Tatlı bir bitki olan meyan koku, tarihten gunumuze kadar bircok formda şifa dağıtmıştır. Turkiye ’de yaygın bir bitkidir. Cayının lezzeti dillere destandır.
“Meyan koku” veya “tatlı kok” olarak bilinen bitkiden elde edilen cay, doğal bir ilactır. Bitki, şekerlemelerden ilaclara kadar bircok urunun ana bileşenidir. Şifaları sebebiyle yuzyıllardır kullanılır. Hem tatlı hem de sağlıklı bir cay isterseniz meyan koku cayını duşunmelisiniz. Sadece lezzeti icin değil potansiyel faydalarını da dikkate aldığınızda aradığınız cayı bulmuş olabilirsiniz!
[h=1]Meyan Koku Nedir? [/h]Meyan; cok yıllık, otsu ve calımsı bir bitkidir. Bilimsel adı “Glycyrrhiza glabra” şeklindedir. Baklagiller familyasına aittir. Bitkinin koku, bircok amacla kullanılmaktadır. Anavatanı Rusya ve Cin olan meyan, Turkiye ’de Şanlıurfa ’da yaygın olarak yetiştirilir. Guneydoğu Avrupa, Akdeniz ve bazı Asya ulkelerinde de gorulur.
Meyanın boyu, 120 ila 150 santimetreye kadar uzayabilir. Mavimsi-mor renkte, kucuk bezelye şeklinde cicekleri vardır. Yaprakları, 7 ila 15 santimetre uzunluğundadır; koyu yeşil renkte ve ovaldir. Tohum bulunan, 2 ila 3 santimetre buyukluğunde kucuk baklaları vardır. Uzun dallanma ozelliği kok sistemi icin onemlidir. Kokler toprak altında yatay olarak yayılır. Dış yuzeyinde kahverengi, icte ise soluk sarı renkli, silindirik lifli ağac parcaları bulunur. Meyan bitkisinin en onemli bileşiklerinin bulunduğu bolge soluk sarı govdesidir.
Bitkinin yer altında kalan govdesi veya koku, toprağın altında 1 metreye kadar uzayabilir. Kokler, teknik olarak “rizom” adı verilen karmaşık ve tombul bir şekildedir. Oldukca faydalı ozellikler icerir. Tıpta yaygın olarak kullanılır. Gıda sektorunun de onemli ve lezzetli maddelerinden biridir. Kokun ozutu; meyan şerbeti, meyan koku şekeri ve kola gibi ceşitli tatlı gıdalar ve iceceklerde kullanılır. Ayrıca, yemeklere ceşnili bir tat veren baharat olabilir. Hoş aromalı, tatlı ve sert bir tada sahiptir.
Meyan kokunun aroması ve tadına kaynak olan ana madde “glisirizin” adlı glikozittir. Glisirizinin tatlılığının değeri şekerden 30 ila 50 kat daha fazladır. Kokusunun kaynağı, iceriğindeki toplam ucucu maddelerin yuzde 3'une tekabul eden karmaşık ve değişken yapılı bileşiklerdir. Tatlılığı şekerden farklıdır; ağızda daha uzun sureli tat bırakır.
Tam guneş alan derin vadiler ve iyi drene olmuş aluvyonlu topraklar elverişli bir yetişme alanıdır. Yetiştiği bolgelere ozgu iklimler ideal yaşam alanları oluşturur. Bu bolgelerde oldukca ılıman, sıcak ve alt tropik iklimler hÂkimdir; derin, verimli ve iyi drene edilmiş topraklar bulunur. Ekildikten 2 ila 3 yıl sonra olgunlaşır, sonbahar aylarında hasat edilir.
Meyan bitkisinin farklı turleri vardır. “Glycyrrhiza” cinsinden olan meyan turleri “tatlı meyan” olarak bilinir. “Sophora” cinsi bitkiler ise “acı meyan” olarak adlandırılır. Yoresel ağızlarda “acı piyan” olarak bilinen “sarı meyan” ise, “Thermopsis turcica” cinsi bitkidir.
Dunyanın pek cok ulkesinde kendiliğinden yetişebilir. Turkiye ’de; Marmara Bolgesi, Karadeniz sahil bolgesi ve Trakya haric Anadolu ’da akarsu kenarlarında yaygın olarak yetişir. Ozellikle Ege ve Cukurova illeri, Şanlıurfa, Hatay, Muş, Bingol, Kars, Siirt ve Diyarbakır ’da yetişmektedir.
Meyan koku ureten diğer ulkeler arasında Hindistan, İran, İtalya, Afganistan, Cin, Pakistan, Irak, Azerbaycan, Ozbekistan ve Turkmenistan bulunmaktadır.
[h=1]Meyan Koku Cayının Faydaları Nelerdir? [/h]Meyan koku ozutunden elde edilen ceşitli urunler, eski cağlardan beri tıp ve gıda endustrisinde kullanılmaktadır. Antik donemde Cinlilerin “panzehir” olarak kullandığı meyan kokunun ilac sanayisinde onemli bir yeri vardır.
