Defterdar, Maliye Bakanlığı ’nın il teşkilÂtlarında gorevli en yuksek dereceli memurdur. Defterdarlığın tesis edildiği ilin mali işlerinden sorumludur.
Defterdar, “defter tutan” kişidir. Bir ilin mali işlerden sorumlu en yuksek rutbeli memurudur. Bulunduğu ilde devletin mali işlerinin ilgili kanun ve mevzuatlara gore yurutulmesini temin etmekle sorumlu olan defterdarın altında ceşitli kademelerde memurlar gorevlendirilir.
[h=2]Defterdar Nedir, Ne İş Yapar? [/h]“Defterdar” kelime anlamı ile “defter tutan” kişidir. Sorumlu olduğu ilin mali işlerini yuruten kişilerdir. Defterdarlar, Maliye Bakanlığının il teşkilatında gorevli en yuksek dereceli memurdur. Hazineye ait alacakların tahsil edilmesini sağlar. Ayrıca, kamu hizmetlerine butceden gerekli odemeleri yaptıran memurdur.
Maliye Bakanlığının gozetimi ve denetimi altında illerde kurulan kamu idaresi olan defterdarlığın başındaki isim olan defterdar, kurumun tesis edildiği ilin butun mali işlerinden sorumlu olan kişidir. Defterdar, vergi ve harc gibi hazine alacaklarının tahsil edilmesi ve hazineye gelir sağlanması gibi işlerden sorumludur. Ayrıca, genel butcedeki odenekten kamu hizmetinde gorevli memurlara, mustahdemlere veya istihkak sahiplerine gerekli odemeleri yaptırmakla gorevlidir. Maliye Bakanlığının il ve katma butceli ilce teşkilatının amiri konumundaki defterdar, mali işlerin ilgili kanun ve mevzuatlara gore yurutulmesini temin eder.
[h=3]Defterdarın Gorevleri Nelerdir? [/h]10 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, defterdarın tanımının yanı sıra defterdarın gorevlerine ilişkin maddeler de icermektedir. Kararnamenin 243. maddesine gore, defterdar, “gorev yaptığı ilde Maliye Bakanlığının en buyuk memuru” olarak tanımlanır. Ayrıca, bakanlığın il ve ilce teşkilatlarının da amiri konumundadır.
Adı gecen kararnameye gore defterdar;
Mali işlemlerin mevzuat hukumlerine gore yurutulmesi, Mali işlemlerin denetlenmesi, Merkez ve taşra birimlerinin sorularının cevaplandırılması, Kanuna aykırı hareket edenler hakkında takibatta bulunulması, Merkez ve bağlı ilcelerde gorevli memurların atamalarının yapılmasından gorevli ve sorumludur. Aynı kanun maddesine gore, defterdara, gerekli gorulduğu takdir yeterli sayıda yardımcı verilebilir. Ayrıca, defterdarın emrine, il ve ilce birimlerini defterdar adına incelemek ve denetlemek uzere defterdarlık uzmanları veya defterdar uzman yardımcıları verilebilir.
[h=3]Defterdarlık Birimleri ve Gorevleri [/h]Yukarıda belirtilen kararnamenin 244. maddesine gore, defterdarlık birimleri, defterdarın yonetimi altında gorev yapar. Buna gore, defterdarlıkların temel birimleri şunlardır; muhasebat birimleri, muhakemat birimleri ve personel mudurluğu. Ayrıca, buyukşehir belediyeleri sınırlarındaki ilce malmudurluklerinin dışındaki birimler doğrudan defterdarlık bunyesindedir.
Muhasebat Birimleri: İlgili kararnamenin 245. maddesine gore, muhasebat birimleri, muhasebe mudurlukleri, saymanlık mudurlukleri ve malmudurluklerinden oluşmaktadır.
