anlattı. Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF), "Sputnik V" aşısının Turkiye'de uretilmesi icin onde gelen bir Turk ilac şirketiyle anlaşma imzaladığını acıkladı. Rus aşısının Turkiye'de uretimi ve Turkiye uzerinden gerekirse cevre ulkelere de ihracatı icin RDIF ile masaya oturan VisCoran İlac Sanayii A.Ş. Yonetim Kurulu Başkanı, DHA'ya konuştu. 20 yıldır sağlık sektorunde yer aldıklarını soyleyen ve aynı zamanda İstanbul Ticaret Odası Meclis Başkanı, TOBB Yonetim Kurulu Uyesi ve Terra İlac ile Myfarma İlac Yonetim Kurulu Başkanı da olan Ozturk Oran, aşının iki ulke arasındaki teknoloji transferinin ardından, ulkemizde milyonlarca doz uretilebileceği mujdesini verdi.
Rus aşısı Sputnik V icin hali hazırda 40 ulkenin daha talepte bulunduğunu vurgulayan Oran, goruşmelerin aslında 9 ay once başladığını anlatarak "20 yılı aşkın bir suredir sağlık sektorundeyim. İlac uretiyoruz. Pandemi başladığı zaman ben de ne yapabilirim, insanlığın icinde olduğu bu durumun neresinde olabilirim, nasıl bir katkı yapabilirim diye duşunerek Nisan ayında bir calışma icerisine girdim. Araştırma yaptık ve aşının daha etkili olacağına inanarak Ruslarla goruşmeye başladık" dedi.

"GORUŞMELER NİSAN AYINDA BAŞLADI AĞUSTOS'TA MASAYA OTURDUK"
O tarihlerde henuz yerli ve milli aşının gundemde olmadığını soyleyen Oran, "Rusya ile goruşmelerimiz devam etti. Temmuz'da belli bir noktaya geldi. 16 Ağustos'ta da sonuc verdi ve Rusya Yatırım Fonu Başkanlığı (RDIF) ile burada, ulkemizde bir anlaşma imzaladık. Ruslarla bu aşıyı Turkiye'de birlikte uretebilmek icin, butun belgeleri, bilgileri, orada yapılan butun calışmaların verilerini bize ulaştırdılar. Biz de bunları Turkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığımıza intikal ettirdik. Onlar da calışmalarını yaptılar" diye konuştu. İmzaların atılmasıyla beraber eksik kalan prosedurlerin tamamlanması icin halen calışmaların surdurulduğunu belirten Oran, sozlerini şoyle surdurdu: "Şu anda uretimle ilgili Bakanlıktaki surecleri tamamlama noktasına gelmiş durumdayız. Uretim tesisleri icin goruştuğumuz firmalar var. Sonucta bu aşı bu ulkede uretilecek ve hem ulkemizde hem de fazlası buradan başka ulkelere ihrac edilecek. Bizim icin cok onemli, neticede teknoloji transferi Rusya'dan olsa bile aşı Turkiye'de uretilecek ve aynı zamanda yerli bir aşı olacak bir anlamda. Burada uretilip Avrupa ulkelerine ve talep olan diğer ulkelere ihrac edilecek. Ulkemiz icin de insanlık icin de iyi bir gelişme olacak."
"12 ULKEDE KULLANIM ONAYI ALDI, 40 ULKE DAHA SIRADA"
Aşının Faz 3 calışmasının 44 bin kişide yapıldığını belirten Oran, "Faz 3 sonucları bize de ulaştı. Gayet iyi sonuclar cıktı. Bu aşı ile Rusya'da şimdiye dek 1,5 milyondan fazla insan aşılandı. Yaklaşık 12 ulkede de, icerisinde AB ulkesi olan Macaristan ile Sırbistan da olmak uzere, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ulkelerde tescil edildi. Toplantılarımızdan birine 40 ulke dahil oldu. Yani 40 ulke daha kendi ulkesinde bu aşıyı ruhsatlandırmak istiyor. Belki daha fazla ulkede hem kullanılacak, hem de bazı ulkelerin de bizim gibi uretim icin goruşmeleri var Rusya'yla" dedi.
