeti ’nde bulunuyor. Kongo ’nun Kivu bolgesinde daha yoğun koltan yatakları bulunuyor. Ancak ulkedeki ic savaş ile koltan madenleri arasında organik bir bağ var. Yani ulkedeki siyasi istikrarsızlığın bir sebebi de koltan madenleri…
İc savaş ve silahların golgesinde yaşayan Kongo ’da legal ve illegal yollardan koltan cıkarılıyor. İllegal yollardan cıkarılan koltan cevheri, ozellikle Avrupa ’daki kacakcılar aracılığı ile dunya piyasalarına pazarlanıyor. Bu sebeple ulkede cıkarılan ve kacırılan koltan cevheri miktarı belirlenemiyor. Kongo ’da bircok insan ve ozellikle cocuklar koltan madenlerinde kotu şartlar altında calıştırılıyor. Cocukların koltan madenlerinde calıştırılmasının sebebi; kucuk bedenleriyle cevherin bulunduğu dar alanlara girebilmeleri... Kongo ’da son 15 yılda koltan madenlerinde kotu şartlar altında calıştırılmakları sebebiyle 5 milyondan fazla cocuğun olduğu belirtiliyor. Ulkedeki ic savaş, koltan ihracatından elde edilen gelirle destekleniyor. Koltanı yasadığı yollarla elde etmek isteyen ulkeler veya gruplar ic savaşı korukluyor. Bu savaşta olen insan sayısı ise 4 milyon civarındadır.
Sozun ozu; dunyanın cep telefonu ihtiyacını karşılamak icin Kongo ’daki insanlar savaşın golgesinde yaşam mucadelesi veriyor, diyebiliriz.
Tantal, cep telefonları başta olmak uzere bircok elektronik cihazda kullanılan kondansatorlerin yapıtaşıdır. Elektronik cihazlarda kritik işlevler gorur. Tabi sadece bu işe yaramıyor. Jet motorlarında da rastladığımız tantalı bir diş implantında da gorebilirsiniz. Tantalın uretimi ile Kongo ’daki ic savaş arasında bir ilişki var. Bu sebeple tantalın en onemli cevheri olan koltan icin “kanlı koltan” tabiri kullanılır. Tantalın bir ozelliği ile Yunan mitolojisindeki krallardan Tantalos arasındaki bağ ise gercekten cok ilginc. Tantalos ’un cektiği acılarla tantalın asitlere karşı direnci arasında ilişki kurarak bu ismi veren kimyager Ekeberg, belki de edebiyatcı olmalıydı! Tantalı merak edeceğinizi duşunerek sizler icin bazı bilgiler derledik. [h=4]Tarihcesi [/h]Tantal, 1802 yılında İsvec ’teki Uppsala Universitesi kimyagerlerinden Anders Gustav Ekeberg tarafından yeni bir element olarak keşfedilmiştir. Ancak kimyager William Wollaston, aynı mineralde 1 yıl once keşfedilen niyobyum ile tantalın aynı madde olduğunu ileri surdu. Tantal ve niyobyum, aynı cevherden elde edildiği icin ve ozelikleri bakımından birbirine benzerlikleri icin kimyagerler arasında kafa karışıklığına yol actı. 1846 yılında Alman mineralog Heinrich Rose, tantal ve niyobyumun farklı elementler olduğunu kanıtladı. 1903 yılında Wener von Bolton, tantal metalini ilk kez rafine etti.
“Tantal” kelimesi, Yunan mitolojisinde yer alan Zeus ile Pluton ’un oğlu kral Tantalos ’tan esinlenerek turetilen bir kelimedir. İngilizce karşılığı “tantalum”dur.
[h=3]Fiziksel ve Kimyasal Ozellikleri [/h]Tantalın kimyasal sembolu “Ta”dır. Atom numarası 73, atom ağırlığı 180,88, yoğunluğu 16,6 grcm3 ’tur. Geciş metalleri arasında yer alan tantalın erime noktası 3017 derece, kaynama noktası 5455 derecedir. Periyodik cetvelin 5-B grubunda yer alır. Gumuş ve mavimsi renkte, metalik gorunumlu bir elementtir. Metal formunun işlenmesi kolaydır, dayanıklıdır. Soğuk bile işlenebilir. Sert ve korozyon direnci yuksek olan bir metaldir. Kimyasal ozellikleri bakımından aynı cevherde bulunan niyobyumla benzerlikler gosterir. Kristal yapısı hacim merkezli kubiktir.
