Kurşun, bilinen en eski metallerden biridir. Yuzyıllardır kullanılan en bol elementler arasında yer alır. Zehirlidir, radyasyon ışınlarını engeller.
Kurşun, yuzyıllardır bilinen ve kullanılan en eski metallerden biridir. Yıllarca sıhhi tesisatlarda, borularda kullanılmıştır. Doğada bol bulunan, yaygın kullanımı olan, işlenmesi kolay bir maddedir. Karbon grubu elementlerden biri olan kurşun; endustriden kimya sektorune, tıptan otomotiv sektorune kadar cok sayıda urunde kullanılmaktadır. Toksik ozelliği sebebiyle zehirlenmelere yol acabilir. Toksitesi sebebiyle “kurşun şekeri” denen formu suikast silahı olarak kullanılmıştır. Radyasyon ışınlarını engelleyen nadir metallerden biridir. Tarihte kalayla karıştırılmıştır. Doğada en bol bulunan 34. elementtir; ancak dunya rezervlerinin 15 yıl daha yetebileceği belirtiliyor. Turk kulturundeki deyimlerde de onemli bir yeri olan ve “adres sormayan” kurşunun adresine misafir olduk!
[h=4]Tarihcesi [/h]Kurşun, kullanılan en eski metallerdendir. Cok eskiden beri bilinen dokuz metalden biridir. Simyacılar, “en eski metal” olarak gorur ve kurşunun altın olabileceğine inanmıştır. Bu sebeple Saturn gezegeni ile kurşunu ozdeşleştirmişler, hatta kurşun icin Saturn ’un simgesini kullanmışlardır. Bazı arkeolojik araştırmalarda Eski Mısır ’a ait kurşundan yapılmış borular ve kurşun lehimlere rastlanmıştır. Canakkale ’deki Abidos antik kentinde M.O. 3000 ’li yıllara ait bazı kurşun figurler bulunmuştur. Balıkesir ’in Balya ilcesinde bulunan Karaaydın madeni, ilk uretim yapılan kurşun madeni olarak bilinir. Finikelilerin, Kıbrıs, Akdeniz ’in en buyuk ikinci adası Sardunya ve İspanya ’da kurşun madenleri işlettiğine dair bazı kanıtlar var. 6. yuzyılda Atina cevresinde bulunan kurşun madeni, bolgenin onemli bir gelir kaynağıydı. Romalılar, su borularını ve tencerelerini, yiyecek kaplarını kurşundan yapmış. Roma imparatorunun resmî ambleminde, hamamlarda kullanılan kurşun borular resmedilmiştir. Romalılar, kurşun ile kalayı aynı metal olarak biliyordu. Bu sebeple gercek kurşun, “siyah kurşun”, kalay ise “beyaz kurşun” olarak adlandırılmış. Osmanlı ’da yapı taşlarının bağlantı aparatları kurşundan yapılmış.
“Kurşun” kelimesi, Latince kokenli bir kelimeden Turkceye gecmiştir. Kurşunun simgesi, Latince “sıvı gumuş” veya “kurşun” anlamındaki “plumbum” kelimesinden alınmıştır. İngilizcesi, Anglosakson kokenli “metal” kelimesinden gelen “lead”dır. İngilizce “sıhhi tesisat” anlamındaki “plumbing” kelimesi de, kurşunun adını aldığı Latince kelimenin kokunden gelir.
[h=3]Fiziksel ve Kimyasal Ozellikleri [/h]Kurşunun kimyasal sembolu “Pb”dir. Atom numarası 82, atom ağırlığı 207,2 ’dir. Yoğunluğu 11,34 gr/cm3 ’tur. Erime noktası 327 derece, kaynama noktası 1749 derecedir. Enerji seviyesi başına elektronları “2, 8, 18, 32, 18, 4” şeklindedir. Atom yarıcapı 180 pm, kovalent yarıcapı 147 pm ’dir.
