Dunya uzerinde, gunumuze kadar bircok medeniyet gelip gecti. Bu medeniyetlerden bazıları sadece tarihin tozlu sayfalarında yer edinebilmişken bazıları dunya uzerinde kalıcı eserler bırakmış ve bu eserler ile yuzyıllar sonra bile kendilerinden iftiharla bahsettirmeyi başarmaktadır. Şu an tarihi eser durumunda olan bircok urun, yapıldıkları donemlerde bir amac uğruna yapılmıştı. Eserin yapılış sebebi halka hizmet icin (Kervansaraylar), dini vecibeleri yerine getirmek icin (Ayasofya Kilisesi), ulke savunması icin (Cin Seddi), gorsel sanat icin (Mona Lisa tablosu), ya da sadece onemli bir şahsiyetin mezarı (Keops Piramidi) olabilir. Her ne amac icin yapılmış olursa olsun bu yapılar veya eserler gunumuzde sanat eseri durumundadır.
Bu tarihi eserler arasında en guzelleri hangisidir? Bu soruyu herkes kendi zevk ve goruşune gore cevaplayabilir. Bu sebep ile ortaya bircok liste cıkar. Ancak bu soruyu ilk olarak ortaya atan kişi, tarihin babası olarak bilinen ve MO 5. yuzyılda yaşamış olan tarihci Herodot ’tur. Bir Yunan olan Herodot, esas konusu Yunan-Pers savaşlarını anlattığı Herodot tarihi adlı eserinde gezdiği ve gorduğu şeyler hakkında bilgiler vermiştir. Herodot, bir gezgin olarak gorduğu yapıların bir sıralamaya sokulması gerektiğini duşunur ve boylelikle “dunyanın yedi harikası” kavramını ortaya atar. Ancak Herodot dunyanın yedi harikasını belirleyen kişi olmadı. Dunyanın yedi harikasını sıralayan kişi Sidon (Sayda/Lubnan) doğumlu Antipatros ’tur. Antipatros, belirlediği yedi yapıtı “Dunyanın Yedi Harikası Uzerine” adlı eserinde anlatır. MO 2. yuzyılda belirlenen liste, gunumuzde de devamlılığını surdurmeyi başarır. Ancak Dunyanın Yedi Harikası Uzerine adlı eserde adı gecen yapıtların icerisinde sadece Giza bolgesinde (Kahire/Mısır) bulunan Keops Piramidi sağlam kalarak gunumuze kadar gelebildi. Diğer yapıtlar ceşitli sebeplerden dolayı yok oldu.
Antipatros ’un sectiği yedi harika şu şekildedir:
1) Keops Piramidi
2) İskenderiye Feneri
3) Babil ’in Asma Bahceleri
4) Rodos Heykeli
5) Kral Mausollos ’un Mezarı (Halikarnas Mozolesi)
6) Artemis Tapınağı
7) Zeus Heykeli
Keops Piramidi
Mısırın Giza bolgesinde uc piramit bulunmaktadır. Bu uc piramidin hepsi Antipatros ’un listesinde değildir. Sadece iclerinde en buyuk ve en eski piramit olan Keops Piramidi dunyanın yedi harikası icerisindedir. Bir mezar olarak yapılan Keops Piramidi ’nin Antik Mısır ’ın firavunlarında Khufu icin inşa edildiği duşunuluyor. Adına Khufu Piramidi de dinilen bu yapı, dunyanın yedi harikası icinde yaşadığımız tarihe kadar sağlam kalabilen tek yapıdır. Yapımı 20 yıl surduğu duşunulen Keops Piramidi, insan yapımı olan en buyuk yapı olarak goruluyor. MO 2551-2560 yılları arasında inşa edildiği duşunulen Keops Piramidi ’nin yukseklik rekoru 4000 yıl suresince gecilemedi. Keops Piramidi ’nin nasıl inşa edildiği ile ilgili farklı goruşler vardır. Dev bir kaldırac ile taşların kaldırıldığı ya da bir rampa yardımıyla taşların itilerek taşındığı duşunulen goruşler arasındadır. Uzun yıllar icinde sadece dış cephesi aşınmaya uğrayan Keops Piramidi ’nin bircok sırrı hala gun yuzune cıkarılamadı. Piramidin icerisinde 3 oda tespit edilebildi. Keops Piramidi ’nin gunumuzdeki uzunluğu 138 metredir. Aşınmalar sonucu piramidin hasar goren uc kısmı ile birlikte piramidin orijinal yuksekliğinin 144 metre civarında olduğu duşunuluyor. Gunumuzde ayakta durmaya devam eden Keops Piramidi, gorulmeye değer bir mimari harikadır.