"URETİM KAPASİTESİNDE SORUN YAŞAYACAĞIMIZI DUŞUNMUYORUM"
Uretim kapasitesinde bir problem yaşanmayacağını duşunduklerini acıklayan Ozturk Oran, "Turkiye'de aşı uretebilecek farklı firmalar var. Yuksek kapasitede uretim talebi olursa farklı firmaları da devreye sokup onların da uretimi artırmada katkı sağlayacaklarına inanıyoruz. Onlar (Rusya) ne kadar (uretim) talep edecek, ulkemizin de ne kadar ihtiyacı var, bunlar ileriki gunlerde belli olacak konular. Şu anda bir şey soylemek mumkun değil" şeklinde konuştu. Aşıları ulkelere gore kıyaslamanın da doğru olmadığını soyleyen Oran, sozlerini şoyle surdurdu: "Şu ana kadar cıkmış olan aşılar icerisinde Cin aşısı geleneksel aşı. Rus aşısının da 20 yıllık araştırma gecmişi var. Ebola hastalığı icin yapılan bir calışmanın sonucu. Diğer aşılar da mesela Uğur Şahin Bey'in urettiği, Pfizer aşısı, yine Astra Zeneca aşısı hepsi bu salgınla mucadelede bir anlam ifade ediyor. Cin aşısı, Rus aşısı, İngiliz aşısı diye ayrıma duşmeye gerek yok. Her birinin zaten Dunya Sağlık Orgutu ya da kendileri tarafından da ne kadar başarı sağladığı zaten kamuoyuna acıklanıyor. Şu aşı bundan daha ustundur, demek yersiz olur."
"ON İNCELEMELER YAPILDI AMA TİTCK TARAFINDAN TEKRAR DETAYLI İNCELENECEK"
Turkiye'nin Sputnik V'in Faz 3 calışmalarına dahil olmadığını ancak aşının 44 bin kişilik Faz 3 calışmasına Rusya, Brezilya, Endonezya gibi ulkelerin katıldığını belirten Oran, "Zaten Rusya'da da 1 milyon 500 binden fazla insan aşılandı. Burada Faz 3 calışmasına belki de ihtiyac kalmadı ama sağlık otoritelerimiz nasıl uygun gorurse biz ona gore hareket edeceğiz. Bu aşıyla ilgili on incelemeler yapıldı ama tekrar detaylı incelemeler de yapılacak. Neticede bu aşı Turkiye'de Acil Kullanım İzni alacak. Aynı zamanda ruhsatını da alacak, ondan sonra insanlara uygulanacak. Rusya'da da uretilse, burada da uretilse Sağlık Bakanlığı TİTCK onayı olmadıkca bu aşının insanlara uygulanmasını ne biz isteyebiliriz ne de Bakanlık bunu uygun gorur. Mutlaka ruhsat almak zorunda" dedi.
TURKİYE'DE AŞI URETİMİ YAPABİLECEK GMP ONAYLI 4 TESİS VAR"
Turkiye'de, aşı uretimi icin gerekli olan ve uluslararası gecerliliği bulunan iyi uretim sertifikasyonu "GMP (Good Manufacturing Practices" onayına sahip ceşitli firmalar olduğunun altını cizen Ozturk Oran, sozlerini şoyle noktaladı:
"Gerek tesisinin GMP'si gerekse aşı uretimi icin GMP almış olan, hatta (endustriyel duzeyde uretim icin gerekli olan) biyoreaktorleri olan firmalar da var. Dolum tesisleri var, aşı uretiminde artık bir problem olmaz Turkiye'de. Belki biraz gecikti, zaman aldı bu surec ama herkes tedbirlerini aldı. Halihazırda 4 firma aşı uretebilecek GMP onaylı tesislere sahip. Ne kadar aşı uretecekse, siparişler alındığı zaman, hepsi buna uygun kapasitede uretime başlayabilir. 3 vardiya calıştırırsınız, uretim kapasitesini uc katına cıkarırsınız. Talep ve ihtiyac olduğu surece problem olmaz. Gerekirse uretim yerleri birkac vardiya calıştırılır ve istenilen dozu uretilebilirler. Rusya'dan Turkiye'ye aşının teknoloji transferi yapılacak. Ondan sonra da deneme uretimleri başlayacak. Gerekli inceleme ve onaylardan sonra da normal uretime gecilecek. Ruslar aşının teknolojisini sozleşmemiz gereği Turkiye'ye vereceklerini taahhut etmiş oldu. Turkiye de hangi tesiste olacaksa, Rus teknolojisi ile orada uretilecek. Şu anda Cin aşısı vatandaşlarımıza ucretsiz uygulanıyor. Bu aşıyla ilgili karar da Sağlık Bakanlığımız nasıl uygun gorecekse ona gore verilecek. Bu sureclerden gecmek gercekten cok kolay değil. Zorlu bir surecten gectik. Sık sık Rusya tarafıyla pandemi de olduğu icin cok zor koşullarda bir araya gelebildik. Daha cok Zoom toplantılarıyla goruşebildik. 50'nin uzerinde Zoom toplantısı yaptık. Her toplantıya karşı taraftan ust duzey 8-10 kişi katıldı. Onlar da Turkiye'yi merak ettikleri icin cok ilgi duyuyorlar, biz de bu aşıyı ulkemize nasıl getirebiliriz, diye gercekten yoğun bir calışmayla bu aşamaya getirdik."