Hazımsızlık ve mide iltihabı gibi bircok rahatsızlığa karşı bitkisel bir cozumdur. Oksuruk ve ulser tedavisinde onerilirken, doğal bir mushil olarak kabul edilir. Şekerin ikamesi olarak kullanılan meyan koku, aynı zamanda aclığın yatıştırılması icin de ideal ve şifalı bir secenektir.
Bitkinin kokunden elde edilen cay, besleyici ozelliklere sahiptir. Gunumuzun populer bitkisel caylarından biridir
Meyan koku cayı; A, B1, B2, B3, B5, B6, B9, C ve E vitaminleri icerir. İceriğinde ayrıca; demir, fosfor, manganez, magnezyum, kalsiyum, potasyum ve sodyum gibi onemli mineraller bulunur. Ayrıca; ucucu yağlara, recinelere, saponinlere, alkaloidlere, tanenlere, flavonoidlere, fenollere, musilajlara sahiptir. Tadı ve lezzetli aromasından sorumlu olan madde ise iceriğindeki “glisirizin”dir.
Meyan koku cayı ile ilgili bircok kaynakta onlarca faydasından soz ediliyor. En dikkat ceken faydaları şunlardır;
Solunum hastalıkları: Meyan koku cayı, ust solunum yolu rahatsızlıklarını tedavi etmek icin kullanılır. Solunum sistemini iyileştirdiği ve guclendirdiği icin tercih edilir. Akciğerleri ve goğsu rahatsız eden bronş tıkanıklıklarını onler. Mukus ve balgamı parcalayan onemli bir balgam sokturucudur. Boğaz ağrısı, boğaz iltihabı, ses kısıklığı ve hırıltılı ses tedavisinde ideal bir secenektir. Vucudun ateşi kırmasına yardımcı olur, larenjit ve farenjit tedavisinde antibiyotik etkisi vardır. Boğaz ve solunum yolları tahrişlerini yatıştırır. Soğuk algınlığı, grip ve nezle semptomlarını hafifletir. Antispazmodik etkileri astım ataklarını hafifletir.
Bağışıklık sistemini destekler: Meyan koku cayının; antibakteriyel, antiviral, anti-inflamatuar, antifungal ve diuretik etkileri vardır. Bağışıklık sistemini guclendirir, kucuk enfeksiyonlarla savaşmaya ve hastalıkları onlemeye yardımcı olur. Viral enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları, zona ve benzeri sorunlarla savaşmak icin kullanılabilir. Ayrıca viruslere karşı interferon seviyelerini arttırır. İdrar sokturucu etkisi sebebiyle vucudu toksinlerden arındırır, aşırı asidi azaltır; boylelikle gut, artrit, romatizma, bobrek ve mesane enfeksiyonları, bobrek taşları ve idrar hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olabilmektedir.
Sindirim bozukluklarında etkilidir: Meyan koku cayı, onemli bir sindirim duzenleyicisidir. Besinlerin emilimini artırır. Mideye yardım etmekle kalmaz, aynı zamanda mide dokusunu korur. Hazımsızlık, kronik gastrit ve mide ekşimesi gibi sindirim bozukluklarını tedavi edebilir. Oğunlerden yarım saat once icildiğinde mide tahrişini ve asitliğini onler. Mide ve bağırsak ulserlerini tedavi etmeye yardımcı olur. Bağırsakları temizleyerek, kabızlığı giderir. Bağırsak hareketlerini aktive ederek, irritabl bağırsak sendromu ve Crohn hastalığı semptomlarını hafifletir. Hafif mushil etkisi nedeniyle fazla tuketilmemelidir.
Stres ve yorgunluğu onler: Bircok sinir probleminde iyi bir enerji iceceğidir. Caydaki glisirizin, enerji seviyesini artırmaya yardımcı olur. Uyuşukluk ve yorgunluğa karşı etkilidir. Vucuttaki kortizol seviyelerini arttırarak, stresi azaltır. Ayrıca, kronik yorgunluk sendromu ve fibromiyaljinin semptomlarını hafifletir. Sinir sistemini rahatlatır, zihni yatıştırır ve endişeyi giderir. Adrenal (bobrek ustu) bezleri uzerinde hareket ettiği icin strese karşı direnci artırır.
Hormon dengesi sağlar: Meyan koku cayı; kas zayıflığı, yetersiz besin emilimi ve konsantrasyon eksikliğine karşı hormon uretimini uyararak, adrenal bezler icin bir tonik olabilir. Adrenal stresi hafifleterek kadınlarda depresyon, ruh hali, sıcak basması ve baş ağrısı gibi menopoz semptomlarını azaltır. Ostrojen seviyesi duşukse uretimini teşvik eder veya bu hormonun seviyeleri yuksekselirse azaltma yeteneğine sahiptir. Karaciğerin toksinleri notralize etmesine yardımcı olur. Viral karaciğer iltihaplarını hafifleterek, karaciğer fonksiyonunu uyarır. Boylece hormon seviyesini kontrol altında tutar. Ayrıca, bir anti-enflamatuar ve antioksidan olarak hepatit gibi hastalıklara karşı etkilidir.
