Kaymakam, Turkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti sistemlerinde bir ilcenin genel yonetim hiyerarşisinin en ustunde bulunan, ilcedeki en yetkili makamdır. Kaymakamlar bir ilce sınırları icinde hukumeti temsil ederler. Oldukca saygın ve avantajlı bir meslek olan kaymakamlık, pek cok gencin kariyer planı icin dikkatini cekmektedir.
Arapcadan dilimize gecmiş olan Kaymakam kelimesi, kaim ve makam kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Kaim kelimesi birinin yerine gecen, makam ise rutbe, mevki anlamına gelmektedir. Oyleyse kaymakam kelimesini makamda duran kişi olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır. Bu makam, Osmanlı doneminde Padişahlık makamını temsil etmişse de gunumuzde bu makamın karşılığı sayılabilecek olan Hukumeti temsil etmektedir.
İlcede hiyerarşik olarak en ust seviyede bulunan kaymakamlar, ilce icerisinde gercekleştirilmesi gereken calışmaları takip ederek devamlılığını sağlar. Validen gelen emir ve talimatları uygulamanın yanı sıra kanun, tuzuk, yonetmelik, hukumet kararları gibi bilgilerin ilan edilmesi ve takibi de kaymakamların sorumlulukları arasında ter alır. İlce sınırları dahilinde idare ve zabıta da kaymakamın sorumluluğundadır. Bu nedenle kaymakamın gorevleri arasında ilcedeki huzur ve asayişin sağlanması da sayılabilir.
[h=3]Kaymakam Olmak icin Ne Yapmalıyım?[/h]Gorduğumuz gibi, kaymakamların gorevleri hic azımsanacak gibi değil. Bu yuzden de kaymakam olmak icin lisans eğitiminden bir cok daha fazlası gerekiyor. Pek cok meslekte olduğu gibi kaymakam olmak isteyenleri de hatırı sayılır emek ve zaman gerektiren bir eğitim sureci bekliyor. Ciddi sorumluluk ve gorevleri ustlenmeden once kaymakam adaylarının farklı alanlarda kendini geliştirmesi şart.
Kaymakam adaylığı sınavına girmeye hak kazanmak icin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48. maddesinde belirtilen koşullara ve 1700 sayılı DÂhiliye Memurları Kanununun 2. maddesinde yer alan koşullara uygun olmak gerekmektedir.
Kaymakam olmak icin uzun suren bir eğitim surecine hazırlıklı olmalısınız. Yuklu bir sorumluluk gerektiren bu gorevi ustlenmek icin Siyasal Bilgiler, Hukuk veya İktisadi ve İdari Bilimler Fakulteleri altında yer alan bir bolumden mezun olmanız gerekmektedir. Lisans eğitiminizi tamamladıysanız sıra KPSS ’ye geliyor. Kaymakamlık başvurusu icin P37 puan turu dikkate alınır. Bugune kadar sınava girmeye hak kazanan adaylara baktığımızda son adayların P37 puanları 80 ’in uzerinde seyretmektedir. KPSS ’den de yeterli puanı aldıysanız, daha sonra Kaymakam Adaylığı Sınavına girerek uzmanlık eğitiminize başlamaya hak kazanmalısınız.
Sınava girecek kişi sayısı alınacak kaymakam adayı sayısının 20 katı olarak belirlenir. Bu kişiler P37 puan turunden en yuksek puan alan kişiler olarak sıralanarak sınava kabul edilir. P37 puan turunde puan belirlenirken en yuksek katsayıya sahip olan bolum beklendiği uzere kamu yonetimidir. Bunu iktisat takip eder.
[h=3]Kaymakam Adaylığı Sınavı ve Eğitimi[/h]Kaymakam Adaylığı Sınavı, farklı alanlarda bilgiler icerir. Geniş bir sorumluluk alanı olan kaymakamların her konuda bilgi sahibi olması ve pek cok konuda da uzman olması gerekir. Kaymakam olmak icin yazılı ve sozlu sınava tabi olacak kişiler ekonomi, hukuk, tarih gibi konulardan cıkacak sorularla karşılaşır. Ozellikle idare hukuku, anayasa, mahalli idareler, inkılap tarihi, insan hakları en cok karşılaşılan konular arasında yer alır.
