Sabah akşam sokaklarda dolaştığınız, attığınız her oyuncağı salyalarını akıta akıta size geri getiren, kapıdan iceriye girdiğinizi gorduğu anda sevincten ne yapacağını şaşıran ve bir odul kemiği icin istediğiniz her şeyi yaptırabileceğiniz minik dostunuz şu sıralar biraz farklı davranıyor olabilir. Daha once hic gormediğiniz bir ruh hali icerisindeyse bunun belirgin bir sebebi olabilir, o artık buyuyor ve kızgınlık doneminde!
[h=3]Kızgınlık/kızan donemi nedir? [/h]Kızgınlık elbette kopeğinizin icerisinde bulunduğu ruh halini anlatan bir kelime değildir. Tamamen kopeğinizin cinsel isteklerinin başladığı, ureme dongulerinin doğurganlık aşamasına geldiği, bununla ilgili davranışlarda bulunduğu donemi anlatmak icin kullanılan bir tabirdir.
Dişi kopeklerde kızgınlık donemi ne zaman başlar ve ne kadar surer?
Kopekler kedilerin aksine daha uzun periyodlarda kızgınlık donemine girerler. Dişi kopekler ortalama olarak 6 ayda bir veya 8 ayda bir kızgınlık donemine girerler ve bu donem yaklaşık olarak 3 hafta surmektedir. Irklara gore değişmekle birlikte coğu ırkta dişi kopekler ortalama olarak 6 aylık olduklarında ilk kızgınlık donemine girdiklerini gorebilirsiniz. Bazı ırklarda bu donem 6 ayı bir sure gectikten sonra da gozlemlenebilir. Bu gecikme bir problemin işaretcisi değildir.
Erkek kopeklerde kızgınlık donemi ne zaman başlar ve ne kadar surer?
Erkek kopekler de tıpkı dişi kopekler gibi ortalama olarak 6. Aylarından itibaren kızgınlık donemine girerler. Irklarına bağlı olarak bu surec birkac ay daha ileriye atabilir. Dişi kopeklerin kızgınlık belirtileri genellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ortaya cıkmaktadır. Ancak ceşitli cevresel faktorler sebebiyle kopeklerin kızgınlık donemlerinde duzensizlikler meydana gelebilir ve bahsettiğimiz mevsimlerden tamamen bağımsız donemlerde de kızgınlığa girebilirler.
Dişi kopeklerde kızgınlık belirtileri nelerdir?
Dişi kopeklerde kızgınlık doneminin en belirgin ozelliklerinden biri kopeğin huysuz ve huzursuz davranışlarıdır. Alışık olmadığınız tuhaf hareketler yapabilir, her zaman keyifle uyduğu emirlerinize ve komutlarınıza uymayabilir. Kopeğinizi dışarıya cıkardığınızda ona cok yakın bir mesafede erkek kopeklerin kendisine yaklaşmasına izin verecektir. Bu da sizin acınızdan istenmeyen bir ilgi surecini başlatabilir ancak kopeğiniz icin oldukca doğal bir surectir. Dolayısıyla dişi kopeğinizi dışarıya cıkardığınızda mutlaka sizin kontrolunuzde olmasına ve tasmasız cıkmamasına ozen gostermelisiniz. Ayrıca vajinalarında bir miktar kanama da gozlemlenebilir. Dişi kopekler fazla miktarda kan uretmediği icin eğer kucuk ırklardan birine ait bir kopeğe sahipseniz bu kanamayı fark etmeyebilirsiniz. Kopeğinizin sık idrara cıkması da kızgınlık belirtileri arasındadır.
Dişi kopeklerde kızgınlık donemi (siklusu) hangi aşamalardan oluşur?
Kızgınlık oncesi donem
Bu donem proostrus donemi olarak adlandırılır. Bu donem ortalama olarak 9 gun surmektedir ancak bazı ırklarda 17 gune kadar devam ettiği gorulmektedir. Bu donem oncesinde dişi kopek erkek kopekleri gozle gorulur bir bicimde reddeder ve yanına yaklaşmalarını istemez. Karşı cinsi ısırabilir, saldırıya hazırlanmıyormuş gibi dişlerini gosterebilir ya da kacarken kuyruğunu arka bacaklarının arasına sıkıştırabilir. Kızgınlık yaklaştıkca bu agresif tavırları azalır, erkek kopeklerin ona yaklaştığında verdiği tepkiler giderek yumuşar ancak yine de erkek ona doğru hamle yaptığında bundan korunmak icin oturur veya karnının uzerine yatar. Vulva (ureme organının dış kısmı) odem sebebiyle oldukca şişkin bir haldedir.
Kızgınlık donemi
Bu donem ostrus donemi olarak adlandırılır. Dişi kopeklerin karşı cinsle ciftleşmeyi kabul ettikleri donemdir. Karşı cinsi gorduklerinde vucutlarının arka tarafını alcaltır ve erkek kopeğe destek vermek icin arka bacaklarını gerginleştirir. Vulva odemi atarak gevşek bir hale gelir ancak bu gevşeme ciftleşme esnasında olması gereken kenetlenme icin bir engel niteliğinde değildir.