İskenderiye Feneri
Gunumuze kadar gelmeyi başaramayan İskenderiye Feneri, bu zamana kadar gecen sure icinde inşa edilmiş en yuksek deniz feneridir. Bunun yanı sıra yedi harika icerisinde de en yuksek yapı olma ozelliği taşır. MO 285-246 tarihleri arasında inşa edilen ve 3 kattan oluşan fener 166 metre yuksekliğe sahiptir. Denizcilere yol gostermek icin inşa edilmesi, İskenderiye Fenerini insanlara hizmet icin yapılan tek harika konumuna getiriyor. Bulunduğu şehirden adını alan İskenderiye Feneri, şehrin yakınındaki Pharos adasında inşa edildi. Fener icerisindeki bir ayna sayesinde gunduzleri bile ışığı denizdekilere iletebiliyordu. Geceleri ayna onunde yakılan bir ateş sayesinde fenerin yaydığı ışık 50 metre mesafeden rahatlıkla gorulebiliyor ve denizcilerin gece yollarını bulmalarına yardımcı oluyordu. İskenderiye Feneri, 955 yılında bir deprem sonucu ust bolumu, 1302 yılında gercekleşen başka bir depremde de govdesi yıkıldı. İskenderiye Feneri ’nden geriye kalanlar ise 1480 tarihinde Memluk Sultanı Kait-bay ’ın emri ile Pharos adasına yapılacak kalede kullanılmak icin tamamen yıkıldı.
Babil ’in Asma Bahceleri
Gunumuzde Babil ’in Asma Bahcelerinden hicbir iz yoktur. Hatta bu yapının sadece bir hayal urunu olduğu ve abartılı anlatımının doğuyu tasvir eden yazarlar tarafından ilgi cekmek icin yazıldığını duşunenler vardır. Ancak Babil ’in Asma Bahcelerinden hicbir iz olmasa da doğudan ve batıdan bircok yazar bu harikayı birbirine benzer şekilde tasvir etmektedir. Bu ortaklık, Babil ’in Asma Bahceleri ’nin varlığını ispatlamak icin yeterli bir kanıttır. Babil ’in Asma Bahceleri ’nin ne amacla inşa edildiğine dair farklı goruşler olmasının yanı sıra en cok kabul goren goruş, Babil kralı II. Nebukadnezar tarafından eşi Kralice Amytis (Semiramis) icin MO 7. yuzyılda yapıldığı goruşudur. Kendi ulkesini ozleyen Kralice Amytis, gun gectikce hasreti yuzunden kotuleşmektedir. Babil ’in kurak toprakları ve kuru iklimi de dağlık ve yeşilliklerden oluşan bir ulkede yetişmiş Kralice Amytis ’in durumunun daha kotu bir hal almasına neden olur. Kralice Amytis ’i cok seven Babil Kralı Nebukadnezar, eşini mutlu etmek icin Babil ’in Asma Bahceleri ’ni inşa ettirmeye başlar. İnşa edilen yapı, sutunların birbiri ustune gelmesi ile oluşturuldu ve icleri topraklar ile doldurularak ceşitli ağacların ve bitkilerin yetiştirilebileceği bir yer haline getirildi. İnşa edilen yapının ust bolgelerindeki bitkileri sulayabilmek icin ozel bir sulama sistemi yapıldı. Gunumuzde Babil şehrinin olduğu bolgede araştırma yapan araştırmacılar, Babil sarayının yakınlarında tanımlayamadıkları temel kalıntıları keşfettiler. Araştırmacılar, bu kalıntıların Babil ’in Asma Bahceleri ’ne ait olduğunu duşunmektedirler.
