Fransa'nın Ruanda soykırımındaki rolune ilişkin donemin Cumhurbaşkanı Francois Mitterand'a ait arşivler uzerinde calışma yapan Fransa Ulusal Araştırma Merkezi (CNRS) Araştırma Direktoru Francois Graner, Fransa'nın, 800 binden fazla kişinin olduğu Ruanda soykırımında Hutu hukumetine sağladığı desteğin suc ortaklığı olarak adlandırılabileceğini belirtti.
Ruanda soykırımında Fransa'nın rolu hakkında uzun yıllardır araştırmalar yapan Graner, verdiği hukuk mucadelesi sonucu Haziran 2020'de Danıştay'ın kararıyla arşivler uzerinde calışmalar yurutuyor.
Raphael Doridant ile "Fransız devleti ve Ruanda'da Tutsi soykırımı" adlı kitabı kaleme alan ve Fransa'nın Afrika politikasına ilişkin calışmalar yapan Survie Derneğinin uyesi Graner, Fransa'nın Ruanda soykırımındaki rolu ve arşivler uzerinde yaptığı incelemelere ilişkin AA muhabirine acıklamalarda bulundu.
Graner, Fransa'nın yuruttuğu siyasetle Ruanda'nın kendi etkisi altında kalmasını istediğini belirtti.
"Fransa, soykırımı yapan rejimin ayakta durması icin yoğun askeri destek de verdi"
"Arşivlerin tamamı Fransa'nın Hutulara desteğini doğruluyor. Fransız yetkililer, soykırım hazırlığı yapıldığına dair bilgilendiriliyordu." ifadesini kullanan Graner, Fransa'nın sadece soykırım sırasında değil, soykırım oncesinde ve sonrasında da Hutulara destekte bulunduğunu vurgulayarak, şunları kaydetti:
"Fransa'nın desteği ceşitli. Bu destek soykırım oncesinde, sırasında ve sonrasında farklı. Fransa siyasi, diplomatik ve bir donem medyatik destek verdi. Rejimin ayakta durması icin yoğun askeri destek de verdi. Bu askeri destek soykırım oncesi askeri eğitim ve silah temini şeklinde oldu. Soykırım yapanlara silah desteği soykırım sırasında ve sonrasında gizlice devam etti."
Graner, Fransa'nın soykırım oncesinde Hutulara sağladığı silahların bilgisinin arşivlerde yer aldığını belirtti.
Arşivlerde yapılan incelemelerde Fransa'nın, soykırımda suc ortağı tespit edilip edilmediğine değinen Graner, "Suc ortaklığından bahsetmek icin 3 unsur olmalı. Bunlar, sucu işleyenlere destekte bulunmak, destek verilen kişilerin eylemlerini bilmek, işlenen sucta etki yaratmak. Arşivlerin ve belgelerinin tamamında bu 3 unsur bulunuyor. Fransa'nın, soykırımı yapanlara sağladığı destek suc ortaklığı olarak adlandırılabilir." değerlendirmesinde bulundu.
"Fransa, soykırım yapanları destekledi cunku siyasi olarak işine geliyordu"
Graner, ancak arşivlerde Fransızların doğrudan soykırıma katıldığına ve Fransa'nın soykırım yapma niyeti olduğuna ilişkin bilgi gormediğini soyledi.
"Fransa, soykırım yapanları destekledi cunku siyasi olarak işine geliyordu. Ruanda'yı etki alanında tutmayı ve ona sadık bir rejime sahip olmayı sağlayan bir politika izlemeyi secti. Aşırıcı Hutular Fransa'nın en sadık destekcileriydi." diyen Graner, 1994'te Ruanda'da bulunan "Fransız askerlerin ve paralı askerlerin", donemin Ruanda Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana'ya yonelik saldırıya katılmış olabileceğini, bu konunun acıklığa kavuşturulması gerektiğini vurguladı.
Graner, Fransızların askerlerinin ve "paralı askerlerin" Ruanda'da neler yaptığının da araştırılması gerektiğini kaydederek, "Arşivler, Ocak 1994'te Ruanda'nın silahsızlanması gerekirken Fransa'nın Ruanda'ya silah gonderdiğini ancak Birleşmiş Milletlerin (BM) bu silahlara el koyduğunu gosteriyor." dedi.
Arşivler uzerinden yaptığı calışmaları yayımlamayı duşunduğunu belirten Graner, Ruanda soykırımına ilişkin askeri arşivlere henuz erişemediğini aktardı.
"Arşivlerde, Francois Mitterrand'in ismi surekli yer alıyor"
Graner, uyesi olduğu Survie Derneğinin, Ruanda soykırımında sağladığı silahlar nedeniyle bazı Fransızlar hakkında suc duyurusunda bulunduğunu anlattı.
"Arşivlerde, Francois Mitterrand'in ismi surekli yer alıyor. Mitterand'ın etrafında kucuk bir grup vardı." ifadesini kullanan Graner, bu grubun eski Cumhurbaşkanı Mitterand doneminde Dışişleri Bakanlığı yapan Alain Juppe, Mitterand'ın genel sekreteri Hubert Vedrine, danışmanı Christian Quesnot ve Genelkurmay Başkanı Jacques Lanxade olduğunu soyledi.
Graner, "Herkesin rolu farklı. Mitterand siyaseti belirliyordu. Onemli kararları o aldı. Lanxade, Quesnot ve General (Jean-Pierre) Huchon, Mitterand'ı etkiliyordu ve ona (soykırıma ilişkin) verdiği bilgilerden bazıları carptırılmış bilgiydi. Bu cok onemli. Dışişleri Bakanı da (Ruanda'daki) buyukelci uzerinden bir rol oynuyordu. Herkes kurumların belirlediği rolu oynuyordu ancak piramidin başında Mitterand vardı." diye konuştu.
Ruanda'da 1994'te Hutular, donemin Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana'nın ucağının duşmesinden sorumlu tuttukları Tutsilere karşı soykırım başlatmıştı. Ulkede 100 gun suren katliamda 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetmişti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yusuf Ozcan