Fenerbahce Spor Kulubu, II. Abdulhamit ’in baskı yonetiminin devam ettiği yıllarda futbol oynamak icin yanıp tutuşan Turk gencleri tarafından kurulmuştur. Biz de bu yazıda Fenerbahce Spor Kulubu ’nun kurulması sırasındaki aşamaları, oyuncuların cektiği sıkıntıları, maddi ve manevi sıkıntılarına rağmen takımın nasıl bugune kadar geldiğini inceleyeceğiz.

Fenerbahce Spor Kulubu ’nun kurulduğu Kadıkoy, Osmanlı Devleti ’nin başkenti olan İstanbul ’da futbolun kendini geliştirme imkanı bulduğu onemli bir yer konumundaydı. 1800 ’lu yılların sonlarında futbol Kadıkoy bolgesinde sıkca oynanan ve halk tarafından ilgi goren bir aktivite durumundaydı. Ancak baskı yonetiminin yoğun olduğu donemde bu spor ile sadece ceşitli sebepler dolayısıyla İstanbul ’da bulunan İngilizler ve azınlık kesim ilgilenebiliyordu. Kadıkoy ’un Moda semtinde oturan La Fontaine, Giraud, Pears, Charnaud, Armitage, Whittall gibi İngiliz aileleri Moda ’nın boş arazilerinde daha yeni futbol oynamaya başladıklarında İzmir ’de bulunan İngiliz aileler Bornova ’da bu oyunu uzun zamandır oynamayı surduruyorlardı. Bunun başlıca sebebinin İzmir ’in Osmanlı Devleti Başkenti olan İstanbul ’dan uzak olması olduğu soylenebilir. İzmir ’de “Football Club Smyrne” adlı kulubun 1894 yılında kurulması ile başkent İstanbul ’un İzmir ile olan futbol macerası başlamıştı. 1897 yılında ise İngiliz, Rum ve Ermeni gencleri “James La Fontaine” adlı bir İngiliz tarafından “Football Association” takımı adı altında bir araya getirilerek bir futbol takımı oluşturuldu. Bu takım genellikle İstanbul ’a gelen İngiliz denizciler ile futbol oynuyorlardı. Football Association takımının futbol musabakaları geniş bir seyirci kitlesi tarafından ilgi ile seyrediliyordu.
Siyah Coraplılar ’ın Kuruluşu
Sultan II. Abdulhamid doneminin devleti ayakta tutmak amacı ile tutunduğu sert ve baskın politika Turk genclerinin azınlıklar gibi futbol oynamasını ve takım kurmalarını engelliyordu. İstibdat yonetiminin hukum surduğu donemde toplanma gerektiren faaliyetler yasaktı. Azınlık gencleri Kadıkoy cayırlarında ozgurce top koştururken Turk gencleri iclerinde yanan futbol ateşine rağmen bu olaya sadece seyirci konumundan dahil olabiliyorlardı. Bu durum Kadıkoy ’de yaşayan Turk genclerinin hırslarını ve arzularını koruklemekten başka bir işe yaramıyordu. Başlarına gelebilecek herhangi bir cezayı goze alan Fuat Husnu (Kayacan), Reşat Danyal, Mehmet Ali ve diğer meşin yuvarlak sevdalısı olan arkadaşları ile bir futbol takımı kurarlar. İstibdat yonetiminin hafiye ve jurnalcilerine yakalanmamak icin İngilizce “Black Stockings Football Club” (Siyah Coraplılar Futbol Kulubu) adı altında birleşerek Turk genclerinin kurduğu ilk futbol kulubu olurlar. Siyah corap ustune giydikleri kırmızı forma ile takımlarının adına uyumlu bir goruntu sergilemişlerdir. 1899 yılında kurulan Siyah Coraplı futbolcular, maalesef cıktıkları ilk futbol macında hafiyeler tarafından gozaltına alınır ve Black Stockings Football Club takımı dağıtılır.