Sınavlara hazırlanan aday adayları Turkiye ’nin idari yapısı, Turkiye ’nin ekonomik yapısı ve sorunları, Turkiye ’de demokratikleşme gibi konuları iyice calıştığından emin olmalıdır. Bu sınavlar yalnızca bilgileri değil becerileri de hedef alır. Aday adaylarının temsil yeteneği, kavrama ve yorumlama yeteneği, ikna kabiliyeti de kriterler arasında yer alır. Yazılının yanı sıra sozlu sınava katılan aday adayları, cok yonlu bir juri tarafından değerlendirilir. Mulakata kabul edecek kişi sayısı ise kadro sayısının 4 katıdır. Yazılı sınava girenler arasında ust sıralarda yer almak ikinci aşama olan sozlu sınava katılabilmek icin cok onemlidir.
Kaymakam adaylığı eğitimine katılan adaylar, 3 yıl boyunca eğitim gorurler. Bu eğitim sureci İl Merkez Stajı (2 Ay), Kaymakam Refikliği Stajı (3 Ay), Mulkiye Mufettişi Refakatinde Staj (2 Ay), Bakanlık Merkez Stajı (Dil Kursu) (4 ay), Yurt Dışı Stajı (12 ay), Kaymakam Vekilliği Stajı (9 ay), Kaymakamlık Kursu (4 ay) olmak uzere toplamda 36 ay suren stajlardan oluşur.
Kaymakam Adayları Yonetmeliği ’nin “Kaymakamlık Kursu” başlıklı Beşinci Bolum ’unde yer alan MADDE 28 şoyledir:
(1) Her kursun sonunda Bakanlık onayı ile belirtilen gun, saat ve yerde Strateji Geliştirme Başkanı ile Eğitim Dairesi Başkanının da katılacağı Encumen tarafından adaylar bir sozlu sınava tabi tutulurlar. Bu sınav sırasında Eğitim Dairesi Başkanı raportorluk gorevini yurutur. Her adaya birisi teziyle ilgili olmak uzere en az uc soru sorulur. Sorular, bir kaymakamın bilmesi gereken ve kurs programında yer verilen konular esas alınarak onceden Başkanlıkca hazırlanıp, Encumenin tasvibinden gecirilir. Sınav sırasında adayların Staj Rapor Dosyaları da Encumenin tetkikine hazır bulundurulur. Adaylara genel bilgileri ile inandırma ve idarecilik yeteneklerini olcecek nitelikte sorular da yoneltilebilir.
(2) Sorular adaylar tarafından cevaplandırıldıktan sonra Encumen Başkan ve uyeleriyle Strateji Geliştirme Başkanı ve Eğitim Dairesi Başkanınca 100 tam not uzerinden değerlendirilir, takdir edilen notların aritmetik ortalaması alınır. 0.50 den aşağı olan kesirler dikkate alınmaz, 0.50 ve ustu kesirler tam sayıya tamamlanır. Değerlendirme notu;
60 ’dan aşağı olanlar yetersiz,
60–70 olanlar yeterli,
71–85 olanlar başarılı,
86–100 olanlar ustun başarılı sayılırlar.Kursun sonunda girdiği sınavda yetersiz not alan aday adayları, en fazla 30 gunluk bir zaman dilimi icinde ikinci kez sınava girmeye hak kazanırlar. Her iki sınavdan da gecer not alamayan aday adayları, Genel İdare Hizmetleri Sınıfında bir goreve atanırlar.
