Taşımalı eğitim, nufuzu az ve dağınık olan koy ve benzeri kucuk yerleşim birimlerinde, zorunlu oğrenim kapsamındaki ilkoğretim oğrencilerin ilce, il gibi daha buyuk yerleşim birimlerindeki merkez ilkoğretim okullarına gunubirlik olmak uzere taşınması ile yapılan eğitime denir.
Taşımalı eğitim ulkemizde 1997 yılında 8 yıllık kesintisiz ve zorunlu eğitimin uygulanmaya başlanmasıyla yaygınlık kazanmış bir uygulamadır. İlk aşamada yalnızca 1. sınıf ile 8. sınıf arasındaki ilkoğretim oğrencilerini kapsayan uygulama, "4+4+4" diye de anılan 12 yıllık zorunlu eğitime gecilmesiyle liselerdeki oğrencileri de sisteme dahil etmiştir.
Turkiye gibi duzensiz bir nufus yapısı ve ongorulemez nufus hareketleri olan bir ulke, bu uygulamayı daha da hayati hale getirmiştir.
Taşımalı Eğitime İhtiyac Duyulmasının Nedeni
Taşımalı eğitimin ana nedenleri, kucuk yerleşim birimlerindeki oğretmen ve eğitmen noksanlığı, okul eksikliği, oğrenci sayısının yetersiz olması ve birleştirilmiş sınıflardan oluşan okullarının sayısının azaltılmasıdır. Ceşitli nedenlerden her koye okul yapılamıyor olması taşımalı eğitimi kacınılmaz kılmıştır.
[h=3]Taşımalı Eğitimin Kapsamı[/h]Ufak yerleşim birimlerinde meydana gelen yangın, sel, deprem gibi doğa olayları, yerleşim birimindeki hasarlar giderilene ve hayat eski duzenine kavuşturuluncaya kadar da taşımalı eğitim yapılabilir.
Yerleşim birimindeki yol sorunları, ağır mevsim koşulları nedeniyle kapanan yollar veyahut ulaşımın cok uzun surduğu yakın olmayan bolgelerdeki oğrenciler icin yatılı eğitim uygulanır. Bu tip durumlarda taşımalı eğitim uygulanmaz.
Taşımalı eğitimin uygulanacağı bolgelerde ve taşımalı eğitimi gercekleştirmekle yukumlu okullar il milli eğitim mudurluklerinin teklifinin ardından valiliklerin onaylaması sonrası saptanır.
Taşımalı eğitimde ilk yapılacak şey, taşıması yapılacak kucuk yerleşim birimlerinin saptanmasıdır. Sonrasında ise taşımalı eğitimi verecek okullar saptanır.
Taşıması yapılacak kucuk yerleşim biriminin hangi okula taşınacağı ve oğrencilerin nasıl araclar vasıtasıyla, hangi rotayı izleyerek, hangi zaman dilimlerinde taşınacağı saptanır. Taşımayı yapacak servisler, yonetmeliklere dikkat edilerek ihale acılması sonucu belirlenir.
Taşımalı eğitimi sunacak okullarda, taşınan oğrenciler ile mevcut oğrencilerin aralarında ayrım yapılmaksızın, eşit ve adil bicimde eğitim ve oğretimden faydalanmasının sağlanması en onemli husustur. Sınıf ve şubeler bu hususa dikkat ederek, duzenli ve dengeli bir bicimde belirlenir. Dersler sırasında verilen odev ve gorevler ile duzenlenen sosyal etkinlikler, tum oğrencilerin eşit bicimde ulaşacağı, katılacağı ve rol alabileceği bicimde planlanır.
Taşımalı eğitim kapsamındaki oğrencilerin oğle yemekleri, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından sunulur, tum giderler bakanlıkca karşılanır. Okullarda oğrencilere uygun olacak bicimde yemekhane ayarlanır. Yemekhanede yemek verecek şirketler, yine yonetmeliklere uyacak bicimde ihale usuluyle secilir.
