Roma rakamları yazarken, tarihleri yazarken ve resmi yazışmalarda Romen rakamları kullanılmaya devam ediyor. Antik donemden gunumuze kadar gelen rakamlar yazılırken bircok kurala dikkat edilmelidir. Roma rakamlarının en onemli ozelliği 0 rakamının bulunmamasıdır. 0 sayısı 9. yuzyılda matematikci Harızmi tarafından bulunmuştur. Romen rakamları cevir? Romen rakamları nasıl yazılır?
[h=3]ROMA RAKAMLARI[/h]1- Romen Rakamlarının 1'den 20'ye Kadar Yazılışı:

1 - I
2- II
3- III
4- IV
Not: Roma rakamları yazılırken aynı rakam 4 kez ust uste kullanılmaz. Bu nedenle 4 rakamı ''IIII'' şeklinde yazılamaz. Onun yerine ''IV'' kullanılır.
5- V
6- VI
7- VII
8- VIII
9- IX
10- X
11- XI
12- XII
13-XIII
14- XIV
15-XV
16-XVI
17- XVII
18-XVIII
19 - XIX
20- XX
Not: ''V'' ya da ''X'' gibi buyuk rakamların sol tarafına gelen sayılar, bu buyuk rakamlardan cıkarılarak okunur. Sağ kısma gelen rakamların toplanarak okunması gerekir.
Ornekler:
IX - 10'dan 1 cıkarılır ve 9 olarak okunur.
XV - 10 ve 5 toplanır - 5 olarak okunur.
VIII - 5 ve 3 toplanır - 8 olarak okunur.
2- Romen Rakamlarında 20'li Sayılar.
21 - XXI
22- XXII
23- XXIII
24- XIV
25- XV
26- XVI
27- XVII
28-XXVIII
29- XXIX
3- 30'dan 50'ye Kadar Romen Rakamlarının Yazılışı:
Romen rakamlarında 30 sayısının karşılığı XXX'dir. Ancak aynı rakamların 4 kez yazılması kurallara aykırı olduğu icin 40 sayısı ''XXXX'' şeklinde yazılamaz. Bunun yerine ''XL'' kullanılır
40 - XL/ X - 10/ L- 50/ 50 - 10 Kes = 40
Ornekler:
33 - XXXIII
36- XXXVI
38- XXXVIII
41 - XLI
43- XLIII
45- XLV
47 - XLVII
48- XLVIII
4- 50'den 100'e Kadar Romen Rakamlarının Yazılışı
51 - LI
52 - LII
52 - LII
55 - LV
57 - LVII
59 - LIX
60 - LX - X (10) L rakamlarının sağ kısmına getirildiği icin 50 + 10 = 60
61 - LXI
63 - LXIII
66- LXVI
69 - LXIX
70 - LXX - 50 + 10 + 10 = 70
71 - LXXI
73 - LXXIII
76 - LXXVI
78- LXXVIII
79 - LXXIX
80 - LXXX - 50 + 10 + 10 + 10 = 80
81 - LXXXI
84 - LXXXIV
87 - LXXXVII
88 - LXXXVIII
89 - LXXXIX
Not: Roma Rakamlarında 100 yazmak icin ''C'' harfi kullanılır. 90 sayısını yazmak icin de bu harfin yanına X getirilir.
XC - 100 - 10 = 90
91 - XCI
94 - XCIV
95 - XCV
97 - XCVII
98 - XCVIII
99 - XCIX
5- Roma Rakamlarında Diğer Sayılar
101- CI
120 - CXX
122 - CXXII
125 - CXXV
150 - CL
152 - CLII
155 - CLV
160 - CLX
200 - CC
300 - CCC
500 - D
400 - CD - 500 - 100 = 400
1000 - M
1100 - MC
1500 - MD
1550 - MDL
1600 - MDC
2000 - MM
2100 - MMC
2200 - MMCC
2300 - MMCCC
Not: Roma rakamlarında en buyuk sayı 3888'dir. Latin harfleriyle ''MMMDCCCLXXXVIII'' olarak yazılır.
