Harriet Tubman kimdir? 20 doların uzerinde resmi yer alacak! Harriet Tubman hayatı nedir? Kac yaşında vefat etmiştir? Ne iş yapmaktadır? Yaşamı nedir? 20 doların ustunde resmi olacak Harriet Tubman hayatı ve biyografisi nedir? İşte detaylar haberimizde..
[h=3]HARRİET TUBMAN KİMDİR?[/h]Harriet Tubman, (doğum adı: Araminta "Minty" Ross; d. Mart?1822, Maryland, ABD – o. 10 Mart 1913, Auburn, New York, ABD) Siyahi Amerikalı kolelik karşıtı eylemci, Sufrajet, Sivil haklar eylemcisi ve Amerikan İc Savaşı sırasında Konfederasyon aleyhine calışıp Birlik lehine casusluk yapmış hemşire.

Kole olarak doğan Tubman, 1849 senesinde kolelikten kacarak Pensilvanya, Philadelphia'ya gitmiştir. Daha sonra Maryland'e tekrar donerek ailesini de kolelikten kurtarmıştır. "Yeraltı Demiryolu" (Underground Railroad) adını verdiği gizli yollar ve guvenli evleri tesis etmiş ve kolelik karşıtı ağı kurarak eylemlerine devam etmiştir. On uc sefer ile toplamda yetmiş koleyi ve aileyi kolelikten kurtarmıştır. Kolelik karşıtı liderlerden John Brown'a da yardım etmiş ve Harpers Ferry'ye yapacağı baskın icin adam toplamasını sağlamıştır. Amerikan İc Savaşı sonrasında kadın hakları konusunda eylemlere ağırlık vermiştir. Kadınlara oy hakkı verilmesini savunan ve Sufrajet Hareketi'nin onde gelen isimlerinden olan Harriet Tubman 1913'te oldukten sonra Amerikan toplumu icin cesaret ve ozgurluğun sembol isimlerinden biri olmuştur. 20 Nisan 2016'da Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanlığı, $20'lık banknotlara Başkan Andrew Jackson'ınki yerine Harriet Tubman'ın portresinin konacağını acıklamıştır.
[h=3]YAŞAMI[/h]Harriet Tubman, Araminta "Minty" Ross adıyla Harriet Green ve Ben Ross adlı kolelerin cocuğu olarak 1822 senesinde Maryland'de doğdu. Tam doğum yeri ve gunu gunune doğum tarihi bilinmemektedir. Bazı kayıtlara ve odeme bilgilerine dayanarak 1822 tespiti yapılsa da Jean Humez gibi farklı isimler 1815 ile 1825 arasında farklı yılları da doğum tarihi olarak gostermektedir.[1] Anne tarafından atalarının ABD'ye Afrika'dan gemilerle getirilen kolelerden olduğu ve gunumuzde Gana sınırları icinde yaşayan Ashanti nesebinden geldiği kendisine ailesinde oğretilmiştir, fakat buna dair bir kanıt bulunamamıştır. Annesi Harriet, Mary Pattison Brodess'ın aşcılık yapan kolesi ve babası Ben ise Brodess'in ikinci eşi Anthony Thompson'ın marangozlukla uğraşan koleleriydi. 1808'de evlenen ciftin Linah, Mariah Ritty, Soph, Robert, Minty (Harriet), Ben, Rachel, Henry, ve Moses adlarında dokuz cocuğu oldu.
Beş-altı yaşlarına geldiğinde sahibesi Brodess onu "Miss. Susan" adlı birine, cocuklarına dadılık yapması icin kiralamıştır. Cocukların uyanıp ağladığı zaman kırbaclandığı ve hatrında kalan bir gunde kahvaltı saatinden evvel beş kere kırbaclandığını anlatmıştır. O gun kazınan yaraları omur boyu taşıdığını ifade etmiştir. Yaşadığı eziyetlere direnmek icin kacmış ve beş gun boyunca dışarıda saklanmıştır. Buyudukce farklı gorevler icin kiralanan Araminta, tarlada veya ormanda calışmak, ceşitli yukleri taşımak, okuzlerle ilgilenmek gibi daha ağır işlere verilmiştir. Bu donemde yediği bir dayakta kafasına dirhemle vurulması omur boyu cekeceği baş ağrılarına, sanrılara, epilepsi nobetlerine neden olmuştur.
Okuma yazma bilmeden yetişen Araminta, annesinin anlattığı İncil kıssalarıyla buyudu ve bu onun ileriki yaşlarda dini inancını şekillendiren temel etkenlerden biri oldu. Yeni Ahit'teki kolelerin itaatkar olması iceriğini eleştirdi ve Eski Ahit'teki kurtuluş kıssalarına onem verdi. Dindar biri olan Tubman Epilepsi hastalığı sebebiyle gorduğu sanrıları Yaratıcı'nın bir ilhamı ve yol gostericiliği olarak değerlendirdi.