Muhasebe Mudurlukleri: İlgili kararnamenin 246. maddesine gore, muhasebe mudurlukleri, ilde veya bakanlığın gorevlendirilmesi durumunda il dışında genel butceli dairelerin saymanlık hizmetlerini yurutur. Gorev alanları icinde saymanlıkların bakanlığa gondereceği donem sonu ve diğer hesap bilgilerini toplayan muhasebe mudurlukleri, bu bilgileri kontrol ederek, ilgili usul ve esaslara gore merkeze gonderir. Ayrıca, saymanlıklar arasında koordinasyonun ve uygulama birliğinin sağlaması icin defterdar adına bazı goruş ve oneriler hazırlar. Muhasebe mudurluğunde bir mudurun altında yeterli sayıda mudur yardımcısı, defterdarlık uzmanı ile şef ve diğer personel bulunur. Saymanlık Mudurlukleri: İlgili kararnamenin 247. maddesine gore, saymanlık mudurlukleri, ilde bolge mudurluğu ve başmudurluk olarak kurulan daireler ve askeri birimler gibi daire ve birimlerin saymanlık hizmetlerinin yurutulmesinden sorumludur. Ayrıca, bakanlık tarafından verilen diğer gorevleri yerine getirirler. Doner sermaye saymanlıklarının kadroları ise, Hazine ve Maliye Bakanlığına aittir. Bu saymanlıklar illerdeki defterdarlıklara bağlı olarak gorev yapar. Saymanlık mudurluklerinde gorev yapan bir mudurun altında yeterli sayıda mudur yardımcısı gorevlendirilir. Ayrıca, defterdarlık uzmanı, şef ve diğer personel de istihdam edilir. Malmudurlukleri: İlgili kararnamenin 248. maddesinin gore, malmudurlukleri, vezne ve muhasebe servislerinden oluşur. Bazı malmudurluklerinde tahakkuk, tahsilat ve hazine avukatlığı servisleri de bulunur. Malmudurluklerinde iş hacmine gore yeterli sayıda saymanlık mudur yardımcısı, defterdarlık uzmanı, şef ve diğer personel istihdam edilir. Malmuduru, bakanlığın ilce teşkilatının amiridir. İşlemlerin mevzuata uygun olarak yurutulmesini sağlar. Servislerin başındaki memurlar, işlemlerin kanun veya mevzuatlara uygun olarak yapılmasından ilk sorumlu kişilerdir. Vezne ve muhasebe servislerinin bu sorumluluk dışındadır. Muhakemat Birimleri: Bahse konu Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin 249. maddesine gore, muhakemat birimleri, muhakemat mudurluklerinden oluşur. Mudurluk olmayan yerlerde hazine avukatlığı servisi oluşturulur. İl ve ilceye ilişkin başhukuk muşavirliği ve muhakemat genel mudurluğunun gorevlerini muhakemat mudurlukleri ve hazine avukatlıkları yerine getirir.
Personel Mudurlukleri: İlgili kararnamenin 250. maddesine gore, personel mudurlukleri, il atamalı personelin atama, nakil, ozluk ve emeklilik işlemlerini yapar. İl kadrolarının; dağıtım, tahsis, tenkis ve değişiklikleri ile ilgili tekliflerde bulunma yetkisi olan personel mudurlukleri, aday memurların eğitim programlarını hazırlar ve uygular. Ayrıca, il teşkilatının hizmet ici eğitim planının hazırlanmasını koordine eder ve uygulanmasına yardımcı olur. Defterdarlık personelinin her turlu mali ve sosyal haklarına ilişkin işlemleri de yuruten personel mudurlukleri, bakanlık tarafından verilecek benzer gorevleri yapmakla da sorumludur.
[h=2]Defterdarlık Uzmanı Nedir, Ne İş Yapar? [/h]Maliye Bakanlığı bunyesinde bulunan defterdarlık uhdesinde gerek gorulduğu durumlarda “defterdarlık uzmanı” istihdam edilmektedir. Atamalar, başarı sırasına ve kadro sayısına gore yapılır.
Defterdarlık uzmanlarının gorevleri şunlardır;
Defterdarlık biriminde gorev alanına giren konularla ilgili hizmetleri yerine getirmek, Gorev aldığı birimde yurutulen calışmaların gerektirdiği hizmetleri yapmak, Defterdarlığın gorev alanı kapsamında gerekli inceleme ve araştırmalar bulunmak, Defterdarlığın gorev alanı kapsamında proje uretmek ve mevcut projeleri geliştirmek, Defterdarlık hizmetlerinin geliştirilmesiyle ilgili calışmalar yapmak, Hizmetlerle ilgili mevzuat ve uygulamalara ilişkin goruş ve onerilerde bulunmak. Kamu idareleri ve bu idarelere bağlı işletmelerdeki saymanlıklarda ve defterdarlık birimlerinde denetimler ve incelemeler yapmak, “3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Ruşvet ve Yolsuzluklarla Mucadele Kanunu”na gore soruşturma yapmak, Gorevlendirilmeleri halinde “4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Gorevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun”a gore on inceleme yapmak, Disiplin kurallarına aykırı davrananlar hakkında soruşturma yapmak. Defterdarlık uzmanları, hizmetlerin adil, verimli ve etkin sunulmasından sorumludur. Meslek etik kurallarına uygun davranması beklenen defterdarlık uzmanları, mesleğin saygınlığını ve guven duygusunu sarsmamaya ozen gostermelidir. İdareye değer katma ve objektif olmayı esas alan defterdarlık uzmanları, gorevini denetlenen birimin faaliyetlerini aksatmayacak şekilde ifa etmek zorundadır.