Taşımalı Eğitimde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Okul mudurlukleri, taşımayı gercekleştiren servis araclarını ve şoforleri duzenli bicimde takip ve kontrol etmelidir. Servis şoforlerine ait bilgiler kayıt altında tutulmalıdır. Servis şoforlerinin yaptıkları işe dair eğitim alması, gorev ve sorumluluklarının bilincinde olması, kuralları bilmesi ve bunlara harfiyen uyması sistemin sağlıklı bicimde işlemesi acısından hayatidir.
Servis araclarının oğrencileri ilgili yerleşim biriminden alma saati, yolda gecirdiği sure, oğrencileri okula bırakma saati ve yeri devamlı kontrol edilmelidir. Bu kontrolun duzgun bicimde yapılması icin veli, muhtar ve okulun işbirliği cok onemlidir.
Oğrenciler, dersler tamamlandıktan sonra sayılarak kontrollu ve gozetimli şekilde servis araclarına binmelidir. Servisler okula geldiğinde de aynı sayım ve kontrol gercekleştirilir.
Eğitim-oğretim yılı uzun olduğu icin, pek cok problemle karşılaşılabilir. Bu nedenle, taşıması yapılan oğrencilerin velilerine ait bilgiler, ilgili yerleşim biriminin muhtarının bilgileri okullar tarafından kayıt altında tutulmalıdır. Bir sorun meydana geldiğinde, oğrenci velisi ve muhtara hızlı bicimde ulaşmak cok onemlidir.
Ulusal bayramlar oğrencilerin taşınması nedeniyle koylerde kutlanamaması sebebiyle, oğrenci velileri merkez okullara taşınarak ulusal bayram torenlerine katılabilmelidir.
2014 Yılında Yenilenen Yonetmelik
2014 yılında Resmi Gazete'de yayınlanan yonetmeliğe gore oğrencisi taşıma eğitim kapsamına alınacak okullar ile yerleşim birimlerinin belirlenmesinde nufusun az ve dağınık olması ile oğrenci sayısındaki yetersizliğe ve coğrafi ozelliklere muhakkak bakılmalıdır. Bu ozelliklerin belirlenmesi icin kurulan planlama komisyonları, milli eğitim mudurluğunde, ilgili il milli eğitim mudur yardımcısı ya da şube mudurunun liderliğinde minimum ikisi taşıma merkezi olan okulun yetkilileri olmak uzere en az uc, en fazla ise dokuz uyeden oluşmalıdır.
Bu komisyon, ilgili il, ilce ve mahalleler icinde bulunan toplu taşıma imkanlarını değerlendirerek oğrencisi taşınacak ya da kapsamın dışında kalacak yerleşim birimleri ile taşımalı eğitim vasıtasıyla eğitimden faydalanacakları okullar bazında saptamada bulunmalıdır.
Oğrenci sayısına ve ulaşım olanakları uyarınca, taşınacak oğrenciler ve oğrencisi taşınacak yerleşim birimlerini gruplandıran komisyon, oğrenci sayısına dikkat ederin oğrencilerin kacar aracla taşınacağını, servis araclarının kullanacağı rotayı, durulacak durakları ve oğrencilerin alınma-bırakılma saatlerini belirlemeli.
İklimi ve yolları ulaşıma musait olmayan yerleşim birimlerinde bulunan oğrenciler ise oncelikli olarak yatılı eğitim veren bolge okullarına yerleştirilmelidir.
Bu arada, otistik, serebralpalsili, zihinsel, ortopedik ve birden fazla ozru olan engelli oğrencilere taşıma sırasında refakatcilik edecek aile uyesi sayısı belirlenmelidir. Bu oğrenciler icin araclarda ozel olarak rehber personel bulundurulmalıdır. Tekerlekli sandalye kullanan ya da yurume gucluğu yaşayanlar oğrencilere hizmet eden servis araclarında liftli donanım olmalıdır. Bu araclarda aynı zamanda seyyar rampa ve ihtiyac duyulacak diğer başka ozellikler bulunmalıdır.
Eleştiriler
Taşımalı eğitim pek cok kişi tarafından verimsiz ve aynı zamanda kulfeti bol bir eğitim sistemi olarak gorulmektedir. Oğrencilerin yerleşim birimlerinde belirlenen yerlerden alınıp eğitim aldıkları okula kadar getirilmesi, okulda yemek ve benzeri ihtiyaclarının karşılıksız olarak karşılanması cazip gorunuyor da olsa, uzak yerleşim birimlerinden cok uzun yollar katederek gelen gelen cocukların genellikle yorgun olması ve sınıfların kalabalıklaşması sistemin pozitif taraflarını bastıran negatif ozelliklerdir.
