Virgul, nokta ile birlikte en cok kullanılan noktalama işaretimizdir. Kullanım alanı oldukca geniş olan virgul, bir o kadar da yanlış kullanılan bir noktalama imidir. Virgulun kullanıldığı yerleri, cumle orneklemeleri ile aşağıda detaylıca inceleyebilirsiniz.
Virgulun kullanım alanlarını, orneklerle beraber şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Cumlelerde, eş gorevli sozcukleri ve sozcuk gruplarını ayırmak icin kullanılır. Eş gorevli sozcuklerden kasıt, cumledeki ogelerdir. Orneğin yer bildiren ogeler ya da zaman bildiren ogeler arasına konur.
Kelime gruplarından da kasıt, ogelerin isim ya da sıfat tamlaması; ikileme; yansıma sozcuk vs olmasıdır.
Bahsedilen durum, cumle icinde gecerlidir. Cumleler arasında değil.
Orneklersek:
Masayı, sandalyeyi, bibloyu, şu koca yatağı taşımak kolay da koca bir ailenin anılarını taşımak kolay mı beyim?2. Cumleler arasına da virgul konur. Yukarıda bahsedilen durum, cumle icindeydi buradaki durum ise cumleler arasında gecerlidir.
Ornek:
Kalktı yerinden, uzun uzun baktı koşesine, belli ki yıllar sonra ilk kez gorulmuş bir aşk gibi bakıyordu odasına, baktı, baktı, baktı… 3. Uzun cumlelerde, ozne yuklemden uzaklaşabilir. Bu da cumlenin anlamını sarsar. Bu sarsıntı onlemek icin boylesine uzun cumlelerde, ozneden sonra virgul kullanılır.
Ornek cumle:
Yahya Kemal Beyatlı, edebiyatımızın goz bebeği olma yolunda ilerken egolarına yenik duşmuş
; dile duşme korkusuyla aşkını terk etmiş, vefasız ama bir o kadar duygusal lakin Turkcenin en arı en guzel halini bir ressam titizliğinde işlemi bir şairdir.4. Ara soz ya da cumle dediğimiz durumlarda, bu ara cumleleri bildirmek icin ara cumlenin başlangıc ve bitiş yerine konur. Ara sozler, soz diziminde acıklama cumlelerdir; ozneden sonra oznenin acıklamayıcısı olan bir cumle varsa bu ara cumleye acıklamalı ozne denir.
Orneklersek:
Babam, mavi gozlu kavruk tenli olan adam, seni gorur gormez bir su misali kaydı ellerime.
Turk şiiri, merhalesi Osmanlı olan ama koku asla değişmeyen şiirimiz, bugun eser vermekten aciz bir halde olmeyi beklemektedir. 5. Cumle anlamına kuvvet katmak, cumle anlamını pekiştirmek icin ilgili sozcukler arasına virgul konur. Bu sozcukler, kimi zaman, tekrar eden sozcuklerdir.
Orneklersek:
Aklıma sen, yine sen, hep sen, sen…6. “dedi” cumle kalıbında, alıntılan cumle tırnak işareti ile gosterilmek zorunda değildir; “dedi” ’den once konulan virgul, alıntı cumleyi gosterecektir.
Ornek:
Ekmek almaya gitmem, diye direniyordu annesine. Ocu var, dedi bakkalda; kotu kotu bakıyor bana, dedi. Sustular. 7. Edebi eserlerde, konuşma cizgisinden sonra alıntılanan cumlenin sonuna konur.
Kır saclarının karşısında oturan pırasa bıyıklı, duyulacak gibi:
- Keyifsizsin bugun, dedi. Kopoğlu da ne laflar var ya. Sırf matrak durzu, dedi.
(Vusat O. Bener, Dost ~ Yaşamasız , s. 149 , YKY.)
8. Normal yazılarda da konuşma cizgisiyle yazılan alıntı sozcuklerde “dedi” ifadesinden sonra virgul konur.
Annem:
- İyi bakmazsa boyle hasta olur işte, dedi.
9. Cumleye pekiştirme, ret, itiraz ya da kabul anlamı veren; evet, hayır, asla, pekala, pekiyi, tamam, başımla beraber, afiyetle, hadi, hey vs. gibi kelimelerden sonra virgul konur.
