Kestane, herkesin cok sevdiği, ulkemizde Bursa yoresiyle ozdeşleşmiş, kış mevsiminde daha cok tuketilen, oldukca lezzetli ve besleyici bir gıdadır. Kayıngiller ailesinden Castanea cinsine bağlı olan kestane, ağacların yenebilen tohumlarıdır.
Nişastalı bir yapıya sahip olduğu icin yemeklerde lezzet verici ve kıvam artırıcı niteliğinde kullanılır. Kestane, yeşil renkli, kupula adı verilen ve top goruntusundeki dikenli dış kabuk icinde ikili veya uclu halde yetişir. Hasat zamanı geldiğinde, dikenli dış kabuk sarıya doner, catlar, ardından da ağactan yere duşer. Duşunce, kestanenin meyvesi dikenli toptan ayrılır. Ağacta kalan kestaneler ise, dallara uzun sopalara vurularak yere duşurulur.
Kestane, diğer yemişlerin gore daha yuksek oranda nişasta ve su icerir. Kestanede protein ve yağ oranı ise duşuktur. Nişasta, lif, protein, potasyum, fosfor, kalsiyum gibi mineraller ve B1, B2 ve C vitaminleri iceren kestane, oldukca doyurucudur. 100 gram kestanede, 160 kalori enerji değeri bulunur. 100 gram kestane ayrıca, 34 gram karbonhidrat, 3,2 gram protein, 1,8 gram yağ ve 8-10 gram lif icerir.
Kestane, yuksek karbonhidrat icerdiğinden diyet yapanlar tarafından kontrollu şekilde tuketilmelidir. Ozellikle, şeker hastaları, damar sertliği sorunu olanlar ve yuksek tansiyonlu kimseler kestaneyi az miktarda yemelidir.
Kestane, ağaclardan toplanan at kestanesi ile karıştırılmamalıdır. At kestanesi yenmemesi gereken, zehirli bir bitkidir. Ancak farklı şekillerde kullanılırsa cok da fayda sağlar. Orneğin, at kestanesi dolaplara kıyafetlerin arasına yerleştirilirse, onları guvelerden korur. Aynı şekilde, yun malzemeler de at kestanesi sayesinde guvelerden korunabilir. At kestanesi, bu ozelliği ile bir nevi naftalindir. Cok doğal, oldukca etkin ve bedava bir malzemedir. Damarları daraltıcı ozellik taşıyan at kestanesi, kozmetik urunlerde ve ilac sanayinde de kullanılır. Varis, hemoroid, cilt lekesi ve cilt kırışıklığına karşı etkilidir. Bir de, viks yerine kullanılabilecek, balgamı ve bronşiyal rahatsızlıkları giderecek, oksuruğu gecirecek at kestaneli krem ve jeller bulunmaktadır.
Kestanenin Faydaları
Nişasta ve su zenginidir.
Bolca lif, protein, fosfor ve kalsiyum icerir.
B1, B2, C ve E vitamini acısından zengindir.
Yuksek miktarda selenyum icerir.
Doyurucudur.
Tok tutar.
Lezzet artırıcı ve kıvam vericidir.
Karbonhidrat iceriği yuksektir ancak kompleks yapısı nedeniyle yavaş emilir. Kompleks karbonhidratlar, lif zengini olduğundan, basit karbonhidratlar gibi kan şekerini yukseltmez. Diyabet, kalp ve damar hastalıklarına neden olmaz.
Mideye karşı faydalıdır.
Kalbi korur.
Kompleks karbonhidratlar, enerji kaynağıdır. Bu nedenle kestane de kış ayında vucuda enerji depolar.
Bedensel ve zihinsel yorgunluğu alır.
İceriğindeki demir kansızlığı onler.
Yapısındaki magnezyum ve fosfor kemik metabolizmasının onemli bileşenlerindendir.
Sakinleştirici ozellik gosterir.
Stresi azaltır.
İceriğindeki C vitamini, dişlerin ve kemiklerin gelişimini hızlandırır ve kan damarlarındaki matriks oluşumu icin faydalıdır.
İceriğindeki potasyum sayesinde, potasyum duzeyi duşuk olanlar icin cok faydalıdır.
Meyvesi, kasların kuvvetlenmesine, yaraların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olur.Karaciğerdeki yorgunlukların ve şişliklerin gecmesini sağlar.
Kestane, duzenli aralıklarla yenirse vucuttaki kolesterol oranını da duşurur.
Anemi (kansızlık) hastalığına da iyi gelir.
Varis ve basur şikayetlerini azaltır.
Kestane, icerdiği ceşitli mineraller sayesinde midenin guclenmesine yardımcı olur. Midede meydana gelebilecek ulser, gastrit gibi hastalıklara karşı direnc oluşturur.
Kan dolaşımını duzenler ve hızlandırır.
Kabuklarının suda kaynatılması yoluyla hazırlanan ilac, ateşi duşurme ve sinirleri yatıştırma ozelliğine sahiptir.