Periyodik tabloda 14. Grup, 6. Periyot, P-Blok elementlerinden biridir. Ara geciş metalleri element serisinde yer alan bir metaldir. Karbon ailesinin en ağır uyesidir. Periyodik tabloda hemen uzerinde bulunan kalay, “beyaz kurşun” olarak da bilinir. Mavi-gumuş renginde, metalik parlak, katı bir metaldir. Kristal yapısı yuzey merkezli kubiktir. Doğada ozgun kristal yapısına ender rastlanan kurşun, kubik sistemde kristalleşir. Saf kurşun yumuşaktır, kolay işlenebilir, tel ve levha haline getirilebilir, cizilebilir, kesilebilir ve dovulebilir. Korozyon direnci iyi duzeydedir. Hava ile temasında yuzeyi matlaşır. Isı ve elektrik iletkenliği iyi değildir. Ses ve x-ışınlarını oldukca az duzeyde gecirir. Bileşiklerinde genellikle +2 değerlik alır.
(Yuzde 86,6 oranında kurşun iceren galen minerali...)
[h=4]İzotopları [/h]Kurşun, doğada bol bulunan elementlerden biridir. Yeryuzundeki en bol elementler arasında 34. sıradadır. Yerkabuğundaki oranı ağırlıkca milyonda 14 parca civarındadır. Guneş sisteminde ise milyonda 10 parcadır. Saf kurşun nadiren bulunur. Genellikle cinko ve gumuş cevherlerinde, minerallerde bileşik halinde bulunur. En yaygın ve ticari onemdeki minerali galendir. Kurşun sulfur bileşiği olan galende yuzde 86,6 oranında kurşun bulunur. Galen, az miktarda da demir, cinko, antimon, selenyum, gumuş ve altın elementleri icerebilir. Diğer onemli mineralleri; seruzit, anzelezit, sfalerit ve pirittir.
Kurşun, doğada 4 izotopun karışımından oluşur. Bu izotoplar; Pb-204 (% 1,4), Pb-206 (% 24,1), Pb-207 (% 22,1), Pb-208 (% 52,3) ’tur. Atom kutle numaraları 181 ila 215 arasında değişen 34 adet de yapay radyoaktif izotopu karakterize edilmiştir.
[h=4]Hangi Alanlarda Uygulamaları Vardır? [/h]Kurşun, bircok urun ve alanda rolu olan kullanışlı bir metaldir. Ana kullanım alanı aku ve pil sektorudur. Yeraltı haberleşme kablolarının izolasyonu da kurşunla yapılır. Kurşun tetra-etil ve kurşun tetra-metil formlarında benzinlerde oktan ayarlayıcı bileşikler olarak kullanılır. Antimon, kalsiyum ve kalay ile alaşımlarda kullanılabilir. Cami kubbe kaplamaları genellikle kurşundan yapılır. Kurşun, yoğunluğundan dolayı mermi uretiminde kullanılır. Matbaa makinelerinde kullanılan metal harfler kurşundandır. Kurşun-210 izotopu, arkeolojik yaş belirleme uygulamalarında kullanılan bir maddedir.
Kurşun, bileşikleri ve alaşımlarının kullanıldığı bazı urun ve alanları şoyle sıralayabiliriz; aku, pil, kablolar, muhimmat, ceşitli alaşımlar, kimyasal işlemler, pigmentler, radyasyon yalıtımı, benzin katkıları, televizyon tupleri, boyalar, ışıklandırma sistemleri, haberleşme sistemleri, elektrik depo sistemleri, askeri sistemler, seramik, vernik, bocek ilacı, lastikler, lehim, hareketli motor parcaları, motor yatakları, mıknatıs, elektrik kondansatorleri, dişcilik, radyografi, gemi omurgaları, ucak pervaneleri, cami cila, sır, kaplama uygulamaları, borular, murekkep, sus eşyaları…
[h=4]Kurşun Zehirlenmesi [/h]Kurşun, toksik ozellikleri olan bir metaldir. 550 derecede buharlaşarak kurşun oksit partikulleri ortama yayılabilir. Ayrıca, hava, toprak ve su yoluyla besin zincirine ve biyolojik sistemlere karışarak veya solunum yoluyla vucuda alınabilir.
Araclarda kullanılan yuz binlerce ton kurşunlu benzin, cevre ve insan sağlığı icin tehdit oluşturur. Kurşunlu petrol icerikli, “kurşun tetra-etil” eklenerek oktan sayısı artırılan yakıtlar, icten yanmalı motorlarda kullanılır. Bu motorlardan cıkan zararlı gazlar atmosfere yayılır. Yağmurla tekrar yeryuzune inerek, toprağa karışır. Ceşitli fabrikaların kurşun icerikli atıkları da su kaynaklarını kirletir. Bu durum, hem canlıların sağlığı hem de cevre icin buyuk risk oluşturur.
