Kurtuluş Savaşı'nın sonunda imzalanan, Osmanlı İmparatorluğunun hukuken sona erdiğini belirten Mudanya Mutarekesi nedir? Mudanya Mutarekesi maddeleri, sonucları nelerdir? İşte detaylar haberimizde...
[h=3]MUDANYA MUTAREKESİ NEDİR?[/h]Mudanya MutÂrekesi, Kurtuluş Savaşı'nın sonunda imzalanan mutarekedir. Osmanlı İmparatorluğu bu mutarekeyle beraber hukuken sona erdi.

[h=3]ARKA PLAN[/h]Buyuk Taarruz'un zaferle sona ermesi uzerine ve Canakkale Krizi'nden sonra, İtilaf Devletleri Turkiye Buyuk Millet Meclisi TBMM'ye mutareke cağrısında bulunmuşlardır. Turk ordusu ile Birleşik Krallık işgal kuvvetleri arasında bazı gerginlikler yaşandıysa da goruşmeler 3 Ekim 1922 tarihinde Mudanya'da başladı.
[h=3]ANTLAŞMA[/h]Goruşmelerde TBMM hukûmetini Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa temsil ederken, Fevzi Paşa ve Refet Paşa da goruşmeler boyunca Mudanya'da bulundular. Birleşik Krallık'ı General Harington, Fransa'yı General Charpy ve İtalya'yı da General Mombelli'nin temsil ettiği Mudanya goruşmelerinde, ateşkesle doğrudan ilgili durumda bulunan Yunanistan, General Mazarakis ve Albay Sariyannis'i gorevlendirmesine karşın, Yunan delegeler goruşmelere doğrudan doğruya katılmayıp Mudanya acıklarında bir Britanya gemisinde beklediler. Zaman zaman gergin anların yaşandığı, hatta goruşmelerin kesilmesi tehlikesinin doğduğu ve Turk ordusunun yeniden harekÂt hazırlıklarına giriştiği mutareke goruşmeleri 11 Ekim 1922 tarihinde uzlaşmayla sonuclandı.
[h=3]MUDANYA MUTAREKESİ MADDELERİ[/h]1) İşbu Sozleşmenin yururluğe girmesi uzerine Turk ve Yunan silahlı kuvvetleri arasında carpışmalar duracaktır.
2) İşbu sozleşmenin yururluğe girmesi uzerine Trakya'daki Yunan kuvvetlerinin gerisine cekilmesi istenecek cizgiyi, Adalar Denizi (Ege) ağzından Trakya ile Bulgaristan sınırının kesiştiği yere dek, Meric'in sol kıyısı oluşturacaktır.
3) Barış anlaşmasına değin, olası her turlu karışıklıkların onune gecmek icin, Meric'in sağ kıyısı Karaağac ile birlikte, Muttefik Devletlerce saptanacak yerlere yerleşmek uzere, onların askersel birliklerince işgal edilecektir.
4) Edirne cevresine ulaşımı sağlayan demiryolu bağlantısının geciş ozgurluğunu aksamadan surdurmek icin, Svilengrand (Cisr-i Mustafapaşa)'dan Kuleliburgaz'a dek Meric'in sağ kıyısını izleyen demiryolu kesimi uc Muttefik Devlet ile Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmeti ve Yunanistan'ın birer delegesinden oluşacak karma bir komisyonca, ozel bir sozleşme ile duzenlenecek, bir denetime bağlı tutulacaktır.
5) Doğu Trakya'nın Yunan kuvvetlerince boşaltılması işbu sozleşmenin yururluğe girmesi uzerine başlayacaktır. Boşaltma, askerlerden başka, ceşitli askersel orgut ve servisleri, onların her turlu taşıma araclarını, savaş gerec ve silah stokları ile yiyecek maddelerini de kapsayacaktır. Boşatma yaklaşık on beş gunluk bir sure icinde gercekleşecektir.
6) Jandarma da birlikte olmak uzere, Yunan sivil memurları en kısa sure icinde cekilecektir. Yunan memurları her yonetim bolgesinden sivil yonetim muttefik memurlarına bırakılacak ve onlar da, olanaklı ise, o gun Turk memurlarına gecirilecektir. Bu el değiştirme işlemi Trakya'nın baştan başa Yunan kuvvetlerince boşaltılmasının bitimi uzerine, en cok otuz gun icinde son bulmuş olacaktır..
7) Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmetinin, memurlarıyla birlikte, yerel duzen ve guvenliğin surdurulmesi sınır ve demiryollarının korunması icin, zorunluk duyulan sayıda, jandarma kuvvetleri de bulunacaktır. Bu kuvvetlerin toplamı, subayları ile birlikte, sekiz bini aşmayacaktır.
8) Yunan kuvvetlerinin geri cekilmesi ve sivil yonetimin el değiştirme işlemi, başlıca Merkezlerde yerleşikce olan Muttefikler arası kurulların yonetiminde yapılacaktır. Bu kurulların gorevi, yukarıda sozu gecen cekilme ve el değiştirme işlemlerini kolaylaştırmaya aracılık etmektedir. Kurullar her turlu aşırılık ve şiddeti onlemeye calışacaktır.
9) Bu kurullardan başka, Doğu Trakya'yı Muttefik Kuvvetler işgal edecektir. Yaklaşık yedi taburdan oluşacak kuvvetler duzenin korunmasını sağlayacak ve soz konusu kurallara destek olacaktır.