İcerdiği nişasta, mineral tuz ve diğer besin değerleri nedeniyle, kış mevsimlerinin olumsuz şartlarında, vucut icin paha bicilmez bir kaynaktır.
Antik cağlardan beri aşk iksiri olarak da bilinen kestane cinsel gucu ve istekliliği arttırır ve yaşam suresini uzatır.
100 gramında 500 mg potasyum bulunduran kestane, potasyum eksikliği yaşayanlara onerilir.
Cocukların beyin ve retina gelişimi icin cok faydalıdır.
Eski donemlerde de uretimi yapılan, cavdar ile karıştırılarak yapılan ekmeği oldukca tok tutar.
Kestane ile hazırlanan cay, sinuzit şikÂyetlerine iyi gelir.
Balla karıştırılıp hazırlanan kestane puresi, iştahsız cocukların beslenme alışkanlıklarını duzenlemek icin kullanılır.
Kandaki alyuvarların yapımı icin cok hayati olan folik asit acısından zengindir.
Cok lif icerir. Bu sayede, glisemik indeksi duşuk bir yiyecektir. Bu da, kan şekerinin yavaş şekilde yukselmesine yardım eder.
Karaciğer ve mide icin oldukca faydalıdır.
İshali engeller.
Beyin icin faydalıdır, zihinsel aktivitelerin daha rahat yapılmasını sağlar, unutkanlığı onler. Alzheimer'ı geciktirir ya da yavaşlatır.
Bebeklerde ve cocuklarda kalp ve damar sağlığı acısından faydalıdır. Ayrıca norolojik gelişim icin de onemlidir.
Trigliseridi duzenler.
Hucrelerin yaşlanmasını yavaşlatır. Bu acıdan, erken yaşlanmayı engelleyicidir.
Bircok kanser tipini onlemeye yardım eder. Bilhassa akciğer kanserini engeller.
Kan basıncını duşurur ve kansızlığı yenmeye yardım eder.
Kolesterolu duzenler.
Bağışıklık sistemini guclendirdiği icin hastalıklara kolay yakalanmanın onune gecer.
İshali onler.
Afrodizyak etkilidir, bu yuzden cinsel gucu ve isteği de artırır.
Ateşi duşurmeye yardım eder.
Hamileler icin cok faydalıdır. Bebek icin oldukca yararlı besinler icerir. Doğmamış cocuklardaki norolojik sorunları giderir.
İceriğindeki folatlar, kırmızı kan hucreleri ve DNA icin gereklidir.Kestane Nasıl Tuketilir?
Kestane hem fırında hem de ocakta pişirilebilen bir yiyecektir. Kestane kebap denen şekilde suyla haşlanarak veya ızgarası yapılarak yenebilir. Aynı zamanda, tatlılara, pilavlara ve diğer yemeklere de tat katıcı ve kıvam artırıcı olarak konulabilir. Bursa ve civarında yapılan kestane şekeri tum dunyada cok unludur.
Kestanenin puresi de yapılabilir. Un haline getirilirse, kestane ekmeği de yapılabilir. Kestane unu, gluten icermez. Bu sayede, colyak hastalığından muzdarip insanlar tarafından da rahatca kullanılabilir. Cok lezzetli ve besleyici bir undur.
Kestanenin bir de balı vardır. Ulkemizde yalnızca belli bolgelerde uretilen bu sağlıklı yiyecek, oldukca da populerdir.
Kestanenin ağacı, kabuğu, dalları ve yapraklarından da faydalanılabilir.
Kestane kebap yaparken veya kestane haşlarken nelere dikkat edilmelidir?
Kestane kebap yapmak icin kestaneler oncelikle yıkanmalıdır.Ardından, bombeli kısımları keskin bir bıcak yardımıyla, cok da fazla derinine inmeden enlemesine olacak şekilde cizilmelidir. İstenirse, artı (+) şeklinde de cizilebilir. Yalnızca bu işlemi yapmak icin uretilen kestane cizme makineleri de vardır, dilenirse onlar da kullanılabilir.Cizilen kestaneler, bir kez daha yıkanıp 1 saat kadar soğuk suda bekletilmelidir.Suya bir tatlı kaşığı pekmez, bal veya şeker, kestanenin pişince cok daha fazla lezzetli olmasını sağlar.Suda 1 saat bekleyen kestanelerin suyu suzulur.Kestaneler istenirse tavada, dilenirse de kapağı acık bırakılmak suretiyle tost makinesinde pişirilebilir.Eğer fırın tercih ediliyorsa, fırın onceden 200 derece olacak şekilde ısıtılmalıdır.Aynı şekilde bir tencere de kullanılabilir. Bu durumda "kestane kebap" değil, "kestane haşlama" olacaktır. Kestanenin kabuğunu kolayca soymak icin, kestaneleri en az 12 saat buzdolabında bekletmektir. Buzdolabında bekleyen kestaneler, soğuk suya atılır ve bu suda yıkanır.