BDDK, Turkiye'de faaliyet gosteren 200'un uzerinde banka, finansal kuruluş ve şirketlerin faaliyetlerini duzenler ve denetler.
Bankacılık Duzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 1990 ’lı yıllarda bankacılık sektorundeki dalgalanmalar ve denetleme kurumlarının parcalı yapısından kurtarılması icin kurulmuş ozerk bir kamu kurumudur. Haziran 1999 tarihinde BDDK ’nın kurulmasına karar verilmiş, Kurum faaliyetlerine Eylul 2000 tarihinde başlayabilmiştir. Bankacılık sektorunun duzenlenmesi ve denetlenmesi icin onemli gorev ve yetkilere sahip BDDK, idari ve mali ozerkliğe sahiptir. 200 ’un uzerinde banka, kurum, kuruluş ve şirket BDDK ’nın duzenleme ve denetimine uygun olarak faaliyet gosterebilir. BDDK ’yı yakından tanımadan once 1990 ’lı yıllardaki bankacılık sektoru ve BDDK ’nın nasıl kurulduğuna ilişkin bazı bilgiler verelim.
[h=3]Bankacılık, Ekonomik Kriz ve BDDK [/h]Turkiye ’deki bankacılık sektoru, 1990 ’lı yıllarda oldukca dalgalı bir donem gecirdi. 1994 ekonomik krizi ile başlayan surecte 1999 yılına kadar 11 bankaya el konuldu. Bu krizin en buyuk sebebi; bankaların bu donemde ağırlıklı olarak kamu menkul kıymetlerine yatırım yapmış olması, yuksek yabancı para acık pozisyonları ile calışmış olmalarıdır. Bu aşırı risk alma eğilimi 1994 ekonomik krizini doğurdu. Turk Lirası değer kaybetti ve ağır ekonomik maliyetler ortaya cıktı. Bankacılık sektorundeki yapısal sorunlar da bazı bankaların batmasında etkili oldu.
1990 ’lı yıllarda bankacılık sektorunun duzenlenmesi ve denetlenmesi icin parcalı bir yapı bulunuyordu. Şoyle ki; Bankacılık Kanunu ’nun uygulanmasından Hazine Musteşarlığı sorumluydu. Hazine Musteşarlığı ayrıca Bankacılık Kanunu ’nda yer alan ikincil duzenlemeleri yapıyordu, yerinde denetlemeler yapıyor ve bankalara idari ve cezai yaptırımlar uyguluyordu. Merkez Bankası ise, bankalardaki tasarruf mevduatını sigorta eden Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ’nu (TMSF) idare ve temsilden sorumluydu.
Bu parcalı yapı 1999 yılına kadar devam etti. Bankacılık sektorundeki parcalı yapının ortadan kaldırılması icin bağımsız bir kurum ihtiyacı ortaya cıktı. Denetleme ve duzenleme uygulamalarının artırılması ve bağımsız karar alma mekanizması kurulması amacıyla Haziran 1999 ’da 4389 Sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile BDDK ’nın kurulmasına karar verildi. Kurum ’la ilgili calışmalar 15 ayda tamamlanarak BDDK, Eylul 2000 tarihinde faaliyetlerine başladı.
[h=2]BDDK ’nın Gorev, Yetki ve Sorumlulukları [/h]BDDK ’nın gorevleri, 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ’nda duzenlenmiştir. Genel bir cercevede gorevleri; denetime tabi kuruluşların faaliyetlerini denetlemek, kredi sisteminin etkin calışmasını sağlamak, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması icin caba sarf etmek, finansal piyasaların gelişmesi ve istikrarı icin faaliyetlerde bulunmak şeklinde sayılabilir.
BDDK; bankalar, finansal holding şirketleri ile banka dışı bazı kuruluşların faaliyetlerini, yonetim ve teşkilat yapısını, birleşme, bolunme, hisse değişimi ve tasfiyelerini duzenler, uygular. Bu faaliyetlerin uygulanmasını izler ve denetler. Uluslararası muadil kurumların da katıldığı mali, iktisadi ve mesleki teşekkullere uye olan BDDK, yabancı ulkelerle gorev ve yetki alanına giren hususlarda mutabakat zaptı imzalar.
BDDK; finansal piyasalarda guven ve istikrarın sağlanması ve korunması icin onemli bir gorev ustlenmiştir. Kredi sisteminin etkin calışması ve tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması amacını guden BDDK, işbirliği icindeki finansal kuruluşlar icin piyasalara ilişkin politikalar geliştirir.
