Kuru temizlemeciye gittiniz, eşyalarınızı teslim ettiniz ve oradan ayrıldınız. Geri donduğunuzde en sevdiğiniz gomleğiniz, lekesinden kurtulmuş ve yeniden tertemiz olmuştu. Faturanızı odeyerek oradan ayrıldınız. Peki, merak ediyor musunuz kuru temizlemede neler oldu? Gomleğiniz hangi aşamalardan gecti?
Kuru temizleme ile ilgili tum ayrıntıları oğrenmek icin yazımızın devamını okuyun.
[h=3]Kuru Temizleme Nedir?[/h]Giysilerimizin ya da tekstil urunlerimizin uzerinde bulunan lekeler ya da kirleri, ozel kimyasal ilaclarla ve buharlı yontemlerle temizleyen etkili işleme ‘kuru temizleme ’ diyoruz. Kuru temizlemeye ‘kuru ’ denmesinin ana nedeni ise, işlemler sırasında kullanılan kimyasalların iceriğinde hic su olmamasındandır. Hatta kullanılan kimyasallar kumaşa su gibi etki eder. Kuru temizlemeyi temizlik secenekleri arasında ‘etkili ’ yapan ve on plana cıkaran ozellik ise suyun eritemediği yağ ve kirleri, kolaylıkla eritebilmesidir. Profesyonel temizleme secenekleri uc kola ayrılır: Kuru Temizleme, Sulu Yıkama, Camaşırhane Yıkaması.
Daha genel bir anlamda aktarırsak; aslında kuru temizlemeciler, urunleri temizlemenin yanı sıra boyama ve kolalama ve utuleme işlemlerini de gercekleştirirler.
Kuru Temizlemenin Olmazsa Olmazı…
Kuru temizlemenin en temel malzemesi solventtir. Solvent, organik bir cozucudur. Bu tip organik cozuculer genelde renksizdir, şeffaftır ve kendine has bir kokusu vardır. Organik cozuculer, kuru temizleme ilacı, leke cıkarıcı ve deterjan olarak kullanılabilir.
Solventler, endustrinin birbirinden farklı sektorlerinde hem temizlik hem de yağ cozucu olarak sıklıkla kullanılmaktadır. Solventler; halojenli ve halojensiz olmak uzere ikiye ayrılır. Solventlerin iceriğinde bulunan kimyasallara gore tehlikeli madde ve kullanım sonucunda da tehlikeli atık ozelliği taşırlar. Solventler, solunum, yutma ve deri yoluyla vucudumuzla temas ederse sağlık sorunlarına sebebiyet verebilir.
Gecmişten Gunumuze Kuru Temizleme
Kuru temizlemenin ilginc bir tesaduf sonucu ortaya cıktığını biliyor muydunuz? Her ne kadar bu olay bir şehir efsanesi gibi kulaktan kulağa yayılmış olsa da, kuru temizlemenin nasıl doğduğuna dair bizlere fikir vermektedir.
Jolly Belin isimli Fransız bir kadın; aynı zamanda kendisi o donemler, French Dye Work ’un de sahibesi, bir gun lekeli elbisesinin uzerine gaz lambasından damlayan yağ ile bir aydınlanma yaşar. Kazara gaz lambasını elbisenin uzerine duşuren hizmetcisi, Jolly Belin ’e bir fikir vermiştir aslında: Gaz yağı dokulen yerler, buharlaşma sağlayarak lekeleri temizliyordu. Bu olayın sonrasında, Belin tarihin ilk kuru temizleme mağazasını acmıştır. Paris ’te hizmete acılan mağaza; 1840 yılında, başlangıc olarak gazyağı ve kerosen kullanarak faaliyetlerine başlamıştır (Kerosen, sanayide kullanılan bir petrol ceşididir. Halk dilinde gazyağı diye gecen maddenin daha gelişmiş ve icerik olarak suzulmuş halidir.)
“Antik cağlara kadar uzanıyor”
Aslında kuru temizlemenin tarihi tekstilin doğuşuna, hatta antik cağlara kadar uzanmaktadır. Daha ilkel yontemlerle gelişen kuru temizleme, o donemler kullu su, killi camur, amonyakla yağ sokmek amacıyla yapılırken daha sonra; benzen ve benzin alt yapılı sıvılarla yapılmaya başlandı. Fakat benzin ve turevleri oldukca tehlikeli, yanıcı etkiler barındırıyordu. Kuru temizlemecilik, temizleme işlemlerine solventler girinceye kadar can guvenliğini riske atan bir meslek olarak kabul edilirdi. Benzinden sonra sıfır derece gibi duşuk sıcaklıklarda parlamayan maddelerden, terebentin kuru temizlemede kullanılmaya başlandı. Terebentinin parlama noktası 38 derece olduğu icin benzine gore cok daha guvenlikli bir malzeme olduğunu soyleyebiliriz. Elbette, teknolojinin ilerlemesi, imkÂnların coğalmasıyla kuru temizleme iyice yaygınlaştı ve artık yanıcı olmayan maddelere ihtiyac duyuldu. 1930 senesine gelindiğinde percholoroethylene ’nin (sentetik solvent) yanıcı olmayan ozelliği sebebiyle, tercih edilmeye başlamasından sonra kuru temizlemecilik dunyasına artık ‘solventler ’ dÂhil olmuştur. Gunumuzde tum dunyada kuru temizleme işlemleri solventle yapılmaktadır.