[h=4]Defterdarlık Uzman Yardımcılığı Nedir? [/h]Defterdarlık uzmanı ve defterdarlık uzman yardımcıları, defterdarlıkların bunyesindeki muhasebat, muhakemat ve personel birimlerinde gorev alırlar. Defterdarlık uzmanı olabilmek icin ilk olarak sınav ile “defterdarlık uzman yardımcılığı” gorevinde bulunmak gerekir. Bu gorev, en az 3 yıldır. Bu sure icinde memur eğitimi ve mesleki temel eğitime tabi tutulan defterdar uzman yardımcıları, eğitimlerin ardından defterdar emrinde veya defterdarlık birimlerinde gorevlendirilir.
Bir yıllık calışmalarının ardından iki aylık denetim, inceleme ve soruşturma mevzuatı eğitimleri alırlar. Bu eğitim, oğrenim dalına gore değişmektedir. Ayrıca, bu donemde yabancı dil kurslarından da yararlandırılabilirler. Fiili hizmet sureleri en az 3 yıl olan defterdarlık uzman yardımcıları, yeterlik sınavına girmeye hak kazanır. Oğrenim dallarına gore yeterlik sınavı yazılı, sozlu veya sadece sozlu olabilir. Yeterlik sınavında başarısız olanlara 1 yıl icinde ikinci kez sınav hakkı tanınır.
Yeterlik sınavında başarılı olan defterdarlık uzman yardımcıları, defterdarlık uzmanı olarak atanır. Aynı ilde en az 5 yıl calışmaları zorunludur. Ozur halleri ortaya cıkarsa 5 yıllık sureyi tamamlamadan uygun yerlere atama yapılabilir. Beş yıllık sureyi tamamlayanlar ise, ihtiyac durumuna gore iller arası naklen atanabilirler. Atamalar, Maliye Bakanlığı tarafından yapılır. Defterdarlık uzmanları, turne esasına gore memuriyet mahalli dışındaki calışmalarda gorev alabilir. Farklı ilcelerde gorev yapmayı esas alan turne programları suresi 2 ila 4 ay arasında değişir.
Defterdarlık uzman yardımcılığı giriş sınavı, eleme, yazılı ve sozlu sınav olmak uzere uc aşamalıdır. Sınava gireceklerin “657 sayılı Devlet Memurları Kanunu”nun 48 ’inci maddesinde ifade edilen genel şartları taşıması gerekir. Sınava en az 4 yıllık lisans programı mezunları katılabilir. İktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler, hukuk ve siyasal bilgiler fakulteleri başta olmak uzere muhendislik, mimarlık, fen-edebiyat, eğitim ve iletişim fakulteleri mezunları da bu sınava katılabilir. Ayrıca, yurtdışında denkliği bulunan universitelerin aynı fakultelerinden mezun olanlar da başvuru yapabilir. Atama icin Kamu Personeli Secme Sınavı ’ndan (KPSS) yeterli puanı alması gerekir.
[h=4]Osmanlı ’da Defterdarlık [/h]İslam devletlerinde defterdar, gunumuzdeki Maliye Bakanı ’na karşılık gelen memurdur. İslam devletlerinde ilk defa Halife Hazreti Omer, hazinenin gelirlerinin bir deftere kaydedilmesini istemiş ve bunun icin bir kişiyi gorevlendirmiştir. Bazı tarihi kayıtlardan ilk defterdarlığın Hazreti Omer doneminde doğduğunu belirtmektedir.
Defterdar, Selcuklular ’da “mustevfî” veya “sÂhib-i dîvÂn-ı istîf” adıyla anılırdı. İlhanlılar, maliyenin başındaki kişi icin XIII. yuzyıla kadar “defterdÂrî-i memÂlik” tabirini kullanmışlardır. Osmanlılar, İlhanlılar ’ın kullandığı tabiri benimseyerek devletin mali işlerinden birinci derecede sorumlu kişiye “defterdar” demişlerdir.
