Teknesyum, her gun binlerce insana enjekte edilen oldukca faydalı bir radyoaktif elementtir. Tıptaki goruntuleme uygulamalarının vazgecilmez oğesidir.
Teknesyum veya teknetyum, suni olarak elde edilen ilk radyoaktif elementtir. İzotopları radyoaktif olan en hafif elementtir. Nukleer tıpta anahtar rol oynar. Tc-99m izotopu, her gun binlerce radyoaktif tıbbi goruntuleme uygulamasında kullanılır. Yılda 15 milyonun uzerinde tıbbi uygulamada teknesyum kullanıldığı tahmin ediliyor. Doğada uranyum cevherlerinde nanogram miktarlarda bulunan teknesyum, nukleer reaktorlerde yapay olarak elde edilir. Keşfedilmeden ozellikleri tahmin edilen nadir elementlerden biridir. Bircok bakımdan ilginc olan teknesyumu yakından tanımak icin makalemize goz atabilirsiniz.
[h=4]Tarihcesi [/h]Teknesyum, 1937 yılında İtalyan mineralog Carlo Perrier ve İtalyan asıllı Amerikalı fizikci Emilio Segre tarafından keşfedilmiştir. Perrier ve Segre, Kaliforniya Universitesi ’ndeki Lawrence Berkeley Uluslararası Laboratuvar ’ında bulunan siklotron adlı hızlandırıcı cihazda bir molibden numunesini doteronlarla (doteryum cekirdeği) bombardımana tutarak teknesyum elde etti.
Teknesyum, keşfedilmeden once cok aranan ve ozellikleri keşfedilmeden belirlenen bir elementtir. Ozellikleri, periyodik tabloyu sıralamak icin Periyodik Kanun ’u keşfeden Dimitri Mendeleyev tarafından tahmin edilmiştir. Mendeleyev, 1871 yılında periyodik tabloda molibden (42) ve rutenyum (44) arasında bir boşluk buldu ve keşfedilmemiş oğeye gecici olarak “eka-manganez” adını verdi ve manganez ile benzer ozellikler sergileyeceğini ongordu.
Daha sonraki yıllarda bircok kimyager bu boşluğu doldurarak yeni element keşfeden isim olmak icin sayısız deney yaptı. Bazıları yeni elementi bulduklarını one surdu. Mesela; 1877 yılında Serge Kenn ’in yeni element olarak sunduğu ve “davyum” adını verdiği oğenin iridyum, rodyum ve demir alaşımı olduğu ortaya cıktı. 1896 yılında Prosper Barriere ’nin “lucium” adını verdiği elementin de itriyum olduğu belirlendi. 1908 yılında Masataka Ogawa ’ın “nipponium” adını verdiği elementin de mandan olduğu anlaşıldı. 1925 yılında keşfedildiği acıklandı, adı da “masurium” olarak belirlendi; ancak bu da bir yanılgıydı. Kısacası, Mendeleyev ’in ongorduğu elementin boşluğunu diğer elementler dolduramadı. 1937 yılında Perrier ve Segre ’nin elde ettiği elemente “panromium” ismi onerildi. 1947 yılında “technetium” olarak kayıtlara gecti.
Teknesyumla ilgili bazı tarihi gelişmeler de şoyle;
1938 yılında kimyagerler Emilio Segre ve Gleen T. Seaborg, metastabil izotop Teknesyum-99m ’yi izole etti.
1940 yılında Tc-99 izotopunun 6 saatlik aktivitesi tespit edildi.
1952 yılında ABD ’li astronot Paul W. Merrill, S tipi yıldızlarda teknesyum bulunduğunu ortaya cıkardı. Daha sonra bu elementin yıldızlarda cekirdek birleşimi yoluyla oluştuğu ispatlandı.
1960 ’lı yıllarda Tc-99m izotopunun tıbbi kullanımı genişleyerek dunyaya yayıldı.
1962 yılında en yararlı izotop Tc-99, doğal olarak Afrika ’da elde edilen bir uranyum cevherinde cok cuzi bir miktarda izole edildi.
“Teknesyum” kelimesi, yapay olarak elde edilen ilk radyoaktif element olduğu icin Yunanca “yapay, suni” anlamındaki “technetos” kelimesinden esinlenilerek turetilmiştir.