Su icermeyen solventler, giysilere uygulandıktan sonra yoğun sıcaklık verilir ve yuzeyin uzerinden arındırılır. Bu sayede kumaşlar temizleme makinesinden yuzde 100 kurumuş olarak cıkarlar. Kuru temizleme de adını tam olarak bu işlem sebebiyle almaktadır. Kuru temizlemede kullanılan solvent urunlerin uzerinde bulunan temizleme işaretleri –P harfi ile belirtilir. Bunun anlamı kısaca perk; yani percholoroethylene ’dir.
[h=3]Kuru Temizlemenin Avantajları[/h]Kuru temizlemenin en temel ozelliği, klasik temizleme ile yıpranabilen kumaşları zarar vermeden temizleyebilmesidir.Bizler, kendi gunluk yaşamımızda kirlerle mucadele ederken cozucu olarak sudan yararlanırız. Daha etkili olması icin suya deterjanlar, sabunlar da eşlik edebilir. Fakat konu daha zor kumaş turlerine; orneğin yunlulere geldiğinde su etkili olmayabilir. Giysiler, kuru temizlemede su yerine solventle cozulurler.Bunun dışında cozuculerin bulaşmaması, havayı kirletmemesi ve yeniden kullanılabilmesi icin her seferinde tek bir yerde toplanır. Bu yontem sayesinde temizlenen giysiler, kumaşlar utulendiklerinde ilk alındıkları gunku gibi tertemiz olurlar.Zaman icerisinde kumaşların icine kalıcı olarak yerleşen bazı kirler vardır. Bunların da klasik temizleme yontemiyle cıkarılması bir hayli zordur. Kuru temizlemenin her turlu kiri ve pisliği kumaş dokusundan cıkarabilmesi, en onemli farklarından biridir. Sık kuru temizlemenin kumaşlara zarar vereceğini duşunen fikirler olsa da, aksine kuru temizleme, ne kadar sık tekrarlanırsa tekrarlansın; giysileri yıpratmaz.Doğal elyaflar (yun ve ipek, vb.) sentetik elyaflar ve astarlı giysiler evde yaptığımız temizlikte hem cok iyi seviyede temizlenmeyebilir hem de kumaşın cekme – sarkma – deforme olma ve renk solması gibi sorunlara maruz kalma ihtimali vardır. Kuru temizlemede bu tip sorunlar yaşanmayacaktır. Kuru Temizleme İşleminin Basamakları
Leke cıkarmada bilinen en onemli kural, ‘lekeye zamanında mudahale ’ edilmesi gerekliliğidir. Kuru temizlemede de en onemli aşama, lekenin hemen kuru temizleme icin gereken firmalara goturulmesidir. Bunu yapmak yerine, evde suyla cıkarmaya calışmak; ya da belirsiz kaynaklarca tavsiye edilen karışımlar hazırlayarak lekenin uzerine uygulamak, bazı durumlarda işe yarasa bile bazen de husranla sonuclanabilir.
Şimdi gelin, kuru temizlemenin yapım aşamalarına bir goz atalım…
Bir kuru temizleme firmasına teslim edilen urun, oncelikle kontrol edilir. İcinde kişisel herhangi bir eşya olmadığından emin olmak icin ceplerine bakılır, temizleme talimatı incelenir.
Sonraki aşamada urunler ceşitlerine, renklerine, turlerine ve diğer detaylarına gore gruplandırılır.
Giysiler, kuru temizleme makinesine atılmadan once soz konusu lekenin uzerine leke cozucu madde dokulerek, lekenin yumuşaması amaclanır. Buna ‘on leke cıkarma ’ işlemi denmektedir. Bazen bu aşamada bile lekeler tamamen cıkabilir. Ancak yine de asıl amac, giysileri kuru temizleme makinesine hazırlamaktır.
Kumaşlar makineye atılmadan once son defa yine incelenirler. Var olan astar, cıtcıt, duğme veya kumaş uzerine bulunan suslemelerden ayrılması gerekenler ayrılır ya da gecici olarak sokulur.