Orneklersek:
Evet, Turk milleti tarihini bilse bunlar gelmeyecekti başımıza. Belki de mutsuz bir ittifak yaptık tarihte. Hayır, tarihimizi bilmeyerek cehalet ile yaptık ittifakımızı. Yazık… 10. Cumlede yakın anlamlı kelimeler varsa, bu kelimeleri anlamını ayırmak icin belirtilen kelime ya da kelime grupları arasına virgul konur. Bu şekilde cumlede anlam karmaşası aşılır.
Orneklersek:
Yaşlı diyemeyeceğim ufak, minyon tipli, cıtı pıtı bir kız geldi mudur olarak. Eski otoriter, dediğim dedik, dik başlı idarecilere inat geldi sanki buraya.11. Ozellikle mektup ya da soylev tarzı eserlerde, eserin ithaf edildiği kişiye hitap edilirken hitap cumlesinden sonra virgul konur.
Ornek:
Ey Turk gencliği,
Birinci vazifen Turk istiklalini, Turk cumhuriyetini ilelebet muhafaza ve mudafaa etmektir.
( M.Kemal Ataturk, Gencliğe Hitabe, 20 Ekim 1927)
12. Matematikte, kesirlerin tam ve kesir kısımlarını ayırmak icin virgul kullanılır.
34,6 (otuz dort tam onda altı) 13. Eğer metin icinde ard arda gelen farklı gorevlerle kullanılan zarf fiil ekleri varsa bu eklerin oluşturdukları zarf tumleclerini ayırmak icin virgul kullanılır. Bilindiği gibi zarf tumlecinin dort gorevi vardır: durum, zaman, arac, miktar. Bu dort durum icin de zarf fiil eklerinden faydalanır. Virgul iste, durumları ayırmak icin kullanılır.
Orneklersek:
Evden gitme kararını verirken en cok annesini duşunmuştu. Bu yuzden yemek annesinin yuzune baka baka, fısıldayarak, o gulunce gulerek konuşuyordu. 14. Kişi ya da işaret zamiri eğer ki cumlede ozne olarak kullanılacaksa zamirden sonra virgul konması gerekir. Aksi taktirde zamir, isimle birleşerek sıfat muamelesi gorur ve cumle anlamı değişir.
Orneklersek:
O kitabı alıp gelmiş. > O kitap, sıfat tamlaması ve “o” işaret sıfatıdır.
O, kitabı alıp gelmiş. > O, cumlenin oznesi durumunda ve kişi zamiridir.
15. Makale ya da herhangi bir bilimsel yazıda kaynakca belirtirken, yazar – eser –basımevi – basım yılı bilgilerinin arasına virgul konur. Sonuna ise nokta konur.
Ornek:
AHMAD, S. Maqbul, Coğrafya Turkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, yıl: 1993, cilt: 8, sayfa: 50-62AK, Mahmut, Coğrafya, Turkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, yıl:1993, cilt: 8, sayfa: 62-66[h=4]Virgulun Kullanılmadığı Yerler[/h]İkilemelerin arasında virgul kullanılmaz.Gule gule git, gule gule gel.
Tekrar eden yansıma sozcuklerde virgul kullanılmaz.
Horul horul uyuyordu yine.
“Ama, lakin, fakat, cunku…” gibi acıklayıcı ya da cumledeki yargının antisini oluşturacak cumlelerde, bağlactan once virgul konmaz. Tek başına bağlac zaten virgulun anlamını da kapsar. Sana gitme demeyeceğim ama gitme Lavinia… (Ozdemir Asaf, Lavinia)
“ve , veya, ya da” bağlacları zaten virgulun gorevini yerine getiren bağlaclardır. Bu bakımdan bahsi gecen bağlaclardan once veya sonra virgul kullanımı gereksizdir.
Bu hayat ve ben, bir turlu anlaşamayan bir kadın ve bir erkek gibiyiz.
İsim tamlamasının arasına virgul konmaz.
Turkiye ’nin anayasası devrimci ve daima laik kalması gereken bir değerdir.
Tek bir sıfatla oluşturulan sıfat tamlaması arasına virgul konmaz. Eğer sıfat tamlamasında birden cok sıfat varsa o sıfatlar arasına virgul konabilir.
O kadın ve yaşlı adam el ele tutuşmuşlardı.
Sert, mimiksiz, katı, celikten yuzu bir anda yumuşadı.