Kurşun zehirlenmesi, vucutta fazla kurşunun birikmesi demektir. Bu durum olumcul olabilir. Olumcul miktarda kurşunun vucutta birikmesi yıllarca surebilir. Kurşun, ozellikle cocuklar icin tehlikelidir. Kurşun iceren objelere veya oyuncaklara dokunan cocuklar, ellerini ağızlarına goturerek eser miktar kurşun alabilir. Kurşun zehirlenmesi, zihinsel ve fiziksel sorunlar ortaya cıkarır. Cocukların sinir sistemi ve zihinsel gelişimini olumsuz etkiler. Cocuklarda; oğrenme gucluğu, yorgunluk, sinirlilik, kabızlık ve işitme bozuklukları gibi belirtiler gosterir. Yetişkinlerde ise, ruhî bozukluklar, baş, kas ve eklem ağrıları, kemik kırıklıkları, bobrek sorunları, yuksek tansiyon ve hafıza kaybı şeklinde etkiler gosterir.
Kurşunla calışan işciler, bu işcilerin eşleri ve cocukları en riskli gruplardır. Kurşun iceren herhangi bir katı veya sıvı madde de kurşuna maruz kalma nedenlerinin başında gelir. Kurşun, partikuller, toz veya buhar olarak solunum veya ağız yoluyla alınabilir. Akciğerler ve bağırsaktan kana karışarak kemik ve dişlerde depolanır ve yıllarca vucutta kalabilir.
(Kurşun kalem, sanıldığı gibi kurşundan değil grafit icerir.)
[h=4]Bunları Biliyor Musunuz? [/h]Kurşun, radyasyonu en az geciren veya gecirmeyen metaldir. Kurşun cekirdekleri buyuk olduğu icin gama ve x ışınları ile alfa ve beta parcacıklarını emer. Bu sebeple ozellikle hastanelerin radyoloji birimlerinde ve radyasyonlu ortamlarda calışan insanlar kurşundan uretilmiş kıyafetler giyer.
Kurşun, her tur radyasyona karşı etkili olamaz. Orneğin, notron radyasyonuna karşı uygun değildir.
Bilinenin aksine kurşun kalemlerde kurşun değil, kil ve grafit kullanılmaktadır. Kurşun kalem, 1500 ’lu yıllara dayanan bir gecmişe sahip. İlk kez Alman asıllı İsvicreli doğa tarihcisi Conrad Gesner tarafından 1565 yılında bahsedilmiştir. O donemde grafitin bir kurşun turu olduğu zannediliyordu. “Kurşun kalem” ismi de bu duşuncenin bir yansımasıdır. Kurşun, karbon ailesine uyedir; grafit, bir karbon formudur.
Kurşun, Turk kulturunde yer alan cok sayıda eski ve yeni deyimin de oznesidir. “Kurşun dokmek, kurşun adres sormaz, kurşun manyağı yapmak, kurşun yağdırmak, kurşun gibi ağır” soylemleri Turklerin sık kullandığı deyimlerdir.
“Kurşun dokme” olarak bilinen inanış, halk arasında ceşitli sağlık sorunları icin kullanılabilen batıl inanclardan biridir. Yaklaşık 3 bin yıllık bir gecmişe sahiptir. Nazardan, ceşitli ruhsal sorunlardan koruduğu ve bazı metafizikî etkileri olduğu inancı ile erimiş kurşunun suya dokulmesi şeklinde yapılan kurşun dokme, dini acıdan da “bid ’at” ve “hurafe” olarak goruluyor. Ayrıca kurşun dokme sırasında ortaya cıkan buharın zehirlenmelere yol acabildiği belirtiliyor.
Mermilerde kurşun kullanılır. İnsan vucuduna mermi girdiğinde parcalanan kurşun vucuda karışarak kurşun zehirlenmesine yol acabilir. Mermi oldurebilir; ancak mermideki kurşunun da uzun vadede oldurucu etkisi olabilir.