[h=3]Fiziksel ve Kimyasal Ozellikleri [/h]Kimyasal simgesi “Tc” olan teknesyumun atom numarası 43, atom ağırlığı 98, yoğunluğu 11 gcm3 ’tur. Erime noktası 2157 derece, kaynama noktası 4265 derecedir. Periyodik element tablosunun 7-B grubunda geciş metalleri arasında yer alır. Parlak, metalik gri renktedir. Coğunlukla gri toz halinde elde edilir. Kristal yapısı hekzagonaldır. Gorunumu bakımından platine, kimyasal ozellikleri bakımından renyum ve manganeze benzer. Periyodik tabloda da renyum ve manganez arasında yer alır ve ozellikleri bu iki element arasındadır. Kovalent bağlar oluşturma eğilimi bakımından renyumla benzerlik gosterir.
Teknesyum; nitrik asit, su regia (nitro-hidroklorik asit) ve konsantre sulfurik asitte cozunur. Herhangi bir konsantrasyondaki hidroklorik asitle cozunmez. Metalik teknesyum, nemli havada yavaşca lekelenir. Toz formu oksitle yanar. En yaygın bileşiği sodyum perteknetattır. Genellikle radyoaktif bozunma ile uretilir. Teknesyumdan trioksit izole edilememiştir. Kimyasal olarak bircok biyolojik aktif molekulle bağlanabilir.
Teknesyum, doğada cok nadir olarak rastlanır. Yerkabuğunda uranyum cekirdeğinin kendiliğinden bolunmesi sonucu eser miktar teknesyum oluşumu gorulmuştur. İzotoplarının bircoğunun yarılanma omurleri kısa olduğundan yerkabuğunda rastlanmaz. Yapay olarak elde edilir. Atom kutle numaraları 85-108 arasında değişen 36 izotopu vardır. Tc-98 izotopunun yarılanma omru 4,2 milyon yıl, Tc-97 izotopunun yarılanma omru 2,6 milyon yıldır.
Tc-97m (metastabil nukleer izomer) izotopu, 91 gunluk yarılanma omru ile en kararlı izotopudur. Diğer metastabil izotobu Tc-99m ise, 6 saatlik yarılanma omru ile diğer kararlı izotopudur. Tc-99m, gama ışınları yayar ve Tc-99 ’a kadar bozunur. Teknesyumun kullanılabilir miktarda uretilen tek izotopu olan Tc-99 ’un ise yarılanma omru 211 bin yıldır. Tc-99, Uranyum-235 fisyonunun onemli bir urunudur. Nukleer reaktorlerde bir cekirdek bolunmesi yani fisyon urunu olarak kilogramlarla ifade edilen miktarlarda uretilir. Tc-99 aynı zamanda en yaygın ve kolay erişilebilir kullanışlı izotopudur. 29 izotopunun yarılanma omurleri 1 saatten kısadır. Teknesyumun ayrıca bir veya daha fazla aktif nukleon bulunan izotoplar olan sayısız nukleer izomerleri vardır.
[h=3]Hangi Alanlarda Kullanılır? [/h]Teknesyum, nukleer tıpta kullanılan bir elementtir. Nukleer tıp goruntuleme uygulamalarında gama ışını yayan Tc-99m izotopu yaygın olarak kullanılır. Enjeksiyon ile kana karıştırılan Tc-99m, dokularda tutunarak fizyolojik goruntuler elde edilmesini sağlar. Metastabil bir nukleer izomer olan Tc99m, tıbbi testlerde de kullanılır. Beyin, kalp kası, tiroid, akciğer, karaciğer, safra kesesi, bobrek, kemik ve kandaki tumorlerin goruntulenmesi ve işlevlerinin tespiti icin Tc-99m izotopu onemli bir maddedir. Teknesyumun kimyasal ozellikleri bircok organik ve biyokimyasal bileşik oluşturmaya izin verir. Bu sebeple onlarca tıbbi teşhis icin teknesyumdan faydalanılır. Tc-95m izotopu, teknesyumun cevre, hayvan ve bitkilerdeki hareketlerini incelemek uzere kullanılan bir radyoaktif izleyicidir.
Teknesyum, bileşikleri ve izotoplarının kullanıldığı diğer bazı alan ve urunler şunlardır; optoelektronik cihazlar, nano olcekli nukleer piller, kimyasal katalizorlerde, celik uretiminde korozyon onleyici olarak, parcacık dedektorleri kalibrasyonu…
(Teknesyum, her yıl milyonlarca tıbbi goruntuleme uygulamasında kullanılır.)
[h=4]Bunları Biliyor Musunuz? [/h]
Teknesyum, yapay olarak elde edilen ilk radyoaktif elementtir.
En hafif radyoaktif element teknesyumdur, ikincisi başka bir radyoaktif element olan prometyumdur. Niyobyumdan sonra en buyuk manyetik penetrasyon (nufuz etme) derinliğine sahiptir.
