Geleneksel olarak sakinleştirici, ruh halini ve bilişsel işlevi iyileştirici ozeliği ile bilinen oğul otu cayının potansiyel faydaları da vardır.
“Oğul otu” veya “melisa” bitkisi; nane ile aynı aileden gelen limon kokulu bir bitkidir. Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya'ya ozgudur; ancak dunya capında yetiştirilir. Bu bitkiden elde edilen cay, sakinleştirici ozelliği ile populerdir. Geleneksel olarak ruh halini ve bilişsel işlevi iyileştirmek icin kullanılmıştır; ancak potansiyel faydaları daha fazladır. Bu bitkinin ozelliklerini ve olası faydalarını iceren makalemiz işinize yarayabilir!
[h=3]Oğul Otu Nedir?[/h]“Oğul otu” veya “melisa”, Lamiaceae familyasına ait “Melissa officinalis” turunden bir bitkidir. Bitkinin adı Yunanca "bal" anlamına gelen “mélissa” sozcuğunden turetilmiştir. Halk arasında “kovan otu”, “bal bitkisi” ve “limon nanesi” olarak da bilinir.
“Oğul otu” adını almasının sebebi; arıları hastalıklardan koruması ve oğul cıkarmalarını sağlamasıdır. Bu bitki, yaz aylarında nektar dolu kucuk beyaz cicekler cıkarır. Arı balsamı (Monarda cinsi) ile karıştırılmamalıdır; ancak beyaz cicekleri arıları ceker. Bu nedenle “melissa” Yunanca "bal arısı" anlamına da gelir. Bal uretiminde arı cekmek icin bazı bolgelerde ozellikle yetiştirilir.
Yıllık otsu bir bitki olan oğul otunun boyu 70 ila 150 santimetre buyuyebilir. Yaprakları nane ve ısırgan otuna benzer. Hafif bir limon kokusu vardır. Cimlenmesi icin guneş ışığı ve en az 20 derece sıcaklığa ihtiyacı vardır. Hafif ılıman bolgeleri sever. Bitkinin sapları kış aylarının başında kurur; ilkbaharda tekrar yeşerir.
En az 16. yuzyıldan beri yaygın olarak yetiştirilmektedir. Asya ve Avrupa başta olmak uzere dunyanın bircok ulkesinde buyuyebilir. Guney ve Orta Avrupa, Akdeniz Havzası, İran ve Orta Asya ve Amerika'da yaygın olarak gorulur. Bazı ulkelerde tedavi amacıyla “kultur bitkisi” olarak yetiştirilir.
Bir bitki olarak yaprakları caylarda ve yemeklerde lezzet verici olarak kullanılır. Sus bitkisi de olabilen oğul otunun yağı kozmetikte populer maddeler arasında yer alır.
[h=2]Oğul Otu Cayının Faydaları[/h]Oğul otunun; cayı, ucucu yağları ve ozu aromaterapi dahil olmak uzere geleneksel ve alternatif tıpta yaygın olarak kullanılır. Sakinleştirici ozelliği en onemli etkisidir. Cayının sağlık icin faydalarını gorebilmek icin yaklaşık 20 gun boyunca icilmesi tavsiye ediliyor. Tarihte bocek ısırıklarına karşı tedavi amacıyla kullanılan bu bitkiden artık cay formu ile daha etkili şekilde faydalanılabilmektedir. Dunyada “şifalı bitkisel cay” olarak populer caylar arasında yer alır.
Oğul otu cayının potansiyel ve olası faydaları şunlardır;

Alternatif tıpta sinirleri yatıştırıcı etkisi populerdir.
İceriğindeki citral, citronal ve ganriol maddelerin sinir sistemini sakinleştiren etkisi vardır.
Onemli bir uyku ve sindirim yardımcısıdır.
Mevsimsel gecişlerde ortaya cıkan stres ve depresyona karşı etkilidir.
Yorgunluk belirtilerini azaltarak, genel sağlık acısından iyi hissetmeyi sağlar.
Uyku duzenini sağlayarak, kaygı ve stresi azaltır.
İştahsızlığa karşı tavsiye edilir.
Bitkinin yapraklarında yer alan enzimlerin yağ yakma ve yağ molekullerini tutma etkisi zayıflamaya yardımcı olur.
Vucudun hareketsiz bolgelerindeki yağ molekullerini parcalayarak, vucuttan atılmalarını kolaylaştırır.
Duzenli olarak tuketildiğinde kilo almayı engelleyebilir.
Bağırsakların tembelleşmesini onler.
Sindirimi kolaylaştırarak, mide rahatsızlıklarına karşı tedavi edici rol oynar.
Mide gazlarını giderir, hazımsızlığa karşı etkilidir, mideyi rahatlatır.
Spor yapanların daha fazla ter atmasına destek olur.
Kış hastalıklarında ateş duşurucu etkisi vardır.
Baş ağrısına karşı etkilidir.
Kanı temizleyerek, kalp spazmına karşı koruyabilir.
Astım ve nefes darlığına karşı olumlu etkileri vardır.
Ostrojen hormonunun yukselmesini sağlar.
Goz tansiyonunun tedavisinde tavsiye edilir.
İdrar yolları enfeksiyonu semptomlarını azaltır.
Huzursuzluk ve sinirlilik hallerinde istem dışı kasılmaları onler.
Kansızlık, baş donmesi ve baygınlık halinde sağlığı destekler.
Rahim sorunlarını azaltır, adet sokturucudur.
Bağırsak parazitlerini temizler; bağırsak gazlarına karşı etkilidir.
Ağrı kesici ozelliği sebebiyle kadınlarda regl sancıları, migren ve eklem ağrıları ve romatizmaya karşı etkilidir.
Regl donemlerinde kramp sorunlarına karşı tavsiye edilir.
Hamilelik bulantılarına karşı etkili olabilmektedir.
Yapraklarındaki maddeler antibakteriyel ve antiviral ozellikler sergiler.
Mineral ve vitamin iceriği vucuda dinclik verir.
İceriğindeki madensel tuzlar, cilt hucrelerini yenileyici ozelliğe sahiptir.
İceriğindeki rozmarinik asit, beynin oğrenme ve algılama işlevlerine yardımcı olur.