Kadın hastalıklarını hafifletir: Hormonal dengesizliğin neden olduğu adet sorunlarında tuketilebilir. Adet akışını destekler, krampları rahatlatır, goğus hassasiyeti, şişkinlik ve sinirlilik gibi PMS semptomlarını yatıştırır. Vajinal pamukcuk, endometriozis (cikolata kisti), infertilite (kısırlık) ve bağırsakta Candida enfeksiyonu gibi sorunlar icin bitkisel bir ilactır.
Erkeklerdeki cinsel sorunlarda tavsiye edilir: Erkeklerde libidoyu artırarak, kısırlık ve iktidarsızlığa karşı canlandırıcı bir icecektir. Ureme organlarının sağlığını da guclendirebilmektedir. Prostat buyumesi durumunda rahatlama sağlar.
Cilt sorunlarında yardımcıdır: Meyan koku cayı haricen de kullanılabilir. Dermatit, egzama, sporcu ayağı, sedef hastalığı, amfizem, yaşlılık lekeleri, deri alerjileri, cıbanlar, sivilceler, akneler, apseler, yaralar ve yanıklar gibi her turlu enfeksiyon icin cilde uygulanabilir. Ek olarak kepek ve kellik tedavisi icin sacta da kullanılabilir.
Ayrıca;
Goz dış zarı iltihabı (konjunktivit) tedavisinde goze uygulanabilir.
Farenjit ve boğaz ağrısı icin bir gargara yapılabilir.
Kakule ve zencefil ile kombine yapılarak dişler icin sağlıklı bir tonik olabilir.
Ucuk, ağız ulserleri ve diş eti iltihabını tedavi edebilir.
Diyabet hastaları tatlandırıcı olarak kullanabilir.
Parkinson, epilepsi, frengi ve sıtma icin kullanılabilir.
Kulak ve diş ağrıları, zayıflama gibi bircok sorun icin rahatlama sağlar.
Aşırı susuzluğa karşı etkili bir icecektir.
Afrodizyak ve guzelleştirici bir madde olarak kabul edilir.
Canlandırıcı etkisi sebebiyle “yaşam iksiri” olarak gorulur.
Onemli not: Meyan koku bitkisi ve cayının faydalarına ilişkin bircok bilgi bulunsa da bu bilgilerin bircoğu icin bilimsel kanıta ihtiyac duyulmaktadır!
[h=1]Meyan Koku Cayının Yan Etkileri Nelerdir? [/h]Meyan koku cayı, aşırı kullanılmadığı surece guvenli bir icecektir. Meyan kokunde bulunan glisirizinin gunde 100 ila 200 miligramdan fazla tuketilmesi onerilmiyor. Aşırı tuketildiğinde vucutta potasyum seviyesini duşurebilmektedir. Ayrıca, kalp ritmi duzensizliği, kap yetmezliği, yuksek tansiyon ve odem oluşumu gibi riskler doğurabilmektedir.
Bunun yanında;
Hipokalemi (potasyum duşukluğu), kilo artışı ve kas zayıflığı ortaya cıkarabilir.
Aşırı tuketime bağlı olarak toksik etkiye neden olabilir; yani meyan zehirlenmesi vakaları gorulebilmektedir.
Bu durumda vucuttaki sodyum depolanmasına bağlı olarak ortaya cıkan “kortikosteroid sendromu” sorununu tetikleyebilir.
Toksisite semptomları arasında; elektrolit dengesizliği, odem, kan basıncı artışı, kilo artışı, kalp problemleri ve gucsuzluk sayılabilir.
Bazı durumlarda yorgunluk, nefes darlığı, bobrek yetmezliği ve felcler ortaya cıkabilmektedir.
Fazla tuketildiğinde sıvı kaybına yol acarak, bobrek sorunları ortaya cıkarabilir.
Su tutulması, yuz ve bacaklarda şişme, konuşma gucluğu, kas krampları ve nefes darlığına yol acabilir.
Mide ekşimesi, bobrek ve karaciğer hasarı ve duzensiz kalp atışı gibi kalp ve sinir problemlerine sebep olabilir.
Erkeklerde erektil disfonksiyona neden olabilirken, ayrıca, prostat ve meme kanseri gibi hormona duyarlı kanser turlerini daha da kotuleştirebilir.
İnsulin ve diyabet ilacları ile etkileşime girebilir.
Yuksek tansiyon, kalp problemleri, inme hikÂyesi ve tiroid problemleri olan kişilerin meyan koku cayı icmemesi tavsiye edilir.
Sıvı kaybına eğilimli, bobrek ve karaciğer hastalığı olan kişilerin dikkatli tuketmesi gerekir.
Hamile ve emziren kadınların kullanmaması oneriliyor.
4 ila 6 haftalık bir sure meyan cayı tuketildikten sonra 1 ila 2 hafta ara verilmelidir.
[h=1]Meyan Koku Cayı Nasıl Hazırlanır?[/h][h=1]
[/h]Meyan koku, toz veya cubuk halinde aktarlardan veya bitkisel urun mağazalarından temin edilebilir. Bu şifalı bitkinin koklerini cay yapımında kullanabilirsiniz. Doğal bir tatlandırıcı olan meyan koku, bircok tatlı gıda urunu ve iceceğin ana maddesidir. Dolayısıyla cay formu da doğal olarak tatlı ve lezzetli olacaktır.