10) Muttefik devletler kurulları ile askerlerinin geri cekilmesi, Yunan kuvvetlerinin boşatma hareketinin bitişinden otuz gun icinde gercekleşecektir. Muttefik Devletler Hukûmetleri, duzenin surdurulmesi ve Turk olmayan halkın korunması icin yeterince onlem alındığı konusunda uyuşurlarsa, bu geri cekilme işi daha erken bir gunde yapılabilecektir. Boylece Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmeti yonetimi ve jandarması bir bolgede duzenli bir bicimde gorev yapmaya başlar başlamaz, muttefik kurulları ve kuvvetleri o bolgeden otuz gunluk surenin bitiminden once cekilebilecektir.
11) Anadolu'da Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmetinin kuvvetleri aşağıda gosterilen cizgiler uzerinde duracak; Bu cizgileri Barış konferansının acılışına değin ve Konferansın yapıldığı surece gecmeyeceklerdir. Canakkale Bolgesi: Lapseki kuzeyinde Bozburnu ve Guneyde Kumburnu temel noktaları oluşturmak uzere, Asya kıyısında yaklaşık onbeş kilometre derinlikte bir cizgi. İzmit yarım Adası: İzmit korfezinde Darıca'dan başlayıp Gebze'den gecerek Karadeniz uzerine Şile'ye uzanan cizgi. (Burada adı gecen yerler Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmetine bırakılacaktır.) Darıcadan Şile'ye giden yol Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmeti ile Muttefik Devletler askerlerince ortak kullanılabilecektir. Yukarıda belirtilen ayrıca cizgiler Muttefik Ordularının her birinden bir subay ile Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmetinin bir subayından oluşacak Karma komisyonlarca belirlenecektir. Muttefik Devletler Hukûmetleri ile Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmeti cıkabilecek olayların onunu alacak gerekli onlemlere başvurmakla birlikte, aşağıda yazılı yerlerde kendi kuvvetlerinin sayısını coğaltmağı ve tahkimat ya da başkaca askersel işlemlere girişmeği yukumlenirler. Canakkale Bolgesi: Bozburnu-Kumburnu cizginişinin, Boğazdan başlayarak, 15 kilometre doğusundaki yere dek: İzmit Yarımadasında: Boğazici'nde Başlayarak, Şile-Darıca cizgisinin 40 kilometre doğusundaki yere dek. Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmeti Bozburnu (Lapseki kuzeyi) ile Karaburun (Karabiga Kuzeyi) arasındaki deniz kıyısından 15 kilometre anına dek top yerleştirmemeyi ustlenir.
12) Muttefik Kuvvetler şimdi bulundukları topraklarda kalacaklardır. Bu topraklara Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmeti, Barış konferansının kararlarına değin, saygılı olmayı ustlenir. İşbu topraklar şunlardır: İstanbul Yarımadasında: Karadeniz kıyısında Padima'nın yedi kilometre kuzey batısındaki bir noktadan, Istranca, Mertekli, Kışağılı, Sinekli, Karasinan Ciftliği, Kadıkoy, Yenice, Kadurina Ciftliği, Kalikratya'ya dek (tum bu yerler iceride kalmak uzere) uzanan cizginin doğusundaki yarım adanın tumu: Gelibolu Adasından: Baklaburnu, Saros Burnu, Bolayır ve Soğluma Ağzı (tum bu yerler iceride kalmak uzere) cizginin guneyinde kalan Gelibolu Yarımadasının tumu..
13) Turkiye Buyuk Millet Meclisi Hukûmeti, Barış Antlaşmanın onaylanmasına değin, Doğu Trakya'ya kuvvet gecirmemeyi, orada bir ordu toplamamayı ve bulundurmamayı yukumlenir.
14) Bu Sozleşme, imzasından uc gun sonra, 14/15 Ekim 1922 Gece yarısı yururluğe girecektir. Mudanya'da Fransızca olarak, 11 Ekim 1922 Gunu imza edilmiştir.
Mutarekeyi kabul etmek istemeyen ve imzalamaktan kacınan Yunan hukûmeti aradığı desteği bulamamış ve sonucta 14 Ekim'de Mudanya Mutarekesi'ni imzalamak zorunda kalmıştır. Bu arada TBMM, Doğu Trakya'nın teslim alınması ve burada bir Turk yonetiminin kurulmasıyla ilgili olarak Refet Paşa'yı gorevlendirmiştir. Refet Paşa, 19 Ekim 1922 tarihinde TBMM temsilcisi olarak İstanbul'a girmiş ve halkın buyuk bir coşkusuyla karşılanmıştır.
[h=3]SONUCLARI[/h]Mudanya Mutarekesi ile Turk-Yunan catışmasının sona erdirilmesi ve Doğu Trakya'nın kurtarılması gibi gelişmeler Turk tarafının lehine sonuclar doğuracak gelişmeler olarak goze carparken, İstanbul ve Boğazlarda Turk egemenliği tam anlamıyla kurulamamıştır. Gerek Boğazlar uzerinde kontrolun sağlanamamış olması, gerekse Trakya'ya ordu gecirilememesi, barış konferansı oncesinde Turk hukûmetinin pazarlık gucunu sınırlandırmıştır. Bu hukumler, bircok noktada onemli kazanc sağlayan Mudanya Mutarekesi'nin zayıf halkalarından bir kısmı olarak değerlendirilebilir. Boğazlar'da Turkiye'nin egemenliğinin kurulması Lozan Antlaşması ile de sağlanamamış, ancak 1936 yılında Montro Boğazlar Sozleşmesi ile hakimiyet sağlanabilmiştir. İtilaf Devletleri yeni Turk devletini resmen tanımış oldu. Mudanya Mutakeresi, ileride yapılacak olan Lozan Antlaşması'na da zemin hazırladı.