İŞBİRLİĞİNİ BAKAN MEVLUT CAVUŞOĞLU DUYURMUŞTU
Rusya Doğrudan Yatırım Fonu'nun (RDIF), Turkiye'yle yapılan anlaşma neticesinde uretim icin teknoloji transferinin başladığını duyurmasıyla yeniden gundeme gelen Kovid aşısı Sputnik V'in, Rusya'nın yanı sıra Belarus, Arjantin, Birleşik Arap Emirlikleri, Macaristan, Sırbistan, Bolivya, Cezayir, Filistin, Venezuella, Paraguay ve Turkmenistan'da da tescil edildiği bildirilmişti. Gectiğimiz gunlerde ise Rus basınında aşının AB'de tescil edilmesine yonelik Avrupa İlac Ajansı EMA'ya başvurulduğu duyuruldu. Sputnik V, Rusya dışında ilk olarak Hindistan'da uretilmeye başlandı. Rusya, Hindistan'ın ardından Guney Kore, Cin, Brezilya, Belarus ve Kazakistan'la da uretim anlaşmasına varmıştı. Turkiye, aşının uretileceği yedinci ulke olacak. RDIF'e gore, bugune kadar 50'den fazla ulke 1,2 milyar doz Sputnik V aşısı icin talepte bulundu. Dışişleri Bakanı Mevlut Cavuşoğlu, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile 29 Aralık 2020'de gercekleştirilen ortak basın toplantısında "Sayın Putin, Sputnik-V ile ilgili Cumhurbaşkanımıza telefonda bir teklifte bulununca, hemen Cumhurbaşkanımız Sağlık Bakanı'mıza talimat verdiler. Onun neticesinde kurumlarımız arasında mutabakat zaptı imzalandı. Bu iş birliğinin amacı sadece aşı tedariği değil, ortak aşı uretimidir" şeklinde acıklama yapmıştı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da 19 Ocak'ta Rusya'nın Ankara Buyukelcisi Aleksey Yerhov ile goruşmuş ve ardından sosyal medya hesabında, "Kendileri ile Sputnik V aşısı başta olmak uzere sağlık alanındaki iş birliklerimizi değerlendirdik" şeklinde paylaşımda bulundu.
İNAKTİF AŞILAR GİBİ 2-8 DERECEDE SAKLANABİLECEK
Adenovirus teknolojisi ile geliştirilen Sputnik V'in, ikinci ara veri değerlendirmesinde yuzde 91.4'un uzerinde etkinlik acıklanırken aşının 76 kişiyle yapılan Faz 1 ve 2 araştırmalarının sonucları da Eylul ayında The Lancet dergisinde yayımlandı. Sputnik V, şempanzelerde grip hastalığı yapan bir virus olan adenovirusun, genetik olarak koronavirus proteini ile desteklenerek insana veriliyor ve hastalığa karşı bağışıklık sağlıyor. Bu teknoloji yıllardır Ebola, Zika gibi viral hastalıklara karşı deneniyor ve zaten bu yuzden uzun suredir Faz 3 aşamasında olduğu ifade ediliyor. Aşıların icindeki mikroorganizmalar canlı olmakla birlikte, gucsuzleştirildikleri icin insanlarda hastalık yapmıyor. Sadece bağışıklık sistemini uyararak vucudu virusle savaşması icin 'eğitiyor'. İngiliz Oxford'un geliştirdiği Astra Zeneca aşısı da aynı teknolojiye dayanan bir aşı. Adenovirus (viral vektor) aşılarının en avantajlı yanı ise tıpkı inaktif aşılar gibi 2 ila 8 derece arasındaki ısıda, yani rutin olarak kullanılan aşı dolaplarında saklanabiliyor olması.

- İstanbulKaynak: Demiroren Haber Ajansı / Ozlem YURTCU KARABULUT