Bunların da haricinde, bu sistem nedeniyle koylerin oğretmensiz bırakıldığı duşunulmektedir. Oğretmenlerin yalnızca oğrencilere eğitim verirken değil, yaşadığı koye ornek olması itibariyle de cok onemli oldukları duşunulurse, taşımalı eğitim nedeniyle koylerin oğretmen bilgisi ve ışığından mahrum kaldığı sonucuna varılabilir. Bu ulkenin genel anlamda eğitim kalitesini duşurecek bir durum halini alabilir.
Bir diğer sorun da, taşımayı yapan şirketlerin yonetmeliğe uygun şekilde gorev ve sorumluluklarını yerine getirmemeleri, getirmeleri icin gerekli onlemlerin alınmayışı, denetimlerin noksan oluşu ve tum bu aksaklıklar sebebiyle meydana gelen trafik kazaları yuzunden her yıl oğencilerin yaralanması veya yaşamlarını yitirmesidir.
Bir eleştiri de, her kucuk yerleşim biriminde dini yapılara muhakkak yer verilirken okul yapılması icin gerekli cabanın gosterilmemesi ve maddi desteğin sağlanmamasıdır. Bu durum, koydeki bilirkişi pozisyonunun oğretmenden cami imamına devredildiği yonunde bir savı ortaya atar.
Devletler ilkoğretimi uluslararası seviyede artırmak ve geliştirmek icin bazı politikalar uretir ve bunları uygulamaya koyar. Turkiye'de layıkıyla uygulanmadığı yonunde bir eleştiri bulunan soz konusu politikaların başında şunlar gelir:
Okul sayısını artırma,
Her bir yerleşim biriminde okul acma,
Kırsaldaki oğretmenlere ek odeme yaparak onları motive etme,
Coklu eğitim yapma,
Kız cocukları başta olmak uzere oğrencilere yatılı okuma olanağı sağlama,
Ailelerin eğitim harcamalarını azaltma ve devlet tarafından karşılama,
Halkı bilgilendirme,
Toplumun eğitime destek olmasını sağlama.
Taşımalı eğitim ulkemizde 1997 yılında 8 yıllık kesintisiz ve zorunlu eğitimin uygulanmaya başlanmasıyla yaygınlık kazanmış bir uygulamadır. İlk aşamada yalnızca 1. sınıf ile 8. sınıf arasındaki ilkoğretim oğrencilerini kapsayan uygulama, "4+4+4" diye de anılan 12 yıllık zorunlu eğitime gecilmesiyle liselerdeki oğrencileri de sisteme dahil etmiştir.
Turkiye gibi duzensiz bir nufus yapısı ve ongorulemez nufus hareketleri olan bir ulke, bu uygulamayı daha da hayati hale getirmiştir.
Taşımalı Eğitime İhtiyac Duyulmasının Nedeni
Taşımalı eğitimin ana nedenleri, kucuk yerleşim birimlerindeki oğretmen ve eğitmen noksanlığı, okul eksikliği, oğrenci sayısının yetersiz olması ve birleştirilmiş sınıflardan oluşan okullarının sayısının azaltılmasıdır. Ceşitli nedenlerden her koye okul yapılamıyor olması taşımalı eğitimi kacınılmaz kılmıştır.
[h=3]Taşımalı Eğitimin Kapsamı[/h]Ufak yerleşim birimlerinde meydana gelen yangın, sel, deprem gibi doğa olayları, yerleşim birimindeki hasarlar giderilene ve hayat eski duzenine kavuşturuluncaya kadar da taşımalı eğitim yapılabilir.
Yerleşim birimindeki yol sorunları, ağır mevsim koşulları nedeniyle kapanan yollar veyahut ulaşımın cok uzun surduğu yakın olmayan bolgelerdeki oğrenciler icin yatılı eğitim uygulanır. Bu tip durumlarda taşımalı eğitim uygulanmaz.