Meyan koku cayı icin şu yontemler kullanılabilir;
Meyan koklerini bıcakla kucuk parcalara ayırın.
Tercihe gore meyan koku tozu da kullanılabilir.
Yaklaşık 250 ml kaynamış suya 1 ila 1,5 tatlı kaşığı meyan koku ekleyin.
5 ila 10 dakika demlenmesini bekleyin.
Veya;
3 bardak suya 3 tatlı kaşığı kadar meyan koku parcaları ekleyin.
Yaklaşık 20 dakika kaynatın.
Kaynadıktan sonra 10 dakika kadar daha ocakta tutun.
Ocağı kapatarak soğumaya bırakın.
Ilık olarak tuketin.
Meyan koku cayı icin şu ipucları işinize yarayabilir;
Tercihe gore caya bal veya cubuk tarcın eklenebilir.
Meyan koku cayı ac ve tok karna tuketilebilir. Oğle ve akşam yemeklerinin ardından lezzetli bir icecektir.
Gunde 3 kez, tercihen yemeklerden sonra icilebilir.
Meyan kokundeki glisirik asit ve glisirizin, cayı cok tatlı hale getirir. Yani şeker eklemeye gerek yoktur.
Cayın tadı cok tatlı geliyorsa diğer bitkilerle karıştırılabilir. Tarcın veya ginseng eklenebilir.
Cayın rengi acık sarıdan kehribar rengine kadar değişebilir. Bu, cayın demlenmesi ile bağlantılıdır.
Kurutulmuş meyan kokleri hava gecirmez bir kapta, nemden uzak ortamda saklanmalıdır.
[h=1]Meyan Şerbeti ve Meyan Şekeri Nedir? [/h]Meyan şerbeti; meyan kokunun ceşitli işlemlerden gecirilmesi sonucu elde edilir. Turkiye ’de Guneydoğu illerinde yaz aylarında tuketilen populer bir icecektir. Ozellikle Şanlıurfa, Kahramanmaraş ve Gaziantep ’te Ramazan aylarının vazgecilmez iceceğidir.
Şanlıurfa ’da “biyanbalı” olarak bilinen meyan şerbeti, Fırat Nehri kıyı şeridindeki topraklarda yetişen meyan bitkisinden elde edilir. Bu şerbet turu, hazırlanması ve sunumundaki farklılıklar sebebiyle diğer meyan koku şerbeti turlerinden ayrılır.
Meyan şekeri; meyan koku ozutu veya ekstraktı ile tatlandırılan bir tur şekerlemedir. Farklı ulkelerde jelibonlar, ciğneme halkaları ve ciğneme tupleri gibi ceşitli formlarda uretilir.
Şeker, nişasta, un, Arap zamkı ve jelatin gibi gıda maddelerinin kombinasyonu ile hazırlanır. Lezzet vericiler, balmumu, amonyum klorur, pekmez veya melas gibi ceşitli bazı maddeler de katkı olarak kullanılabilmektedir. Amerika ve İngiltere başta olmak uzere bircok ulkede meyan koku ile elde edilmiş şekerleme turleri bulunur.
[h=1]Bunları Biliyor musunuz? [/h]
“Meyan koku” kelimesi, Yunanca “tatlı kok” anlamındaki “glukurrhiza” sozcuğunden turetilmiştir.
Turkiye ’de halk dilinde “mayan”, “boyam”, “biyam” ve “aşlama” gibi isimlerle bilinir. Bu isimler, yore ağızlarına gore değişebilir.
Meyan koku suda kaynatıldığında bir tur bal ortaya cıkar. Bu bal, cubuk şekline getirilerek tatlılarda, pastalarda, şekerlemelerde ve cikolatalarda kullanılır.
Kuzey Avrupa ’da tatlılarda kullanılan meyan koku, Cin ’de ceşni olarak yemeklerde tuketilir.
Dunyadaki meyan koku urunlerinin yuzde 70 ’den fazlası Amerika menşeli “M&F Worldwide” adlı firma tarafından uretilmektedir.
Amerika merkezli sigara firmaları, tutunlere tat ve aroma kazandırmak icin bir donem meyan koku kullanmıştır. 2009 yılında tutunlerde kullanımı yasaklanmıştır.
Cin ’de Ayurverda tıbbında sarılığa karşı yardımcı olabileceğine inanılmaktadır.
Eski Yunan ’da solunum hastalıklarını tedavi etmek icin kullanılan meyan kokunu; Eski Mısırlılar, M.O. 3. yuzyılda oksuruk, astım ve diğer akciğer sorunları icin tercih etmiştir.
Antik Hindular, cinsel gucu arttırmak icin meyan koku cayına sut ve şeker eklermiş.
II. Dunya Savaşı sırasında Avrupa'da savaşan ulkelerin hem yiyecek hem de şeker bulmakta zorlandıkları donemde meyankoku, hayatta kalmak icin tuketilen birkac tatlı bitkiden biriydi.
Cin'de, tum vucut sistemini canlandırmaya yardımcı olan uzun omurlu bir bitki olarak kabul edilir.
Cin ’de receteli bitkisel tedavi urunlerinden biri olan meyan koku, aynı zamanda baharat olarak da kullanılır.
