Sakarya'nın Hendek ilcesinde duyulan patlama sesi, cok sayıda ekibi harekete gecirmişti. Paniğe sebep olan ve cok sayıda vatandaşı korkutan sesin kaynağının, ucağın ses duvarını aşmasından kaynaklı meydana geldiği oğrenildi.Olay sonrası Sonik Patlama nedir, Sonik Patlama neden olur, merak edildi.
[h=3]SONİK PATLAMA NEDİR?[/h]Sonik patlama, bir nesne havada ses hızından daha hızlı hareket ettiğinde oluşan şok dalgalarıyla ilişkilendirilen sestir. Sonik patlamalar, insan kulağına bir patlama ya da gok gurlemesi gibi gelen, muazzam miktarlarda ses enerjisi uretir. Ateşlenen bir merminin patlama sesi veya bir kamcının sesi kucuk sonik patlamalar olarak sayılabilir.

Buyuk supersonik ucaklardan kaynaklanan sonik patlamalar ozellikle gurultulu ve urkutucu olabilir, insanları uyandırabilir ve bazı yapılarda kucuk hasara neden olabilir. Bu yuzden bu tur ucakların karaların ustunde ucmasına yasak getirildi. Tamamen onlenememekle birlikte, araştırmalar, aracın dikkatle şekillendirilmesiyle, sonik patlamalara bağlı rahatsızlığın kara uzerindeki supersonik ucuşun pratik bir secenek haline gelebileceği noktaya kadar azaltılabileceğini gostermektedir.[kaynak belirtilmeli] Bir sonik patlama sadece bir nesne ses hızını gectiği anda oluşmaz; ve supersonik nesnenin etrafındaki her yonden de duyulmaz. Aslında,patlama supersonik hızlarda hareket ederken ortaya cıkan surekli bir etkidir. Ancak yalnızca nesnenin arkasında geometrik bir koni şeklinde bir bolgeyle kesişen bir noktada konumlandırılmış gozlemcileri etkiler. Nesne hareket ettikce, bu konik bolge de onun arkasında hareket eder ve koni gozlemcinin uzerinden gectiğinde, kısa bir sure patlamayı deneyimleyeceklerdir.
[h=3]SONİK PATLAMA NEDEN OLUR?[/h]Bir ucak havadan gectiğinde, bir teknenin ardında yarattığı yay ve kıc dalgalarına benzer şekilde, ucağın onunde ve arkasında bir dizi basınc dalgası oluşturur. Bu dalgalar ses hızında hareket eder ve nesnenin hızı arttıkca dalgalar birbirine girer veya sıkıştırılır, cunku birbirlerinin yolundan yeterince hızlı cıkamazlar. Sonunda ses hızında, Mach 1 olarak bilinen kritik bir hızda hareket eden, deniz seviyesinde ve 20 °C (68 °F)'de hızı yaklaşık 1.235 kilometre/saat (767 mph) olan tek bir şok dalgasında birleşirler.
Normal ucuşta, şok dalgası ucağın burnunda başlar ve kuyrukta biter. Ucağın hareket yonu etrafındaki farklı radyal yonler eşdeğer olduğundan ("normal ucuş" koşulu kabul edildiğinde), şok dalgası, ucağın ucundayken, buhar konisine benzer bir Mach konisi oluşturur. Ucuş yonu ile şok dalgası arasındaki yarım acışu şekilde bulunur.
Ucağın burnunun bulunduğu bolgedeki basıncta bir yukselme olur, bu yukselme kuyruk bolgesinde negatif basınca varana dek duzgunce azalır, ucak gectikten hemen sonra basınc aniden normale doner. Bu " yuksek basınc profili" şekli nedeniyle bir N dalgası olarak bilinir. "Patlama" basıncta ani bir değişiklik olduğunda yaşanır; bu nedenle, bir N dalgası, ilki yuksek basınc dalgasının gozlemciye ulaştığı an ve ikincisi basıncın normale donduğu an olmak uzere iki sonik patlama yaratır. Bu, supersonik bir ucağın ayırt edici "cift patlamasına" yol acar. Ucak manevra yaparken, basınc dağılımı karakteristik bir U dalgası şekliyle farklı formlara donuşur.
Patlama, ucak supersonik olduğu surece surekli olarak uretildiğinden, ucağın ucuş yolunu takip eden zeminde dar bir hat oluşturur, acılan bir kırmızı halı gibi gozuktuğunden "sonik halı" olarak bilinir. Genişliği, ucağın yuksekliğine bağlıdır. Patlamanın duyulduğu yerdeki noktadan ucağa olan mesafe, ucağın yuksekliğine veacısına bağlıdır.
Normal calışma koşullarında gunumuzun supersonik ucakları icin, tepe aşırı basınc, bir N dalgası patlaması icin 50 ila 500 Pa (1 ila 10 psf (feet kare başına pound)) arasında değişir. U dalgaları icin tepe aşırı basınclar, N dalgasının iki ila beş katına kadar yukselebilir, ancak bu guclendirilmiş aşırı basınc, sonik patlamanın geri kalan kısmına kıyasla sadece cok kucuk bir alanı etkiler. Şimdiye kadar kaydedilen en guclu ses patlaması 7.000 Pa (144 psf) idi ve maruz kalan araştırmacıların yaralanmasına neden olmadı. Patlama, 100 fit (30 m) yukseklikte ses hızının hemen uzerinde ucan bir F-4 tarafından uretildi.[3] Son testlerde, daha gercekci ucuş koşullarında olculen maksimum bom 1.010 Pa (21 psf) idi. Bazı hasarların - orneğin parcalanan bir camın - bir sonik patlamasından kaynaklanma olasılığı vardır. İyi durumda olan binaların 530 Pa (11 psf) veya daha duşuk basınclardan zarar gormemesi gerekir. Ve genelde, toplumun maruz kaldığı ses patlaması 100 Pa'nın (2 psf) altındadır. Sonik patlamadan kaynaklanan yer hareketi nadirdir ve ABD Maden Burosu ve diğer kurumlar tarafından kabul edilen yapısal hasar eşiklerinin cok altındadır.[4]
Şok dalgasının gucu veya hacmi, hızlanan havanın miktarına ve dolayısıyla ucağın boyutuna ve şekline bağlıdır. Ucak hızı arttırdıkca, şok konisi arac cevresinde daha da sıkılaşır ve cok yuksek hızlarda ve rakımlarda patlama duyulmayacak kadar zayıflar. Patlamanın onden arkaya "uzunluğu", x ucağın uzunluğu olmak uzere 'e bağlıdır. Bu nedenle daha uzun ucaklar patlamalarını daha kucuk olanlardan daha fazla "yayarlar", bu da daha gucsuz bir patlamaya yol acar.
Birkac kucuk şok dalgası ucağın diğer bolgelerinde oluşabilir ve genellikle oluşur.
Daha sonraki şok dalgaları birincisinden biraz daha hızlıdır, daha hızlı seyahat eder ve cok daha belirgin bir N dalgası şekli oluşturarak ucaktan uzaklaşan ana şok dalgasına karışır. Bu, patlamanın daha gurultulu duyulmasını sağlayan şokun hem buyukluğunu hem de "yukselme suresini" en ust duzeye cıkarır. Coğu ucak tasarımında karakteristik mesafe yaklaşık 40.000 fit (12.000 m)'dir , yani bu yuksekliğin altında ses patlaması "daha yumuşak" olacaktır. Fakat, bu yukseklikteki veya altındaki suruklenme, supersonik seyahati ozellikle verimsiz hale getirir, bu da ciddi bir sorun oluşturur.