Rusya doğumlu bir girişimci olan Pavel Valerievich Durov, Telegram’ın ve Telegram’dan once de Rus Facebook’u olarak tanınan VKontakte sosyal medya platformunun kurucusu olarak tanınıyor. Her zaman ilginc ve biraz haşarı bir kişilikte olan Pavel Durov’un hayatı da bu yonde kacınılmaz olarak ilerlemiş olarak karşımıza cıkıyor.
Devletler ve ozellikle Rusya ile başını surekli bir şekilde belaya sokan Pavel Durov, nihayetinde WhatsApp’ın en son yaptığı hareket ile Mark Zuckerberg’e actığı savaşta Telegram cephesinde bir adım one gecmeyi başarmış gibi duruyor. Fakat tum bunlara detaylı olarak gelmeden once gelin hep beraber Pavel Durov kimdir? Hayatının erken aşamalarından bu yana yakından bakalım.
[h=2]Pavel Durov’un erken hayatı ve ailesi:[/h]
Tam ismiyle Pavel Valerievich Durov, 10 Ekim 1984 yılında (Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg’den 5 ay sonra) Saint Petersburg’da dunyaya geldi. Cocukluğunun buyuk bir kısmını Filoloji alanında bir profesor olan babası nedeniyle İtalya’nın Turin şehrinde gecirdi. Babası, uzun yıllar Turin’de gorev yaptığı icin Pavel Durov, universiteye kadar olan eğitim hayatını İtalya’da tamamladı. 17 yaşındayken Rusya’ya geri donen Durov, fizik ve matematik okuluna girdi.
Durov, 2006 yılında babasının izinden giderek, Saint Petersburg Devlet Universitesi’nde yine babasının başında bulunduğu Filoloji bolumunden birincilikle mezun oldu. Pavel Durov’un universiteden mezun olduğu 2006 yılı, ağabeyi matematik dehası Nikolai Durov ile Rus Facebook’u olarak adlandırılan VKontakte’nin de temellerinin atıldığı yıl oldu. Bu noktadan sonra Pavel Durov’un bir girişimci olarak tanınmaya başladığı ve Rusya ile başını belaya soktuğu yıllar başlamış oldu.
[h=2]Telegram ve VK’nın ardındaki isim aslında Pavel değil, bir matematik dehası olan ağabeyi Nikolai Durov'du:[/h]
Pavel Durov da bilgisayar ve programlama tarafında epey başarılıydı. Hatta bir donem okulunun internet sitesini de hacklemiş olsa da VK platformunun kuruluş ve populerleşme yıllarına gecmeden once, ağabeyi Nikolai Durov’dan bahsetmek daha doğru olacaktır. 1980 yılında doğan Nikolai Durov, matematik ve programlama alanlarında bir deha olarak anılıyor.
1996, 1997 ve 1998 yıllarında uluslararası matematik olimpiyatlarına katılan Nikolai, henuz daha 16 yaşındayken uc yıl ard arda altın madalyayı almayı başarmıştı. Universite yıllarında bilgisayar programcılığı ile uğraşan ve bu dalda da yarışmalar kazanan Nikolai Durov, kardeşi Pavel Durov’un fikirlerini hayata geciren yegane zek olarak anılıyor.
[h=2]Facebook'tan esinlenerek kurduğu VKontakte ile Pavel Durov milyoner oldu. Ancak hesaba katmadığı bir şey vardı: Rusya[/h]
2006 yılında universiteden mezun olduğunda Pavel Durov, Facebook’tan oldukca fazla etkilenerek aklında oluşturduğu Rus sosyal medya platformu VK’yı hayata gecirmek icin ilk adımlarını atmaya başladı. Abisi Nikolai Durov’un yazdığı site ile hayalini gercekleştiren Pavel Durov, asıl servetini 2014 yılına kadar yoneticiliğini yaptığı, beklentilerini aşan VKontakte’ye borclu.
2006 yılında kurulan VKontakte’nin buyuk başarı yakalaması sayesinde Pavel Durov, 260 milyon dolara yakın para kazandı. VK’nın tahmini değeri ise 3 milyar dolar civarına ulaşıpekullanıcı sayısı yuz milyonları bulmuştu. Bir sure işler yolunda gittikten sonra Pavel Durov’un başı Rus yetkililer ile derde girmeye başladı. 2011 yılında VK, hukumete muhalif olan Rus avukat ve aktivist Alexei Navalny’nin destekcilerinin toplanma platformu olmaya başlamıştı. Bu durum da Pavel’in başını Rus hukumeti ve polis ile derde sokmaya başladı.
[h=2]Pavel Durov’un başı Rus hukumeti ile derde giriyor:[/h]
2011 yılında gercekleşen secimin ardından Rus hukumeti, Alexei Navalny’nin VK hesabının kapatılmasını ve siteye devlet kontrolunun sağlanmasını istedi. Pavel ise bu isteğe VK hesabından paylaştığı bir kopek fotoğrafı ile olumsuz yanıt verdi. Bu gonderinin ardından evine gelen polis, birkac saat bekledikten sonra Pavel’in kapıyı acmaması uzerine geri cekildi.

Artık Rusya’da işler Pavel icinkotuye gitmeye başlamıştı. 2012 yılında ise Durov, Rusya’nın en buyuk internet şirketlerinden olan Rus hukumet yanlısı Mail.ru’nun VK’yı satın alma girişimine yine VK hesabından paylaştığı orta parmağını gosterdiği fotoğrafı ile yanıt vermişti.