Onemli not: Oğul otunun farmakolojik ve potansiyel kullanımları kapsamlı olarak incelenmiştir. Ozellikle geleneksel tıp alanındaki kullanımları değerlendirilmiştir. İnsanlar uzerindeki klinik calışmalar sınırlı ve az sayıdadır. Bu calışmalar, oğul otu cayı ve diğer formlarının bileşenlerinin guvenliği veya etkinliği hakkında yeterli bilgiler icermemektedir. Yani hangi miktarlardaki dozların insan sağlığı icin guvenli ve etkili olduğu acık değildir.
[h=4]Oğul Otunun Faydaları Hakkındaki Araştırmalar[/h]Oğul otu hakkında bircok araştırma yapıldı. Halen de bitkinin olumlu ve olumsuz etkileri incelenmektedir. Faydalarına ilişkin bircok gozlemin bilimsel olarak kanıtlanması gerekmektedir.
Bazı araştırmalarda elde edilen sonuclara gore, oğul otu;

Stres belirtilerini azaltarak, rahatlamanıza ve ruh halinizi iyileştirmenize yardımcı olabilir.

2004 yılında yapılan bir laboratuar calışması, oğul otunun psikolojik stresin olumsuz duygudurum etkilerini hafiflettiğini ortaya koymuştur. Plasebo kontrollu bir calışmada, 18 kişilik kucuk bir orneklem ele alındı. Bitkinin cayını tuketen katılımcılar, yuksek oranda dinginlik ve uyku hissi bildirmişlerdir.

Sinirlilik ve uyarılabilirlik gibi anksiyete belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.

2014 yılında yayımlanan araştırmalarda oğul otu iceren ceşitli gıdaların ruhsal ve bilişsel etkileri incelendi. Bitki, doğal veya yapay tatlandırıcılar ile birlikte bir iceceğe ve yoğurda karıştırıldı. Bu gıdaları tuketen katılımcılar, kaygı duzeylerinin azaldığını; ruh hallerinde olumlu etkiler gozlendiğini bildirdi.

Bilişsel işlevleri iyileştirebilir.

2014 yılında yapılan bir araştırmada, katılımcılardan hafıza, matematik ve konsantrasyonla ilgili bilişsel gorevler yapmaları istendi. Bilgisayar destekli bu gorevlerin sonuclarına gore, oğul otu cayı icen katılımcıların daha iyi performans gosterdiği ortaya cıktı. Katılımcıların uyanıklık ve performans duzeylerinde artışa rağmen yorgunluklarının daha uzun sureye yayıldığı gozlendi.

Uyku bozukluklarını hafifletmeye yardımcı olabilir.

Oğul otunu kediotu ile birleştirmek, uykusuzluk gibi uyku bozukluklarının giderilmesine yardımcı olabilmektedir. 2006 yılında yapılan bir araştırmada, kombine doz alan cocukların uyku bozukluğu semptomlarda yuzde 70 ila 80 oranında iyileşme gozlenmiştir. Hem araştırmacılar hem de ebeveynler, bitkinin uyku sorunlarını tedavi edici ozelliğini muşahede etmiştir.

Yaralara karşı iyileştirici etkisi olabilir.

Yaralara karşı topikal olarak uygulanabilir. 1999 yılında yapılan bir calışmaya katılanların yaralarında 5 gun boyunca gunde 4 kez oğul otu kremini uygulandı. Katılımcıların daha az semptom yaşadıkları ve yaraların daha hızlı iyileştiği gozlendi.

Hazımsızlığa karşı rahatlatıcı etkisi vardır.