BDDK; 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ’nun 93. Maddesi uyarınca Kanun ’un uygulanması icin yonetmelikler ve tebliğler cıkarmaya yetkilidir. Duzenleme faaliyetleri yetkileri cercevesinde, ulusal duzenlemeleri uluslararası standartlara uygun hale getirir. Avrupa Birliği (AB) Direktifleri, Basel-II ve Uluslararası Muhasebe Standartları ’nı uygular.
BDDK; bankacılığa ilişkin yonetmelik ve tebliğleri hazırlar. İhtiyaclara gore mevzuatlarda değişiklik yapabilir. Duzenleme faaliyetlerine ilişkin tereddut oluşması halinde goruş bildirerek cozume katkıda bulunur.
BDDK; denetim faaliyetleri cercevesinde denetime tabi kuruluşların faaliyetlerinin Bankacılık Kanunu ve diğer ilgili kanunlarda yer alan hukumlere uygunluğunu denetler. Bahse konu kuruluşların finansal durumları ve bankacılık faaliyetlerini kontrol eder ve izler. Bilgi sistemlerinin kullanılmasından kaynaklanan riskleri denetler. Denetim faaliyetleri; ‘yerinde denetim ’ ve ‘gozetim ’ olmak uzere iki başlık altında toplanmıştır.
BDDK; Risk Odaklı Denetim Yaklaşımı ’nı benimser. Bu cercevede, denetim faaliyetlerinde yeterlilik, etkinlik ve sureklilik olguları sağlanır. Yerinde denetim faaliyetleri cercevesinde bankalar yeminli murakıpları, bankacılık bilişim ve hukuk uzmanları denetimler gercekleştirir.
BDDK; bankalar ve banka dışı mali kurumların kuruluş ve faaliyette bulunma izinlerini verir. Kurum, birleşme ve bolunme, hisse devri, temsilcilik veya şube acılması, ust yonetim atamaları, faaliyet konu ve alanlarının genişletilmesi gibi konularda da yetkilendirilmiştir.
BDDK; Kanun ’da belirtilen denetimlerin ardından ilgili kuruluştan gerekli tedbirleri almasını isteme yetkisine sahiptir.
[h=4]BBDK ’nın Diğer Faaliyetleri [/h]BDDK; Finansal Sektor Komisyonu ’nun bir uyesidir. Bu komisyonda Turkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Hazine Musteşarlığı, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ve Rekabet Kurumu da bulunur. Komisyonun; finansal piyasalardaki guven ve istikrarı geliştirmek, kurumlar arası işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, finansal sektorun geleceği ile ilgili goruş bildirmek gibi amacları vardır.
BDDK ile ilgili işlem ve faaliyetlere ilişkin BDDK tarafından veya ilgili kurumlar tarafından dava acılabilir. BDDK, tuketicilerin bankalarla ilgili şikÂyetlerini de değerlendirir, gerekli yaptırımları uygular.
BDDK; Avrupa Birliği (AB) muzakereleri cercevesinde Turkiye ’deki duzenlemelerin AB mevzuatı uyumluluğu konusunda da calışmalar yurutmektedir. Bankacılık sektorunun geliştirilmesi icin de uluslararası kurumlarla işbirliği yapmaktadır. BDDK; Uluslararası Para Fonu (IMF), Dunya Bankası (WB), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Orgutu (OECD), Dunya Ticaret Orgutu (WTO), Karadeniz Ekonomik İşbirliği Orgutu (KEİ) gibi cok uluslu kuruluşlarla işbirliği icinde faaliyet gosterir. Ayrıca, Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS), İslami Finansal Hizmetler Kurulu (IFSB), Finansal İstikrar Kurulu Denetim ve İşbirliği Komitesi uyesidir. BDDK, şu ana kadar 33 ulke ile işbirliği anlaşmaları imzalamıştır.
BDDK; denetim ve duzenleme faaliyetleri kapsamında detaylı bilgiler iceren bultenler yayınlayarak ceşitli veriler paylaşmaktadır. Orneğin bankaların bireysel muşterilere sundukları; havale, EFT gibi para transferi işlemleri, kredi işlemleri, kredi kartı işlemleri, mevduat işlemleri, ATM hizmetleri ve menkul kıymetler işlemleri gibi faaliyetlerinde tahsil ettikleri komisyon, masraf ve ucret gibi faiz dışı kesintiler, bankacılık urunlerinin faiz oranları gibi bilgilere banka bazında veya karşılaştırmalı olarak ulaşılabilen veri sorgulama hizmeti verir. Ceşitli bankaların kredi kartı uygulamaları arasında sağlıklı karşılaştırmalar yapılabilmesi icin kredi kartı faiz ve komisyonlarına ilişkin ceşitli hesaplamalar paylaşır.