Osmanlı ’nın resmî terminolojisinde “bÂb-ı defterî” olarak da anılmıştır. Osmanlı Devleti'nde “maliye nazırı” makamının karşılığı olan defterdar, aynı zamanda Divan-ı Humayun uyesiydi. Osmanlı ’da defterdarlık makamının ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmemektedir. Bazı tarihi kaynaklarda I. Murat doneminin (1359-1360) Mihallic kadısı Celebi bin Mehmet, ilk defterdar olarak gecmektedir. I. Beyazıd doneminde (1389-1402) gorev yapan şair Zahiri ’nin adı da "başdefterdar" olarak kaydedilmiştir. Uzuncarşılı II. Murad donemine ait bazı vakfiyelerdeki şahitler arasında “defterdar” ve “defterî” sıfatını taşıyanların bulunması sebebiyle defterdarlığın en gec XV. yuzyılın başlarında var olduğu da ileri surulmektedir.
Başdefterdalık, defterdarlar hiyerarşisinde en ust defterdar seviyesidir. Başdeftardarlar, 14. ve 19. yuzyıl arasında Osmanlı ’daki en yuksek maliye gorevlisiydi. Fatih'in kanunnamesine “padişahın mallarının vekili” veya “vezir-i azam” olarak tanımlandı. Devletin hazinesi başdefterdar huzurunda acılıp kapatılırdı. Vezir ve kazaskerlerden daha duşuk bir makam olan defterdarlık, yeniceri ağasının uzerindeydi.
FÂtih KanunnÂmesi ’nde “başdefterdar” ve “defterdarlar” tabirleri gecmektedir. Buna gore, ikinci defterdarlığın bu devirde kurulduğu belirtilmektedir. Kanûnî Sultan Suleyman doneminde “şıkk-ı sÂnî” adıyla bir defterdarlık kurumu teşkil edilmiş ve yalılar ve İstanbul ’daki devlet harcamalarında finansman aracı kurum olan mukataalar, bu kuruma bağlanmıştır. XVIII. yuzyıl sonlarına kadar başdefterdarlığın onemi daha artmıştır. III. Selim doneminde (1793) NizÂm-ı Cedîd ordusunun kurulmasıyla malî işlere bakacak yeni bir defterdarlığa ihtiyac duyulmuştur. Bu donemde ordunun başındaki “TÂlimli Asker NÂzırlığı” şıkk-ı sÂnî defterdarı uhdesine verilmiş; boylece “ÎrÂd-ı Cedîd NÂzırı” adıyla anılmaya başlanmıştır. II. Mahmud doneminde Mukātaat Hazinesi kurulunca başına getirilen şahıs “Mansûre Defterdarı” olarak anılmışır. Tanzimat ’ın arifesinde 1837 sonlarında Hazîne-i Âmire ile DarphÂne Hazinesi birleşti ve başdefterdarlık lağvedilmiştir. Yeni muessesenin başındaki kişiye “DarphÂne-i Âmire Defterdarı” adı verilmiştir.
FÂtih KanunnÂmesi ’ne gore, defterdar, padişahın malının vekiliydi. Defterdarın musaadesi olmadan hazineden tek bir akce dahi alınamazdı. Defterdarlar da bilgi arz etmeden hazineden 2 akceden fazla akce veremezdi. Mali konularla ilgili hukumler defterdar tarafından yazılırdı. DîvÂn-ı HumÂyun ’da malî konularla ilgili davalar başdefterdar tarafından gorulurdu. Başdefterdarlar, kararlarında daima sadrazama danışırdı.
14. yuzyılda muderris ve kadılar arasından secilen başdefterdarlar, Topkapı Sarayı ’nda eğitim alırdı. Bu donemden itibaren defterdarlık, hiyerarşik bir devlet gorevi haline geldi. Defterdarlar, “mukataa” adlı vergi birimlerinin topladığı gelirleri merkeze gondermekle mukellefti. Ayrıca, maden işletmeleri gibi ceşitli işletmelerin gelirlerden de sorunluydu. Tum bunların muhasebesini da yapan gorevlilerdi.
Osmanlı ’da eyaletlerde gorevli defterdarlara “eyalet defterdarı” veya “nazır-ı emval” adı verilirdi. Cumhuriyet doneminde eyaletlerin yerine tesis edilen illerdeki en yuksek maliye gorevlisi “defterdar” olarak adlandırıldı. Gunumuzde de halen bu anlamda kullanılmaktadır.