Butun kimyasal tepkimelere karşı 150 derece sıcaklıkların altında direnclidir. Bu derecenin altında en inert maddelerden biridir. 150 derecenin ustundeki sıcaklıklarda daha etkin bir maddedir. Yani kimyasal olarak daha aktiftir. Bircok aside karşı kimyasal olarak inerttir. Oda sıcaklığında kimyasal reaksiyonlara karşı sanal bağışıklığı olduğu kabul edilir.
Doğada nadir bulunan elementler arasındadır. En bol bulunan elementler arasında 50. sıradadır. Kolumbit, tantalın en onemli mineralidir. “Koltan” adı da verilir. Bu mineralde niyobyumla birlikte yer alır. Tantal iceren mineral ozutleri ise, “tantalit” olarak adlandırılır. Koltan, kolumbit ve tantalit karışımı, sonuk siyah renkli bir mineraldir. Filizinden tantal oksidin indirgenmesi yontemiyle elde edilir. Doğal tantal, iki izotopun karışımından oluşur. Bu izotoplardan Ta-180, cok az bulunur, kararsızdır ve yarılanma omru 1013 yıldır. Bilinen 16 izotopu daha vardır.
[h=3]Hangi Urun ve Alanlarda Kullanılır? [/h]Tantalın metal formunun erime noktasının yuksek olması bircok urun icin tercih edilme nedenidir. Metal alaşımlarda etkili bir maddedir. Alaşımlara suneklik, mukavemet ve korozyon direnci kazandırır. Bu alaşımlar ozellikle turbin kanatlarında kullanılır. Vakum fırınları parcaları, elektronik kondansatorler, kimya fabrikalarının metalik donanımları ve nukleer reaktorler tantalın kullanıldığı alanlardan bazılarıdır. Elektrot folyo ve sinterlenmiş malzeme şeklinde olabilir.
Tantalın en onemli kullanın alanı “enerji depolayıcı” ve “kapasitor” olarak da bilinen kondansatorlerdir. Elektrolitik kondansatorlerin gelişmiş turudur ve bunlar kutuplu kondansatorlerdir. Kondansatorlere mukemmel duzeyde yalıtkanlık hassasiyeti verir. Kondansatorlerde anot olarak sinterli levha biciminde tantal kullanılır. Katotta ise elektrolit vardır. Kondansatorlerdeki dielektrik madde ise tantal oksittir. Kapasitorlerde tantalın yuzeyindeki koruyucu oksit tabakası oluşturma eğiliminden faydalanılır. Kondansatorler, cep telefonları başta olmak uzere bircok elektronik alette onemli işlevler gorur. Kullanıldığı urunde kucuk boyutta olmasına rağmen yuksek performans sağlar. Tantal kullanılan kondansatorler patlarsa yakınındaki diğer parcaları bozma riski yoktur veya cok azdır. Uzun sure depolarda deforme olmadan saklanabilir. Bu tur kondansatorler, modern elektronik teknolojisinin duyarlı cihazlarında kullanılır.
Tantal; cep telefonları, bilgisayarlar, CD ve DVD oynatıcılar, oyun sistemleri ve otomotiv elektronikleri gibi urunlerin kritik parcaları icin uygun bir metaldir. Ayrıca yuksek teknolojili yarı iletkenlerde cok onemli bir rol oynar. Tantal, yarı iletkenlerin alt tabakalarına uygulanır ve yazıcı puskurtme aksamı, manyetik depolama ortamları gibi alanlarda kullanılır. Aluminyum gibi bazı metallerin buharlaştırılmasında kullanılabilecek cok ince tel halinde getirilebilir. Vucut sıvılarına karşı direncli ve biyolojik olarak uyumlu olduğu icin metal implantların ve cerrahi aletlerin bir parcası olarak yaygın olarak kullanılır. Korozif malzemeler, kimyasal reaksiyonlu kaplar ve borular icin yararlı bir bileşendir. Biyomedikal uygulamaları da vardır; stent ve yapay kemik uretiminde kullanılır.