Edat grupları arasına virgul konmaz. Edatlar, zaten tek başına anlamı olmayan isim soylu sozcuklerdir, edat ile edattan once kullanılan ismin arasına virgul koyduğunuzda, edatı tek başına bırakmış olursunuz. Bu bakımda edat grupları virgul ya da başka bir noktalama işareti yerine kullanılmaz. Orneklersek :
Senin gibi bencilini de ilk kez gordum.
İsnad grubu olarak adlandırılan zamir ve iyelikli isim arasına virgul konmaz.
Benim kadınım olacaktı, benim ailem, benim evim, benim aşkım olacaktı. Onların evinde ne işi vardı bu nazik ellerin?
Metinde tekrar eden “hem … hem , ya … ya, ne … ne” gibi bağlaclar zaten cumlede bağlama gorevindedir. Bu bakımdan bu bağlaclardan sonra ya da once virgul koymaya ihtiyac yoktur. Orneklersek :
Hem işe gitmez hem para yer hem de bağırır cağırırdı.
Ya kazanacaksın bu sınavı ya kazanacaksın!
Bağlac olarak ve pekiştirme anlamında kullanılan -de / -da bağlacından sonra virgul konmaz.
Gel de gulme bu işe.
Şartlı bileşik cumlelerde şart kipinden sonra virgul kullanılmaz. Orneklersek:Seviyorsan git konuş bence.
Zarf fiil eklerinden (–ken, - ıp , -ip, -up, -up, -ince, ınca…) sonra virgul konmaz. Orneklersek:
Gelip gidip bana soru sormayan artık!
Sozde soru cumlelerinde, yani sonuna soru işareti almayacak cumlelerde, kullanılan –mı / -mi ekinden sonra virgul kullanılmaz. Orneklersek :
Konuştu mu susmak bilmez birisine benziyor bu adam da.
### Virgul aynı zamanda diksiyon icin de onemlidir. Guzel ve etkili konuşmak icin virgullu cumlelerle, virgulun olduğu yerde yarım nefeslik durmak gerekir.
Bu yazı 2009 TDK Yazım ve İmla kurallarına gore yazılmıştır. Yazıda alıntı ornekler, nereden alıntılandıkları gosterilecek şekilde ayarlanmıştır. Kaynak belirtilmeyen herhangi bir alıntı yoktur, kaynak belirtilmeyen ornekler ozgun yazıdır.
Virgulun kullanım alanlarını, orneklerle beraber şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Cumlelerde, eş gorevli sozcukleri ve sozcuk gruplarını ayırmak icin kullanılır. Eş gorevli sozcuklerden kasıt, cumledeki ogelerdir. Orneğin yer bildiren ogeler ya da zaman bildiren ogeler arasına konur.
Kelime gruplarından da kasıt, ogelerin isim ya da sıfat tamlaması; ikileme; yansıma sozcuk vs olmasıdır.
Bahsedilen durum, cumle icinde gecerlidir. Cumleler arasında değil.
Orneklersek:
Masayı, sandalyeyi, bibloyu, şu koca yatağı taşımak kolay da koca bir ailenin anılarını taşımak kolay mı beyim?2. Cumleler arasına da virgul konur. Yukarıda bahsedilen durum, cumle icindeydi buradaki durum ise cumleler arasında gecerlidir.
Ornek:
Kalktı yerinden, uzun uzun baktı koşesine, belli ki yıllar sonra ilk kez gorulmuş bir aşk gibi bakıyordu odasına, baktı, baktı, baktı… 3. Uzun cumlelerde, ozne yuklemden uzaklaşabilir. Bu da cumlenin anlamını sarsar. Bu sarsıntı onlemek icin boylesine uzun cumlelerde, ozneden sonra virgul kullanılır.
Ornek cumle:
Yahya Kemal Beyatlı, edebiyatımızın goz bebeği olma yolunda ilerken egolarına yenik duşmuş
; dile duşme korkusuyla aşkını terk etmiş, vefasız ama bir o kadar duygusal lakin Turkcenin en arı en guzel halini bir ressam titizliğinde işlemi bir şairdir.4. Ara soz ya da cumle dediğimiz durumlarda, bu ara cumleleri bildirmek icin ara cumlenin başlangıc ve bitiş yerine konur. Ara sozler, soz diziminde acıklama cumlelerdir; ozneden sonra oznenin acıklamayıcısı olan bir cumle varsa bu ara cumleye acıklamalı ozne denir.