1899 yılında Black Stockings Football Club takımının kurulmasında rol oynayan Kadıkoylu gencler, 3 yıl sonra yani 1902 yılında Kadıkoy Futbol Kulubu ’nu kurarlar. Fakat bu futbol takımının sonu Black Stockings Football Club yani Siyah Coraplılardan farklı olmaz. Kurdukları takımın ikinci kez kapatılması futbol oynama aşkı ve tutkusu ile yanan Kadıkoylu Turk genclerini yıldıramamış ve coğu ilk kurulan takımlarda da emeği olan gencler tarafından 1907 yılında Fenerbahce Futbol Kulubu kurulmuştur. Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun kurulduğu yıllarda monarşi rejiminin zayıflaması ve baskı yonetiminin eski gucunu koruyamıyor olması futbol takımının devamlılığı onundeki engelleri de kaldırmış oldu. Gunumuzdeki adı ile Fenerbahce Spor Kulubu kuruluş tarihini gayri resmi olarak Black Stockings Football Club takımının kurulduğu 1899 yılına dayandırmaktadır. Black Stockings Football Club, Kadıkoy Futbol Kulubu ve Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun kurucu kadrolarının hemen hemen aynı kişiler olması bu goruşlerini desteklemektedir.
Black Stockings Football Club, Kadıkoy Futbol Kulubu ve Fenerbahce Futbol Kulubu kendi topraklarında ozgurce futbol oynamak isteyen Kadıkoylu Turk genclerinin azim ve kararlılığının somut bir gostergesidir.
Yeni kurulan Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun yonetim kadrosunda Kulup Başkanlığını Nurizade Ziya Bey, Genel Sekreterliği Ayetulah Bey, Kaptanlık ve Veznedarlık gorevlerini ise Necip Bey ustlenmiştir. Boylece yeni takım icin ilk adımlar atılmış olur.
Fenerbahce Futbol Kulubu, kurulduğu yıllardan itibaren bircok başarıya imza atmış. Turkiye ’deki futbol ve spor anlayışının gelişmesinde onemli katkılarda bulunmuştur. Kuşdili Kulubu ’nun Fenerbahce Futbol Kulubu ’ne dahil olmasıyla avcılık, teniz kurek ve kriket alanlarında da faaliyet gostermeye başlamıştır.
Sarı Lacivertin Hikayesi
Fenerbahce Futbol Kulubu, ilk renklerini kurulduğu semt olan Kadıkoy ’un cayırlarında acan papatyalardan alır. Papatyaların sarı ve beyaz renkleri kendileri gibi Kadıkoy ’de doğmuş olan Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun resmi renkleri olarak kabul edilir.
Yeni kurulan takımın ilk zamanlarda kullandığı forma uzun kollu ve kalın bir formadır. Yaz sıcağında futbolcuları zor duruma sokan bu forma yerine yazlık formalar alınmasına karar verilir. Yeni formaların siparişi icin Kulup Başkanı Nurizade Ziya Bey, İstanbul ’da forma satın alabileceği tek yer olan İngiliz Tuccar Baker ile goruşur. Fakat Baker istenilen formaları yaz mevsimine yetiştiremeyeceğini soyler. Baker, Ziya Bey ’in sipariş vermek istediği yeni formalar yerine o sırada elinde hazırda bulunan sarı-lacivert cizgili gomlekleri teklif eder. Futbolcularının rahat etmesini isteyen Başkan Ziya Bey bu teklifi kabul ederek butun formaları satın alır. Yeni alınan formaların sarı ve lacivert renkleri Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun yeni renkleri olarak kabul edilir.
Yeni Bir Amblem
Fenerbahce Futbol Kulubu kurulduğu zamanlarda amblem olarak Fenerbahce burnunda bulunan deniz fenerini takımlarına amblem olarak kabul etmişlerdi. Ancak yoneticilerin amblemi tatminkar bulmaması ve donemin baskıcı rejiminden tepki almaktan cekinmeleri kararın kısa surede geri alınmasına sebep olmuştur. Renklerin mecburi değişikliği sonrası Fenerbahce Futbol Kulubu yeni renkler icin yeni bir amblem yapma kararı alır. Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun yeni amblemini tasarlama gorevi Fenerbahce ’nin futbolcularından olan ve Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun 33 numaralı uyesi Topuz lakaplı Hikmet ’e (Soyadı kanundan sonra “Topuzer” soyadını alır) verilir. Doneminin penaltı kralı olarak bilinen Topuz Hikmet, aynı zamanda resim yapma konusunda da oldukca yeteneklidir. Bu gorevi memnuniyetle kabul eden Topuz Hikmet, Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun gunumuzde de kullandığı amblemini tasarlar.
