ABD Başkanı Joe Biden'ın resmen goreve başlamasıyla Turkiye-ABD ilişkileri de yeni bir doneme girdi. Eski Başkan Donald Trump doneminde Pastor Brunson olayı ve S-400 alımı nedeniyle yaptırıma maruz kalan Turkiye, Biden yonetimiyle daha kurumsal ve ongorulebilir bir ilişki kurmak istiyor.
İlişkilerin yonunu ve geleceğini, tarafların YPG ve S-400 sorunlarının da yer aldığı beş başlıkta izleyecekleri politikalar ve anlayışlar belirleyecek.

Taraflardan yapılan acıklamalar, ABD acısından S-400 konusunun, Turkiye acısından ise ABD'nin Suriye'de YPG'yi desteklemesinin oncelikli sorun olarak gorulduğunu ortaya koyuyor.
Biden yonetiminder ABD-turkiye arasındaki ilişkilerinde beş onemli başlık one cıkıyor:
1. Demokrasi sorunu ve Biden'ın Erdoğan'ı 'otokratik' olarak tanımlaması
Eski Başkan Barack Obama yonetiminde sekiz yıl boyunca ABD Başkan Yardımcısı olarak gorev yapan Biden, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Obama arasındaki diyalogun 2013'ten itibaren seyrelmesinin ardından Turkiye ile ilgili dosyalarla doğrudan muhatap olmuştu.
Ocak 2016'da Turkiye'ye yaptığı resmi ziyaret sırasında muhalif gazeteci, akademisyen ve sivil toplum aktivistleri ile goruşerek Ankara'nın tepkisini ceken Biden, ifade ozgurluğu başta olmak insan hakları ve demokrasi konusunda net mesajlar vermişti.




Biden, Ocak 2020'de New York Times editorleri ile yaptığı bir goruşme sırasında Erdoğan'ı "otokratik" bir lider olarak suclayarak, demokratik yollarla gorevden uzaklaşması icin Turk muhalefetini destekleyebileceklerini ifade etmişti. Erdoğan ve diğer yetkililer, Biden'ı Turkiye'nin ic işlerine mudahale etmekle suclayıp sert bir dille eleştirmişlerdi.
ABD'nin yeni yonetiminin Trump'tan farklı olarak demokrasi konusunu kuresel bir sorun olarak gorup, dış politikanın onemli bir parcası haline getirmeyi planladığı biliniyor. Biden'ın ileriki donemlerde kuresel capta bir "Demokrasi Zirvesi" gercekleştirmek istediği, boylece populist liderlerin dunyada giderek artan şekilde demokrasiyi zayıflatma girişimlerine set cekmeyi amacladığı kaydediliyor.
Bu kapsamda, demokrasi konusunun ozellikle gerileyen ifade ve basın ozgurluğu, muhalif gazeteci ve siyasetcilerin tutuklanması gibi uygulamalar uzerinden Ankara-Washington diyaloğunun onemli bir unsuru olacağı ongoruluyor.
Ankara, Biden'ın Erdoğan ile ilgili ifadelerini secim kampanyası sırasında yapılmış bir siyasi değerlendirme olarak goruyor ve on plana cıkartmamaya calışıyor. Ancak Washington'un Turkiye'de yaşanacak olası insan hakları ihlallerine tepki vermeye devam edeceği, bunun da taraflar arasında onemli sorunlar yaratabileceği ongoruluyor.
[h=3]2. ABD icin en onemli sorun S-400'ler[/h]Trump yonetiminde olduğu gibi Joe Biden ve ekibi de Turkiye ilişkilerde en onemli sorun olarak Rusya Federasyonu'ndan alınan S-400 hava savunma sistemlerini goruyor.
Biden'ın Dışişleri Bakanlığına aday gosterdiği Anthony Blinken'ın Kongre'de Turkiye ile ilişkiler hakkında yaptığı değerlendirmeler bunu somut bir şekilde ortaya koydu.




Blinken'ın Turkiye'den "sozde stratejik ortak" olarak bahsetmesi, bir muttefik gibi davranmamakla ve hatta Rusya ile aynı cizgide olmakla suclaması, Ankara'ya donuk olumsuz bakış acısının S-400'leri topraklarında konuşlandırmasının da otesinde bir cerceveye dayandığını gosterdi.
Blinken, Trump yonetiminin Aralık ayında acıkladığı S-400 yaptırımlarının yaratacağı etkiye gore daha fazlasına gerek olup olmadığına karar vereceklerini belirterek, yaptırım kartının Biden yonetiminin de masasında kalmaya devam edeceğini ortaya koymuş oldu.
Erdoğan'ın gecen hafta S-400 konusunda ikinci batarya icin Rusya ile goruşmelerin devam edeceğini acıklaması ise Ankara'nın Washington'un bu konudaki yaklaşımını cok onemsemediği ve geri adım atmayacağı değerlendirmelerine yol actı. Taraflardan yapılan acıklamalar, S-400 konusunun Biden yonetimi sırasında da Turkiye-ABD ilişkilerinin en zorlu başlıklarından biri olacağını gosteriyor.
3. Ankara, ABD'nin YPG ile ortaklığına dikkat cekiyor
Turkiye acısından ABD ile ilişkilerdeki en temel sorun, Washington'un IŞİD ile mucadelede YPG'yi sahadaki silahlı ortağı olarak kullanmaya devam etmesi ve askeri-siyasi desteğini surdurmesi.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, bir demecinde, taraflar arasındaki en onemli sorunun YPG olduğunu kaydetmiş ve sorunun cozulmemesi durumunda ilişkilerdeki guven bunalımının devam edeceği mesajını vermişti.