Teknesyum, keşfedilmeden once ozellikleri belirlenen tek elementtir. Bu sebeple periyodik element tablosunun temelinin guvenirliliğini ortaya koymuştur.
Teknesyumun metastabil izotopu olan Tc-99m, yılda 15 milyondan fazla tıbbi goruntuleme uygulamasında kullanılmaktadır.
Tc-99m izotopu, 50 ’den fazla yaygın radyofarmasotik teknolojide kullanılabilen ender elementlerden biridir.
Her gun binlerce insana tıbbi goruntuleme icin teknesyum enjekte ediliyor.
Gama ışını yayan teknesyum, gama ışınları olmadan beta parcacıkları uretebilir.
Bir kilogram uranyum cevheri yaklaşık 1 nanogram teknesyum icerir.
Bir gram fizyon Uranyum-235 izotopu icinde 27 miligram Tc-99 izotopu elde edilir.
Nukleer reaktorlerde 1983 – 1994 yılları arasında toplam 78 ton teknesyum uretildi.
1945 - 1994 yılları arasında yapılan nukleer testlerde reaktorlerden yaklaşık 250 kilogram Tc-99 ’un cevreye yayıldığı tahmin ediliyor.
1986 yılına kadar nukleer reaktorlerdeki yenileme işlemleri sırasında denize ve cevreye 1600 ton teknesyum yayıldığı varsayılıyor.
Nukleer reaktorlerin yakınlarındaki denizlerdeki bazı deniz canlıları reaktor atıkları sebebiyle teknesyum icerir.
Bazı S, M ve N tipi kırmızı dev yıldızların teknesyum varlığına işaret eden bir spektral emilim cizgisi vardır. Bu sebeple bu yıldızlara bilim dunyasında gayriresmi olarak “teknesyum yıldızları” denir.
Teknesyumun bilinen bir biyolojik rolu bulunmuyor ve doğal olarak insan vucudunda bulunmaz. Kimyasal toksitesi duşuktur. Bazı formlarının akciğer kanserine yol acabileceği değerlendiriliyor.
Teknesyum, -262 derece ve altı sıcaklıklarda mukemmel bir super iletkenlik ozelliği gosterir.
Teknesyum uretimi nukleer tesis bulunan bazı ulkelerde yapılabiliyor.
Teknesyum veya teknetyum, suni olarak elde edilen ilk radyoaktif elementtir. İzotopları radyoaktif olan en hafif elementtir. Nukleer tıpta anahtar rol oynar. Tc-99m izotopu, her gun binlerce radyoaktif tıbbi goruntuleme uygulamasında kullanılır. Yılda 15 milyonun uzerinde tıbbi uygulamada teknesyum kullanıldığı tahmin ediliyor. Doğada uranyum cevherlerinde nanogram miktarlarda bulunan teknesyum, nukleer reaktorlerde yapay olarak elde edilir. Keşfedilmeden ozellikleri tahmin edilen nadir elementlerden biridir. Bircok bakımdan ilginc olan teknesyumu yakından tanımak icin makalemize goz atabilirsiniz. [h=4]Tarihcesi [/h]Teknesyum, 1937 yılında İtalyan mineralog Carlo Perrier ve İtalyan asıllı Amerikalı fizikci Emilio Segre tarafından keşfedilmiştir. Perrier ve Segre, Kaliforniya Universitesi ’ndeki Lawrence Berkeley Uluslararası Laboratuvar ’ında bulunan siklotron adlı hızlandırıcı cihazda bir molibden numunesini doteronlarla (doteryum cekirdeği) bombardımana tutarak teknesyum elde etti.
Teknesyum, keşfedilmeden once cok aranan ve ozellikleri keşfedilmeden belirlenen bir elementtir. Ozellikleri, periyodik tabloyu sıralamak icin Periyodik Kanun ’u keşfeden Dimitri Mendeleyev tarafından tahmin edilmiştir. Mendeleyev, 1871 yılında periyodik tabloda molibden (42) ve rutenyum (44) arasında bir boşluk buldu ve keşfedilmemiş oğeye gecici olarak “eka-manganez” adını verdi ve manganez ile benzer ozellikler sergileyeceğini ongordu.