Kızgınlık sonrası donem
Bu donem diostrus donemi olarak adlandırılır. Bu donemde dişinin vajinal akıntısındaki uyaranların erkek kopek uzerindeki etkisi giderek azalır ve biter. Erkek ne kadar caba gosterirse gostersin dişi karşılık vermez. Bunun sonunda da erkek kopek uğraşmaktan bıkar ve dişiyi bırakır. Diostrus donemi ortalama 50 gun ile 80 gun arasında devam eder. Dişi kopeklerde gorunen yalancı gebelik sorunu da bu donemde yaşanmaktadır.
Sakinlik donemi
Bu donem anostrus donemi olarak adlandırılır. Herhangi bir belirti gozlemlenmez. Genital organlar anostrus doneminde kendini dinlenmeye alırlar.
[h=4]Erkek kopeklerde kızgınlık belirtileri nelerdir? [/h]Erkek kopekler kızgınlık donemine girdiklerinde zaten oyuncu olan hallerine daha farklı oyunlar ve numaralar eklerler. Farklı kopekler ile bir araya geldiklerinde birbirlerini bu oyuna katıp birbirlerinin ustlerine atlayıp bel bolgelerine tutunarak ustlerine binmeye calışabilirler. Bu gibi durumlarda kopeğinizi sosyal ortamlardan uzaklaştırmamalı ve onun oyunlarına engel olmamalısınız. Aksi takdirde engellenen davranışları icin ciddi sorunlar ortaya cıkabilir. Kendi cinsleri yerine insanlarla oynamaya ve cinsel isteklerini insanların uzerinde tatmin etmeye calışabilirler. Kopeklerin kızgınlık donemlerinde insanların bacaklarına sarılmaları ve surtunmelerinin sebebi buna dayanır.
Kopeklerde Ciftleşme
Dişi kopeklerin ciftleştirilmesi icin kızgınlık donemine girmesi yeterli değildir. Yapılan araştırmalarda ilk kızgınlığa girdiği donemde yani ortalama 6 aylıkken ciftleştirilen dişi kopeklerin gelişiminin yavaşladığı/durduğu gorulmuştur. Bu sebeple dişi bir kopeğin ciftleşmesi icin gelişimlerini tamamlamaları beklenmelidir. Bu da ortalama 1.5 yaşına denk gelir.
Erkek kopekler ciftleşme icin genellikle her gun hazırdır. Dişi kopeklerin ciftleşmek icin en uygun zamanı kanama bittikten sonraki donemdir zira dişi kopek kanaması olduğu esnada ciftleşmek istemez. Bu donem de ortalama olarak kızgınlığın 9. Gununde başlar. En uygun gunler kızgınlığın 8. Ve 15. Gunleri arasındaki periyodik olarak takip edilecek tek sayılı ya da cift sayılı gunlerdir.
Ciftleşme esnasında yaşanan kenetlenme sorunu ortalama 45 dakika surebilir. Bu surecte herhangi bir mudahalede bulunmamak gerekir.
Kopeklerde hamilelik ne zaman anlaşılır?
Kopeklerde gebelik ciftleşmeden yaklaşık bir ay sonra anlaşılır. Ancak veteriner hekimler ciftleşme sonrası yaklaşık 21. gunde bir kan testi yaparak gebelikte ortaya cıkan bir hormon sayesinde bunu tespit edebilirler. Bu donemde ultrason ile goruntuleme de yapılabilir. Bu test gebeliğin olup olmadığını belirler ancak yavru sayısı hakkında bir bilgi veremez.
[h=3]Kopeklerde hamilelik belirtileri nelerdir? [/h]Ciftleşme sonrası ilk belirtiler ortalama 1 ay sonra ortaya cıkmaktadır. Bu belirtiler kopeğinizin meme uclarındaki şişliklerle başlar. Aynı zamanda vajinal bir akıntı da soz konusu olabilir.
Bu belirtilerden ortalama 20 gun sonra da kopeğinizin artan kilosundan ve karnındaki şişlikten hamilelik belirtilerini gozlemleyebilirsiniz.
Bunun tam tersi olarak da bazı kopeklerde iştahta belirgin bir azalma ve depresyon belirtileri gozlemlenebilir.
Kopekler gebelik suresi boyunca ciddi anlamda kilo alırlar. Kilo alma oranı ortalama olarak %25 ’e kadar cıkabilir.
Hamile kopekler vakitlerinin coğunu uyuyarak ve dinlenerek gecirirler.
Kopeklerin gebelik donemi ortalama olarak 63 gun surer. Zaman zaman 56 gunde sonlanan ya da 70 gune uzayan gebelikler de gozlemlenmiştir.
Yavru sayısını oğrenmek icin en uygun gunler 49 ve 50. gunlerdir. Bu gunlerde veteriner hekiminiz rontgen yardımıyla yavru sayısını goruntuleyebilir ancak bu rontgen uygulaması yavruların gelişimini olumsuz olarak etkilediği icin cok fazla onerilmemektedir.
Doğum yaklaşıkca anne daha gergin ve huzursuz bir ruh hali icerisine girebilir.
Son olarak doğumdan birkac gun once kopeğiniz yemek yemeyi reddedebilir ve doğum yapmayı planladığı alanda daha cok zaman gecirerek kendine doğum icin uygun bir ortam yaratmaya calışabilir. Doğum başlamadan kısa bir sure once de vucut sıcaklığında duşuş gozlemlenebilir.