Dışişleri Bakanı Mevlut Cavuşoğlu da IŞİD'e karşı YPG'nin desteklenmesi politikasının Biden'ın da icinde yer aldığı Obama doneminde oluşturulduğunu anımsatıp, Ankara'nın beklentisinin "Biden yonetiminin bu hatadan donmesi" olduğunu kayda gecirmişti.
Ancak ABD yonetiminin mevcut politikayı değiştirmesi beklenmiyor. IŞİD'in hala bir teror ağına sahip olduğunu, saldırı yeteneğinin tamamen yok edilmediğini kaydeden ABD'ye gore, ozellikle doğu Suriye'de yerel Kurt yonetimlerini desteklenmesi IŞİD ve benzeri radikal orgutlerinin yeniden guc toplamasını engellemek icin buyuk onem taşıyor.
ABD Savunma Bakanı olarak atanması beklenen Lloyd Austin'in de ABD Merkez Kuvvetler Komutanı (CENTCOM) olduğu surede YPG'nin yerel ortak olarak desteklenmesi politikasının mimarlarından olması dikkat cekiyor. Aynı şekilde IŞİD ile mucadeleden sorumlu temsilci olarak gorev yaptığı sırada Ankara'nın tepkisine neden Brett McGurk'un de yeni yonetimde gorev yapacak olması Washington'un politikasında buyuk değişiklik olmayacağı olarak değerlendiriliyor.
4. Libya, Doğu Akdeniz, Dağlık-Karabağ gibi bolgesel sorunlar one cıkacak
Yeni donemde Turk ve ABD diplomasilerini meşgul edecek onemli konuların başında bolgesel sorunlar geliyor. Trump yonetiminin aksine Biden ekibinin, başta NATO muttefikleri olmak uzere, bu sorunları cok taraflı ortamlarda ele alması ongoruluyor.




Bakan Cavuşoğlu, yeni ABD yonetiminden Turkiye giderek artan jeopolitik onem ve rolunu gormesini beklediklerini, bu kapsamda bolgesel sorunları konusunda işbirliği yapmaya hazır olduklarını kaydetmişti.
Suriye'de YPG konusu dışında benzer politikalara sahip olan Turkiye ve ABD, Libya bunalımından da onemli olcude ortuşuyorlar. Son donemde gerilim azalsa da ABD'nin Doğu Akdeniz bunalımında Turkiye'yi daha fazla sorumlu tutuyor olması ileriki surecte Turk-Yunan yumuşamasının bozulması durumunda Washington'u daha net pozisyon almaya itebilir değerlendirmeleri yapılıyor.
Washington acısından bir diğer onemli surec ise Kıbrıs sorunu. Turkiye ve Kuzey Kıbrıs'ın iki devletli bir cozume yonelmesi ve kapalı Maraş'ın statusunun değiştirilmesi gibi adımların ABD'de rahatsızlık yaratacağı değerlendiriliyor. Turkiye'nin Azerbaycan-Ermenistan catışması sırasında Baku yonetiminin yanından yer alması, askeri ve siyasi destek vermesi de Washington tarafından olumsuz bir adım olarak not edildi.
Ancak bu sorunların da otesinde Turkiye'nin tum bolgesel sorunlarda surecleri Rusya ile kurduğu işbirliği cercevesinde yurutuyor olması, Ankara-Moskova arasında savunma sanayini de kapsayacak şekilde bağların guclenmesi ABD'nin tepkisini cekecek bir olgu olarak one cıkıyor.
Blinken'ın Kongre onayı surecinde Turkiye'nin Rusya cizgisinde olduğunu, bir muttefik gibi davranmadığını kayda gecirmesi bu noktada verilmiş onemli bir mesaj olarak okunuyor.
[h=3]5. Halkbank Davası ve Gulen'in durumu[/h]Trump yonetiminin gorevden ayrılmasının ikili ilişkilerdeki en somut yansıması Halkbank davası kapsamında olabilir. Trump, Erdoğan'ın talebi uzerinde İran yaptırımlarını delmekle suclanan Halkbank'a karşı izlenen idari ve adli surecleri yavaşlatmaya calışmakla suclanmıştı.




Yeni yonetimin ise bu surecte siyasi etkisini kullanmayacağı ve karar alıcıların daha rahat sureci sonlandıracağı yapılan değerlendirmeler arasında. 2021 bahar aylarında sonlanması beklenen mahkeme surecinde Halkbank'ın suclu bulunması ve buna bağlı olarak onemli bir para cezasına carptırılması Ankara-Washington diyalogunu olumsuz etkileyebilecek bir gelişme olarak goruluyor.
Yeni donemde onemli bir ilerleme beklenmeyen konuların başında Fethullah Gulen'in iadesi geliyor. Turkiye, Gulen'in iadesiyle ilgili girişimlerini 15 Temmuz darbe girişiminden sonra Biden'ın da icinde olduğu Obama yonetimine yapmış ama yanıt alamamıştı. Joe Biden yonetiminin Gulen konusunda pozisyon değiştireceği ongorulmuyor.