Rodos Heykeli
Rodos Adası ’nın liman girişine yapılan 32 metre yuksekliğe sahip bir heykeldir. Antigonitlerin bir yıl suren saldırılarının son bulması ve barışın gelmesi sebebi ile Rodoslular tarafından tanrılara şukur amaclı sunulan bir hediyedir. Yunan Guneş Tanrısı Helios ’un tasviri olan bu heykel ’in yapılması 12 yıl surdu. MO 282 yılında bitirildi. Taş ve demirler ile desteklenerek bronzdan yapılan Rodos Heykeli, 56 yıl ayakta kalabildi. MO 226 yıllarında bir deprem sonucu en zayıf yeri olan dizlerinden kırılarak yıkıldı. 900 yıl sonra Rodos Heykelinden geriye kalan kalıntılar Rodos ’u fetheden Araplar tarafından Suriyeli bir Yahudiye satılarak Suriye ’ye taşındı.
56 yıl gibi kısa bir sure ayakta kalabilmesine rağmen Antipatros ’un yazdığı Dunyanın Yedi Harikası Uzerine adlı esere girmeyi başarmıştır.
Kral Mausollos ’un Mezarı (Halikarnas Mozolesi)
Kral Mausollos ’un olumu uzerine karısı ve kız kardeşi tarafından yaptırılan Halikarnas Mozolesi ’nin yapımı 350 yılında bitirildi. Kral Mausollos ’un mezarı olan bu harika, Yunan mimarisinin bircok ozelliğini yansıtmaktadır. Coğunluğu mermer olan Halikarnas Mozolesi ’nin cevresinde 4 adet heykel bulunmaktaydı. 4 farklı heykeltıraşın elinden cıkan bu heykeller, tanrılar yerine insan ve hayvanların tasvirinin tercih edilmesi ile o donem duşunulduğunde buyuk bir farklılık durumundadır. 24 basamaktan oluşan piramit şeklinde olan tavanı Mısır mimarisini hatırlatmakta ve Halikarnas Mozolesi ’nin en uz kısmında bulunan heykel, 4 atın cektiği bir savaş arabasının tasviridir. Zirvede bulunan heykel ile birlikte Halikarnas Mozolesi ’nin toplam yuksekliği 45 metredir. 16. yuzyılda haclı seferi dolayısıyla bolgeye gelen St. John Şovalyeleri, gunumuzde bodrum kalesi denilen kaleyi inşa ettiler. Halikarnas Mozolesi ’nin taşlarının tamamına yakını kale yapımında kullanıldı. Halikarnas Mozolesi ’nden gunumuze kalan parcaları British Museum ’da (Londra) sergilenmektedir.
Artemis Tapınağı
İzmir ’in Selcuk ilcesinde bulunan Efes, antik bir Yunan kentidir. Efes ’te bulunan Artemis Tapınağı adından anlaşılacağı gibi tanrıca Artemis ’e icin yapıldı. 7. yuzyılda inşa edilmeye başlanan Artemis Tapınağı ’nın yapımı 550 yıllarında bitirildi. Lidya Kralı Kroisos tarafından başlatılan 120 senelik bir calışmanın urunu olan Artemis Tapınağı, carşı ve ibadet yeri olarak kullanılmaktaydı. Dunyanın Yedi Harikası Uzerine adlı eserin yazarı Antipatros ve Bizanslı Philon Artemis tapınağını diğer harikalardan ustun tutarak tapınağın mukemmelliğini vurgulamışlardır. Tamamı mermerden yapılan Artemis Tapınağı ’ndan gunumuze sadece iki mermer parcası ulaşabildi.
Bilindiğinin aksine Artemis Tapınağı Yunan mitolojisinde yer alan avcı ay tanrıcası Artemis icin değil Anadolu ’da var olan Tanrıca Kybele ’nin farklı bir varyasyonu olan Artemis icindir. Bolge ve cevresindeki Artemis tasvirleri de bu goruşu desteklemektedir. Ana Tanrıca Kybele ’nin Artemis olarak Efes ’e nasıl geldiği bilinmemektedir.
Zeus Heykeli
Adına Olimpiyat Oyunları duzenlenen tanrıların tanrısı Zeus icin Parthenon Tapınağı ’nın icine inşa edilen Zeus Heykeli, unlu heykeltıraş Phidias tarafından yapıldı. Goz kamaştırıcı bir goruntuye sahip olan Zeus Heykeli ’nin yapımında altın ve fildişi gibi değerli parcalar kullanıldı. Zeus Heykeli oturur bir vaziyette bir elinde asasını diğer elinde zafer tanrıcası Nike ’yi tutuyordu. 12 metre yuksekliğe sahip olan Zeus Heykeli ’nin tahtı heykel kadar ihtişamlıdır. Tahtta tanrıların ve mistik hayvanların tasvirleri yer alır. 391 tarihinde I. Theodosius ’un Olimpiyat oyunlarını putperestlik sayması yuzunden oyunlara son verildi. Zeus Heykeli ’nin bulunduğu Partheon Tapınağı da kapatıldı. Zeus Heykeli, Bazı Yunan zenginleri tarafından Konstantinapolis ’e taşındı. Konstantinapolis ’te 462 tarihinde cıkan bir yangında tamamen yok oldu.