Taşımalı eğitimin uygulanacağı bolgelerde ve taşımalı eğitimi gercekleştirmekle yukumlu okullar il milli eğitim mudurluklerinin teklifinin ardından valiliklerin onaylaması sonrası saptanır.
Taşımalı eğitimde ilk yapılacak şey, taşıması yapılacak kucuk yerleşim birimlerinin saptanmasıdır. Sonrasında ise taşımalı eğitimi verecek okullar saptanır.
Taşıması yapılacak kucuk yerleşim biriminin hangi okula taşınacağı ve oğrencilerin nasıl araclar vasıtasıyla, hangi rotayı izleyerek, hangi zaman dilimlerinde taşınacağı saptanır. Taşımayı yapacak servisler, yonetmeliklere dikkat edilerek ihale acılması sonucu belirlenir.
Taşımalı eğitimi sunacak okullarda, taşınan oğrenciler ile mevcut oğrencilerin aralarında ayrım yapılmaksızın, eşit ve adil bicimde eğitim ve oğretimden faydalanmasının sağlanması en onemli husustur. Sınıf ve şubeler bu hususa dikkat ederek, duzenli ve dengeli bir bicimde belirlenir. Dersler sırasında verilen odev ve gorevler ile duzenlenen sosyal etkinlikler, tum oğrencilerin eşit bicimde ulaşacağı, katılacağı ve rol alabileceği bicimde planlanır.
Taşımalı eğitim kapsamındaki oğrencilerin oğle yemekleri, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından sunulur, tum giderler bakanlıkca karşılanır. Okullarda oğrencilere uygun olacak bicimde yemekhane ayarlanır. Yemekhanede yemek verecek şirketler, yine yonetmeliklere uyacak bicimde ihale usuluyle secilir.
Taşımalı Eğitimde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Okul mudurlukleri, taşımayı gercekleştiren servis araclarını ve şoforleri duzenli bicimde takip ve kontrol etmelidir. Servis şoforlerine ait bilgiler kayıt altında tutulmalıdır. Servis şoforlerinin yaptıkları işe dair eğitim alması, gorev ve sorumluluklarının bilincinde olması, kuralları bilmesi ve bunlara harfiyen uyması sistemin sağlıklı bicimde işlemesi acısından hayatidir.
Servis araclarının oğrencileri ilgili yerleşim biriminden alma saati, yolda gecirdiği sure, oğrencileri okula bırakma saati ve yeri devamlı kontrol edilmelidir. Bu kontrolun duzgun bicimde yapılması icin veli, muhtar ve okulun işbirliği cok onemlidir.
Oğrenciler, dersler tamamlandıktan sonra sayılarak kontrollu ve gozetimli şekilde servis araclarına binmelidir. Servisler okula geldiğinde de aynı sayım ve kontrol gercekleştirilir.
Eğitim-oğretim yılı uzun olduğu icin, pek cok problemle karşılaşılabilir. Bu nedenle, taşıması yapılan oğrencilerin velilerine ait bilgiler, ilgili yerleşim biriminin muhtarının bilgileri okullar tarafından kayıt altında tutulmalıdır. Bir sorun meydana geldiğinde, oğrenci velisi ve muhtara hızlı bicimde ulaşmak cok onemlidir.
Ulusal bayramlar oğrencilerin taşınması nedeniyle koylerde kutlanamaması sebebiyle, oğrenci velileri merkez okullara taşınarak ulusal bayram torenlerine katılabilmelidir.
2014 Yılında Yenilenen Yonetmelik
2014 yılında Resmi Gazete'de yayınlanan yonetmeliğe gore oğrencisi taşıma eğitim kapsamına alınacak okullar ile yerleşim birimlerinin belirlenmesinde nufusun az ve dağınık olması ile oğrenci sayısındaki yetersizliğe ve coğrafi ozelliklere muhakkak bakılmalıdır. Bu ozelliklerin belirlenmesi icin kurulan planlama komisyonları, milli eğitim mudurluğunde, ilgili il milli eğitim mudur yardımcısı ya da şube mudurunun liderliğinde minimum ikisi taşıma merkezi olan okulun yetkilileri olmak uzere en az uc, en fazla ise dokuz uyeden oluşmalıdır.