Daha sonraki yıllarda bircok kimyager bu boşluğu doldurarak yeni element keşfeden isim olmak icin sayısız deney yaptı. Bazıları yeni elementi bulduklarını one surdu. Mesela; 1877 yılında Serge Kenn ’in yeni element olarak sunduğu ve “davyum” adını verdiği oğenin iridyum, rodyum ve demir alaşımı olduğu ortaya cıktı. 1896 yılında Prosper Barriere ’nin “lucium” adını verdiği elementin de itriyum olduğu belirlendi. 1908 yılında Masataka Ogawa ’ın “nipponium” adını verdiği elementin de mandan olduğu anlaşıldı. 1925 yılında keşfedildiği acıklandı, adı da “masurium” olarak belirlendi; ancak bu da bir yanılgıydı. Kısacası, Mendeleyev ’in ongorduğu elementin boşluğunu diğer elementler dolduramadı. 1937 yılında Perrier ve Segre ’nin elde ettiği elemente “panromium” ismi onerildi. 1947 yılında “technetium” olarak kayıtlara gecti.
Teknesyumla ilgili bazı tarihi gelişmeler de şoyle;
1938 yılında kimyagerler Emilio Segre ve Gleen T. Seaborg, metastabil izotop Teknesyum-99m ’yi izole etti.
1940 yılında Tc-99 izotopunun 6 saatlik aktivitesi tespit edildi.
1952 yılında ABD ’li astronot Paul W. Merrill, S tipi yıldızlarda teknesyum bulunduğunu ortaya cıkardı. Daha sonra bu elementin yıldızlarda cekirdek birleşimi yoluyla oluştuğu ispatlandı.
1960 ’lı yıllarda Tc-99m izotopunun tıbbi kullanımı genişleyerek dunyaya yayıldı.
1962 yılında en yararlı izotop Tc-99, doğal olarak Afrika ’da elde edilen bir uranyum cevherinde cok cuzi bir miktarda izole edildi.
“Teknesyum” kelimesi, yapay olarak elde edilen ilk radyoaktif element olduğu icin Yunanca “yapay, suni” anlamındaki “technetos” kelimesinden esinlenilerek turetilmiştir.
[h=3]Fiziksel ve Kimyasal Ozellikleri [/h]Kimyasal simgesi “Tc” olan teknesyumun atom numarası 43, atom ağırlığı 98, yoğunluğu 11 gcm3 ’tur. Erime noktası 2157 derece, kaynama noktası 4265 derecedir. Periyodik element tablosunun 7-B grubunda geciş metalleri arasında yer alır. Parlak, metalik gri renktedir. Coğunlukla gri toz halinde elde edilir. Kristal yapısı hekzagonaldır. Gorunumu bakımından platine, kimyasal ozellikleri bakımından renyum ve manganeze benzer. Periyodik tabloda da renyum ve manganez arasında yer alır ve ozellikleri bu iki element arasındadır. Kovalent bağlar oluşturma eğilimi bakımından renyumla benzerlik gosterir.
Teknesyum; nitrik asit, su regia (nitro-hidroklorik asit) ve konsantre sulfurik asitte cozunur. Herhangi bir konsantrasyondaki hidroklorik asitle cozunmez. Metalik teknesyum, nemli havada yavaşca lekelenir. Toz formu oksitle yanar. En yaygın bileşiği sodyum perteknetattır. Genellikle radyoaktif bozunma ile uretilir. Teknesyumdan trioksit izole edilememiştir. Kimyasal olarak bircok biyolojik aktif molekulle bağlanabilir.
Teknesyum, doğada cok nadir olarak rastlanır. Yerkabuğunda uranyum cekirdeğinin kendiliğinden bolunmesi sonucu eser miktar teknesyum oluşumu gorulmuştur. İzotoplarının bircoğunun yarılanma omurleri kısa olduğundan yerkabuğunda rastlanmaz. Yapay olarak elde edilir. Atom kutle numaraları 85-108 arasında değişen 36 izotopu vardır. Tc-98 izotopunun yarılanma omru 4,2 milyon yıl, Tc-97 izotopunun yarılanma omru 2,6 milyon yıldır.
Tc-97m (metastabil nukleer izomer) izotopu, 91 gunluk yarılanma omru ile en kararlı izotopudur. Diğer metastabil izotobu Tc-99m ise, 6 saatlik yarılanma omru ile diğer kararlı izotopudur. Tc-99m, gama ışınları yayar ve Tc-99 ’a kadar bozunur. Teknesyumun kullanılabilir miktarda uretilen tek izotopu olan Tc-99 ’un ise yarılanma omru 211 bin yıldır. Tc-99, Uranyum-235 fisyonunun onemli bir urunudur. Nukleer reaktorlerde bir cekirdek bolunmesi yani fisyon urunu olarak kilogramlarla ifade edilen miktarlarda uretilir. Tc-99 aynı zamanda en yaygın ve kolay erişilebilir kullanışlı izotopudur. 29 izotopunun yarılanma omurleri 1 saatten kısadır. Teknesyumun ayrıca bir veya daha fazla aktif nukleon bulunan izotoplar olan sayısız nukleer izomerleri vardır.