Japonya'da kronik viral hepatiti tedavi ve kontrol etmek icin; Hindistan'da, balgam sokturucu tonik olarak tercih edilir.
“Meyan koku” veya “tatlı kok” olarak bilinen bitkiden elde edilen cay, doğal bir ilactır. Bitki, şekerlemelerden ilaclara kadar bircok urunun ana bileşenidir. Şifaları sebebiyle yuzyıllardır kullanılır. Hem tatlı hem de sağlıklı bir cay isterseniz meyan koku cayını duşunmelisiniz. Sadece lezzeti icin değil potansiyel faydalarını da dikkate aldığınızda aradığınız cayı bulmuş olabilirsiniz! [h=1]Meyan Koku Nedir? [/h]Meyan; cok yıllık, otsu ve calımsı bir bitkidir. Bilimsel adı “Glycyrrhiza glabra” şeklindedir. Baklagiller familyasına aittir. Bitkinin koku, bircok amacla kullanılmaktadır. Anavatanı Rusya ve Cin olan meyan, Turkiye ’de Şanlıurfa ’da yaygın olarak yetiştirilir. Guneydoğu Avrupa, Akdeniz ve bazı Asya ulkelerinde de gorulur.
Meyanın boyu, 120 ila 150 santimetreye kadar uzayabilir. Mavimsi-mor renkte, kucuk bezelye şeklinde cicekleri vardır. Yaprakları, 7 ila 15 santimetre uzunluğundadır; koyu yeşil renkte ve ovaldir. Tohum bulunan, 2 ila 3 santimetre buyukluğunde kucuk baklaları vardır. Uzun dallanma ozelliği kok sistemi icin onemlidir. Kokler toprak altında yatay olarak yayılır. Dış yuzeyinde kahverengi, icte ise soluk sarı renkli, silindirik lifli ağac parcaları bulunur. Meyan bitkisinin en onemli bileşiklerinin bulunduğu bolge soluk sarı govdesidir.
Bitkinin yer altında kalan govdesi veya koku, toprağın altında 1 metreye kadar uzayabilir. Kokler, teknik olarak “rizom” adı verilen karmaşık ve tombul bir şekildedir. Oldukca faydalı ozellikler icerir. Tıpta yaygın olarak kullanılır. Gıda sektorunun de onemli ve lezzetli maddelerinden biridir. Kokun ozutu; meyan şerbeti, meyan koku şekeri ve kola gibi ceşitli tatlı gıdalar ve iceceklerde kullanılır. Ayrıca, yemeklere ceşnili bir tat veren baharat olabilir. Hoş aromalı, tatlı ve sert bir tada sahiptir.
Meyan kokunun aroması ve tadına kaynak olan ana madde “glisirizin” adlı glikozittir. Glisirizinin tatlılığının değeri şekerden 30 ila 50 kat daha fazladır. Kokusunun kaynağı, iceriğindeki toplam ucucu maddelerin yuzde 3'une tekabul eden karmaşık ve değişken yapılı bileşiklerdir. Tatlılığı şekerden farklıdır; ağızda daha uzun sureli tat bırakır.
Tam guneş alan derin vadiler ve iyi drene olmuş aluvyonlu topraklar elverişli bir yetişme alanıdır. Yetiştiği bolgelere ozgu iklimler ideal yaşam alanları oluşturur. Bu bolgelerde oldukca ılıman, sıcak ve alt tropik iklimler hÂkimdir; derin, verimli ve iyi drene edilmiş topraklar bulunur. Ekildikten 2 ila 3 yıl sonra olgunlaşır, sonbahar aylarında hasat edilir.
Meyan bitkisinin farklı turleri vardır. “Glycyrrhiza” cinsinden olan meyan turleri “tatlı meyan” olarak bilinir. “Sophora” cinsi bitkiler ise “acı meyan” olarak adlandırılır. Yoresel ağızlarda “acı piyan” olarak bilinen “sarı meyan” ise, “Thermopsis turcica” cinsi bitkidir.
Dunyanın pek cok ulkesinde kendiliğinden yetişebilir. Turkiye ’de; Marmara Bolgesi, Karadeniz sahil bolgesi ve Trakya haric Anadolu ’da akarsu kenarlarında yaygın olarak yetişir. Ozellikle Ege ve Cukurova illeri, Şanlıurfa, Hatay, Muş, Bingol, Kars, Siirt ve Diyarbakır ’da yetişmektedir.
Meyan koku ureten diğer ulkeler arasında Hindistan, İran, İtalya, Afganistan, Cin, Pakistan, Irak, Azerbaycan, Ozbekistan ve Turkmenistan bulunmaktadır.
[h=1]Meyan Koku Cayının Faydaları Nelerdir? [/h]Meyan koku ozutunden elde edilen ceşitli urunler, eski cağlardan beri tıp ve gıda endustrisinde kullanılmaktadır. Antik donemde Cinlilerin “panzehir” olarak kullandığı meyan kokunun ilac sanayisinde onemli bir yeri vardır.
Hazımsızlık ve mide iltihabı gibi bircok rahatsızlığa karşı bitkisel bir cozumdur. Oksuruk ve ulser tedavisinde onerilirken, doğal bir mushil olarak kabul edilir. Şekerin ikamesi olarak kullanılan meyan koku, aynı zamanda aclığın yatıştırılması icin de ideal ve şifalı bir secenektir.