Romalılar, şarap yapmak icin kullandıkları uzumleri, kurşundan yapılmış tencerelerde kaynatırmış. Bu sebeple yavaş yavaş kurşuna maruz kalarak zehirlenen veya olen cok sayıda Romalı olduğu tahmin edilmektedir.
Kurşun şekeri, Saturn tuzu veya kurşun asetat olarak da bilinir. Halen sac boyalarında, tekstil, icecek, tıp ve kimya sektorlerinde kullanılmaktadır. Sağlığa zararı sebebiyle Avrupa Birliği ulkelerinde kozmetik urunlerde kullanımı yasaklanmıştır.
Kurşun şekeri, tatlandırıcı niteliğinde olduğu icin suikast silahı olarak da kullanılmıştır. 1882 yılında bir kadın, yaşlı bir yakınının yiyeceklerine kucuk miktarlarda kurşun şekeri katarak kurşuna bağlı hastalıklardan olmesine yol acmış ve idama mahkûm edilmiştir.
1046-1047 yılları arasında papalık yapan Papa II. Clement ’in “kurşun şekeri” ile zehirlenerek oldurulduğu iddia edilir.
Kurşun rezervleri bircok ulkede bulunur. En fazla rezervler ABD, Meksika, Rusya, Avustralya ve Kanada ’dadır. Kurşunun en onemli minerali galen rezervlerinin yaklaşık yuzde 20 ’si Avustralya ’da bulunur.
Turkiye ’de ozellikle Doğu Anadolu Bolgesi ’nde kurşun cevherleri bulunur. Keban bolgesinde cıkarılan galen minerali, gumuş sulfur icerdiği icin “simli kurşun” olarak bilinir. Kutahya bolgesinde de kurşun madenleri vardır.
Amerika ’da uretilen kurşunun yarısından fazlası elektrikli otomobillerin pillerinde kullanılmaktadır.
Dunya genelinde yıllık kurşun uretimi 8 milyon ton civarındadır.
Dunyadaki kullanılabilir ve ticari kurşun rezervlerinin toplam miktarı 85 milyon tondur. Bu rezervin ihtiyacı en fazla 15 yıl daha karşılayabileceği belirtiliyor.
Kurşun, yuzyıllardır bilinen ve kullanılan en eski metallerden biridir. Yıllarca sıhhi tesisatlarda, borularda kullanılmıştır. Doğada bol bulunan, yaygın kullanımı olan, işlenmesi kolay bir maddedir. Karbon grubu elementlerden biri olan kurşun; endustriden kimya sektorune, tıptan otomotiv sektorune kadar cok sayıda urunde kullanılmaktadır. Toksik ozelliği sebebiyle zehirlenmelere yol acabilir. Toksitesi sebebiyle “kurşun şekeri” denen formu suikast silahı olarak kullanılmıştır. Radyasyon ışınlarını engelleyen nadir metallerden biridir. Tarihte kalayla karıştırılmıştır. Doğada en bol bulunan 34. elementtir; ancak dunya rezervlerinin 15 yıl daha yetebileceği belirtiliyor. Turk kulturundeki deyimlerde de onemli bir yeri olan ve “adres sormayan” kurşunun adresine misafir olduk! [h=4]Tarihcesi [/h]Kurşun, kullanılan en eski metallerdendir. Cok eskiden beri bilinen dokuz metalden biridir. Simyacılar, “en eski metal” olarak gorur ve kurşunun altın olabileceğine inanmıştır. Bu sebeple Saturn gezegeni ile kurşunu ozdeşleştirmişler, hatta kurşun icin Saturn ’un simgesini kullanmışlardır. Bazı arkeolojik araştırmalarda Eski Mısır ’a ait kurşundan yapılmış borular ve kurşun lehimlere rastlanmıştır. Canakkale ’deki Abidos antik kentinde M.O. 3000 ’li yıllara ait bazı kurşun figurler bulunmuştur. Balıkesir ’in Balya ilcesinde bulunan Karaaydın madeni, ilk uretim yapılan kurşun madeni olarak bilinir. Finikelilerin, Kıbrıs, Akdeniz ’in en buyuk ikinci adası Sardunya ve İspanya ’da kurşun madenleri işlettiğine dair bazı kanıtlar var. 6. yuzyılda Atina cevresinde bulunan kurşun madeni, bolgenin onemli bir gelir kaynağıydı. Romalılar, su borularını ve tencerelerini, yiyecek kaplarını kurşundan yapmış. Roma imparatorunun resmî ambleminde, hamamlarda kullanılan kurşun borular resmedilmiştir. Romalılar, kurşun ile kalayı aynı metal olarak biliyordu. Bu sebeple gercek kurşun, “siyah kurşun”, kalay ise “beyaz kurşun” olarak adlandırılmış. Osmanlı ’da yapı taşlarının bağlantı aparatları kurşundan yapılmış.