BDDK; faaliyet alanına giren konularda da ceşitli araştırma ve değerlendirme raporları yayınlamaktadır.
[h=4]BDDK ’nın Denetimine Tabi Kurum ve Kuruluşlar [/h]BDDK, bazı kanunlarda belirtilen hukumler uyarınca ceşitli kurum ve kuruluşların faaliyetlerini duzenler ve denetler. BDDK ’nın duzenleme ve denetimine tabi kurum, kuruluş, banka ve şirketlerin toplam sayısı 220 civarındadır. Bu kurum ve kuruluşlar şunlardır: Yerli bankalar, yabancı banka temsilcilikleri, finansal holding şirketleri, varlık yonetim şirketleri, faktoring şirketleri, finansal kiralama şirketleri, finansman şirketleri, odeme kuruluşları, elektronik para kuruluşları, kart kuruluşları, takas ve mahsuplaşma kuruluşları…
BDDK ayrıca, bankalara veya finansal holding şirketlerine hizmet vermek isteyen bağımsız denetim, derecelendirme ve denetleme şirketlerinin yetkilendirilmesini de ustlenir.
[h=4]Turkiye ’deki Bankacılık Sektoru [/h]7 Nisan 2017 tarihi itibariyle Turkiye ’de 47 banka bulunmaktadır. Bu bankalara ait yurticinde 10 bin 676, yurtdışında ise 79 şube faaliyet gosteriyor. Bu bankalardan 34 ’u mevduat bankası, 3 ’u kamusal sermayeli mevduat bankası, 9 ’u ozel sermayeli mevduat bankası, 1 ’i de TMSF ’ye devredilen bankadır. Turkiye ’de yabancı sermayeli 21 banka bulunmaktadır. Bu bankaların yurticinde toplam 2 bin 862, yurtdışında 15 şubesi faaliyet gosteriyor.
Bankacılık Duzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 1990 ’lı yıllarda bankacılık sektorundeki dalgalanmalar ve denetleme kurumlarının parcalı yapısından kurtarılması icin kurulmuş ozerk bir kamu kurumudur. Haziran 1999 tarihinde BDDK ’nın kurulmasına karar verilmiş, Kurum faaliyetlerine Eylul 2000 tarihinde başlayabilmiştir. Bankacılık sektorunun duzenlenmesi ve denetlenmesi icin onemli gorev ve yetkilere sahip BDDK, idari ve mali ozerkliğe sahiptir. 200 ’un uzerinde banka, kurum, kuruluş ve şirket BDDK ’nın duzenleme ve denetimine uygun olarak faaliyet gosterebilir. BDDK ’yı yakından tanımadan once 1990 ’lı yıllardaki bankacılık sektoru ve BDDK ’nın nasıl kurulduğuna ilişkin bazı bilgiler verelim. [h=3]Bankacılık, Ekonomik Kriz ve BDDK [/h]Turkiye ’deki bankacılık sektoru, 1990 ’lı yıllarda oldukca dalgalı bir donem gecirdi. 1994 ekonomik krizi ile başlayan surecte 1999 yılına kadar 11 bankaya el konuldu. Bu krizin en buyuk sebebi; bankaların bu donemde ağırlıklı olarak kamu menkul kıymetlerine yatırım yapmış olması, yuksek yabancı para acık pozisyonları ile calışmış olmalarıdır. Bu aşırı risk alma eğilimi 1994 ekonomik krizini doğurdu. Turk Lirası değer kaybetti ve ağır ekonomik maliyetler ortaya cıktı. Bankacılık sektorundeki yapısal sorunlar da bazı bankaların batmasında etkili oldu.
1990 ’lı yıllarda bankacılık sektorunun duzenlenmesi ve denetlenmesi icin parcalı bir yapı bulunuyordu. Şoyle ki; Bankacılık Kanunu ’nun uygulanmasından Hazine Musteşarlığı sorumluydu. Hazine Musteşarlığı ayrıca Bankacılık Kanunu ’nda yer alan ikincil duzenlemeleri yapıyordu, yerinde denetlemeler yapıyor ve bankalara idari ve cezai yaptırımlar uyguluyordu. Merkez Bankası ise, bankalardaki tasarruf mevduatını sigorta eden Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ’nu (TMSF) idare ve temsilden sorumluydu.