Bitkinin kokunden elde edilen cay, besleyici ozelliklere sahiptir. Gunumuzun populer bitkisel caylarından biridir
Meyan koku cayı; A, B1, B2, B3, B5, B6, B9, C ve E vitaminleri icerir. İceriğinde ayrıca; demir, fosfor, manganez, magnezyum, kalsiyum, potasyum ve sodyum gibi onemli mineraller bulunur. Ayrıca; ucucu yağlara, recinelere, saponinlere, alkaloidlere, tanenlere, flavonoidlere, fenollere, musilajlara sahiptir. Tadı ve lezzetli aromasından sorumlu olan madde ise iceriğindeki “glisirizin”dir.
Meyan koku cayı ile ilgili bircok kaynakta onlarca faydasından soz ediliyor. En dikkat ceken faydaları şunlardır;
Solunum hastalıkları: Meyan koku cayı, ust solunum yolu rahatsızlıklarını tedavi etmek icin kullanılır. Solunum sistemini iyileştirdiği ve guclendirdiği icin tercih edilir. Akciğerleri ve goğsu rahatsız eden bronş tıkanıklıklarını onler. Mukus ve balgamı parcalayan onemli bir balgam sokturucudur. Boğaz ağrısı, boğaz iltihabı, ses kısıklığı ve hırıltılı ses tedavisinde ideal bir secenektir. Vucudun ateşi kırmasına yardımcı olur, larenjit ve farenjit tedavisinde antibiyotik etkisi vardır. Boğaz ve solunum yolları tahrişlerini yatıştırır. Soğuk algınlığı, grip ve nezle semptomlarını hafifletir. Antispazmodik etkileri astım ataklarını hafifletir.
Bağışıklık sistemini destekler: Meyan koku cayının; antibakteriyel, antiviral, anti-inflamatuar, antifungal ve diuretik etkileri vardır. Bağışıklık sistemini guclendirir, kucuk enfeksiyonlarla savaşmaya ve hastalıkları onlemeye yardımcı olur. Viral enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları, zona ve benzeri sorunlarla savaşmak icin kullanılabilir. Ayrıca viruslere karşı interferon seviyelerini arttırır. İdrar sokturucu etkisi sebebiyle vucudu toksinlerden arındırır, aşırı asidi azaltır; boylelikle gut, artrit, romatizma, bobrek ve mesane enfeksiyonları, bobrek taşları ve idrar hastalıklarının iyileşmesine yardımcı olabilmektedir.
Sindirim bozukluklarında etkilidir: Meyan koku cayı, onemli bir sindirim duzenleyicisidir. Besinlerin emilimini artırır. Mideye yardım etmekle kalmaz, aynı zamanda mide dokusunu korur. Hazımsızlık, kronik gastrit ve mide ekşimesi gibi sindirim bozukluklarını tedavi edebilir. Oğunlerden yarım saat once icildiğinde mide tahrişini ve asitliğini onler. Mide ve bağırsak ulserlerini tedavi etmeye yardımcı olur. Bağırsakları temizleyerek, kabızlığı giderir. Bağırsak hareketlerini aktive ederek, irritabl bağırsak sendromu ve Crohn hastalığı semptomlarını hafifletir. Hafif mushil etkisi nedeniyle fazla tuketilmemelidir.
Stres ve yorgunluğu onler: Bircok sinir probleminde iyi bir enerji iceceğidir. Caydaki glisirizin, enerji seviyesini artırmaya yardımcı olur. Uyuşukluk ve yorgunluğa karşı etkilidir. Vucuttaki kortizol seviyelerini arttırarak, stresi azaltır. Ayrıca, kronik yorgunluk sendromu ve fibromiyaljinin semptomlarını hafifletir. Sinir sistemini rahatlatır, zihni yatıştırır ve endişeyi giderir. Adrenal (bobrek ustu) bezleri uzerinde hareket ettiği icin strese karşı direnci artırır.
Hormon dengesi sağlar: Meyan koku cayı; kas zayıflığı, yetersiz besin emilimi ve konsantrasyon eksikliğine karşı hormon uretimini uyararak, adrenal bezler icin bir tonik olabilir. Adrenal stresi hafifleterek kadınlarda depresyon, ruh hali, sıcak basması ve baş ağrısı gibi menopoz semptomlarını azaltır. Ostrojen seviyesi duşukse uretimini teşvik eder veya bu hormonun seviyeleri yuksekselirse azaltma yeteneğine sahiptir. Karaciğerin toksinleri notralize etmesine yardımcı olur. Viral karaciğer iltihaplarını hafifleterek, karaciğer fonksiyonunu uyarır. Boylece hormon seviyesini kontrol altında tutar. Ayrıca, bir anti-enflamatuar ve antioksidan olarak hepatit gibi hastalıklara karşı etkilidir.
Kadın hastalıklarını hafifletir: Hormonal dengesizliğin neden olduğu adet sorunlarında tuketilebilir. Adet akışını destekler, krampları rahatlatır, goğus hassasiyeti, şişkinlik ve sinirlilik gibi PMS semptomlarını yatıştırır. Vajinal pamukcuk, endometriozis (cikolata kisti), infertilite (kısırlık) ve bağırsakta Candida enfeksiyonu gibi sorunlar icin bitkisel bir ilactır.