Defterdar, “defter tutan” kişidir. Bir ilin mali işlerden sorumlu en yuksek rutbeli memurudur. Bulunduğu ilde devletin mali işlerinin ilgili kanun ve mevzuatlara gore yurutulmesini temin etmekle sorumlu olan defterdarın altında ceşitli kademelerde memurlar gorevlendirilir. [h=2]Defterdar Nedir, Ne İş Yapar? [/h]“Defterdar” kelime anlamı ile “defter tutan” kişidir. Sorumlu olduğu ilin mali işlerini yuruten kişilerdir. Defterdarlar, Maliye Bakanlığının il teşkilatında gorevli en yuksek dereceli memurdur. Hazineye ait alacakların tahsil edilmesini sağlar. Ayrıca, kamu hizmetlerine butceden gerekli odemeleri yaptıran memurdur.
Maliye Bakanlığının gozetimi ve denetimi altında illerde kurulan kamu idaresi olan defterdarlığın başındaki isim olan defterdar, kurumun tesis edildiği ilin butun mali işlerinden sorumlu olan kişidir. Defterdar, vergi ve harc gibi hazine alacaklarının tahsil edilmesi ve hazineye gelir sağlanması gibi işlerden sorumludur. Ayrıca, genel butcedeki odenekten kamu hizmetinde gorevli memurlara, mustahdemlere veya istihkak sahiplerine gerekli odemeleri yaptırmakla gorevlidir. Maliye Bakanlığının il ve katma butceli ilce teşkilatının amiri konumundaki defterdar, mali işlerin ilgili kanun ve mevzuatlara gore yurutulmesini temin eder.
[h=3]Defterdarın Gorevleri Nelerdir? [/h]10 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, defterdarın tanımının yanı sıra defterdarın gorevlerine ilişkin maddeler de icermektedir. Kararnamenin 243. maddesine gore, defterdar, “gorev yaptığı ilde Maliye Bakanlığının en buyuk memuru” olarak tanımlanır. Ayrıca, bakanlığın il ve ilce teşkilatlarının da amiri konumundadır.
Adı gecen kararnameye gore defterdar;
Mali işlemlerin mevzuat hukumlerine gore yurutulmesi, Mali işlemlerin denetlenmesi, Merkez ve taşra birimlerinin sorularının cevaplandırılması, Kanuna aykırı hareket edenler hakkında takibatta bulunulması, Merkez ve bağlı ilcelerde gorevli memurların atamalarının yapılmasından gorevli ve sorumludur. Aynı kanun maddesine gore, defterdara, gerekli gorulduğu takdir yeterli sayıda yardımcı verilebilir. Ayrıca, defterdarın emrine, il ve ilce birimlerini defterdar adına incelemek ve denetlemek uzere defterdarlık uzmanları veya defterdar uzman yardımcıları verilebilir.
[h=3]Defterdarlık Birimleri ve Gorevleri [/h]Yukarıda belirtilen kararnamenin 244. maddesine gore, defterdarlık birimleri, defterdarın yonetimi altında gorev yapar. Buna gore, defterdarlıkların temel birimleri şunlardır; muhasebat birimleri, muhakemat birimleri ve personel mudurluğu. Ayrıca, buyukşehir belediyeleri sınırlarındaki ilce malmudurluklerinin dışındaki birimler doğrudan defterdarlık bunyesindedir.
Muhasebat Birimleri: İlgili kararnamenin 245. maddesine gore, muhasebat birimleri, muhasebe mudurlukleri, saymanlık mudurlukleri ve malmudurluklerinden oluşmaktadır.