[h=3]Hangi Alanlarda Kullanılır? [/h]Teknesyum, nukleer tıpta kullanılan bir elementtir. Nukleer tıp goruntuleme uygulamalarında gama ışını yayan Tc-99m izotopu yaygın olarak kullanılır. Enjeksiyon ile kana karıştırılan Tc-99m, dokularda tutunarak fizyolojik goruntuler elde edilmesini sağlar. Metastabil bir nukleer izomer olan Tc99m, tıbbi testlerde de kullanılır. Beyin, kalp kası, tiroid, akciğer, karaciğer, safra kesesi, bobrek, kemik ve kandaki tumorlerin goruntulenmesi ve işlevlerinin tespiti icin Tc-99m izotopu onemli bir maddedir. Teknesyumun kimyasal ozellikleri bircok organik ve biyokimyasal bileşik oluşturmaya izin verir. Bu sebeple onlarca tıbbi teşhis icin teknesyumdan faydalanılır. Tc-95m izotopu, teknesyumun cevre, hayvan ve bitkilerdeki hareketlerini incelemek uzere kullanılan bir radyoaktif izleyicidir.
Teknesyum, bileşikleri ve izotoplarının kullanıldığı diğer bazı alan ve urunler şunlardır; optoelektronik cihazlar, nano olcekli nukleer piller, kimyasal katalizorlerde, celik uretiminde korozyon onleyici olarak, parcacık dedektorleri kalibrasyonu…
(Teknesyum, her yıl milyonlarca tıbbi goruntuleme uygulamasında kullanılır.)
[h=4]Bunları Biliyor Musunuz? [/h]
Teknesyum, yapay olarak elde edilen ilk radyoaktif elementtir.
En hafif radyoaktif element teknesyumdur, ikincisi başka bir radyoaktif element olan prometyumdur. Niyobyumdan sonra en buyuk manyetik penetrasyon (nufuz etme) derinliğine sahiptir.
Teknesyum, keşfedilmeden once ozellikleri belirlenen tek elementtir. Bu sebeple periyodik element tablosunun temelinin guvenirliliğini ortaya koymuştur.
Teknesyumun metastabil izotopu olan Tc-99m, yılda 15 milyondan fazla tıbbi goruntuleme uygulamasında kullanılmaktadır.
Tc-99m izotopu, 50 ’den fazla yaygın radyofarmasotik teknolojide kullanılabilen ender elementlerden biridir.
Her gun binlerce insana tıbbi goruntuleme icin teknesyum enjekte ediliyor.
Gama ışını yayan teknesyum, gama ışınları olmadan beta parcacıkları uretebilir.
Bir kilogram uranyum cevheri yaklaşık 1 nanogram teknesyum icerir.
Bir gram fizyon Uranyum-235 izotopu icinde 27 miligram Tc-99 izotopu elde edilir.
Nukleer reaktorlerde 1983 – 1994 yılları arasında toplam 78 ton teknesyum uretildi.
1945 - 1994 yılları arasında yapılan nukleer testlerde reaktorlerden yaklaşık 250 kilogram Tc-99 ’un cevreye yayıldığı tahmin ediliyor.
1986 yılına kadar nukleer reaktorlerdeki yenileme işlemleri sırasında denize ve cevreye 1600 ton teknesyum yayıldığı varsayılıyor.
Nukleer reaktorlerin yakınlarındaki denizlerdeki bazı deniz canlıları reaktor atıkları sebebiyle teknesyum icerir.
Bazı S, M ve N tipi kırmızı dev yıldızların teknesyum varlığına işaret eden bir spektral emilim cizgisi vardır. Bu sebeple bu yıldızlara bilim dunyasında gayriresmi olarak “teknesyum yıldızları” denir.
Teknesyumun bilinen bir biyolojik rolu bulunmuyor ve doğal olarak insan vucudunda bulunmaz. Kimyasal toksitesi duşuktur. Bazı formlarının akciğer kanserine yol acabileceği değerlendiriliyor.
Teknesyum, -262 derece ve altı sıcaklıklarda mukemmel bir super iletkenlik ozelliği gosterir.
Teknesyum uretimi nukleer tesis bulunan bazı ulkelerde yapılabiliyor.