Onsoz, hem akademik tezlerin hem de kitapların en başında karşımıza cıkan bolumdur. Tez ve kitap onsozleri arasında net farklar bulunmaktadır; her iki tur onsozun de belirli kurallar cercevesinde yazılması gerekir. Peki tez onsozu nasıl yazılır, nasıl yazılmaz? Kitap onsozunun farkı nedir?
[h=2]Tez Onsozu Nedir? [/h]Akademik tezlerde giriş kısmından onceki bolumlerden biri olan onsoz, tez sahibinin akademik calışmasının en başında yer alan ‘kişisel imzası ’ sayılabilir. Onsozun asıl amacı, soz konusu eserin ne amacla yazıldığının ozet olarak anlatılmasıdır. Turkiye ’de ise akademik tezlerin onsozleri daha cok teşekkur etmek amacıyla yazılır.
Sadece teşekkurden oluşan onsozlerde, tez sahibi calışmasını tamamlama surecinde yardım aldığı kişi ve kuruluşlara teşekkur eder. Bu cercevede tez danışmanına, bilgi ve kaynak sağlayan kişi ve kuruluşlara teşekkur edilir. Bu listeye, tez yazım surecinde kişiye yardım eden ve destek veren ailesi, arkadaşları ve yakınları da eklenebilir. Tez calışması bir kuruluşun maddi desteği sayesinde veya bir proje cercevesinde hazırlanmış ise bu kurum ve projeler de onsozde tanıtılmalıdır.
Teşekkur edilen kişilerin unvanı, isimleri, varsa calıştıkları kurum, teze bilimsel acıdan nasıl bir katkıda bulundukları, tez sahibine nasıl destek oldukları kısa ve acık bir şekilde belirtilmelidir. Sadece teşekkurden oluşan onsozlerde ‘Onsoz ’ yerine ‘Teşekkur ’ başlığı kullanılabilir.
Onsoz bu şekilde sadece bir teşekkur metninden oluşabileceği gibi, teze dair bazı ayrıntılar da icerebilir. Kişi, onsozun başlangıcında calışmanın konusunu kapsayıcı bir cerceve cizecek şekilde ozetleyebilir. Nicin boyle bir calışmayı ustlenmeye gerek gorduğunu, amaclarını ve yazım aşamasında yaşadıklarını aktarabilir. Bu bolum, kişinin kendi fikirlerini kendi cumleleriyle, bilimsel calışmasından bağımsız olarak aktardığı bir dille ele alınmalıdır.
Tez sahibi onsozde, araştırma sırasında kullandığı yonteme de kısaca değinebilir. Teknik ve bilimsel iceriğin ayrıntılarına girilmesi gerekmez. Bununla birlikte, tezlerde onsoz ile giriş bolumunu karıştırma hatasına duşulmemelidir. Sadece teşekkurden oluşmayan onsoz orneklerinde tezle ilgili verilen ayrıntıların uzatılmaması gerekir.
[h=3]Onsoz ile Giriş Arasındaki Fark Nedir? [/h]Akademik tez yazımında kafa karıştıran sorulardan biri, giriş bolumu varken nicin bir de onsoze ihtiyac duyulduğu meselesidir. Zira iki bolum sıklıkla birbirlerine karıştırılır. Tez yazan kişinin burada şu mantığı kurması faydalı olacaktır: Giriş bolumu, tezin ana govdesinin ilk parcasıdır. ‘Giriş ’ bu nedenle calışmanın konusu, amacı ve yonteminin (metodoloji) yanı sıra anahat planındaki sırayla bolumlerin iceriği hakkında kısa ve somut veriler, varsa araştırmanın karşılaştığı engeller ve sorunlar hakkında sistematik bir duzende yazılmış bir bolum olmalıdır. Onsoz ise bu akademik cercevede olmamalıdır; tezin ilk sayfası niteliğinde, yukarıda anlatılan cercevede daha ‘kişisel ’ bir dille yazılmalıdır.
[h=4]Onsoz Ne Uzunlukta Olmalıdır? [/h]Bircok universitenin tez yazım kurallarında onsoz bolumunun bir sayfa ile sınırlandırılması talep edilir. Bu kuralla, onsozun amacından sapmaması hedeflenir. Ote yandan, bazı universiteler tezlerde onsoz yazılmasını zorunlu kılsa da, bazıları oğrencilerine boyle bir şart koşmaz. Oğrencilerin, tez yazım kılavuzunun bu konudaki kurallarını iyice incelemesi tavsiye edilir.
[h=4]Onsoz Formatı Nasıl Olmalıdır? [/h]Bir sayfayı aşmayacak şekilde yazılmış bir onsozun sonunda, tez sahibinin adı ve soyadı sağa dayalı olarak yazılmalıdır. Tarih de aynı şekilde sağa dayalı olarak belirtilebilir. Onsoz metni, isim ve tarihin hepsi tek bir sayfada yer almalıdır. Teşekkur edilen kişilerin soyadlarının buyuk harfle yazılması tercih edilir.