Kaymakamlık Kursunu başarıyla tamamlayan adaylar ise, Mulki İdare Amirliği ’ne ilk adımı olan Kaymakam adaylığına başlarlar. Bu surec eskiden maiyet memurluğu olarak anılmaktadır. Kaymakam Adayları Yonetmeliği ’nin “Adayların Goreve Başlatılması ve İllerin Tespiti” başlıklı İkinci Bolum ’de de yer verildiği gibi, “Nihai başarı listesindeki sıralama doğrultusunda sınav ilanında belirtilen kadro sayısı kadar aday, yetiştirme planı ve staj programı donemlerine uygun olarak gruplar halinde ve Bakanlıkca belirlenecek tarihlerde gorevlerine başlatılırlar.” Gorev başına gecen kaymakamlar, valilere bağlı olarak sorumluluklarını ve vazifelerini yerine getirirler. İlceler belli ozelliklerine gore sınıflandırılır ve kaymakamların atamaları da bu sınıflandırmalara gore gercekleştirilir. Gorev aldığı ilcenin sınıfına gore atama sureleri 2 yıl ile 5 yıl arasında değişiklik gosterir.
[h=3]Kaymakam Olmak İcin Gerekli Ozellikler[/h]Ust duzey akademik beceriye sahip olması gereken kaymakamların sosyal bilimler alanında başarılı olması da başlıca gereklilikler arasında yer alır. Lider bir rol ustlenen kaymakamların karşılarındaki kişileri etkileyebilen, kendini yazılı ve sozlu olarak ifade etmekte zorlanmayan, iyi iletişim kurabilen ve kişilerin ihtiyaclarını kolayca anlayabilen insanlar olması gerekmektedir. Duzenli ve saygın bir meslek olan kaymakamlık, sivil halktan valilere, memurlardan ust duzey askeri yoneticilere varana kadar farklı turden insanla karşı karşıya gelmeyi gerektirir. Bu nedenle iletişim becerisi bir kaymakam icin en onemli ozelliklerden biridir.
Yeniliklere acık, yaratıcı kişiler icin uygun bir meslek olan kaymakamlık, gorev ve sorumlulukları gereği organizasyon becerisi yuksek, planlama ve uygulama konusunda başarılı, yonetici yonu gelişmiş olmayı gerektirir. Belli aralıklarla farklı ilcelere atanan kaymakamların bu durumun farkında olarak bu goreve talip olmalarını tavsiye ederiz. Ancak diğer taraftan, kaymakamlığın avantajları arasında duzenli calışma saatlerini sayabiliriz.
Arapcadan dilimize gecmiş olan Kaymakam kelimesi, kaim ve makam kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Kaim kelimesi birinin yerine gecen, makam ise rutbe, mevki anlamına gelmektedir. Oyleyse kaymakam kelimesini makamda duran kişi olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır. Bu makam, Osmanlı doneminde Padişahlık makamını temsil etmişse de gunumuzde bu makamın karşılığı sayılabilecek olan Hukumeti temsil etmektedir.
İlcede hiyerarşik olarak en ust seviyede bulunan kaymakamlar, ilce icerisinde gercekleştirilmesi gereken calışmaları takip ederek devamlılığını sağlar. Validen gelen emir ve talimatları uygulamanın yanı sıra kanun, tuzuk, yonetmelik, hukumet kararları gibi bilgilerin ilan edilmesi ve takibi de kaymakamların sorumlulukları arasında ter alır. İlce sınırları dahilinde idare ve zabıta da kaymakamın sorumluluğundadır. Bu nedenle kaymakamın gorevleri arasında ilcedeki huzur ve asayişin sağlanması da sayılabilir.
[h=3]Kaymakam Olmak icin Ne Yapmalıyım?[/h]Gorduğumuz gibi, kaymakamların gorevleri hic azımsanacak gibi değil. Bu yuzden de kaymakam olmak icin lisans eğitiminden bir cok daha fazlası gerekiyor. Pek cok meslekte olduğu gibi kaymakam olmak isteyenleri de hatırı sayılır emek ve zaman gerektiren bir eğitim sureci bekliyor. Ciddi sorumluluk ve gorevleri ustlenmeden once kaymakam adaylarının farklı alanlarda kendini geliştirmesi şart.
