İskocya'da 2014 yılında yapılan bağımsızlık referandumunda bolge halkı Birleşik Krallık'ta kalınması yonunde oy kullanmıştı. Yapılan son kamuoyu yoklamaları ise Brexit ve Covid salgını sonrası bağımsızlığa desteğin arttığını gosteriyor.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson'un Perşembe gunu İskocya'ya yapacağı ziyareti de buyuk olcude bu eğilimlere yanıt niteliğinde goruluyor.

İskocya'da ikinci bağımsızlık referandumu tartışmalarıyla ilgili merak edilen soruları yanıtladık.
[h=3]İskocya'nın bağımsızlığı tartışması nedir?[/h]Basit bir şekilde ifade etmek gerekirse İskocya'nın Birleşik Krallık'ın parcası olarak mı kalmasının mı yoksa bağımsız bir ulke olmasının mı bolge acısından daha iyi olacağı tartışılıyor.
Şu anda Kuzey İrlanda, Galler ve İngiltere ile birlikte Birleşik Krallık icinde yer alan İskocya kendi parlamentosu, hukuk ve eğitim sistemi ve kilisesi ile geniş bir ozerkliğe sahip. Ama dış politika, savunma ve bir kısım kamu gelirleri bakımından Birleşik Krallık'ın parcası.
İskocya'da zaten bağımsızlık konusunda bir referandum yapmadı mı?
Evet. İskocya'daki secmenler 2014 yılının Eylul ayında yapılan bağımsızlık referandumunda yuzde 55 oyla Birleşik Krallık'ta kalmaktan yana oy kullandılar.
O sırada Birleşik Krallık henuz Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılma kararı almamıştı.
[h=3]Referandum neden yeniden gundeme geldi?[/h]Aslında bağımsızlık tartışması 2014 referandumundan sonra hic bir zaman tam olarak kapanmadı.
İskocya Ozerk Yonetimi Başbakanı Nicola Sturgeon 2016 yılında Birleşik Krallık'ın AB'den ayrılması surecini başlatan Brexit referandumunun sonucu belli olduğundan bu yana, koşulların değiştiğini soyleyerek ikinci bir bağımsızlık referandumu yapılmasında ısrar ediyor.




2016'da yapılan Brexit referandumunda ulke genelinde secmen ortalama yuzde 52 ile AB'den ayrılma yonunde oy kullanırken, İskocya'da halkın yuzde 62'si AB'de kalınmasını istemişti.
Bağımsızlık yanlısı politikacılar bu nedenle İskocya'nın Birleşik Krallık'a bağlı kalmak yerine kendi kaderini kendi ellerine alması gerektiğini savunuyorlar.
Bağımsız bir İskocya'nın gelecekte AB'ye de uye olabileceği de dile getiriliyor.
İskocya'da iktidardaki İskoc Ulusal Partisi (SNP), İskocya Parlamentosu'nda İskoc Yeşiller Partisi ile birlikte bağımsızlıktan yana bir coğunluğa sahip ve Brexit referandumunda bolgeden alınan sonucların, ikinci bir bağımsızlık referandumu konusunda meşru zemin oluşturduğunda ısrarlı.
Şu ana kadar bunun yapılamamasının sebebi Birleşik Krallık hukumetinin boyle bir referandumun anayasal sonuc yaratabilmesi ve meşru olabilmesi icin gerekliliği her iki tarafca da kabul edilen resmi izni vermemesi.
Fakat ust uste yapılan kamuoyu yoklamaları İskocya halkının eğiliminin bağımsızlıktan yana değiştiğini gostermeye başlayınca birlikciler telaşlanmaya başladı cunku Mayıs ayında İskocya Parlamentosu secimleri yapılacak ve SNP bu secimi yine kazanacak gibi gorunuyor.
[h=3]Yeniden referandum yapılabilir mi?[/h]Başbakan ve Muhafazakar Parti lideri Boris Johnson, İskocya'nın bağımsızlığına karşı cıkıyor. Bu konuda yeni bir referandum yapılmasını da istemiyor.
2014 referandumunun, o sırada SNP yetkililerinin ifadesiyle "bir kuşağın bir kez eline gecebilecek bir fırsat" olduğunu soyluyorlar. Başbakan Johnson bunu yaklaşık 40 yıl ikinci bir referandum yapılmaması gerektiği şeklinde yorumluyor.
Birlikten yana olanlar, Sturgeon ve hukumetinin bağımsızlık konusunu deşmek yerine Covid salgınıyla yaşanan krize, sağlık ve eğitim hizmetlerinin nasıl geliştirilebileceğine odaklanması gerektiğini de soyluyor.
Ayrılığa karşı cıkanların bir başka tezi de bağımsızlık gercekleşse bile İskocya'nın AB'ye katılımının o kadar kolay olmayacağı ve olsa bile ekonomik olarak yuz yıllardır ic ice gecmiş İskocya ve İngiltere arasında, gumruk ve kontrolleriyle bir sınır oluşması anlamına geleceği ve bunun yıkıcı olacağı yonunde.
SNP'yi butun bu sorulara ve para biriminin ne olabileceği gibi hayati ikilemlere net yanıt verememekle de sucluyorlar.