Erkeklerdeki cinsel sorunlarda tavsiye edilir: Erkeklerde libidoyu artırarak, kısırlık ve iktidarsızlığa karşı canlandırıcı bir icecektir. Ureme organlarının sağlığını da guclendirebilmektedir. Prostat buyumesi durumunda rahatlama sağlar.
Cilt sorunlarında yardımcıdır: Meyan koku cayı haricen de kullanılabilir. Dermatit, egzama, sporcu ayağı, sedef hastalığı, amfizem, yaşlılık lekeleri, deri alerjileri, cıbanlar, sivilceler, akneler, apseler, yaralar ve yanıklar gibi her turlu enfeksiyon icin cilde uygulanabilir. Ek olarak kepek ve kellik tedavisi icin sacta da kullanılabilir.
Ayrıca;
Goz dış zarı iltihabı (konjunktivit) tedavisinde goze uygulanabilir.
Farenjit ve boğaz ağrısı icin bir gargara yapılabilir.
Kakule ve zencefil ile kombine yapılarak dişler icin sağlıklı bir tonik olabilir.
Ucuk, ağız ulserleri ve diş eti iltihabını tedavi edebilir.
Diyabet hastaları tatlandırıcı olarak kullanabilir.
Parkinson, epilepsi, frengi ve sıtma icin kullanılabilir.
Kulak ve diş ağrıları, zayıflama gibi bircok sorun icin rahatlama sağlar.
Aşırı susuzluğa karşı etkili bir icecektir.
Afrodizyak ve guzelleştirici bir madde olarak kabul edilir.
Canlandırıcı etkisi sebebiyle “yaşam iksiri” olarak gorulur.
Onemli not: Meyan koku bitkisi ve cayının faydalarına ilişkin bircok bilgi bulunsa da bu bilgilerin bircoğu icin bilimsel kanıta ihtiyac duyulmaktadır!
[h=1]Meyan Koku Cayının Yan Etkileri Nelerdir? [/h]Meyan koku cayı, aşırı kullanılmadığı surece guvenli bir icecektir. Meyan kokunde bulunan glisirizinin gunde 100 ila 200 miligramdan fazla tuketilmesi onerilmiyor. Aşırı tuketildiğinde vucutta potasyum seviyesini duşurebilmektedir. Ayrıca, kalp ritmi duzensizliği, kap yetmezliği, yuksek tansiyon ve odem oluşumu gibi riskler doğurabilmektedir.
Bunun yanında;
Hipokalemi (potasyum duşukluğu), kilo artışı ve kas zayıflığı ortaya cıkarabilir.
Aşırı tuketime bağlı olarak toksik etkiye neden olabilir; yani meyan zehirlenmesi vakaları gorulebilmektedir.
Bu durumda vucuttaki sodyum depolanmasına bağlı olarak ortaya cıkan “kortikosteroid sendromu” sorununu tetikleyebilir.
Toksisite semptomları arasında; elektrolit dengesizliği, odem, kan basıncı artışı, kilo artışı, kalp problemleri ve gucsuzluk sayılabilir.
Bazı durumlarda yorgunluk, nefes darlığı, bobrek yetmezliği ve felcler ortaya cıkabilmektedir.
Fazla tuketildiğinde sıvı kaybına yol acarak, bobrek sorunları ortaya cıkarabilir.
Su tutulması, yuz ve bacaklarda şişme, konuşma gucluğu, kas krampları ve nefes darlığına yol acabilir.
Mide ekşimesi, bobrek ve karaciğer hasarı ve duzensiz kalp atışı gibi kalp ve sinir problemlerine sebep olabilir.
Erkeklerde erektil disfonksiyona neden olabilirken, ayrıca, prostat ve meme kanseri gibi hormona duyarlı kanser turlerini daha da kotuleştirebilir.
İnsulin ve diyabet ilacları ile etkileşime girebilir.
Yuksek tansiyon, kalp problemleri, inme hikÂyesi ve tiroid problemleri olan kişilerin meyan koku cayı icmemesi tavsiye edilir.
Sıvı kaybına eğilimli, bobrek ve karaciğer hastalığı olan kişilerin dikkatli tuketmesi gerekir.
Hamile ve emziren kadınların kullanmaması oneriliyor.
4 ila 6 haftalık bir sure meyan cayı tuketildikten sonra 1 ila 2 hafta ara verilmelidir.
[h=1]Meyan Koku Cayı Nasıl Hazırlanır?[/h][h=1]
[/h]Meyan koku, toz veya cubuk halinde aktarlardan veya bitkisel urun mağazalarından temin edilebilir. Bu şifalı bitkinin koklerini cay yapımında kullanabilirsiniz. Doğal bir tatlandırıcı olan meyan koku, bircok tatlı gıda urunu ve iceceğin ana maddesidir. Dolayısıyla cay formu da doğal olarak tatlı ve lezzetli olacaktır. Meyan koku cayı icin şu yontemler kullanılabilir;
Meyan koklerini bıcakla kucuk parcalara ayırın.