Kaymakam adaylığı sınavına girmeye hak kazanmak icin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48. maddesinde belirtilen koşullara ve 1700 sayılı DÂhiliye Memurları Kanununun 2. maddesinde yer alan koşullara uygun olmak gerekmektedir.
Kaymakam olmak icin uzun suren bir eğitim surecine hazırlıklı olmalısınız. Yuklu bir sorumluluk gerektiren bu gorevi ustlenmek icin Siyasal Bilgiler, Hukuk veya İktisadi ve İdari Bilimler Fakulteleri altında yer alan bir bolumden mezun olmanız gerekmektedir. Lisans eğitiminizi tamamladıysanız sıra KPSS ’ye geliyor. Kaymakamlık başvurusu icin P37 puan turu dikkate alınır. Bugune kadar sınava girmeye hak kazanan adaylara baktığımızda son adayların P37 puanları 80 ’in uzerinde seyretmektedir. KPSS ’den de yeterli puanı aldıysanız, daha sonra Kaymakam Adaylığı Sınavına girerek uzmanlık eğitiminize başlamaya hak kazanmalısınız.
Sınava girecek kişi sayısı alınacak kaymakam adayı sayısının 20 katı olarak belirlenir. Bu kişiler P37 puan turunden en yuksek puan alan kişiler olarak sıralanarak sınava kabul edilir. P37 puan turunde puan belirlenirken en yuksek katsayıya sahip olan bolum beklendiği uzere kamu yonetimidir. Bunu iktisat takip eder.
[h=3]Kaymakam Adaylığı Sınavı ve Eğitimi[/h]Kaymakam Adaylığı Sınavı, farklı alanlarda bilgiler icerir. Geniş bir sorumluluk alanı olan kaymakamların her konuda bilgi sahibi olması ve pek cok konuda da uzman olması gerekir. Kaymakam olmak icin yazılı ve sozlu sınava tabi olacak kişiler ekonomi, hukuk, tarih gibi konulardan cıkacak sorularla karşılaşır. Ozellikle idare hukuku, anayasa, mahalli idareler, inkılap tarihi, insan hakları en cok karşılaşılan konular arasında yer alır.
Sınavlara hazırlanan aday adayları Turkiye ’nin idari yapısı, Turkiye ’nin ekonomik yapısı ve sorunları, Turkiye ’de demokratikleşme gibi konuları iyice calıştığından emin olmalıdır. Bu sınavlar yalnızca bilgileri değil becerileri de hedef alır. Aday adaylarının temsil yeteneği, kavrama ve yorumlama yeteneği, ikna kabiliyeti de kriterler arasında yer alır. Yazılının yanı sıra sozlu sınava katılan aday adayları, cok yonlu bir juri tarafından değerlendirilir. Mulakata kabul edecek kişi sayısı ise kadro sayısının 4 katıdır. Yazılı sınava girenler arasında ust sıralarda yer almak ikinci aşama olan sozlu sınava katılabilmek icin cok onemlidir.
Kaymakam adaylığı eğitimine katılan adaylar, 3 yıl boyunca eğitim gorurler. Bu eğitim sureci İl Merkez Stajı (2 Ay), Kaymakam Refikliği Stajı (3 Ay), Mulkiye Mufettişi Refakatinde Staj (2 Ay), Bakanlık Merkez Stajı (Dil Kursu) (4 ay), Yurt Dışı Stajı (12 ay), Kaymakam Vekilliği Stajı (9 ay), Kaymakamlık Kursu (4 ay) olmak uzere toplamda 36 ay suren stajlardan oluşur.
Kaymakam Adayları Yonetmeliği ’nin “Kaymakamlık Kursu” başlıklı Beşinci Bolum ’unde yer alan MADDE 28 şoyledir:
(1) Her kursun sonunda Bakanlık onayı ile belirtilen gun, saat ve yerde Strateji Geliştirme Başkanı ile Eğitim Dairesi Başkanının da katılacağı Encumen tarafından adaylar bir sozlu sınava tabi tutulurlar. Bu sınav sırasında Eğitim Dairesi Başkanı raportorluk gorevini yurutur. Her adaya birisi teziyle ilgili olmak uzere en az uc soru sorulur. Sorular, bir kaymakamın bilmesi gereken ve kurs programında yer verilen konular esas alınarak onceden Başkanlıkca hazırlanıp, Encumenin tasvibinden gecirilir. Sınav sırasında adayların Staj Rapor Dosyaları da Encumenin tetkikine hazır bulundurulur. Adaylara genel bilgileri ile inandırma ve idarecilik yeteneklerini olcecek nitelikte sorular da yoneltilebilir.