Bu parcalı yapı 1999 yılına kadar devam etti. Bankacılık sektorundeki parcalı yapının ortadan kaldırılması icin bağımsız bir kurum ihtiyacı ortaya cıktı. Denetleme ve duzenleme uygulamalarının artırılması ve bağımsız karar alma mekanizması kurulması amacıyla Haziran 1999 ’da 4389 Sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile BDDK ’nın kurulmasına karar verildi. Kurum ’la ilgili calışmalar 15 ayda tamamlanarak BDDK, Eylul 2000 tarihinde faaliyetlerine başladı.
[h=2]BDDK ’nın Gorev, Yetki ve Sorumlulukları [/h]BDDK ’nın gorevleri, 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ’nda duzenlenmiştir. Genel bir cercevede gorevleri; denetime tabi kuruluşların faaliyetlerini denetlemek, kredi sisteminin etkin calışmasını sağlamak, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması icin caba sarf etmek, finansal piyasaların gelişmesi ve istikrarı icin faaliyetlerde bulunmak şeklinde sayılabilir.
BDDK; bankalar, finansal holding şirketleri ile banka dışı bazı kuruluşların faaliyetlerini, yonetim ve teşkilat yapısını, birleşme, bolunme, hisse değişimi ve tasfiyelerini duzenler, uygular. Bu faaliyetlerin uygulanmasını izler ve denetler. Uluslararası muadil kurumların da katıldığı mali, iktisadi ve mesleki teşekkullere uye olan BDDK, yabancı ulkelerle gorev ve yetki alanına giren hususlarda mutabakat zaptı imzalar.
BDDK; finansal piyasalarda guven ve istikrarın sağlanması ve korunması icin onemli bir gorev ustlenmiştir. Kredi sisteminin etkin calışması ve tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması amacını guden BDDK, işbirliği icindeki finansal kuruluşlar icin piyasalara ilişkin politikalar geliştirir.
BDDK; 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ’nun 93. Maddesi uyarınca Kanun ’un uygulanması icin yonetmelikler ve tebliğler cıkarmaya yetkilidir. Duzenleme faaliyetleri yetkileri cercevesinde, ulusal duzenlemeleri uluslararası standartlara uygun hale getirir. Avrupa Birliği (AB) Direktifleri, Basel-II ve Uluslararası Muhasebe Standartları ’nı uygular.
BDDK; bankacılığa ilişkin yonetmelik ve tebliğleri hazırlar. İhtiyaclara gore mevzuatlarda değişiklik yapabilir. Duzenleme faaliyetlerine ilişkin tereddut oluşması halinde goruş bildirerek cozume katkıda bulunur.
BDDK; denetim faaliyetleri cercevesinde denetime tabi kuruluşların faaliyetlerinin Bankacılık Kanunu ve diğer ilgili kanunlarda yer alan hukumlere uygunluğunu denetler. Bahse konu kuruluşların finansal durumları ve bankacılık faaliyetlerini kontrol eder ve izler. Bilgi sistemlerinin kullanılmasından kaynaklanan riskleri denetler. Denetim faaliyetleri; ‘yerinde denetim ’ ve ‘gozetim ’ olmak uzere iki başlık altında toplanmıştır.
BDDK; Risk Odaklı Denetim Yaklaşımı ’nı benimser. Bu cercevede, denetim faaliyetlerinde yeterlilik, etkinlik ve sureklilik olguları sağlanır. Yerinde denetim faaliyetleri cercevesinde bankalar yeminli murakıpları, bankacılık bilişim ve hukuk uzmanları denetimler gercekleştirir.
BDDK; bankalar ve banka dışı mali kurumların kuruluş ve faaliyette bulunma izinlerini verir. Kurum, birleşme ve bolunme, hisse devri, temsilcilik veya şube acılması, ust yonetim atamaları, faaliyet konu ve alanlarının genişletilmesi gibi konularda da yetkilendirilmiştir.
BDDK; Kanun ’da belirtilen denetimlerin ardından ilgili kuruluştan gerekli tedbirleri almasını isteme yetkisine sahiptir.
