Kısa sure once duzenlenen ve TBMM tarafından kabul edilen sosyal medya yasası ile beraber hayatımıza hem yeni tartışmalar hem de yeni kavramlar girdi. Sosyal medya yasası ile birlikte duymaya başladığımız kavramlardan biri de unutulma hakkı. Aslında unutulma hakkının gecmişi cok daha onceye dayanıyor.
Sosyal medya yasası oncesi de dunya ve ulkemiz hukukunda her bireyin internette unutulma hakkı var. Fakat pek cok kişi boyle bir hukuki hakka sahip olduğunu bilmiyor. Sizin icin sosyal medya yasası ile birlikte duymaya başladığımız internette unutulma hakkı nedir, nasıl kullanılır sorularının yanıtladık ve hem dunyada hem de ulkemizde bu hakkın nasıl değerlendirildiğini anlattık.
[h=2]Unutulma hakkı nedir?[/h]
Yabancı hukuk kaynaklarında "The right to oblivion." ya da "The right to be forgotten." olarak gecen unutulma hakkı en temel anlamıyla; kişinin internet aramaları sonuclarında adıyla ilgili cıkan haber, fotoğraf, video, bilgi ve belge gibi verilerin artık internet arama sonuclarında olmasını istememe hakkıdır.
Yalnızca kişiler değil, kurumlar da unutulma hakkına sahiptir. Elbette bu hakka sahip olduğu icin herkes kendisiyle ilgili dilediği veriyi sildiremiyor, bazı istisnalar var. Bu istisnalar; verilerin bilimsel, istatistiksel ya da tarihsel amaclarla kullanılıyor olma durumu. Eğer boyle bir durum varsa kişi, verileri sildiremiyor.
[h=2]Sosyal medya yasası ile hangi durumlarda unutulma hakkından faydalanılabilir?[/h]
Veriler kişi tarafından isteyerek ya da bir zorunluluk nedeniyle paylaşıldıysa ama durustluk kuralına uygun bir şekilde işlenmediyse, Verileri toplayan kişi meşru ve belirli amaclarla, acık ve olculu bicimde verileri toplamadıysa, Veriler, veriler toplandığı sırada kişiye anlatılan meşru ve belirli amaclar dışında kullanılmışsa, Veriler konuyla ilgili, olay hakkında yetersiz ve soz konusu amaca uygun değilse, Veriler guncel değil ya da yanlış bilgiler iceriyorsa, Verilerin toplanması icin anlatılan meşru amac icin gerekli gorulen sure gecmişse, Kişiler unutulma hakkı kapsamında soz konusu verilerin arama motoru sonuclarından kaldırılması icin başvuruda bulunabilir. İstisnai durumlar dışında kişinin sildirmek istediği veriler aşağıdaki şartlardan birini ya da birden fazlasını taşıyorsa arama sonuclarında cıkan verilerin silinmesi gerekmektedir. Başvuru sonrası veriler değerlendirilir ve uygun gorulenler kaldırılır.
[h=2]Unutulma hakkı nasıl kullanılır?[/h]
Arama motoru sonuclarında kendisi hakkında cıkan verilerin silinmesini isteyen kişi, ilk olarak arama motoru şirketine bu talebini iletmelidir. Talep sonrası eğer arama motoru şirketi olumsuz yanıt verdiyse ya da herhangi bir yanıt vermediyse Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na başvuru yapılabilir.
Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na yapılan şikayet başvurusunda konu ile ilgili detaylar acıkca belirtilmelidir. Kurum, değerlendirme sırasında şu sorularla konuya yaklaşıyor; verilerin oznesi bir cocuk mu, hakaret niteliği var mı, veriler guncel mi, kişi hakkında onyargı oluşturuyor mu, yayınlar gazetecilik cercevesinde mi yapılmış, kişi hakkında risk oluşturuyor mu?
Tum bu değerlendirmeler sonucunda Kişisel Verileri Koruma Kurumu, soz konusu verilere arama sonuclarında yer verilmemesine karar verdiği zaman, karar ile ilgili tum esasları arama motoru şirketine bildiriyor ve gereğinin yapılmasını talep ediyor.
[h=2]Unutulma hakkının ortaya cıkışı ve hukuktaki yeri:[/h]
Sosyal medya yasası ile birlikte duymaya başladığımız unutulma hakkı ilk kez 2012 yılında Avrupa Komisyonu’nda gundeme geldi. Pek cok kez daha gundeme gelen bu hak, en son 2014 yılında Avrupa Birliği yuksek mahkemesi olan Avrupa Adalet Divanı tarafından resmen bir karara bağlandı.
Avrupa Adalet Divanı’nın kararı cercevesinde Google ve Bing arama motorları kullanıcıların unutulma hakkı taleplerini kabul ediyorlar. Avrupa Birliği uyesi ulkeler başta olmak uzere pek cok ulke internette unutulma hakkını tanıyor.
Ulkemizde ise Yargıtay Genel Hukuk Kurulu 2015 yılında aldığı bir kararda, unutulma hakkı terimini kullanarak direkt olarak Avrupa Adalet Divanı’nın almış olduğu karara atıfta bulunmuştur ve ustun bir kamu yararı olmadığı muddetce dijital hafızada yer alan olumsuz detayların silinmesini istemenin kişinin hakkı olduğunu soylemiştir.
[h=2]Sosyal medya yasası ve unutulma hakkı ile ilgili eleştiriler:[/h]
Sosyal medya yasası duzenlemesi ilk gundeme geldiği gunden beri pek cok eleştiriye ve tartışmaya neden oldu. Eleştirilen kavramlardan biri de unutulma hakkıydı. Hak ile ilgili en cok dile getirilen eleştirilerden biri, bu hakkın başka bir temel hak olan ifade ozgurluğu ile celişiyor olduğu.
Avrupa Adalet Divanı’nın kararı sonrası unutulma hakkını ilk uygulayan arama motorlarından biri olan Google’ın baş hukuk danışmanı David Drummond verdiği bir roportajda; bunun ifade ozgurluğune aykırı olduğunu ve aynı zamanda cifte standart olduğunu, her bilginin her arama motorunda olması gerektiğini soylemişti.
Konu ile ilgili diğer bir eleştiri ise olayın mali yanı. Unutulma hakkının duzenli olarak uygulanması icin gerekli teknik altyapıya yapılacak masrafların, arama motoru şirketlerinin ekonomik cıkarlarına uygun olmadığı soyleniyor.
Sizin icin sosyal medya yasası ile birlikte sık sık duymaya başladığımız unutulma hakkı nedir, nasıl kullanılır sorusunu yanıtladık ve bu hakkın dunya ve ulkemiz hukukundaki yerini anlattık. İnternette unutulma hakkı ile ilgili duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.