Muhasebe Mudurlukleri: İlgili kararnamenin 246. maddesine gore, muhasebe mudurlukleri, ilde veya bakanlığın gorevlendirilmesi durumunda il dışında genel butceli dairelerin saymanlık hizmetlerini yurutur. Gorev alanları icinde saymanlıkların bakanlığa gondereceği donem sonu ve diğer hesap bilgilerini toplayan muhasebe mudurlukleri, bu bilgileri kontrol ederek, ilgili usul ve esaslara gore merkeze gonderir. Ayrıca, saymanlıklar arasında koordinasyonun ve uygulama birliğinin sağlaması icin defterdar adına bazı goruş ve oneriler hazırlar. Muhasebe mudurluğunde bir mudurun altında yeterli sayıda mudur yardımcısı, defterdarlık uzmanı ile şef ve diğer personel bulunur. Saymanlık Mudurlukleri: İlgili kararnamenin 247. maddesine gore, saymanlık mudurlukleri, ilde bolge mudurluğu ve başmudurluk olarak kurulan daireler ve askeri birimler gibi daire ve birimlerin saymanlık hizmetlerinin yurutulmesinden sorumludur. Ayrıca, bakanlık tarafından verilen diğer gorevleri yerine getirirler. Doner sermaye saymanlıklarının kadroları ise, Hazine ve Maliye Bakanlığına aittir. Bu saymanlıklar illerdeki defterdarlıklara bağlı olarak gorev yapar. Saymanlık mudurluklerinde gorev yapan bir mudurun altında yeterli sayıda mudur yardımcısı gorevlendirilir. Ayrıca, defterdarlık uzmanı, şef ve diğer personel de istihdam edilir. Malmudurlukleri: İlgili kararnamenin 248. maddesinin gore, malmudurlukleri, vezne ve muhasebe servislerinden oluşur. Bazı malmudurluklerinde tahakkuk, tahsilat ve hazine avukatlığı servisleri de bulunur. Malmudurluklerinde iş hacmine gore yeterli sayıda saymanlık mudur yardımcısı, defterdarlık uzmanı, şef ve diğer personel istihdam edilir. Malmuduru, bakanlığın ilce teşkilatının amiridir. İşlemlerin mevzuata uygun olarak yurutulmesini sağlar. Servislerin başındaki memurlar, işlemlerin kanun veya mevzuatlara uygun olarak yapılmasından ilk sorumlu kişilerdir. Vezne ve muhasebe servislerinin bu sorumluluk dışındadır. Muhakemat Birimleri: Bahse konu Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin 249. maddesine gore, muhakemat birimleri, muhakemat mudurluklerinden oluşur. Mudurluk olmayan yerlerde hazine avukatlığı servisi oluşturulur. İl ve ilceye ilişkin başhukuk muşavirliği ve muhakemat genel mudurluğunun gorevlerini muhakemat mudurlukleri ve hazine avukatlıkları yerine getirir.
Personel Mudurlukleri: İlgili kararnamenin 250. maddesine gore, personel mudurlukleri, il atamalı personelin atama, nakil, ozluk ve emeklilik işlemlerini yapar. İl kadrolarının; dağıtım, tahsis, tenkis ve değişiklikleri ile ilgili tekliflerde bulunma yetkisi olan personel mudurlukleri, aday memurların eğitim programlarını hazırlar ve uygular. Ayrıca, il teşkilatının hizmet ici eğitim planının hazırlanmasını koordine eder ve uygulanmasına yardımcı olur. Defterdarlık personelinin her turlu mali ve sosyal haklarına ilişkin işlemleri de yuruten personel mudurlukleri, bakanlık tarafından verilecek benzer gorevleri yapmakla da sorumludur.
[h=2]Defterdarlık Uzmanı Nedir, Ne İş Yapar? [/h]Maliye Bakanlığı bunyesinde bulunan defterdarlık uhdesinde gerek gorulduğu durumlarda “defterdarlık uzmanı” istihdam edilmektedir. Atamalar, başarı sırasına ve kadro sayısına gore yapılır.
Defterdarlık uzmanlarının gorevleri şunlardır;
Defterdarlık biriminde gorev alanına giren konularla ilgili hizmetleri yerine getirmek, Gorev aldığı birimde yurutulen calışmaların gerektirdiği hizmetleri yapmak, Defterdarlığın gorev alanı kapsamında gerekli inceleme ve araştırmalar bulunmak, Defterdarlığın gorev alanı kapsamında proje uretmek ve mevcut projeleri geliştirmek, Defterdarlık hizmetlerinin geliştirilmesiyle ilgili calışmalar yapmak, Hizmetlerle ilgili mevzuat ve uygulamalara ilişkin goruş ve onerilerde bulunmak. Kamu idareleri ve bu idarelere bağlı işletmelerdeki saymanlıklarda ve defterdarlık birimlerinde denetimler ve incelemeler yapmak, “3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Ruşvet ve Yolsuzluklarla Mucadele Kanunu”na gore soruşturma yapmak, Gorevlendirilmeleri halinde “4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Gorevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun”a gore on inceleme yapmak, Disiplin kurallarına aykırı davrananlar hakkında soruşturma yapmak. Defterdarlık uzmanları, hizmetlerin adil, verimli ve etkin sunulmasından sorumludur. Meslek etik kurallarına uygun davranması beklenen defterdarlık uzmanları, mesleğin saygınlığını ve guven duygusunu sarsmamaya ozen gostermelidir. İdareye değer katma ve objektif olmayı esas alan defterdarlık uzmanları, gorevini denetlenen birimin faaliyetlerini aksatmayacak şekilde ifa etmek zorundadır.