Orneklersek:
Babam, mavi gozlu kavruk tenli olan adam, seni gorur gormez bir su misali kaydı ellerime.
Turk şiiri, merhalesi Osmanlı olan ama koku asla değişmeyen şiirimiz, bugun eser vermekten aciz bir halde olmeyi beklemektedir. 5. Cumle anlamına kuvvet katmak, cumle anlamını pekiştirmek icin ilgili sozcukler arasına virgul konur. Bu sozcukler, kimi zaman, tekrar eden sozcuklerdir.
Orneklersek:
Aklıma sen, yine sen, hep sen, sen…6. “dedi” cumle kalıbında, alıntılan cumle tırnak işareti ile gosterilmek zorunda değildir; “dedi” ’den once konulan virgul, alıntı cumleyi gosterecektir.
Ornek:
Ekmek almaya gitmem, diye direniyordu annesine. Ocu var, dedi bakkalda; kotu kotu bakıyor bana, dedi. Sustular. 7. Edebi eserlerde, konuşma cizgisinden sonra alıntılanan cumlenin sonuna konur.
Kır saclarının karşısında oturan pırasa bıyıklı, duyulacak gibi:
- Keyifsizsin bugun, dedi. Kopoğlu da ne laflar var ya. Sırf matrak durzu, dedi.
(Vusat O. Bener, Dost ~ Yaşamasız , s. 149 , YKY.)
8. Normal yazılarda da konuşma cizgisiyle yazılan alıntı sozcuklerde “dedi” ifadesinden sonra virgul konur.
Annem:
- İyi bakmazsa boyle hasta olur işte, dedi.
9. Cumleye pekiştirme, ret, itiraz ya da kabul anlamı veren; evet, hayır, asla, pekala, pekiyi, tamam, başımla beraber, afiyetle, hadi, hey vs. gibi kelimelerden sonra virgul konur.
Orneklersek:
Evet, Turk milleti tarihini bilse bunlar gelmeyecekti başımıza. Belki de mutsuz bir ittifak yaptık tarihte. Hayır, tarihimizi bilmeyerek cehalet ile yaptık ittifakımızı. Yazık… 10. Cumlede yakın anlamlı kelimeler varsa, bu kelimeleri anlamını ayırmak icin belirtilen kelime ya da kelime grupları arasına virgul konur. Bu şekilde cumlede anlam karmaşası aşılır.
Orneklersek:
Yaşlı diyemeyeceğim ufak, minyon tipli, cıtı pıtı bir kız geldi mudur olarak. Eski otoriter, dediğim dedik, dik başlı idarecilere inat geldi sanki buraya.11. Ozellikle mektup ya da soylev tarzı eserlerde, eserin ithaf edildiği kişiye hitap edilirken hitap cumlesinden sonra virgul konur.
Ornek:
Ey Turk gencliği,
Birinci vazifen Turk istiklalini, Turk cumhuriyetini ilelebet muhafaza ve mudafaa etmektir.
( M.Kemal Ataturk, Gencliğe Hitabe, 20 Ekim 1927)
12. Matematikte, kesirlerin tam ve kesir kısımlarını ayırmak icin virgul kullanılır.
34,6 (otuz dort tam onda altı) 13. Eğer metin icinde ard arda gelen farklı gorevlerle kullanılan zarf fiil ekleri varsa bu eklerin oluşturdukları zarf tumleclerini ayırmak icin virgul kullanılır. Bilindiği gibi zarf tumlecinin dort gorevi vardır: durum, zaman, arac, miktar. Bu dort durum icin de zarf fiil eklerinden faydalanır. Virgul iste, durumları ayırmak icin kullanılır.
Orneklersek:
Evden gitme kararını verirken en cok annesini duşunmuştu. Bu yuzden yemek annesinin yuzune baka baka, fısıldayarak, o gulunce gulerek konuşuyordu. 14. Kişi ya da işaret zamiri eğer ki cumlede ozne olarak kullanılacaksa zamirden sonra virgul konması gerekir. Aksi taktirde zamir, isimle birleşerek sıfat muamelesi gorur ve cumle anlamı değişir.
Orneklersek:
O kitabı alıp gelmiş. > O kitap, sıfat tamlaması ve “o” işaret sıfatıdır.