Dunyanın Yeni Yedi Harikası
Antipatros ’un belirlediği dunyanın yedi harikasına karşılık İsvicre ’de bir kuruluş, dunyanın yeni yedi harikasını secmek icin bir secim projesi başlattı. 6 yıl suresince cep telefonu ve internet yardımı ile bu oylama devam etti. 100 milyona yakın kişi bu oylamaya katılarak dunyanın yeni yedi harikasını belirledi. Bu oylama sonucu, 2007 yılında dunyaya sunuldu. Bu oylama ile Kurtarıcı İsa Heykeli (Brezilya), Cin Seddi (Cin Halk Cumhuriyeti), Chichen İtza Piramidi (Meksika), Tac Mahal (Hindistan), Machu Pichu Antik Kenti (Peru), Petra Antik Kenti (Urdun), Kolezyum (İtalya) Dunyanın yeni yedi harikası secildi. Bu oylama UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kultur Orgutu) tarafından kabul edilmedi ve UNESCO, Antipatros ’un belirlediği yedi harikanın hala gecerli olduğunu acıklandı.
Sonuc
Yazımızın başında soylediğim gibi hangi yapının en harika olduğu kişisel beğenilere gore değişebilir. Yukarıda bahsedilen yeni yedi harika secimi de ne kadar cok halk oylamasına sunulsa da en beğenilen yapıların değil, nufusu fazla olan ulkede bulunan yapının secilme şansının yuksek olması bu oylamayı gecersiz kılacaktır. Antipatros ’un, Dunyanın Yedi Harikası Uzerine adlı eserinde bahsettiği yapıtlar dunyanın ceşitli bolgelerinde bulunduğu icin tamamen evrensel bir sıralamaya sahip olduğunu soyleyebiliriz. Eser, milattan onceki yuzyılda yazıldığı icin liste icerisinde Amerika veya diğer kıtalarda bulunan yapıtlar yedi harika icerisine girememiştir. Butun tarihi eserlerin korunması gereklidir. Bizlere bu tarihi zenginliklerin tadını cıkarmak ve değerini anlamak duşuyor.
Bu tarihi eserler arasında en guzelleri hangisidir? Bu soruyu herkes kendi zevk ve goruşune gore cevaplayabilir. Bu sebep ile ortaya bircok liste cıkar. Ancak bu soruyu ilk olarak ortaya atan kişi, tarihin babası olarak bilinen ve MO 5. yuzyılda yaşamış olan tarihci Herodot ’tur. Bir Yunan olan Herodot, esas konusu Yunan-Pers savaşlarını anlattığı Herodot tarihi adlı eserinde gezdiği ve gorduğu şeyler hakkında bilgiler vermiştir. Herodot, bir gezgin olarak gorduğu yapıların bir sıralamaya sokulması gerektiğini duşunur ve boylelikle “dunyanın yedi harikası” kavramını ortaya atar. Ancak Herodot dunyanın yedi harikasını belirleyen kişi olmadı. Dunyanın yedi harikasını sıralayan kişi Sidon (Sayda/Lubnan) doğumlu Antipatros ’tur. Antipatros, belirlediği yedi yapıtı “Dunyanın Yedi Harikası Uzerine” adlı eserinde anlatır. MO 2. yuzyılda belirlenen liste, gunumuzde de devamlılığını surdurmeyi başarır. Ancak Dunyanın Yedi Harikası Uzerine adlı eserde adı gecen yapıtların icerisinde sadece Giza bolgesinde (Kahire/Mısır) bulunan Keops Piramidi sağlam kalarak gunumuze kadar gelebildi. Diğer yapıtlar ceşitli sebeplerden dolayı yok oldu.