Bu komisyon, ilgili il, ilce ve mahalleler icinde bulunan toplu taşıma imkanlarını değerlendirerek oğrencisi taşınacak ya da kapsamın dışında kalacak yerleşim birimleri ile taşımalı eğitim vasıtasıyla eğitimden faydalanacakları okullar bazında saptamada bulunmalıdır.
Oğrenci sayısına ve ulaşım olanakları uyarınca, taşınacak oğrenciler ve oğrencisi taşınacak yerleşim birimlerini gruplandıran komisyon, oğrenci sayısına dikkat ederin oğrencilerin kacar aracla taşınacağını, servis araclarının kullanacağı rotayı, durulacak durakları ve oğrencilerin alınma-bırakılma saatlerini belirlemeli.
İklimi ve yolları ulaşıma musait olmayan yerleşim birimlerinde bulunan oğrenciler ise oncelikli olarak yatılı eğitim veren bolge okullarına yerleştirilmelidir.
Bu arada, otistik, serebralpalsili, zihinsel, ortopedik ve birden fazla ozru olan engelli oğrencilere taşıma sırasında refakatcilik edecek aile uyesi sayısı belirlenmelidir. Bu oğrenciler icin araclarda ozel olarak rehber personel bulundurulmalıdır. Tekerlekli sandalye kullanan ya da yurume gucluğu yaşayanlar oğrencilere hizmet eden servis araclarında liftli donanım olmalıdır. Bu araclarda aynı zamanda seyyar rampa ve ihtiyac duyulacak diğer başka ozellikler bulunmalıdır.
Eleştiriler
Taşımalı eğitim pek cok kişi tarafından verimsiz ve aynı zamanda kulfeti bol bir eğitim sistemi olarak gorulmektedir. Oğrencilerin yerleşim birimlerinde belirlenen yerlerden alınıp eğitim aldıkları okula kadar getirilmesi, okulda yemek ve benzeri ihtiyaclarının karşılıksız olarak karşılanması cazip gorunuyor da olsa, uzak yerleşim birimlerinden cok uzun yollar katederek gelen gelen cocukların genellikle yorgun olması ve sınıfların kalabalıklaşması sistemin pozitif taraflarını bastıran negatif ozelliklerdir.
Bunların da haricinde, bu sistem nedeniyle koylerin oğretmensiz bırakıldığı duşunulmektedir. Oğretmenlerin yalnızca oğrencilere eğitim verirken değil, yaşadığı koye ornek olması itibariyle de cok onemli oldukları duşunulurse, taşımalı eğitim nedeniyle koylerin oğretmen bilgisi ve ışığından mahrum kaldığı sonucuna varılabilir. Bu ulkenin genel anlamda eğitim kalitesini duşurecek bir durum halini alabilir.
Bir diğer sorun da, taşımayı yapan şirketlerin yonetmeliğe uygun şekilde gorev ve sorumluluklarını yerine getirmemeleri, getirmeleri icin gerekli onlemlerin alınmayışı, denetimlerin noksan oluşu ve tum bu aksaklıklar sebebiyle meydana gelen trafik kazaları yuzunden her yıl oğencilerin yaralanması veya yaşamlarını yitirmesidir.
Bir eleştiri de, her kucuk yerleşim biriminde dini yapılara muhakkak yer verilirken okul yapılması icin gerekli cabanın gosterilmemesi ve maddi desteğin sağlanmamasıdır. Bu durum, koydeki bilirkişi pozisyonunun oğretmenden cami imamına devredildiği yonunde bir savı ortaya atar.
Devletler ilkoğretimi uluslararası seviyede artırmak ve geliştirmek icin bazı politikalar uretir ve bunları uygulamaya koyar. Turkiye'de layıkıyla uygulanmadığı yonunde bir eleştiri bulunan soz konusu politikaların başında şunlar gelir:
Okul sayısını artırma,
Her bir yerleşim biriminde okul acma,
Kırsaldaki oğretmenlere ek odeme yaparak onları motive etme,
Coklu eğitim yapma,
Kız cocukları başta olmak uzere oğrencilere yatılı okuma olanağı sağlama,
Ailelerin eğitim harcamalarını azaltma ve devlet tarafından karşılama,
Halkı bilgilendirme,
Toplumun eğitime destek olmasını sağlama.