Kullanım Bicimi
Eksiltme yontemi
Roma rakamları yazılırken aynı harf uc kezden daha fazla tekrar edilmez. Bunun sonucunda da 4, 9, 40, 90, 400 ve 900 sayılarının modern zamanlarda daha sık kullanılan, kucuk değerli sembollerin buyuk değerli sembollerin soluna yazıldığında değerlerinin cıkarılmasına dayanan, farklı yazılış şekilleri vardır:
Roma rakamları ile IV IX XL XC CD CM
Batı Arap rakamları ile 4 9 40 90 400 900
Yine bu kuralla Roma rakamları ile yazılabilecek karakter sayısı acısından en uzun sayının 3888 (MMMDCCCLXXXVIII) olduğu gorulur. Ancak Roma rakamlarında M'den buyuk bir rakam olmadığından l000'den sonraki sayılarda bu kural bozulabilmektedir. Orneğin 4000, MMMM şeklinde yazılır. Soldaki rakamı sağdakinden cıkarıp yeni bir sayı elde etme yontemi, sayıların okunuşunda ve dort işlemin uygulamalarında ceşitli karışıklıklara yol acmaktadır. Orneğin 1999'u gosteren MCMXCIX sayısının okunabilmesi icin M CM XC IX biciminde ayrılması gerekir. Burada M 1000'i, CM 900'u (1000-100), XC 90'ı (100-10), IX ise 9'u (10-1) gosterir.
Cıkarmadaki hatalar
Roma rakamlarıyla cıkarma işlemi yapılırken, buyuk sayıdaki sembollerden kucuk sayıdakiler cıkarılır. Ancak 4 ve 9 sayılarını kullanırken yapılan işlemlerde, eksiltme yonteminden kaynaklanan bazı hatalar oluşmaktadır. Orneğin, 49'dan (XLIX) 24 (XXIV) cıkarılığında geriye L-V 'den 45 kalmaktadır. Bu sorun eldeli cıkarma işleminde de goze carpmaktadır. Orneğin 13'ten (XIII) 9'u (IX) cıkarırken geriye 2 (II) kalır.
Sıfır ve basamak kavramı
Romen rakamlarında sıfır sayısı ve basamak kavramı yoktur. Rakam, ifade ettiği sembol kadardır; yani X rakamı, hangi basamakta olursa olsun 10 'dur. Halbuki gunumuzde kullandığımız Arap rakamlarında 1 tek başınayken 1 'dir, ancak bir soldaki haneye gectiğinde 10 değerini, iki soldaki haneye gectiğinde de 100 değerini alır.
Buyuk sayıların gosterimi
Roma rakamlarında, bir sayının bin katını gostermek icin sembolun uzerine bir yatay cizgi, milyon katını gostermek icin de ilgili sembolun uzerine iki yatay cizgi ile ifade edilir.
V = 5.000
X = 10.000
L = 50.000
C = 100.000
D = 500.000
M = 1.000.000
Kullanım Alanları
Tum bu nedenlerle gunumuzun karmaşık işlemlerinde Roma rakamlarının kullanılması ideal değildir ve dort işlem yapma zorluğundan dolayı gunumuzde fazla kullanılmamaktadırlar. Sıfır sayısının modern aritmetik sisteme katılmasıyla yeterlilikleri azalmıştır. Bazı usuller geliştirilse de, cok buyuk sayılar soz konusu olduğunda, yetersiz kalmaktadırlar. Ancak yine de kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi dekoratif amaclı bazı kullanım alanları vardır. Roma rakamlarının kullanışsızlığına ornek olarak şu anekdot verilebilir: Şoyle ki, Roma Forum Meydanı'ndaki suslu hitabet kursusunun "Columna Restrata" sutununda 2.200.000 sayısını belirtmek icin yirmi iki adet "yuz bin" i gosteren sembol (C) koyulmuştur.
Roma rakamları, Turkce yazım kuralları gereğince de aşağıda bazıları yazılmış olan bircok yerde kullanılırlar:
Kitapların başlangıclarındaki sunuş ve onsoz gibi bolumlerde.
Aynı adlı padişah ve kralların ayrılmasında: II. Ahmet, XVI. Louis gibi.
Yuzyıl adlarında: XIX. yuzyıl gibi.
Tarihi olaylarda: II. Viyana Kuşatması, I. Dunya Savaşı gibi.