Antipatros ’un sectiği yedi harika şu şekildedir:
1) Keops Piramidi
2) İskenderiye Feneri
3) Babil ’in Asma Bahceleri
4) Rodos Heykeli
5) Kral Mausollos ’un Mezarı (Halikarnas Mozolesi)
6) Artemis Tapınağı
7) Zeus Heykeli
Keops Piramidi
Mısırın Giza bolgesinde uc piramit bulunmaktadır. Bu uc piramidin hepsi Antipatros ’un listesinde değildir. Sadece iclerinde en buyuk ve en eski piramit olan Keops Piramidi dunyanın yedi harikası icerisindedir. Bir mezar olarak yapılan Keops Piramidi ’nin Antik Mısır ’ın firavunlarında Khufu icin inşa edildiği duşunuluyor. Adına Khufu Piramidi de dinilen bu yapı, dunyanın yedi harikası icinde yaşadığımız tarihe kadar sağlam kalabilen tek yapıdır. Yapımı 20 yıl surduğu duşunulen Keops Piramidi, insan yapımı olan en buyuk yapı olarak goruluyor. MO 2551-2560 yılları arasında inşa edildiği duşunulen Keops Piramidi ’nin yukseklik rekoru 4000 yıl suresince gecilemedi. Keops Piramidi ’nin nasıl inşa edildiği ile ilgili farklı goruşler vardır. Dev bir kaldırac ile taşların kaldırıldığı ya da bir rampa yardımıyla taşların itilerek taşındığı duşunulen goruşler arasındadır. Uzun yıllar icinde sadece dış cephesi aşınmaya uğrayan Keops Piramidi ’nin bircok sırrı hala gun yuzune cıkarılamadı. Piramidin icerisinde 3 oda tespit edilebildi. Keops Piramidi ’nin gunumuzdeki uzunluğu 138 metredir. Aşınmalar sonucu piramidin hasar goren uc kısmı ile birlikte piramidin orijinal yuksekliğinin 144 metre civarında olduğu duşunuluyor. Gunumuzde ayakta durmaya devam eden Keops Piramidi, gorulmeye değer bir mimari harikadır.İskenderiye Feneri
Gunumuze kadar gelmeyi başaramayan İskenderiye Feneri, bu zamana kadar gecen sure icinde inşa edilmiş en yuksek deniz feneridir. Bunun yanı sıra yedi harika icerisinde de en yuksek yapı olma ozelliği taşır. MO 285-246 tarihleri arasında inşa edilen ve 3 kattan oluşan fener 166 metre yuksekliğe sahiptir. Denizcilere yol gostermek icin inşa edilmesi, İskenderiye Fenerini insanlara hizmet icin yapılan tek harika konumuna getiriyor. Bulunduğu şehirden adını alan İskenderiye Feneri, şehrin yakınındaki Pharos adasında inşa edildi. Fener icerisindeki bir ayna sayesinde gunduzleri bile ışığı denizdekilere iletebiliyordu. Geceleri ayna onunde yakılan bir ateş sayesinde fenerin yaydığı ışık 50 metre mesafeden rahatlıkla gorulebiliyor ve denizcilerin gece yollarını bulmalarına yardımcı oluyordu. İskenderiye Feneri, 955 yılında bir deprem sonucu ust bolumu, 1302 yılında gercekleşen başka bir depremde de govdesi yıkıldı. İskenderiye Feneri ’nden geriye kalanlar ise 1480 tarihinde Memluk Sultanı Kait-bay ’ın emri ile Pharos adasına yapılacak kalede kullanılmak icin tamamen yıkıldı.Babil ’in Asma Bahceleri
Gunumuzde Babil ’in Asma Bahcelerinden hicbir iz yoktur. Hatta bu yapının sadece bir hayal urunu olduğu ve abartılı anlatımının doğuyu tasvir eden yazarlar tarafından ilgi cekmek icin yazıldığını duşunenler vardır. Ancak Babil ’in Asma Bahcelerinden hicbir iz olmasa da doğudan ve batıdan bircok yazar bu harikayı birbirine benzer şekilde tasvir etmektedir. Bu ortaklık, Babil ’in Asma Bahceleri ’nin varlığını ispatlamak icin yeterli bir kanıttır. Babil ’in Asma Bahceleri ’nin ne amacla inşa edildiğine dair farklı goruşler olmasının yanı sıra en cok kabul goren goruş, Babil kralı II. Nebukadnezar tarafından eşi Kralice Amytis (Semiramis) icin MO 7. yuzyılda yapıldığı goruşudur. Kendi ulkesini ozleyen Kralice Amytis, gun gectikce hasreti yuzunden kotuleşmektedir. Babil ’in kurak toprakları ve kuru iklimi de dağlık ve yeşilliklerden oluşan bir ulkede yetişmiş Kralice Amytis ’in durumunun daha kotu bir hal almasına neden