Tercihe gore meyan koku tozu da kullanılabilir.
Yaklaşık 250 ml kaynamış suya 1 ila 1,5 tatlı kaşığı meyan koku ekleyin.
5 ila 10 dakika demlenmesini bekleyin.
Veya;
3 bardak suya 3 tatlı kaşığı kadar meyan koku parcaları ekleyin.
Yaklaşık 20 dakika kaynatın.
Kaynadıktan sonra 10 dakika kadar daha ocakta tutun.
Ocağı kapatarak soğumaya bırakın.
Ilık olarak tuketin.
Meyan koku cayı icin şu ipucları işinize yarayabilir;
Tercihe gore caya bal veya cubuk tarcın eklenebilir.
Meyan koku cayı ac ve tok karna tuketilebilir. Oğle ve akşam yemeklerinin ardından lezzetli bir icecektir.
Gunde 3 kez, tercihen yemeklerden sonra icilebilir.
Meyan kokundeki glisirik asit ve glisirizin, cayı cok tatlı hale getirir. Yani şeker eklemeye gerek yoktur.
Cayın tadı cok tatlı geliyorsa diğer bitkilerle karıştırılabilir. Tarcın veya ginseng eklenebilir.
Cayın rengi acık sarıdan kehribar rengine kadar değişebilir. Bu, cayın demlenmesi ile bağlantılıdır.
Kurutulmuş meyan kokleri hava gecirmez bir kapta, nemden uzak ortamda saklanmalıdır.
[h=1]Meyan Şerbeti ve Meyan Şekeri Nedir? [/h]Meyan şerbeti; meyan kokunun ceşitli işlemlerden gecirilmesi sonucu elde edilir. Turkiye ’de Guneydoğu illerinde yaz aylarında tuketilen populer bir icecektir. Ozellikle Şanlıurfa, Kahramanmaraş ve Gaziantep ’te Ramazan aylarının vazgecilmez iceceğidir.
Şanlıurfa ’da “biyanbalı” olarak bilinen meyan şerbeti, Fırat Nehri kıyı şeridindeki topraklarda yetişen meyan bitkisinden elde edilir. Bu şerbet turu, hazırlanması ve sunumundaki farklılıklar sebebiyle diğer meyan koku şerbeti turlerinden ayrılır.
Meyan şekeri; meyan koku ozutu veya ekstraktı ile tatlandırılan bir tur şekerlemedir. Farklı ulkelerde jelibonlar, ciğneme halkaları ve ciğneme tupleri gibi ceşitli formlarda uretilir.
Şeker, nişasta, un, Arap zamkı ve jelatin gibi gıda maddelerinin kombinasyonu ile hazırlanır. Lezzet vericiler, balmumu, amonyum klorur, pekmez veya melas gibi ceşitli bazı maddeler de katkı olarak kullanılabilmektedir. Amerika ve İngiltere başta olmak uzere bircok ulkede meyan koku ile elde edilmiş şekerleme turleri bulunur.
[h=1]Bunları Biliyor musunuz? [/h]
“Meyan koku” kelimesi, Yunanca “tatlı kok” anlamındaki “glukurrhiza” sozcuğunden turetilmiştir.
Turkiye ’de halk dilinde “mayan”, “boyam”, “biyam” ve “aşlama” gibi isimlerle bilinir. Bu isimler, yore ağızlarına gore değişebilir.
Meyan koku suda kaynatıldığında bir tur bal ortaya cıkar. Bu bal, cubuk şekline getirilerek tatlılarda, pastalarda, şekerlemelerde ve cikolatalarda kullanılır.
Kuzey Avrupa ’da tatlılarda kullanılan meyan koku, Cin ’de ceşni olarak yemeklerde tuketilir.
Dunyadaki meyan koku urunlerinin yuzde 70 ’den fazlası Amerika menşeli “M&F Worldwide” adlı firma tarafından uretilmektedir.
Amerika merkezli sigara firmaları, tutunlere tat ve aroma kazandırmak icin bir donem meyan koku kullanmıştır. 2009 yılında tutunlerde kullanımı yasaklanmıştır.
Cin ’de Ayurverda tıbbında sarılığa karşı yardımcı olabileceğine inanılmaktadır.
Eski Yunan ’da solunum hastalıklarını tedavi etmek icin kullanılan meyan kokunu; Eski Mısırlılar, M.O. 3. yuzyılda oksuruk, astım ve diğer akciğer sorunları icin tercih etmiştir.
Antik Hindular, cinsel gucu arttırmak icin meyan koku cayına sut ve şeker eklermiş.
II. Dunya Savaşı sırasında Avrupa'da savaşan ulkelerin hem yiyecek hem de şeker bulmakta zorlandıkları donemde meyankoku, hayatta kalmak icin tuketilen birkac tatlı bitkiden biriydi.
Cin'de, tum vucut sistemini canlandırmaya yardımcı olan uzun omurlu bir bitki olarak kabul edilir.
Cin ’de receteli bitkisel tedavi urunlerinden biri olan meyan koku, aynı zamanda baharat olarak da kullanılır.
Japonya'da kronik viral hepatiti tedavi ve kontrol etmek icin; Hindistan'da, balgam sokturucu tonik olarak tercih edilir.