Totem, ilkel toplumlarda topluluğun ondan turediğine inanılan ve kutsal sayılan hayvan anlamına gelir. Sozlukte ise totem kelimesi “alamet, hikmet” diye gecer. Totemizm olarak adlandırılan bu inanış, Orta Amerika ve Guney Afrika ’da tek başına inanılan bir din haline gelmiştir.
Totemizm inanışına gore; kutsal sayılan hayvana zarar verilemez, hayvan oldurulemez veya hayvandan hicbir şekilde fayda sağlanamaz. Kutsal sayılan hayvan da insanları korur ve onların iyiliği icin yaşar. Totemizm anlayışının bulunduğu topluluklarda, kutsal sayılan hayvanın coğalması ve neslinin devam etmesi icin buyuk bir caba gosterilir.
Totemizm inancına gore kutsal sayılan hayvanlar ve oğrettiklerine inanılan dersler şu şekildedir;
Ayı: Gucu, yalnızlığı ve odaklanmayı oğretir.
Arı: Calışkanlığı ve uretkenliği oğretir.
Kelebek: Değişim, donuşum ve aşkı oğretir.
Kedi: Sihir ve buyuyu, algı ve cevikliği oğretir.
Cakal: Tuzaklardan kurtulmayı oğretir.
İnek: Beslenmeyi ve buyumeyi oğretir.
Kopek: Sadakati ve karşılıksız aşkı oğretir.
Yunus: Uyum, iletişim ve guveni oğretir.
Kartal: Cesaret, ozgurluk ve manevi dengeyi oğretir.
Fil: Guc, zek ve sadakati oğretir.
At: Arkadaşlık, ozgurluk ve dayanma gucunu oğretir.
Aslan: Guc, cesaret ve dayanıklılığı oğretir.
Maymun: Enerji ve merakı oğretir.
Baykuş: Buyuyu ve bilgeliği oğretir.
Tavşan: Aşk, ihtiyat ve bereketi oğretir.
Koyun: Affetmenin saflığını oğretir.Kaplumbağa: Uzun bir omru ve fırsatları değerlendirmeyi oğretir.
Kurt: Ruhun ozgurluğunu, disiplini ve sadakati oğretir.
Totemler sadece hayvanlardan secilmez. Ağaclar ve bitkiler gibi diğer canlılara da totem olarak inanılabilir. Totem olduğu icin ağacların govdelerinin kesilmesi, uzerine oturulması yasaktır.
Fakat gunumuzde totem kelimesinin anlamı ve totem inancı ilkel kabilelerdekinden tamamıyla farklıdır. Her hangi bir sebep olmadan şekillerden veya siluetlerden fayda ve iyilik beklemek, menfaat sağlamak icin kullanılır. Bu duşuncenin gercek olduğunu kabullenmeyerek bu durumdan medet umma durumuna ise “totem yapmak” adı verilir. Hicbir dini inanışla ilgisi yoktur ve tamamen batıl inanctır. Bir şekilde o nesnelerin veya durumun uğur getirdiğine inanılır.
Totem yapmak icin oncelikle gerekli olan şey, kişinin bir isteği olmasıdır. Tutulan futbol takımının macı kazanması, bir oyunda galip gelmeyi, gireceği sınavı başarıyla gecmeyi istemek gibi durumlar sonucunda ortaya cıkar. Fakat kişi isteğinin gercekleşmesi icin bir cabada bulunmuyorsa, yani caresiz bir durum icindeyse totem yapma durumuna sıkı sıkıya sarılır. Orneğin; tuttuğu takımın macı kazanması icin hicbir caresi olmayan kişi tamamıyla yaptığı toteme inanabilir.
Totemler, yapılış şekillerine gore dorde ayrılır;
1- Sozlu Totemler: Anlamı olan ya da olmayan sozcuk ve cumlelerin defalarca tekrarlanmasıdır. Burada onemli olan soylenen sozlerin, gercekleşmesi dilenen durumu yansıtmasıdır. Orneğin; futbol macında takımının 3. golu atmasını isteyen kişinin “uc, uc, uc” şeklinde tezahurat yapması, bir kişinin milli piyango cekilişinde cıkmasını istediği sayıyı icinden veya sesli olarak tekrar tekrar soylemesi.
2- Eylemle Yapılan Totemler: Herhangi bir eylem gostererek yapılan totemlerdir. İki farklı şekilde oluşturulur;
Yapılmaması gereken ama yine de yapılan totemlerdir. Orneğin; sınavdan once okunmuş su icmek, otobusun gelmesi icin sigara yakmak, sınava girerken uğurlu tokayı takmak ya da tişortu giymek.Yapılması gerektiği halde yapılmayan totemlerdir. Buna ornek olarak da, tuttuğu futbol takımı kazansın diye macını izlememek, sınavdan bir hafta once tırnak kesmemek, sınav sonucuna kendisi bakmayıp başkasına baktırmak verilebilir.
3- Duşunceyle Yapılan Totemler: Bu totemler, eyleme gecirilmeden zihinle yapılır. Sadece beyinde duşuncesi vardır. Orneğin; universite sınavını kazanma sebebi olarak o gun giydiği tişortu duşunmek, sevdiği kişiyle beraber olabilmek icin surekli onun hayalini kurmak gibi totemler, duşunceyle yapılan totemlerden bazılarıdır.
4- Birleşik Totemler: Duşunceyle yapılan, eylemle yapılan veya sozel totemlerin en az ikisinin bir arada yapılmasıyla olan totemlerdir. Sınav sonucuna bakarken bir yandan “lutfen, lutfen” diye tekrar etmek, diğer yandan sonucuna arkadaşının bakmasını istemek sozel ve eylemle yapılan totemlerin birleşimine ornek verilebilir.
Bazı goruşlere gore, bireylerin her olayda totemlere inanması ve koru korune bağlanması, “obsesyon bozukluğu” hastalığına işaret edebilir. Obsesyon, halk arasında takıntı veya saplantı anlamına gelir. Kişinin elinde olmadan duşunduğu, birden bire aklına gelen ve kişiyi rahatsız eden duşunceler takıntı bozukluğuna yol acabilir. Fakat bu hastalık, ileri derecede totemlere inanan kişiler icin gecerlidir.