olur. Kralice Amytis ’i cok seven Babil Kralı Nebukadnezar, eşini mutlu etmek icin Babil ’in Asma Bahceleri ’ni inşa ettirmeye başlar. İnşa edilen yapı, sutunların birbiri ustune gelmesi ile oluşturuldu ve icleri topraklar ile doldurularak ceşitli ağacların ve bitkilerin yetiştirilebileceği bir yer haline getirildi. İnşa edilen yapının ust bolgelerindeki bitkileri sulayabilmek icin ozel bir sulama sistemi yapıldı. Gunumuzde Babil şehrinin olduğu bolgede araştırma yapan araştırmacılar, Babil sarayının yakınlarında tanımlayamadıkları temel kalıntıları keşfettiler. Araştırmacılar, bu kalıntıların Babil ’in Asma Bahceleri ’ne ait olduğunu duşunmektedirler.Rodos Heykeli
Rodos Adası ’nın liman girişine yapılan 32 metre yuksekliğe sahip bir heykeldir. Antigonitlerin bir yıl suren saldırılarının son bulması ve barışın gelmesi sebebi ile Rodoslular tarafından tanrılara şukur amaclı sunulan bir hediyedir. Yunan Guneş Tanrısı Helios ’un tasviri olan bu heykel ’in yapılması 12 yıl surdu. MO 282 yılında bitirildi. Taş ve demirler ile desteklenerek bronzdan yapılan Rodos Heykeli, 56 yıl ayakta kalabildi. MO 226 yıllarında bir deprem sonucu en zayıf yeri olan dizlerinden kırılarak yıkıldı. 900 yıl sonra Rodos Heykelinden geriye kalan kalıntılar Rodos ’u fetheden Araplar tarafından Suriyeli bir Yahudiye satılarak Suriye ’ye taşındı.56 yıl gibi kısa bir sure ayakta kalabilmesine rağmen Antipatros ’un yazdığı Dunyanın Yedi Harikası Uzerine adlı esere girmeyi başarmıştır.
Kral Mausollos ’un Mezarı (Halikarnas Mozolesi)
Kral Mausollos ’un olumu uzerine karısı ve kız kardeşi tarafından yaptırılan Halikarnas Mozolesi ’nin yapımı 350 yılında bitirildi. Kral Mausollos ’un mezarı olan bu harika, Yunan mimarisinin bircok ozelliğini yansıtmaktadır. Coğunluğu mermer olan Halikarnas Mozolesi ’nin cevresinde 4 adet heykel bulunmaktaydı. 4 farklı heykeltıraşın elinden cıkan bu heykeller, tanrılar yerine insan ve hayvanların tasvirinin tercih edilmesi ile o donem duşunulduğunde buyuk bir farklılık durumundadır. 24 basamaktan oluşan piramit şeklinde olan tavanı Mısır mimarisini hatırlatmakta ve Halikarnas Mozolesi ’nin en uz kısmında bulunan heykel, 4 atın cektiği bir savaş arabasının tasviridir. Zirvede bulunan heykel ile birlikte Halikarnas Mozolesi ’nin toplam yuksekliği 45 metredir. 16. yuzyılda haclı seferi dolayısıyla bolgeye gelen St. John Şovalyeleri, gunumuzde bodrum kalesi denilen kaleyi inşa ettiler. Halikarnas Mozolesi ’nin taşlarının tamamına yakını kale yapımında kullanıldı. Halikarnas Mozolesi ’nden gunumuze kalan parcaları British Museum ’da (Londra) sergilenmektedir.Artemis Tapınağı
İzmir ’in Selcuk ilcesinde bulunan Efes, antik bir Yunan kentidir. Efes ’te bulunan Artemis Tapınağı adından anlaşılacağı gibi tanrıca Artemis ’e icin yapıldı. 7. yuzyılda inşa edilmeye başlanan Artemis Tapınağı ’nın yapımı 550 yıllarında bitirildi. Lidya Kralı Kroisos tarafından başlatılan 120 senelik bir calışmanın urunu olan Artemis Tapınağı, carşı ve ibadet yeri olarak kullanılmaktaydı. Dunyanın Yedi Harikası Uzerine adlı eserin yazarı Antipatros ve Bizanslı Philon Artemis tapınağını diğer harikalardan ustun tutarak tapınağın mukemmelliğini vurgulamışlardır. Tamamı mermerden yapılan Artemis Tapınağı ’ndan gunumuze sadece iki mermer parcası ulaşabildi.Bilindiğinin aksine Artemis Tapınağı Yunan mitolojisinde yer alan avcı ay tanrıcası Artemis icin değil Anadolu ’da var olan Tanrıca Kybele ’nin farklı bir varyasyonu olan Artemis icindir. Bolge ve cevresindeki Artemis tasvirleri de bu goruşu desteklemektedir. Ana Tanrıca Kybele ’nin Artemis olarak Efes ’e nasıl geldiği bilinmemektedir.