“Kurşun” kelimesi, Latince kokenli bir kelimeden Turkceye gecmiştir. Kurşunun simgesi, Latince “sıvı gumuş” veya “kurşun” anlamındaki “plumbum” kelimesinden alınmıştır. İngilizcesi, Anglosakson kokenli “metal” kelimesinden gelen “lead”dır. İngilizce “sıhhi tesisat” anlamındaki “plumbing” kelimesi de, kurşunun adını aldığı Latince kelimenin kokunden gelir.
[h=3]Fiziksel ve Kimyasal Ozellikleri [/h]Kurşunun kimyasal sembolu “Pb”dir. Atom numarası 82, atom ağırlığı 207,2 ’dir. Yoğunluğu 11,34 gr/cm3 ’tur. Erime noktası 327 derece, kaynama noktası 1749 derecedir. Enerji seviyesi başına elektronları “2, 8, 18, 32, 18, 4” şeklindedir. Atom yarıcapı 180 pm, kovalent yarıcapı 147 pm ’dir.
Periyodik tabloda 14. Grup, 6. Periyot, P-Blok elementlerinden biridir. Ara geciş metalleri element serisinde yer alan bir metaldir. Karbon ailesinin en ağır uyesidir. Periyodik tabloda hemen uzerinde bulunan kalay, “beyaz kurşun” olarak da bilinir. Mavi-gumuş renginde, metalik parlak, katı bir metaldir. Kristal yapısı yuzey merkezli kubiktir. Doğada ozgun kristal yapısına ender rastlanan kurşun, kubik sistemde kristalleşir. Saf kurşun yumuşaktır, kolay işlenebilir, tel ve levha haline getirilebilir, cizilebilir, kesilebilir ve dovulebilir. Korozyon direnci iyi duzeydedir. Hava ile temasında yuzeyi matlaşır. Isı ve elektrik iletkenliği iyi değildir. Ses ve x-ışınlarını oldukca az duzeyde gecirir. Bileşiklerinde genellikle +2 değerlik alır.
(Yuzde 86,6 oranında kurşun iceren galen minerali...)
[h=4]İzotopları [/h]Kurşun, doğada bol bulunan elementlerden biridir. Yeryuzundeki en bol elementler arasında 34. sıradadır. Yerkabuğundaki oranı ağırlıkca milyonda 14 parca civarındadır. Guneş sisteminde ise milyonda 10 parcadır. Saf kurşun nadiren bulunur. Genellikle cinko ve gumuş cevherlerinde, minerallerde bileşik halinde bulunur. En yaygın ve ticari onemdeki minerali galendir. Kurşun sulfur bileşiği olan galende yuzde 86,6 oranında kurşun bulunur. Galen, az miktarda da demir, cinko, antimon, selenyum, gumuş ve altın elementleri icerebilir. Diğer onemli mineralleri; seruzit, anzelezit, sfalerit ve pirittir.
Kurşun, doğada 4 izotopun karışımından oluşur. Bu izotoplar; Pb-204 (% 1,4), Pb-206 (% 24,1), Pb-207 (% 22,1), Pb-208 (% 52,3) ’tur. Atom kutle numaraları 181 ila 215 arasında değişen 34 adet de yapay radyoaktif izotopu karakterize edilmiştir.