Takımın adının ve kuruluş tarihinin eski yazı ile yazılı olduğu beyaz cerceve temizlik ve acık yurekliliği, arka fondaki kırmızı renk Turk bayrağını ve Fenerbahceliler arasındaki sevgi bağını, ortadaki sarı renk takıma duyulan kıskanclığı, kalp şeklinde cizilen lacivert renk asaleti ve amblemin ortasında yer alan meşe dalı ise sağlamlığı ve gucu simgelemekteydi. Yeni amblem, takvimler 1910 yılını gosterirken Fenerbahce Futbol Kulubu uyeleri tarafından kabul edildi. O sıralar Manchester ’da bulunan Tevfik Haccar ’ın yardım ve aracılığı ile orada yaptırıldı.
1928 yılında gercekleşen harf devrimi sonrası asıl şeklini koruyan Fenerbahce Futbol Kulubu amblemi, takım adı ve kuruluş tarihinin eski yazı ile yazılı olduğu beyaz cerceve, yeni harfler ile yeniden duzenlenmiştir.
Papazın Cayırından Fenerbahce ’nin Stadına
1900 ‘lu yıllarda Kadıkoy ’de bulunan ve Papazın Cayırı olarak bilinen yer İngiliz ve Rum genclerinin futbol musabakaları yaptığı Kadıkoylu Turk genclerinin ise sadece futbol maclarını imrenerek seyrettikleri bir yer konumundaydı. 30 altına Union Club takımına kiralanan alan, daha sonra İttihat Spor kulubune devredildi. Bu donemlerde Papazın Cayırı olarak bilinen yer, burayı kiralayan takımların adları ile anılmaya başlandı - ancak Taksim stadyumunun acılması ile onemini yitirdi - Daha sonra Fenerbahce Futbol Kulubu ’ne kiralandı. Kuşdili yangını olarak bilinen olayda Fenerbahce ’nin kulup binasının yanması uzerine Gazi Mustafa Kemal Ataturk ’un bizzat desteği ile takıma yardım edildi. Kulup binası yandığı icin en azından kendi stadına sahip olması amacıyla Fenerbahce stadyumu 10 taksit şeklinde odenmesi şartı ile 9000 liraya Fenerbahce Futbol Kulubu ’ne satıldı. Bu yardım sayesinde Fenerbahce Futbol Kulubu, ilk stat mulkiyetine sahip olan takım olarak kayıtlara adını yazdırdı.
Papazın Cayırı, 1998 yılında Genclik ve Spor Bakanlığı ile yapılan sozleşme ile 49 yıllığına Fenerbahce Spor Kulubu ’ne kiralandı. Yıllar boyunca Fenerbahce stadı olarak anılan stada, 1998 yılında eski kulup başkanı Şukru Saracoğlu ’nun adı veridi.
Nihayet Fenerbahce Spor Kulubu
1907 yılında kurulan Fenerbahce Futbol Kulubu, tam tarih olarak, Turkiye Cumhuriyeti kurucusu Gazi Mustafa Kemal Ataturk ’un takımı ziyaret ettiği 3 Mayıs tarihini kabul eder. Takımı ziyareti sırasında Fenerbahce Futbol Kulubu ’nun hatıra defterine soyle yazmıştır:
“Fenerbahce Kulubu ’nun her tarafa mazhar-i takdir olmuş bulunan asari mesaisini işitmiş ve bu kulubu ziyaret ve erbab-ı himmeti tebrik etmeyi vazife edinmiştim. Bu vazifenin ifası ancak bugun muyesser olabilmiştir. Takdirat ve tebrikatımı buraya kayd ile mubahiyim.”
Yıllar icinde futbol dışındaki alanlarda da ilerleme gosteren Fenerbahce Futbol Kulubu tarihi boyunca ve gunumuzde de Turkiye ’nin onde gelen buyuk takımlarından olmuştur. Yurt icinde ve yurt dışındaki başarıları ile ulkemizi temsil etmeye devam etmektedir.