[h=4]BBDK ’nın Diğer Faaliyetleri [/h]BDDK; Finansal Sektor Komisyonu ’nun bir uyesidir. Bu komisyonda Turkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Hazine Musteşarlığı, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ve Rekabet Kurumu da bulunur. Komisyonun; finansal piyasalardaki guven ve istikrarı geliştirmek, kurumlar arası işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, finansal sektorun geleceği ile ilgili goruş bildirmek gibi amacları vardır.
BDDK ile ilgili işlem ve faaliyetlere ilişkin BDDK tarafından veya ilgili kurumlar tarafından dava acılabilir. BDDK, tuketicilerin bankalarla ilgili şikÂyetlerini de değerlendirir, gerekli yaptırımları uygular.
BDDK; Avrupa Birliği (AB) muzakereleri cercevesinde Turkiye ’deki duzenlemelerin AB mevzuatı uyumluluğu konusunda da calışmalar yurutmektedir. Bankacılık sektorunun geliştirilmesi icin de uluslararası kurumlarla işbirliği yapmaktadır. BDDK; Uluslararası Para Fonu (IMF), Dunya Bankası (WB), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Orgutu (OECD), Dunya Ticaret Orgutu (WTO), Karadeniz Ekonomik İşbirliği Orgutu (KEİ) gibi cok uluslu kuruluşlarla işbirliği icinde faaliyet gosterir. Ayrıca, Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS), İslami Finansal Hizmetler Kurulu (IFSB), Finansal İstikrar Kurulu Denetim ve İşbirliği Komitesi uyesidir. BDDK, şu ana kadar 33 ulke ile işbirliği anlaşmaları imzalamıştır.
BDDK; denetim ve duzenleme faaliyetleri kapsamında detaylı bilgiler iceren bultenler yayınlayarak ceşitli veriler paylaşmaktadır. Orneğin bankaların bireysel muşterilere sundukları; havale, EFT gibi para transferi işlemleri, kredi işlemleri, kredi kartı işlemleri, mevduat işlemleri, ATM hizmetleri ve menkul kıymetler işlemleri gibi faaliyetlerinde tahsil ettikleri komisyon, masraf ve ucret gibi faiz dışı kesintiler, bankacılık urunlerinin faiz oranları gibi bilgilere banka bazında veya karşılaştırmalı olarak ulaşılabilen veri sorgulama hizmeti verir. Ceşitli bankaların kredi kartı uygulamaları arasında sağlıklı karşılaştırmalar yapılabilmesi icin kredi kartı faiz ve komisyonlarına ilişkin ceşitli hesaplamalar paylaşır.
BDDK; faaliyet alanına giren konularda da ceşitli araştırma ve değerlendirme raporları yayınlamaktadır.
[h=4]BDDK ’nın Denetimine Tabi Kurum ve Kuruluşlar [/h]BDDK, bazı kanunlarda belirtilen hukumler uyarınca ceşitli kurum ve kuruluşların faaliyetlerini duzenler ve denetler. BDDK ’nın duzenleme ve denetimine tabi kurum, kuruluş, banka ve şirketlerin toplam sayısı 220 civarındadır. Bu kurum ve kuruluşlar şunlardır: Yerli bankalar, yabancı banka temsilcilikleri, finansal holding şirketleri, varlık yonetim şirketleri, faktoring şirketleri, finansal kiralama şirketleri, finansman şirketleri, odeme kuruluşları, elektronik para kuruluşları, kart kuruluşları, takas ve mahsuplaşma kuruluşları…
BDDK ayrıca, bankalara veya finansal holding şirketlerine hizmet vermek isteyen bağımsız denetim, derecelendirme ve denetleme şirketlerinin yetkilendirilmesini de ustlenir.
[h=4]Turkiye ’deki Bankacılık Sektoru [/h]7 Nisan 2017 tarihi itibariyle Turkiye ’de 47 banka bulunmaktadır. Bu bankalara ait yurticinde 10 bin 676, yurtdışında ise 79 şube faaliyet gosteriyor. Bu bankalardan 34 ’u mevduat bankası, 3 ’u kamusal sermayeli mevduat bankası, 9 ’u ozel sermayeli mevduat bankası, 1 ’i de TMSF ’ye devredilen bankadır. Turkiye ’de yabancı sermayeli 21 banka bulunmaktadır. Bu bankaların yurticinde toplam 2 bin 862, yurtdışında 15 şubesi faaliyet gosteriyor.