Herkesin kendi modası vardır; ancak farklı olmak icin ister istemez moda akımlarını destekleriz. Soyut bir kavram olan moda, tuketim odaklı bir akımdır.
Moda, aslında hayatın ta kendisidir. Evinizdeki halılardan gozluklerinize kadar, elektronik cihazlardan gittiğiniz sinemaya kadar her şey mevcut veya gecmiş bir modanın tezahurudur. Genel olarak bir “tuketim anlayışı” olarak tanımlanabilir. Yani neyi, nasıl tuketmek gerektiğini acıklayan “gorunmez” kurallardır. Aslında cok da onemsenmemesi gereken moda, herkes icin ozgundur. Yani herkesin tarzı, kendi modasıdır! Isınmak, korunmak, beslenmek ve uyumak icin modaya ihtiyac duymayız; ancak farklı olmak adına her turlu modaya uyarız! Unlu şair ve roman yazarı Ahmet Hamdi Tanpınar, modayı cok guzel ozetlemiş; "Moda sandığımız bircok şeylerin hayatın kendi bunyesinden geldiği anlaşılır."
[h=3]Moda Nedir?[/h]Moda, bir toplumda bazı zaman dilimlerinde ortaya cıkan giyim tarzlarını da ifade edebilir; genel davranışlar, sanat, mimari, edebiyat ve yemek gibi bircok konuyu da icine alabilir. Bir sure etkin olan toplumsal bir beğeni de genel olarak “moda” olarak tanımlanır. Moda sadece kıyafet değildir. Makyajın da modası vardır, cantaların da… Muzik, edebiyat, sinema, tiyatro, sanat, ve alışveriş gibi her turlu eylem ve aktivite de modadır veya modalardan hayat bulur. Tarihte belirli giyim tarzları “moda” olarak anılmış. Zihinlerde sadece “giyim tarzı” olarak kanıksanan moda, sosyetenin ve burjuva kesimin giyim trendlerini yansıtan akımlar olarak biliniyor. Modada asıl amac, kıyafetlerin veya aksesuarların gerekli olması değil, farklı olmasıdır. Moda, kişinin gunluk hayatta kullandığı kıyafetler ve diğer urunlerde ayırt edici ve surekli bir eğilimdir. Moda akımları, kadınsı veya eril olmasına rağmen, bazı trendler hem kadın hem de erkeğe hitap eder; yani androjeniktir. Kıyafetler, insanları hava şartlarından korur. Vucutlarının kamuflajıdır. Başka insanlardan ayırt edilmesini sağlar. Duygularını ifade eden ortulerdir. Karakteristik ve estetik ozelliklerin yansımasıdır. Bu da genel olarak “moda” olarak tabir edilir.
[h=3]Moda Nelerden Etkilenir?[/h]Moda olan renk ve desenler; yaz, sonbahar ve kış modaları… Bu yıl hangi renk moda ise, kıyafetlerin iplik ve kumaşlarında da o renk moda olur. Yani tekstil firmaları o renge yonelir. Mobilyalar o renkte uretilir, ayakkabılar o renge uygun bir kombin oluşturacak tarzda imal edilir. Bu da genel olarak bir moda akımını doğurur.
Ekonomi
Gunumuzde moda, her alanda kendini gosteriyor. Kıyafetler icin yapılan tanımlar, diğer eşyalara veya kulturel, sanatsal, dini tercihlere de uyarlanabilir. Kitaplar da moda olabilir, kulturel bir etkilik de… Ekonomik faktorler, modayı onemli olcude etkiler. Ulkelerdeki genel ekonomik durum, yoksulluk, baskılar ve savaşlar insanların moda tercihlerinde dikkate aldıkları durumlardır. Savaşlarda daha “kanaatkÂr” olmak icin daha ucuz ve az malzeme kullanılmış kıyafetler secmek zorunda kalınır. Ekonomik gelişmelere gore kıyafetlerde kullanılan kumaşların miktarı ve kalitesi artar, gosteriş on plana cıkar. Bu da “moda savurganlığı” olarak ifade edilir. Surekli bir devinim halinde olan moda, genellikle gecmiş akımların yeniden yorumlanması olarak karşımıza cıkar. Yani yeni ve tamamen ozgun moda akımları, cok nadir gorulur. Moda, urunlerde kullanılan materyal veya malzemelerin fiyatlarından da doğrudan etkilenir. Orneğin, ipek fiyatlarındaki artış, ipekten uretilen urunlerde daha az ipek kullanılmasına yol acar. Veya ipek urunlere talebi azaltır. Bu da ipek kıyafetlerin moda olmasını engeller.
Siyaset
Siyasal kultur, moda endustrisinde onemli bir rol oynar. Siyasi değişiklikler, gunumuz modalarının bir yansımasıdır. Politik olaylar ve yasaların coğu, modayı “trend haline getirme” biciminde etkiler. Moda ve siyaset arasındaki ilişki goz onune alındığında, moda sadece estetik bir mesele değildir, siyaseti de icerir. Politik referanslar, modaları değiştirir. Siyasi devrimler, moda trentlerinde etkili olmuştur. Orneğin, 1960'lı yıllarda ekonomi gelişti, boşanma oranları arttı ve hukumet doğum kontrolu hapı uretimini onayladı. Bu devrim, genc nesilde “isyankÂr” gelişmelere yol actı. Aynı donemde kolsuz tişortler, mini etekler trend oldu. Mini etek eğilimi, 1960'ların simgesi haline geldi. Amerika ’da Vietnam savaşı sırasında ortaya cıkan “Hippie” akımı, gencler arasında savaşı protesto eden bir moda haline geldi.