Sık karın ağrısı ve rahatsızlığı yaşayanlar icin oğul otu sindirimde olumlu bir etkiye sahip olabilir. 2010 yılında yapılan kucuk bir calışma, fonksiyonel bir dispepsi uzerinde oğul otu iceren soğuk tatlıların etkilerini değerlendirildi. Yemekten sonra bu tatlıyı yiyen katılımcılarda hazımsızlık yoğunluğu ve semptomlarının azalttığı gozlendi.

Bulantı tedavisinde yardımcı olabilir.

Sindirim sistemi uzerindeki potansiyel etkisi goz onune alındığında oğul otu bulantıları hafifletmeye yardımcı olabilir. 2005 yılında yapılan bir araştırma, bitkinin, mide-bağırsak semptomlarının tedavisinde yararlı olabileceğini gostermiştir.

Adet kramplarını en aza indirmeye yardımcı olabilir.

2015 yılında 100 liseli kız oğrenci uzerinde yapılan araştırmada, oğul otunun adet krampları yoğunluğunu azaltabileceği gozlenmiştir. Semptomların yoğunluğu, denemeden 1 ila 3 ay sonra analiz edildi. Oğul otu alan gruptaki kızların semptomlarında belirgin bir azalma goruldu.

Baş ağrısına karşı yardımcı olabilir.

Ozellikle stresin yol actığı baş ağrılarının tedavisinde faydalı olabilmektedir. Rahatlatıcı ozellikleri gerginliği gidermeye ve kasları gevşetmeye yardımcı olur. Aynı zamanda, baş ağrısına sebep olan kan damarları daralmasını onleyerek, rahatlatır.

Diş ağrılarını azaltmaya yardımcı olabilir.

Oğul otunun ağrı giderici ozellikleri, diş ağrısı icin ideal bir secim olabilir. Rahatlatıcı ozellikleri sebebiyle vucuttaki iltihaplanmayı onlediği de duşunulmektedir.
[h=3]Oğul Otu Cayı Nasıl Hazırlanır?[/h]Oğul otu cayı, bitkinin kurutulmuş yaprakları ile elde edilir. Cayı hazırlamak icin şu yontemler izlenebilir;

Yarım litre suyu kaynatın.
Kaynayan suyu ocaktan alarak yaklaşık 10 gram kurutulmuş oğul otu yaprağı ilave edin.
Yaklaşık 15 dakika demlenmesini bekleyin.

Başka bir yontemde;

Kaynayan suya 1 tatlı kaşığı oğul otu ilave edilir.
Oğul otu ilave edilen su yaklaşık 5 dakika kısık ateşte tekrar kaynatılır.
Daha sonra 10 dakika kadar demlenmesi ve ılıması beklenir.
Ardından suzgecle suzulerek tuketilir.
Hazır oğul otu caylarını sıcak suda 3 ila 5 dakika bekletmek yeterlidir.
Artan cay buzdolabınızda 3 gune kadar saklanabilir.
Ihlamur, karabaş otu, nane ve limonla birlikte kaynatılarak da tuketilebilir.

[h=4]Oğul Otu Hakkında Faydalı Bilgiler[/h]
Oğul otundan uretilen krem ve merhemlerin guvenliği ve etkileri konusunda araştırmalar halen devam etmektedir.
Ucucu yağları ozellikle parfumlerin ve bazı kozmetik urunlerinin bir bileşenidir. Orneğin, diş macunlarında kullanılabilir.
Ayrıca, mutfaklarda ve tıbbi uygulamalarda kullanılabilmektedir.
Katkı maddesi olarak da kullanılabilen oğlu otu; dondurma ve buzlu kombinasyonlarda da tercih edilebilir.
Tamamlayıcı lezzetinden dolayı nane cayında aromatik katkı maddesi olarak kullanılır.
Cay dışındaki formları harici tıbbi uygulamalarda kullanılır. Ucucu yağları, gastrointestinal sorunlar, sinir sistemi, karaciğer ve safra bozukluklarının tedavisinde tavsiye edilir.
Avusturya ’da geleneksel ilac olarak recete edilmektedir.
Alman eczanelerinde satılan Karmelit suyunun ana maddesidir.
Esansiyel yağı aromaterapide populerdir. Ucucu yağı genellikle limon yağı, citronella yağı veya diğer yağlarla birlikte damıtılır.
Oğul otu, sedatif ve tiroit ilaclarıyla etkileşime girebilmektedir.
Uykusuzluk ve kaygı icin kullanılan ilaclarla oğul otu cayı icilmemesi tavsiye ediliyor.
Zayıflatıcı etkisini artırmak icin caya nane yaprağı ve limon katılması oneriliyor.
Hamile ve emziren kadınların doktora danışmadan tuketmemesi gerekiyor.
Oğul otu; yemeklerde, salatalarda ve konservelerde baharat da olarak kullanılabilmektedir.