[h=4]Defterdarlık Uzman Yardımcılığı Nedir? [/h]Defterdarlık uzmanı ve defterdarlık uzman yardımcıları, defterdarlıkların bunyesindeki muhasebat, muhakemat ve personel birimlerinde gorev alırlar. Defterdarlık uzmanı olabilmek icin ilk olarak sınav ile “defterdarlık uzman yardımcılığı” gorevinde bulunmak gerekir. Bu gorev, en az 3 yıldır. Bu sure icinde memur eğitimi ve mesleki temel eğitime tabi tutulan defterdar uzman yardımcıları, eğitimlerin ardından defterdar emrinde veya defterdarlık birimlerinde gorevlendirilir.
Bir yıllık calışmalarının ardından iki aylık denetim, inceleme ve soruşturma mevzuatı eğitimleri alırlar. Bu eğitim, oğrenim dalına gore değişmektedir. Ayrıca, bu donemde yabancı dil kurslarından da yararlandırılabilirler. Fiili hizmet sureleri en az 3 yıl olan defterdarlık uzman yardımcıları, yeterlik sınavına girmeye hak kazanır. Oğrenim dallarına gore yeterlik sınavı yazılı, sozlu veya sadece sozlu olabilir. Yeterlik sınavında başarısız olanlara 1 yıl icinde ikinci kez sınav hakkı tanınır.
Yeterlik sınavında başarılı olan defterdarlık uzman yardımcıları, defterdarlık uzmanı olarak atanır. Aynı ilde en az 5 yıl calışmaları zorunludur. Ozur halleri ortaya cıkarsa 5 yıllık sureyi tamamlamadan uygun yerlere atama yapılabilir. Beş yıllık sureyi tamamlayanlar ise, ihtiyac durumuna gore iller arası naklen atanabilirler. Atamalar, Maliye Bakanlığı tarafından yapılır. Defterdarlık uzmanları, turne esasına gore memuriyet mahalli dışındaki calışmalarda gorev alabilir. Farklı ilcelerde gorev yapmayı esas alan turne programları suresi 2 ila 4 ay arasında değişir.
Defterdarlık uzman yardımcılığı giriş sınavı, eleme, yazılı ve sozlu sınav olmak uzere uc aşamalıdır. Sınava gireceklerin “657 sayılı Devlet Memurları Kanunu”nun 48 ’inci maddesinde ifade edilen genel şartları taşıması gerekir. Sınava en az 4 yıllık lisans programı mezunları katılabilir. İktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler, hukuk ve siyasal bilgiler fakulteleri başta olmak uzere muhendislik, mimarlık, fen-edebiyat, eğitim ve iletişim fakulteleri mezunları da bu sınava katılabilir. Ayrıca, yurtdışında denkliği bulunan universitelerin aynı fakultelerinden mezun olanlar da başvuru yapabilir. Atama icin Kamu Personeli Secme Sınavı ’ndan (KPSS) yeterli puanı alması gerekir.
[h=4]Osmanlı ’da Defterdarlık [/h]İslam devletlerinde defterdar, gunumuzdeki Maliye Bakanı ’na karşılık gelen memurdur. İslam devletlerinde ilk defa Halife Hazreti Omer, hazinenin gelirlerinin bir deftere kaydedilmesini istemiş ve bunun icin bir kişiyi gorevlendirmiştir. Bazı tarihi kayıtlardan ilk defterdarlığın Hazreti Omer doneminde doğduğunu belirtmektedir.
Defterdar, Selcuklular ’da “mustevfî” veya “sÂhib-i dîvÂn-ı istîf” adıyla anılırdı. İlhanlılar, maliyenin başındaki kişi icin XIII. yuzyıla kadar “defterdÂrî-i memÂlik” tabirini kullanmışlardır. Osmanlılar, İlhanlılar ’ın kullandığı tabiri benimseyerek devletin mali işlerinden birinci derecede sorumlu kişiye “defterdar” demişlerdir.