Teknoloji
Teknolojik gelişmeler ve bilhassa gorsel sanatlar, moda tercihlerinde etkilidir. Orneğin bir filmde başroldeki kadın oyuncunun ilginc sac modeli, genc kızlar arasında hemen moda olabilir. Veya bir muzik grubunun trendleri, aksesuarlara ve kıyafetlere yansıyabilir. Genel olarak videolar, moda endustrisinin geliştirilmesinde cok yararlı olmuştur. Sadece moda endustrisini doğrudan yansıtan televizyon şovları değil, aynı zamanda moda sahnelerini sergileyen filmlerin, etkinliklerin ve muzik kliplerinin yanı sıra spesifik markaların reklamları da moda akımlarının yaygınlaşmasında etkilidir.
Medya
Medya, modada onemli bir rol oynamaktadır. Modanın onemli bir kısmı moda gazeteciliğidir. Televizyon, gazete, dergiler, moda siteleri, bloglar ve sosyal ağlardaki eleştiriler, yonergeler ve yorumlar son yıllardaki moda tercihlerinde cok onemli bir işlev gormektedir. Orneğin, Youtube videoları, trendleri ve moda ipuclarını yaymak icin kullanılmaktadır. 20. yuzyılın başında, moda dergileri ceşitli moda tasarımlarının fotoğraflarını yayınlamaya başladı ve moda akımlarında cok onemli gelişmeler yaşandı. 1912-1925 yılları arasında Fransız gazeteci Lucien Vogel tarafından yayınlanan “La Gazette du Bon Ton' dergisi, bu anlamda unlu bir dergidir.
[h=4]Moda İhtiyac mı?[/h]Moda, bir ihtiyac değil farklı olma durtusunden ortaya cıkmıştır. Yani, uyumak, beslenmek veya ısınmak icin modaya ihtiyacımız yoktur. Doğalgazı ısıya donuşturen kombinin icindeki parcaların onemi yoktur; yani ısıtsın yeter! Ancak kombinin tasarımı, modeli moda olabilir. Yani reklamlarda, “bu yılın moda kombisi” tabiri duyabilirsiniz. Veya odun sobası kullanıyorsanız; yanacak odunun şekli moda olmaz. Sobalar, modaya gore dizayn edilebilir. Yani ihtiyaclarınızı karşılayan asıl unsurların moda olmasına gerek yoktur. Ancak insanlar farklı olma ihtiyacı hisseder. Kişiliğini, tarzını yansıtan urunlere yonelir. Gerek olmadığı halde moda urunlerini ihtiyac haline getirir. Kısacası moda; ihtiyac değil, farklı olma durtusunun tezahurudur.
[h=4]Moda Hakkında Kısa Bilgiler[/h]
“Moda” kelimesi, Latince “hemen şimdi” anlamındaki “modo” kelimesinden turetilmiştir.
Modanın İtalyancada, “suslenme ozentisi”, “değişiklik gereksinimi” ve “yaşama giren gecici yenilik” gibi anlamları vardır.
Kıyafetlerdeki moda akımları, eski Roma'da ve Ortacağ ’da meydana gelen ekonomik veya sosyal değişimlerle ortaya cıkmıştır.
Orta Asya ve Uzakdoğu'nun giyim tarzlarından etkilenen Turkler, 11. yuzyılda Orta Doğu'daki kıyafet tercihlerinde etkili olmuştur.
First lady Jacqueline Kennedy, 1960'lı yılların başlarında resmi giyinme modasını başlatmıştır.
1892 yılında ABD ’de kurulan Vogue dergisi, yuzlerce moda dergisi arasında en uzun omurlu ve en başarılı moda dergisi olarak biliniyor.
“Unisex” giyim tarzı, Pierre Cardin ve Rudi Gernreich gibi tasarımcıların strec tunikler ve tişortler uretmeye başladıkları 1960'lı yıllardan beri tercih ediliyor.
Moda endustrisi, modern cağın bir urunudur. 20. yuzyılın başında dikiş makinesi ve kuresel kapitalizmin yukselişi, fabrika sistemlerinin artması gibi teknolojik gelişmeler mağazaları yaygınlaştırdı ve uygun fiyatlı urunler ortaya cıktı. Bu da moda endustrisini doğurdu.
Turk Dil Kurumu ’nun (TDK) moda tanımları şoyle; “Değişiklik gereksinimi veya suslenme ozentisiyle toplum yaşamına giren gecici yenilik”, “Belirli bir sure etkin olan toplumsal beğeni, bir şeye karşı gosterilen aşırı duşkunluk”, “Gecici olarak yeniliğe ve toplumsal beğeniye uygun olan”.
Dunyada “moda başkenti” olarak bilinen onemli kentler şunlardır; New York, Paris, Milano, Londra, Dubai, Berlin, Tokyo, Miami, Madrid, Hong Kong, Roma, Sao Paulo, Sidney, Barcelona, Viyana, Yeni Delhi, Los Angeles.
Giyilebilir teknoloji gibi gelişmeler, modada onemli bir trend haline geldi. Aygıtları şarj eden guneş panelleri ile yapılan kıyafetler, cevresel değişikliklere gore renk ve desen değiştirerek kullanıcı konforunu geliştiren akıllı kumaşlar gelecek moda akımları arasında gosteriliyor.
Gezilebilecek en unlu yerler, en moda yemek mekÂnları, Sevgililer Gunu trendleri ve en cok tercih edilen otomobiller gibi faydalanılan ve ihtiyac duyulan şeyler de moda olabilir.