1840 senesinde gercekte 55 yaşına gelmiş babası, 45 yaşını gectiği gerekcesiyle kolelikten azat edilse de Thompson ailesinin yanında tekrar kole olarak girerek calışmaya devam eder. Tubman, azat edilmek icin 45 yaşı gecme gerekcesinin annesi icin ve annesinin 45 yaşından sonra doğurduğu cocukları icin de uygulanması gerektiğini bir avukat tutarak ortaya cıkartır fakat Pattison ve Brodess aileleri bu gerekceye aldırmaz. Bu yasa tanımaz tutum, Tubman'a yasal yollardan mucadele etmenin sonuc vermeyeceğini gosterir.
1844'te John Tubman adında ozgur bir Siyahi Amerikalı ile evlenir. Evliliği sonrasında Araminta adını bırakarak annesinin adı olan Harriet adını kullanmaya başlar. Mevcut kurallar cercevesinde ozgur bir baba ve kole bir anneden doğan cocuğun da kole olacağını kavrayan Harriet Tubman'ın bu donemde cocuk sahibi olmaz.
[h=3]KOLELİKTEN KACISI[/h]1849'da tekrar hastalanan Tubman'ın değerinin duştuğunu goren sahibi Edward Brodess onu satmaya calışır ancak alıcı bulamaz. Kendisini satıp akrabalarını kole olarak tutmaya devam etmek isteyen sahibini doğru yola dondurmesi icin dua ettiğini belirten Tubman şunları soylemiştir: "1 Mart'a kadar beni satmank icin insanlara gosteren sahibim icin dua ettim. Satışın gercekleştiğini duyunca 1 Mart'tan itibaren duamın iceriğini değiştirerek "Rabbim, eğer bu adamın kalbini değiştirmeyeceksen bari canını al da onumdeki engelleri kaldır!" diye yalvardım." Bir hafta sonra Brodess oldu ve Tubman onceki duygusallığından dolayı pişman oldu. Sahibinin olumu sonrası dul kalan eşi Eliza'nın ailenin mallarını ve kolelerini satmaya başladı. Eşinin aksi yonde telkinlerine rağmen satılarak kaderin getireceklerini beklemektense kacmaya karar verdi: "Hakkım olabilecek iki şey vardı, ozgurluk veya olum; biri olmazsa diğerine sahip olacaktım."
Tubman ve iki erkek kardeşi Ben ve Henry, 17 Eylul 1849 tarihinde kactılar. Bu donemde kardeşleri ve Tubman Dr. Anthony Thompson adındaki toprak sahibine kiraya verilmişti ve boylece sahibesinin kacması sonrası yokluğunun fark edilmesi ihtimalini azaltmıştı. Sahibesi iki hafta sonra Cambridge Democrat gazetesine ilan vererek kacak koleleri "Minty" (Harriet Tubman) ve erkek kardeşleri Henry ve Ben'i yakalayana, her biri icin $100'er, toplamda $300 bedelinde (2016'daki tedavule gore $9.000'a muadil) odul vadetmiştir. Ben'in baba olacağı duşuncesi uzerine geri donmeye karar veren erkek kardeşler Tubman'ı da donmeye ikna etmiştir. Fakat daha sonra erkek kardeşleri olmadan tek başına tekrar kacmıştır. Yaklaşık 145 kilometre suren kacış guzergahında geceleri ilerlemiş ve yaya olarak 26 gun yolculuğuna devam etmiştir. Bu surecte kackın koleleri yakalayarak para kazanmaya calışan kole avcılarından uzak durmaya calışmıştır. Nihayetinde Pensilvanya'ya vardığı anı şoyle anlatır:
"Hattı gectiğimi farkettiğim zaman ben ben miyim diye anlamak icin ellerime baktım. Her noktasında haleler vardı. Guneş, ağacların arasında ve ovaların uzerinde altın gibi parlıyordu ve ben kendimi cennette hissediyordum. "
Bradford (1971), s. 19'dan atıfla
[h=3]'MUSA' (MOSES) LAKABI[/h]1850'de Amerika Birleşik Devletleri Kongresi'nin kabul ettiği "Kackın Kole Yasası" gereğince kackın kolelerin cok ağır cezalara arptırılmasına imkÂn verildi. Koleliğin kaldırıldığı devletlerde dahi uygulanacak bu yasa sonrasında hem kackınların karşı karşıya oldukları riskler arttı hem de yeni gelen goc dalgası ile siyahi nufus ile orneğin İrlanda gocmenleri arasında etnik gerilimler artmaya başladı. Bu donemde akrabalarını ozgurluğune kavuşturmaya calışan Tubman, bunun icin Maryland'e ve Atlantik kıyılarındaki en buyuk bağımsız şehir Baltimore'a gidip gelmiştir. On bir yıla yakın sure boyunca toplamda on uc kere yaptığı bu seferler neticesinde icinde kardeşleri Henry, Ben ve Robert'ın, eşlerinin ve cocuklarının da olduğu yetmiş koleyi ozgurluğune kavuşturmuştur.