[h=4]Hangi Alanlarda Uygulamaları Vardır? [/h]Kurşun, bircok urun ve alanda rolu olan kullanışlı bir metaldir. Ana kullanım alanı aku ve pil sektorudur. Yeraltı haberleşme kablolarının izolasyonu da kurşunla yapılır. Kurşun tetra-etil ve kurşun tetra-metil formlarında benzinlerde oktan ayarlayıcı bileşikler olarak kullanılır. Antimon, kalsiyum ve kalay ile alaşımlarda kullanılabilir. Cami kubbe kaplamaları genellikle kurşundan yapılır. Kurşun, yoğunluğundan dolayı mermi uretiminde kullanılır. Matbaa makinelerinde kullanılan metal harfler kurşundandır. Kurşun-210 izotopu, arkeolojik yaş belirleme uygulamalarında kullanılan bir maddedir.
Kurşun, bileşikleri ve alaşımlarının kullanıldığı bazı urun ve alanları şoyle sıralayabiliriz; aku, pil, kablolar, muhimmat, ceşitli alaşımlar, kimyasal işlemler, pigmentler, radyasyon yalıtımı, benzin katkıları, televizyon tupleri, boyalar, ışıklandırma sistemleri, haberleşme sistemleri, elektrik depo sistemleri, askeri sistemler, seramik, vernik, bocek ilacı, lastikler, lehim, hareketli motor parcaları, motor yatakları, mıknatıs, elektrik kondansatorleri, dişcilik, radyografi, gemi omurgaları, ucak pervaneleri, cami cila, sır, kaplama uygulamaları, borular, murekkep, sus eşyaları…
[h=4]Kurşun Zehirlenmesi [/h]Kurşun, toksik ozellikleri olan bir metaldir. 550 derecede buharlaşarak kurşun oksit partikulleri ortama yayılabilir. Ayrıca, hava, toprak ve su yoluyla besin zincirine ve biyolojik sistemlere karışarak veya solunum yoluyla vucuda alınabilir.
Araclarda kullanılan yuz binlerce ton kurşunlu benzin, cevre ve insan sağlığı icin tehdit oluşturur. Kurşunlu petrol icerikli, “kurşun tetra-etil” eklenerek oktan sayısı artırılan yakıtlar, icten yanmalı motorlarda kullanılır. Bu motorlardan cıkan zararlı gazlar atmosfere yayılır. Yağmurla tekrar yeryuzune inerek, toprağa karışır. Ceşitli fabrikaların kurşun icerikli atıkları da su kaynaklarını kirletir. Bu durum, hem canlıların sağlığı hem de cevre icin buyuk risk oluşturur.
Kurşun zehirlenmesi, vucutta fazla kurşunun birikmesi demektir. Bu durum olumcul olabilir. Olumcul miktarda kurşunun vucutta birikmesi yıllarca surebilir. Kurşun, ozellikle cocuklar icin tehlikelidir. Kurşun iceren objelere veya oyuncaklara dokunan cocuklar, ellerini ağızlarına goturerek eser miktar kurşun alabilir. Kurşun zehirlenmesi, zihinsel ve fiziksel sorunlar ortaya cıkarır. Cocukların sinir sistemi ve zihinsel gelişimini olumsuz etkiler. Cocuklarda; oğrenme gucluğu, yorgunluk, sinirlilik, kabızlık ve işitme bozuklukları gibi belirtiler gosterir. Yetişkinlerde ise, ruhî bozukluklar, baş, kas ve eklem ağrıları, kemik kırıklıkları, bobrek sorunları, yuksek tansiyon ve hafıza kaybı şeklinde etkiler gosterir.
Kurşunla calışan işciler, bu işcilerin eşleri ve cocukları en riskli gruplardır. Kurşun iceren herhangi bir katı veya sıvı madde de kurşuna maruz kalma nedenlerinin başında gelir. Kurşun, partikuller, toz veya buhar olarak solunum veya ağız yoluyla alınabilir. Akciğerler ve bağırsaktan kana karışarak kemik ve dişlerde depolanır ve yıllarca vucutta kalabilir.
(Kurşun kalem, sanıldığı gibi kurşundan değil grafit icerir.)
[h=4]Bunları Biliyor Musunuz? [/h]Kurşun, radyasyonu en az geciren veya gecirmeyen metaldir. Kurşun cekirdekleri buyuk olduğu icin gama ve x ışınları ile alfa ve beta parcacıklarını emer. Bu sebeple ozellikle hastanelerin radyoloji birimlerinde ve radyasyonlu ortamlarda calışan insanlar kurşundan uretilmiş kıyafetler giyer.