O, kitabı alıp gelmiş. > O, cumlenin oznesi durumunda ve kişi zamiridir.
15. Makale ya da herhangi bir bilimsel yazıda kaynakca belirtirken, yazar – eser –basımevi – basım yılı bilgilerinin arasına virgul konur. Sonuna ise nokta konur.
Ornek:
AHMAD, S. Maqbul, Coğrafya Turkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, yıl: 1993, cilt: 8, sayfa: 50-62AK, Mahmut, Coğrafya, Turkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, yıl:1993, cilt: 8, sayfa: 62-66[h=4]Virgulun Kullanılmadığı Yerler[/h]İkilemelerin arasında virgul kullanılmaz.Gule gule git, gule gule gel.
Tekrar eden yansıma sozcuklerde virgul kullanılmaz.
Horul horul uyuyordu yine.
“Ama, lakin, fakat, cunku…” gibi acıklayıcı ya da cumledeki yargının antisini oluşturacak cumlelerde, bağlactan once virgul konmaz. Tek başına bağlac zaten virgulun anlamını da kapsar. Sana gitme demeyeceğim ama gitme Lavinia… (Ozdemir Asaf, Lavinia)
“ve , veya, ya da” bağlacları zaten virgulun gorevini yerine getiren bağlaclardır. Bu bakımdan bahsi gecen bağlaclardan once veya sonra virgul kullanımı gereksizdir.
Bu hayat ve ben, bir turlu anlaşamayan bir kadın ve bir erkek gibiyiz.
İsim tamlamasının arasına virgul konmaz.
Turkiye ’nin anayasası devrimci ve daima laik kalması gereken bir değerdir.
Tek bir sıfatla oluşturulan sıfat tamlaması arasına virgul konmaz. Eğer sıfat tamlamasında birden cok sıfat varsa o sıfatlar arasına virgul konabilir.
O kadın ve yaşlı adam el ele tutuşmuşlardı.
Sert, mimiksiz, katı, celikten yuzu bir anda yumuşadı.
Edat grupları arasına virgul konmaz. Edatlar, zaten tek başına anlamı olmayan isim soylu sozcuklerdir, edat ile edattan once kullanılan ismin arasına virgul koyduğunuzda, edatı tek başına bırakmış olursunuz. Bu bakımda edat grupları virgul ya da başka bir noktalama işareti yerine kullanılmaz. Orneklersek :
Senin gibi bencilini de ilk kez gordum.
İsnad grubu olarak adlandırılan zamir ve iyelikli isim arasına virgul konmaz.
Benim kadınım olacaktı, benim ailem, benim evim, benim aşkım olacaktı. Onların evinde ne işi vardı bu nazik ellerin?
Metinde tekrar eden “hem … hem , ya … ya, ne … ne” gibi bağlaclar zaten cumlede bağlama gorevindedir. Bu bakımdan bu bağlaclardan sonra ya da once virgul koymaya ihtiyac yoktur. Orneklersek :
Hem işe gitmez hem para yer hem de bağırır cağırırdı.
Ya kazanacaksın bu sınavı ya kazanacaksın!
Bağlac olarak ve pekiştirme anlamında kullanılan -de / -da bağlacından sonra virgul konmaz.
Gel de gulme bu işe.
Şartlı bileşik cumlelerde şart kipinden sonra virgul kullanılmaz. Orneklersek:Seviyorsan git konuş bence.
Zarf fiil eklerinden (–ken, - ıp , -ip, -up, -up, -ince, ınca…) sonra virgul konmaz. Orneklersek:
Gelip gidip bana soru sormayan artık!
Sozde soru cumlelerinde, yani sonuna soru işareti almayacak cumlelerde, kullanılan –mı / -mi ekinden sonra virgul kullanılmaz. Orneklersek :
Konuştu mu susmak bilmez birisine benziyor bu adam da.
### Virgul aynı zamanda diksiyon icin de onemlidir. Guzel ve etkili konuşmak icin virgullu cumlelerle, virgulun olduğu yerde yarım nefeslik durmak gerekir.
Bu yazı 2009 TDK Yazım ve İmla kurallarına gore yazılmıştır. Yazıda alıntı ornekler, nereden alıntılandıkları gosterilecek şekilde ayarlanmıştır. Kaynak belirtilmeyen herhangi bir alıntı yoktur, kaynak belirtilmeyen ornekler ozgun yazıdır.