[h=3] Onsoz Ornekleri [/h][h=4]Onsoz Orneği 1:[/h]ONSOZ
Bu calışmanın hayata gecirilmesi surecinde bilgi ve tecrubelerinden faydalandığım Prof. Dr. Şebnem KAYA ’ya, araştırmanın her bir aşamasında goruşleriyle beni destekleyen, samimiyetini her zaman hissettiren ve beni doğru yonde yonlendiren danışman hocam Yrd. Doc. Dr. Mehmet KOSEOĞLU ’na, desteğini ve yardımlarını esirgemeyen XX Universitesi Temel Sağlık Bilimleri Bolumu oğretim uyelerine, istatistik alanında yardımcı olan Doc. Dr. Ozlem SEPETCİ ’ye sonsuz teşekkurlerimi sunarım. Ayrıca calışmamda desteklerini hicbir zaman eksik etmeyen, bana olan guvenlerini hic kaybetmeyen aileme teşekkur ederim.
İSİM SOYİSİM
TARİH
[h=4]Onsoz Orneği 2:[/h]ONSOZ
Bu calışmada, Fransa ’nın başkenti Paris ’teki Notre Dame Katedrali ’nde 16 Nisan 2019 gunu cıkan yangın bağlamında, tarihi eserlerde restorasyon guvenliğinin onemi ve denetim eksiklikleri ele alınmaktadır. Tarihi eserleri koruma kavramı, hukumetlerin yuzlerce yıllık yapı ve eserlerin restorasyonuna karar verme surecleri, bazı ihale ornekleri ve restoratorlerin meslek etiği kriterleri incelenmektedir. Notre Dame Katedrali ’nin 12 ’inci yuzyılda inşa edilen ahşap catısının cokmesine ve yapının zarar gormesine sebep olan restorasyon calışmasını yuruten kurumlar, yangının ardından acılan soruşturma uzerinde durulmuştur. Calışmanın sonuc bolumunde, toplumsal onemi bulunan eserlerin yenilenme kararlarına ilişkin sureclerde kamuoyunun da soz sahibi olabilmesi icin bazı oneriler getirilmektedir. Bu sureclerin dunyadaki ornekleri incelenmektedir.
Bu calışmanın hayata gecirilmesi surecinde bilgi ve tecrubelerinden faydalandığım Prof. Dr. Şebnem KAYA ’ya, araştırmanın her bir aşamasında goruşleriyle beni destekleyen, samimiyetini her zaman hissettiren ve beni doğru yonde yonlendiren danışman hocam Yrd. Doc. Dr. Mehmet KOSEOĞLU ’na, desteğini ve yardımlarını esirgemeyen XX Universitesi Kutuphanesi calışanlarına, literature hÂkim olmamı sağlayan Doc. Dr. Ozlem SEPETCİ ’ye sonsuz teşekkurlerimi sunarım. Ayrıca calışmamda desteklerini hicbir zaman eksik etmeyen, bana olan guvenlerini hic kaybetmeyen aileme teşekkur ederim.
İSİM SOYİSİM
TARİH
[h=2]Kitap Onsozu Nasıl Yazılır? [/h]Akademik tezlerden farklı olarak, kitap onsozlerinin amacı eseri ve yazarı tanıtmak, okuyucuyu kitaba hazırlayan bir atmosfer yaratmaktır. Fakat bunun okuyucuyu yormadan, hevesini kacırmadan ve onu cezbedecek şekilde yapılması gerekir. Bircok roman okuyucusunun, onsozde verilen bilgiler nedeniyle merakının kactığı ve kitabı bıraktığı unutulmamalıdır.
Onsozde kitaptan ‘lezzetli detaylar ’ paylaşmak ile kitabın konusunu olduğu gibi anlatmak arasındaki cizginin gozetilmesi gerekir. İyi yazılmış bir onsoz bir ‘iştah acıcı ’ya benzetilebilir; doğru yapıldığında sizi ‘ana yemeğe ’ buyuk bir keyifle hazırlar. Yanlış yapıldığında ise tum iştahınız kacmış olur...
Kitap onsozlerinin samimi bir dille kaleme alınması, okuyucuya tepeden bakmaması da tercih edilir. Buradaki kasıt şudur: Onsozu yazan kişi -ister yazarın kendisi, ister bir başkası olsun- kitabı okumadan once okuyucu tarafından bilinmesi gerektiğini duşunduğu her bilgiyi boca etmemelidir. Kitap onsozlerinin sabrı tuketmeyecek şekilde en fazla 1500 sozcuk ile sınırlandırılması beklenir; okuyucu ile kitap/roman/araştırma arasında bağ kurarak okuma motivasyonunu artırması amaclanır.
Sozgelimi, tarihsel bir roman icin yazılan bir onsozde, kitapta arka planda yaşanan tarihsel gelişmeler bir bağlama oturtularak aktarılabilir; metinde kitaptaki karakterlere dair merak uyandırıcı ayrıntılar kullanılabilir. Bir araştırma kitabının onsozunde ise yazarın nicin o konuyu ele aldığı şahsi bir anektodla acıklanabilir veya kitabın konusunun, yayımlandığı donem acısından neden onem taşıdığının altı cizilebilir. Ayrıca okuyucuya paralel okuma yapabilecekleri başka kaynaklar tavsiye edilebilir.
Kitap onsozleri eserin sahibinden başka kişilerce de yazılabilir. Bu şekilde yazılan onsozlerde, okuyucunun onsozu kaleme alan kişinin şahsi goruşlerini değil de, yazarı merak ettiği unutulmamalıdır. Etkileyici ve faydalı bir onsoz, kitabın ritminden daha hızlı veya daha yavaş olmamalıdır.