Tantal, bileşikleri ve alaşımlarının kullanıldığı bazı urunler şunlardır; ucak ve roket parcaları, cerrahi protezler, ameliyat aletleri, kamera mercekleri, bobinler, borular, valflar, laboratuvar aletleri, redresorler, elektronik tuplerin yapı elemanları, dolmakalem ucları, jet motorları, kalp pilleri, filamanlar…
[h=4]Bunları Biliyor Musunuz? [/h]
Yunan mitolojisindeki Tantalos, tanrıların hoşgorusunu suiistimal ettiği icin buyuk azaba uğratılır. Meyve dolusu bir ağacın altına bağlanarak aclığa terk edilir ve su icmek istediğinde sular cekilir. Tantalı keşfeden isim Ekeberg, tantalın asit icinde tepki vermemesi ozelliği ile Tantalos ’un cektiği azaplar arasında bağ kurarak bu ismi onermiş. Yani tantal asitlerin ortasına konulduğu halde herhangi bir asit alamıyor. Kısaca “varlık icinde yokluk cekmeyi” temsil ediyor.
Bir iddiaya gore de, Ekeberg, tantalı keşfinden sonra bilim cevresine inandıramaması surecinde yaşadıkları ile Tantalos ’un yaşadıkları arasında ilişki kurduğu icin bu adı vermiş.
Tantalos ’un kızı Niobe ile tantalla aynı cevherde bulunan ve benzer ozelikler taşıyan niyobyum arasında da etimolojik olarak bağ kurulmuştur.
Metrekare başına 2,5 gram tantal iceren ortamda kalanlar hayati tehlike yaşayabilir.
Tantalın yıllık uretimi 2,5 milyon ton civarındadır. Bu miktarın ucte ikisi elektronik cihazlarda kullanılır.
Tantalın tonunun fiyatı yaklaşık 130 bin dolardır.
Cep telefonları gibi elektronik aletlerin kucuk olmasının bir sebebi de kondansatorlerin tantal sayesinde kucuk boyutlarda uretilebilmesidir.
Tantal rezervlerinin bulunduğu ulkeler şunlardır; Kongo, Portekiz, Brezilya, Avusturya, Madagaskar, Namibya, Tayland, Nijerya, Mozambik ve Kanada…
En buyuk tantal uretimi Avustralya ’da gercekleştiriliyor.
Turkiye ’de Uludağ ’daki tungsten cevher yataklarındaki kolombit cevherlerinde tantal iceriği tespit edilmiştir. Ancak madenciliği yapılmamaktadır.
[h=4]Kongo ’daki İc Savaş ve Koltan [/h]Tantal ve niyobyumun en onemli kaynağı olan koltan rezervlerinin yuzde 80 ’i Demokratik Kongo Cumhuriyeti ’nde bulunuyor. Kongo ’nun Kivu bolgesinde daha yoğun koltan yatakları bulunuyor. Ancak ulkedeki ic savaş ile koltan madenleri arasında organik bir bağ var. Yani ulkedeki siyasi istikrarsızlığın bir sebebi de koltan madenleri…
İc savaş ve silahların golgesinde yaşayan Kongo ’da legal ve illegal yollardan koltan cıkarılıyor. İllegal yollardan cıkarılan koltan cevheri, ozellikle Avrupa ’daki kacakcılar aracılığı ile dunya piyasalarına pazarlanıyor. Bu sebeple ulkede cıkarılan ve kacırılan koltan cevheri miktarı belirlenemiyor. Kongo ’da bircok insan ve ozellikle cocuklar koltan madenlerinde kotu şartlar altında calıştırılıyor. Cocukların koltan madenlerinde calıştırılmasının sebebi; kucuk bedenleriyle cevherin bulunduğu dar alanlara girebilmeleri... Kongo ’da son 15 yılda koltan madenlerinde kotu şartlar altında calıştırılmakları sebebiyle 5 milyondan fazla cocuğun olduğu belirtiliyor. Ulkedeki ic savaş, koltan ihracatından elde edilen gelirle destekleniyor. Koltanı yasadığı yollarla elde etmek isteyen ulkeler veya gruplar ic savaşı korukluyor. Bu savaşta olen insan sayısı ise 4 milyon civarındadır.
Sozun ozu; dunyanın cep telefonu ihtiyacını karşılamak icin Kongo ’daki insanlar savaşın golgesinde yaşam mucadelesi veriyor, diyebiliriz.