Osmanlı ’nın resmî terminolojisinde “bÂb-ı defterî” olarak da anılmıştır. Osmanlı Devleti'nde “maliye nazırı” makamının karşılığı olan defterdar, aynı zamanda Divan-ı Humayun uyesiydi. Osmanlı ’da defterdarlık makamının ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmemektedir. Bazı tarihi kaynaklarda I. Murat doneminin (1359-1360) Mihallic kadısı Celebi bin Mehmet, ilk defterdar olarak gecmektedir. I. Beyazıd doneminde (1389-1402) gorev yapan şair Zahiri ’nin adı da "başdefterdar" olarak kaydedilmiştir. Uzuncarşılı II. Murad donemine ait bazı vakfiyelerdeki şahitler arasında “defterdar” ve “defterî” sıfatını taşıyanların bulunması sebebiyle defterdarlığın en gec XV. yuzyılın başlarında var olduğu da ileri surulmektedir.
Başdefterdalık, defterdarlar hiyerarşisinde en ust defterdar seviyesidir. Başdeftardarlar, 14. ve 19. yuzyıl arasında Osmanlı ’daki en yuksek maliye gorevlisiydi. Fatih'in kanunnamesine “padişahın mallarının vekili” veya “vezir-i azam” olarak tanımlandı. Devletin hazinesi başdefterdar huzurunda acılıp kapatılırdı. Vezir ve kazaskerlerden daha duşuk bir makam olan defterdarlık, yeniceri ağasının uzerindeydi.
FÂtih KanunnÂmesi ’nde “başdefterdar” ve “defterdarlar” tabirleri gecmektedir. Buna gore, ikinci defterdarlığın bu devirde kurulduğu belirtilmektedir. Kanûnî Sultan Suleyman doneminde “şıkk-ı sÂnî” adıyla bir defterdarlık kurumu teşkil edilmiş ve yalılar ve İstanbul ’daki devlet harcamalarında finansman aracı kurum olan mukataalar, bu kuruma bağlanmıştır. XVIII. yuzyıl sonlarına kadar başdefterdarlığın onemi daha artmıştır. III. Selim doneminde (1793) NizÂm-ı Cedîd ordusunun kurulmasıyla malî işlere bakacak yeni bir defterdarlığa ihtiyac duyulmuştur. Bu donemde ordunun başındaki “TÂlimli Asker NÂzırlığı” şıkk-ı sÂnî defterdarı uhdesine verilmiş; boylece “ÎrÂd-ı Cedîd NÂzırı” adıyla anılmaya başlanmıştır. II. Mahmud doneminde Mukātaat Hazinesi kurulunca başına getirilen şahıs “Mansûre Defterdarı” olarak anılmışır. Tanzimat ’ın arifesinde 1837 sonlarında Hazîne-i Âmire ile DarphÂne Hazinesi birleşti ve başdefterdarlık lağvedilmiştir. Yeni muessesenin başındaki kişiye “DarphÂne-i Âmire Defterdarı” adı verilmiştir.
FÂtih KanunnÂmesi ’ne gore, defterdar, padişahın malının vekiliydi. Defterdarın musaadesi olmadan hazineden tek bir akce dahi alınamazdı. Defterdarlar da bilgi arz etmeden hazineden 2 akceden fazla akce veremezdi. Mali konularla ilgili hukumler defterdar tarafından yazılırdı. DîvÂn-ı HumÂyun ’da malî konularla ilgili davalar başdefterdar tarafından gorulurdu. Başdefterdarlar, kararlarında daima sadrazama danışırdı.
14. yuzyılda muderris ve kadılar arasından secilen başdefterdarlar, Topkapı Sarayı ’nda eğitim alırdı. Bu donemden itibaren defterdarlık, hiyerarşik bir devlet gorevi haline geldi. Defterdarlar, “mukataa” adlı vergi birimlerinin topladığı gelirleri merkeze gondermekle mukellefti. Ayrıca, maden işletmeleri gibi ceşitli işletmelerin gelirlerden de sorunluydu. Tum bunların muhasebesini da yapan gorevlilerdi.
Osmanlı ’da eyaletlerde gorevli defterdarlara “eyalet defterdarı” veya “nazır-ı emval” adı verilirdi. Cumhuriyet doneminde eyaletlerin yerine tesis edilen illerdeki en yuksek maliye gorevlisi “defterdar” olarak adlandırıldı. Gunumuzde de halen bu anlamda kullanılmaktadır.