(2) Sorular adaylar tarafından cevaplandırıldıktan sonra Encumen Başkan ve uyeleriyle Strateji Geliştirme Başkanı ve Eğitim Dairesi Başkanınca 100 tam not uzerinden değerlendirilir, takdir edilen notların aritmetik ortalaması alınır. 0.50 den aşağı olan kesirler dikkate alınmaz, 0.50 ve ustu kesirler tam sayıya tamamlanır. Değerlendirme notu;
60 ’dan aşağı olanlar yetersiz,
60–70 olanlar yeterli,
71–85 olanlar başarılı,
86–100 olanlar ustun başarılı sayılırlar.Kursun sonunda girdiği sınavda yetersiz not alan aday adayları, en fazla 30 gunluk bir zaman dilimi icinde ikinci kez sınava girmeye hak kazanırlar. Her iki sınavdan da gecer not alamayan aday adayları, Genel İdare Hizmetleri Sınıfında bir goreve atanırlar.
Kaymakamlık Kursunu başarıyla tamamlayan adaylar ise, Mulki İdare Amirliği ’ne ilk adımı olan Kaymakam adaylığına başlarlar. Bu surec eskiden maiyet memurluğu olarak anılmaktadır. Kaymakam Adayları Yonetmeliği ’nin “Adayların Goreve Başlatılması ve İllerin Tespiti” başlıklı İkinci Bolum ’de de yer verildiği gibi, “Nihai başarı listesindeki sıralama doğrultusunda sınav ilanında belirtilen kadro sayısı kadar aday, yetiştirme planı ve staj programı donemlerine uygun olarak gruplar halinde ve Bakanlıkca belirlenecek tarihlerde gorevlerine başlatılırlar.” Gorev başına gecen kaymakamlar, valilere bağlı olarak sorumluluklarını ve vazifelerini yerine getirirler. İlceler belli ozelliklerine gore sınıflandırılır ve kaymakamların atamaları da bu sınıflandırmalara gore gercekleştirilir. Gorev aldığı ilcenin sınıfına gore atama sureleri 2 yıl ile 5 yıl arasında değişiklik gosterir.
[h=3]Kaymakam Olmak İcin Gerekli Ozellikler[/h]Ust duzey akademik beceriye sahip olması gereken kaymakamların sosyal bilimler alanında başarılı olması da başlıca gereklilikler arasında yer alır. Lider bir rol ustlenen kaymakamların karşılarındaki kişileri etkileyebilen, kendini yazılı ve sozlu olarak ifade etmekte zorlanmayan, iyi iletişim kurabilen ve kişilerin ihtiyaclarını kolayca anlayabilen insanlar olması gerekmektedir. Duzenli ve saygın bir meslek olan kaymakamlık, sivil halktan valilere, memurlardan ust duzey askeri yoneticilere varana kadar farklı turden insanla karşı karşıya gelmeyi gerektirir. Bu nedenle iletişim becerisi bir kaymakam icin en onemli ozelliklerden biridir.
Yeniliklere acık, yaratıcı kişiler icin uygun bir meslek olan kaymakamlık, gorev ve sorumlulukları gereği organizasyon becerisi yuksek, planlama ve uygulama konusunda başarılı, yonetici yonu gelişmiş olmayı gerektirir. Belli aralıklarla farklı ilcelere atanan kaymakamların bu durumun farkında olarak bu goreve talip olmalarını tavsiye ederiz. Ancak diğer taraftan, kaymakamlığın avantajları arasında duzenli calışma saatlerini sayabiliriz.