Kurşun, her tur radyasyona karşı etkili olamaz. Orneğin, notron radyasyonuna karşı uygun değildir.
Bilinenin aksine kurşun kalemlerde kurşun değil, kil ve grafit kullanılmaktadır. Kurşun kalem, 1500 ’lu yıllara dayanan bir gecmişe sahip. İlk kez Alman asıllı İsvicreli doğa tarihcisi Conrad Gesner tarafından 1565 yılında bahsedilmiştir. O donemde grafitin bir kurşun turu olduğu zannediliyordu. “Kurşun kalem” ismi de bu duşuncenin bir yansımasıdır. Kurşun, karbon ailesine uyedir; grafit, bir karbon formudur.
Kurşun, Turk kulturunde yer alan cok sayıda eski ve yeni deyimin de oznesidir. “Kurşun dokmek, kurşun adres sormaz, kurşun manyağı yapmak, kurşun yağdırmak, kurşun gibi ağır” soylemleri Turklerin sık kullandığı deyimlerdir.
“Kurşun dokme” olarak bilinen inanış, halk arasında ceşitli sağlık sorunları icin kullanılabilen batıl inanclardan biridir. Yaklaşık 3 bin yıllık bir gecmişe sahiptir. Nazardan, ceşitli ruhsal sorunlardan koruduğu ve bazı metafizikî etkileri olduğu inancı ile erimiş kurşunun suya dokulmesi şeklinde yapılan kurşun dokme, dini acıdan da “bid ’at” ve “hurafe” olarak goruluyor. Ayrıca kurşun dokme sırasında ortaya cıkan buharın zehirlenmelere yol acabildiği belirtiliyor.
Mermilerde kurşun kullanılır. İnsan vucuduna mermi girdiğinde parcalanan kurşun vucuda karışarak kurşun zehirlenmesine yol acabilir. Mermi oldurebilir; ancak mermideki kurşunun da uzun vadede oldurucu etkisi olabilir.
Romalılar, şarap yapmak icin kullandıkları uzumleri, kurşundan yapılmış tencerelerde kaynatırmış. Bu sebeple yavaş yavaş kurşuna maruz kalarak zehirlenen veya olen cok sayıda Romalı olduğu tahmin edilmektedir.
Kurşun şekeri, Saturn tuzu veya kurşun asetat olarak da bilinir. Halen sac boyalarında, tekstil, icecek, tıp ve kimya sektorlerinde kullanılmaktadır. Sağlığa zararı sebebiyle Avrupa Birliği ulkelerinde kozmetik urunlerde kullanımı yasaklanmıştır.
Kurşun şekeri, tatlandırıcı niteliğinde olduğu icin suikast silahı olarak da kullanılmıştır. 1882 yılında bir kadın, yaşlı bir yakınının yiyeceklerine kucuk miktarlarda kurşun şekeri katarak kurşuna bağlı hastalıklardan olmesine yol acmış ve idama mahkûm edilmiştir.
1046-1047 yılları arasında papalık yapan Papa II. Clement ’in “kurşun şekeri” ile zehirlenerek oldurulduğu iddia edilir.
Kurşun rezervleri bircok ulkede bulunur. En fazla rezervler ABD, Meksika, Rusya, Avustralya ve Kanada ’dadır. Kurşunun en onemli minerali galen rezervlerinin yaklaşık yuzde 20 ’si Avustralya ’da bulunur.
Turkiye ’de ozellikle Doğu Anadolu Bolgesi ’nde kurşun cevherleri bulunur. Keban bolgesinde cıkarılan galen minerali, gumuş sulfur icerdiği icin “simli kurşun” olarak bilinir. Kutahya bolgesinde de kurşun madenleri vardır.
Amerika ’da uretilen kurşunun yarısından fazlası elektrikli otomobillerin pillerinde kullanılmaktadır.
Dunya genelinde yıllık kurşun uretimi 8 milyon ton civarındadır.
Dunyadaki kullanılabilir ve ticari kurşun rezervlerinin toplam miktarı 85 milyon tondur. Bu rezervin ihtiyacı en fazla 15 yıl daha karşılayabileceği belirtiliyor.