Maryland'e yaptığı bu ozgurleştirme seferlerini, boylece aile uyelerini ve pek cok koleyi ozgurluğune kavuşturmasını Tevrat'taki Yahudilerin Mısır'dan kurtuluşuna benzeten William Lloyd Garrison, Harriet Tubman'a Musa (Moses) lakabını yakıştırmıştır. Gelecekte hakkında yazılacak pek cok biyografide de benimsenen bu lakap, Halkını esaretten kurtaran Tubman gibi yakıştırmalara neden olacaktır.[8] Koleliğin kaldırılması icin mucadele vermiş reformculardan yazar Frederick Douglass bu donemde Tubman ile birlikte hareket etmekteydi. 1868'de hazırlanan ilk biyografisi icin Tubman'a gonderdiği yazıda bu seferleri icin "geceleyin gok ve suskun yıldızlar senin kahramanlığına ve ozgurluğe bağlılığına şahitlik etmiştir." demiştir.
[h=3]AMERİKAN İC SAVAŞI[/h]1861'de Amerikan İc Savaşı patlak verince, Amerika Konfedere Devletleri'ne karşı Birlik yanında saf tutmayı koleliğin kaldırılması icin bir fırsat olarak gormuşutr. Bu amacla Birlik calışmalarına destek vermiş, koleliğin kaldırılması icin destek veren General David Hunter ile goruşerek Benjamin Butler'ın zorla calıştırdığı ve kuzeylilerin zorla el koyduğu veya kacırdığı mal olarak değerlendirdiği kackın koleleri (contrabands) Port Royal'de ozgurluğune kavuşmuştur. Port Royal'de hemşire olarak orduya hizmet etti ve yerel bitkileri kullanarak ozellikle dizanteri'den muzdarip askerlere ilac sağladı. Guney Ca?olina'da 750 kolenin kurtarılmasına ve Guney guclerinin askeri uslerine hasar verilmesini sağlayan Combahee Nehri Baskını'nı yonetti. Donemin gazeteleri Tubman'ın cabalarını vatanperver, dirayetli, enerjik ve yetenekli olarak manşetlere taşıdı. Tubnam bu baskın gununu şoyle anlatacaktı: "Hayatımda hic boyle bir manzara gormedim. Gulduk, gulduk ve gulduk… İşte orada, kafasının uzerinde bir kovayla bir kadın geliyordu; icindeki pirinc kavrulmuş gibiydi, yangından son anda kurtarmıştı... Arkasından ona dayanan bir de genc. Bir kadın, biri beyaz, diğeri siyah olan iki domuz getirdi. İkisini de aldık ve beyaz olana General P. G. T. Beauregard'ın, siyaha da Guneylilerin Federasyon Başkanı Jeff Davis'in isimlerini verdik. Bazen kucaklarında oynaşan ikiz bebeklerle kadınlar geliyordu. Herhalde hayatımda hic bu kadar cok ikiz gormemişimdir; omuzlarında cantalar, kafalarında sepetler, arkalarında veletler, yuklenmişlerdi..."
[h=3]OLUMU[/h]1911 senesine gelindiğinde Tubnam'ın vucudu cok zayıf ve celimsiz hale gelmişti, bu sebeple evde bakılma ihtiyacı doğdu. Donemin New york gazeteleri durumu icin "hasta ve beş parasız" ifadeleri ile haber servis ediyordu. 10 Mart 1913 tarihinde zaturreden oldu.
[h=3]AMERİKAN DOLARI[/h]Women on 20s[10] adı verilen 20 dolarlık banknotun uzerine bir kadın portresinin konulması kampanyasının sonucunda, 20 Nisan 2016 tarihinde Amerikan Hazine Bakanı Jack Lew'in acıkladığına gore, 20 dolarlık banknot uzerindeki Amerikan Başkanı Andrew Jackson resmi yerine Harriet Tubman'ın resminin konulacağını acıklamıştır. Sufrajet hareketinin ve kadın haklarının diğer onemli isimleri olan Lucretia Mott, Sojourner Truth, Susan B. Anthony, Elizabeth Cady Stanton ve Alice Paulise'un resimlerinin ise 10 dolarlık banknotunun arka yuzune konulması kararlaştırılmıştır. Boylece Harriet Tubman, portresi Amerikan doları uzerinde bulunan ilk ABD Başkanı George Washington'ın eşi Martha Washington'dan sonra bir diğer kadın ve ilk Siyahi Amerikalı olacaktır.