Zeus Heykeli
Adına Olimpiyat Oyunları duzenlenen tanrıların tanrısı Zeus icin Parthenon Tapınağı ’nın icine inşa edilen Zeus Heykeli, unlu heykeltıraş Phidias tarafından yapıldı. Goz kamaştırıcı bir goruntuye sahip olan Zeus Heykeli ’nin yapımında altın ve fildişi gibi değerli parcalar kullanıldı. Zeus Heykeli oturur bir vaziyette bir elinde asasını diğer elinde zafer tanrıcası Nike ’yi tutuyordu. 12 metre yuksekliğe sahip olan Zeus Heykeli ’nin tahtı heykel kadar ihtişamlıdır. Tahtta tanrıların ve mistik hayvanların tasvirleri yer alır. 391 tarihinde I. Theodosius ’un Olimpiyat oyunlarını putperestlik sayması yuzunden oyunlara son verildi. Zeus Heykeli ’nin bulunduğu Partheon Tapınağı da kapatıldı. Zeus Heykeli, Bazı Yunan zenginleri tarafından Konstantinapolis ’e taşındı. Konstantinapolis ’te 462 tarihinde cıkan bir yangında tamamen yok oldu.Dunyanın Yeni Yedi Harikası
Antipatros ’un belirlediği dunyanın yedi harikasına karşılık İsvicre ’de bir kuruluş, dunyanın yeni yedi harikasını secmek icin bir secim projesi başlattı. 6 yıl suresince cep telefonu ve internet yardımı ile bu oylama devam etti. 100 milyona yakın kişi bu oylamaya katılarak dunyanın yeni yedi harikasını belirledi. Bu oylama sonucu, 2007 yılında dunyaya sunuldu. Bu oylama ile Kurtarıcı İsa Heykeli (Brezilya), Cin Seddi (Cin Halk Cumhuriyeti), Chichen İtza Piramidi (Meksika), Tac Mahal (Hindistan), Machu Pichu Antik Kenti (Peru), Petra Antik Kenti (Urdun), Kolezyum (İtalya) Dunyanın yeni yedi harikası secildi. Bu oylama UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kultur Orgutu) tarafından kabul edilmedi ve UNESCO, Antipatros ’un belirlediği yedi harikanın hala gecerli olduğunu acıklandı.
Sonuc
Yazımızın başında soylediğim gibi hangi yapının en harika olduğu kişisel beğenilere gore değişebilir. Yukarıda bahsedilen yeni yedi harika secimi de ne kadar cok halk oylamasına sunulsa da en beğenilen yapıların değil, nufusu fazla olan ulkede bulunan yapının secilme şansının yuksek olması bu oylamayı gecersiz kılacaktır. Antipatros ’un, Dunyanın Yedi Harikası Uzerine adlı eserinde bahsettiği yapıtlar dunyanın ceşitli bolgelerinde bulunduğu icin tamamen evrensel bir sıralamaya sahip olduğunu soyleyebiliriz. Eser, milattan onceki yuzyılda yazıldığı icin liste icerisinde Amerika veya diğer kıtalarda bulunan yapıtlar yedi harika icerisine girememiştir. Butun tarihi eserlerin korunması gereklidir. Bizlere bu tarihi zenginliklerin tadını cıkarmak ve değerini anlamak duşuyor.