[h=3]SNP ve Sturgeon'un planı ne?[/h]SNP icinde, ikinci bir referandum yapılmasını sağlamak icin birlikciler karşısında izlenecek strateji uzerinde ayrılıklar var.
Nicola Sturgeon, Mayıs ayında bolge parlamentosu icin yapılacak secimden zaferle cıkarlarsa Birleşik Krallık hukumetinin referandum konusundaki direncinin zayıflayacağını duşunuyor.
Fakat partisinin bazı milletvekilleri ve tabandaki bazı bağımsızlık yanlısı kesimler bundan pek emin değiller ve Sturgeon ve SNP liderliğinin yaklaşımının fazla temkinli olduğunu soyluyorlar.
Belki de bu itirazları yatıştırmak icin SNP gecen hafta 11 maddelik bir "referandum yol haritası" yayınladı ve bir "bağımsızlık gorev gucu" oluşturduğunu acıkladı.
Yol haritasında SNP hukumetinin, Mayıs ayında İskocya Parlamentosu'nda coğunluğu elde ederse, Covid salgını sona erer ermez, yeni bir bağımsızlık referandumu yapılması konusunda yasa teklifi vereceği kaydediliyor.
Partinin bu plana Birleşik Krallık hukumetinden gelecek her turlu yasal itiraza şiddetle karşı duracağı kaydediliyor ama aynı zamanda referandumun, ancak yasal gorulurse yapılacağı da not ediliyor.
[h=3]İskoclar bağımsızlıktan yana oy kullanır mı?[/h]Gecen yıla kadar kamuoyu araştırmaları, kararsızlar hesaba katılmadığında İskocların az bir farkla Birleşik Krallık'ta kalmaktan yana olduğuna işaret ediyordu ama son bir yıl icinde yapılan 20 ayrı araştırma, artık coğunluğun bağımsızlığı desteklediğini gosteriyor.
Secim uzmanı Profesor Sir John Curtice gecen yazdan bu yana bağımsızlığa verilen desteğin yoklamalarda istikrarlı olarak yuzde 54 civarında olduğunu ve bu duzeyde kaldığını soyluyor.
Curtice ayrıca İskocya halkının onemli bir bolumunun İskocya lideri Sturgeon'un Covid krizini Başbakan Boris Johnson'dan daha iyi idare ettiği goruşunde olduğunu da kaydediyor ve bir kısım secmenin fikrinin değişmesinde bunun da rol oynamış olabileceğine işaret ediyor.
Mayıs ayında yapılacak secimler konusunda yapılan yoklamalar ise şu anda İskoc Ulusal Partisi SNP'nin, bolge parlamentosunda coğunluğu alacağı yonunde sonuclar veriyor. Bu da Curtice'e gore ulkenin ikinci bir bağımsızlık referandumu konusunda İskocya ile Birleşik Krallık hukumetleri arasında zorlu bir catışmaya tanık olunacağının işareti.