Daha sonra giysiler, camaşır makinesi ve kurutma makinesinin birleşimine benzer bir makine olan ‘kuru temizleme makinesi ’ ne yuklenir. Elbette giysilerin yıkama talimatlarına uygun olarak işlem yapılır. Bundan sonrasında kumaşa yeniden bir cozelti uygulanır. Kumaş bu şekilde bir sure bekletilir. Kuru temizleme makinesinin en onemli ozelliği kumaşa yuksek ısı uygulayarak, cozeltinin kurumasını sağlamaktır. Bu sayede cozelti, kumaşın uzerinden buharlaşıp lekeyi komple cıkartır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi buharlaşan cozelti daha sonra kullanılmak uzere başka bir yerde toplanır.
En son aşamada ise giysileri havalandırma işlemi gercekleşir. Makineden tamamen temizlenmiş ve kurumuş olarak cıkan giysiler utulenme aşamasına gonderilecektir. Burada yine utulenmeden once giysiler ceşitlerine ve turlerine ayrılır. Utulenme sonrasında paketlenen urunler teslime hazır haldedir.
Evinizde Kendi Kuru Temizleme Yonteminizi Uygulamak Nasıl Olur?
Kuru temizlemeler cok etkili ve pratik yontemler olsalar da butcenizi zorlayabilir ya da başka sebeplerden dolayı size uygun olmayabilir.
Boyle bir durumda, evinizde kendi kuru temizlemenizi yapmaya ne dersiniz?
Kıyafetleri Hazırlamak
Oncelikle giysilerinizin kuru temizlemeye uygun olup olmadığını oğrenin. Etiketlerin uzerinde giysilerinizin kumaş turune dair yıkama talimatını acıklayan bilgilere ulaşabilirsiniz. Coğunlukla tekstil urunleri camaşır makinesinde yıkanmaya uygundur. Kuru temizlemeye uygun olmayan kumaşları eleyin. Orneğin; deri, suet ve kurk tipi giysileriniz evde kuru temizlenmeye uygun değildirler.
Daha sonra giysinizin ne kadar kirlendiğini, lekenin ne turde olduğunu, cok derinlere işleyip işlemediğini kontrol edin. Eğer hafif bir leke varsa ya da birkac leke, devam edebilirsiniz. Ancak giysinizin buyuk bir bolumu lekelenmişse, profesyonel bir kuru temizlemeciye teslim etmek daha mantıklı olacaktır.
Lekeleri Hafifletmek
Kuru temizleme işleminden once mutlaka lekeleri onden hafifletmek icin uygun bir cozucu kullanın. Lekenin turune ve kumaşınızın tipine gore, hangi leke cıkarıcı uygunsa, onunla lekeli bolumu hafifletin. Leke cıkarıcıyı sadece lekenin uzerine kullanmanız gerekiyor. Ayrıca deri, suet ya da kurklu giysilerinize bu yontemi uygulamamalısınız.
Kuru Temizleme Torbası
Sıradaki aşamada giysinizi veya tekstil urununuzu kuru temizleme torbasına yerleştirmek var. Aynı torbaya 3 ya da 4 parca urun sığabilir. Fakat benzer renklerde olmasına mutlaka dikkat etmelisiniz. Ayrıca torbanın icinde yığıntı oluşmamasına ve eşyaların ağırlığına da dikkat etmelisiniz. Kuru temizleme torbasını tıka basa doldurmamanız cok onemlidir.
Daha sonra torbayı kurutma makinesine en fazla 30 dakika calışacak şekilde yerleştirin. Giysiniz makinede ne kadar uzun kalırsa daha fazla kırışır.
Olumlu Sonuc
Surenin sonunda giysinizi hemen asın ve eğer sonuc sizi tatmin ettiyse, dikkatli bir bicimde dolaba kaldırın.
Olumsuz Sonuc
Giysilerinizden cıkmayan lekeler varsa ve daha profesyonel bir goruntu olsun istiyorsanız, utulemeyi deneyin. Profesyonel kuru temizleyiciler, kimyasallarla calıştıkları icin giysiler daha kusursuz olabilirler. Evinizde utuleme doğru şekilde yapılırsa, giysileriniz iyi gorunecektir.
Eğer hala leke varsa yeniden leke cıkarıcıyı kullanın. Ardından giysinizi utuleyin. Bu esnada utunuzun ısı ayarını kumaşın ozelliğini goz onunde bulundurarak yapmalısınız. Kesinlikle su serpiştirmeyin ama leke cıkarıcıdan cok az miktarda kullanabilirsiniz.
En son aşamada ise utunuzun buhar puskurten kısmıyla lekeli bolgeye buhar verebilirsiniz.