Mail.ru ve devlet tarafından gelen baskılara bir sure daha direnen Pavel Durov, 2013 yılında araba ile bir polis memuruna carpmakla suclandı. Pavel ise araba kullanmayı bile bildiğini iddia ederek bu suclamaları yalanlamıştı.
[h=2]Artık Pavel Durov ve abisi Nikolai icin Rusya’dan ayrılma vakti geliyordu. Gonullu surgun Durov kardeşler yola koyuldu:[/h]
Gittikce artan hukumet baskıları Durov kardeşleri Rusya’da işlerini yapamaz hÂle getirmişti. 1 Nisan 2012 tarihinde Pavel Durov, VK hesabından sitenin yonetimini bıraktığını acıklayan bir yazı paylaştı. Daha sonra bunun 1 Nisan şakası olduğunu soyleyen Durov, Şubat’ta patlak veren Ukrayna krizi sonrasında hukumet tarafından iyice sıkıştırılmaya başlandı.
16 Nisan 2014’te hukumetin, Ukrayna yanlısı protestocuların bilgilerini istemesine ve Alexei Navalny’nin VK hesabının tamamen kapatılması isteğine yine sert bir şekilde olumsuz yanıt verdi. Durov, VK ve Rusya tarafında yolun sonuna gelmişti. Takvimler 21 Nisan 2024’u gosterdiğinde Pavel Durov, daha onceki istifa girişimi gosterilerek resmen VK yoneticiliği gorevinden bir nevi alınmış oldu.
[h=2]Putin'e kafa tutmak:[/h] Hukumete vermeyi reddettiği bilgiler yuzunden Vladimir Putin yandaşlarının VK’yı ele gecirdiğini acıklayan Durov, bu olayın ardından abisi ile Rusya’yı terk etti. VKontakte ofisine baskın yapan Rus polisi doğal olarak Durov kardeşleri vaktinde yakalayamadı. Ardından VK’nın %52 hissesini alarak yoneticiliğe oturan Mail.ru, daha sonra VK’nın kalan hisselerini de satın aldı. Boylece Rusya’nın en buyuk sosyal medya platformunun tek sahibi hÂline geldi.
[h=2]Pavel Durov - Mark Zuckerberg savaşını kızıştıran uygulama: Telegram'ın ortaya cıkışı[/h]
Durov kardeşler Rusya’yı terk ettikten sonra bir sure vatansız olarak ulke ulke dolaştılar. Pavel Durov ayrıca ulkenin şeker endustrisi derneğine 250 bin dolar bağışta bulunarak Karayipler’de cok kucuk bir ulke olan Saint Kitts ve Nevis vatandaşlığı aldı. Bu sayede Durov, İsvicre bankalarında bulunan 300 milyon dolarlık servetini de korumuş oldu. Bu serveti ise Pavel Durov’un yeni uygulaması ve şirketi Telegram uzerine yoğunlaşmasına epey bir yardımcı oldu.
Şifreli mesaj uygulaması olan Telegram, Berlin merkezli olarak buyuk bir tesadufle Facebook’un WhatsApp’ı satın aldığı aynı donemde kuruldu. Uzun sure Telegram’ı ayakta tutmak icin aylık yaklaşık 1 milyon dolar harcayan ve bu surecte pek de para kazandırmadı. Bu donemde Durov, Facebook ve Mark Zuckerberg ile uğraşmaya devam etti. Uğraşlarının meyvesini de 2021'in ilk gunlerinde, WhatsApp’ın yenilediği kullanıcı sozleşmesi nedeniyle başlayan dijital goc sayesinde aldı, Telegram'ın aktif kullanıcı sayısı 500 milyonu gecti.
[h=2]Telegram fikrinin geldiği an aslında Rus polisinin duzenlediği baskındı. Telegram logosunun ise cok komik bir hikayesi var:[/h]
Pavel Durov’un 2011 yılında evine yapılan polis baskının soz etmiştik. Polisler evinin kapısında beklerken abisinin durumundan endişe duyan Durov, abisi Nikolai ile haberleşebileceği guvenli bir uygulamanın veya ağın bulunmadığını o an fark etmişti. Bu durum, Pavel Durov’un aklında Telegram fikrini canlandıran ilk olay oldu. Tabii ki WhatsApp’ın populeritesi ve Facebook’un WhatsApp’ı satın alması da bu surecte etkili oldu.
Telegram’ın simgesi olan kağıt ucağın hikÂyesi de bir hÂyli ilgi cekici olarak karşımıza cıkıyor. 2012 yılında yaklaşık olarak 1.000 euro para, VK’nın merkez binasından kağıt ucak hÂlinde Pavel Durov ve arkadaşları tarafından sokaklara atılmış ve Rus medyasının gundemine oturmuştu. Pavel her ne kadar bu olayın Telegram logosuyla alakası olmadığını soylese de logoyu goren herkesin aklına hÂl 2012’de yaşanan bu olay geliyor.
[h=2]Peki Pavel Durov şu an ne yapıyor?[/h]
Rusya’dan kendini surgun etmiş olmasına rağmen Durov hÂl Putin ile olan cekişmesini sosyal medyadan devam ettiriyor. Bunun yanı sıra Durov, donem donem New York, San Francisco, Londra ve Berlin gibi şehirlerden calışsa da artık genel olarak Dubai’den işlerini yurutuyor.
Net serveti 3 milyar Euro civarında olduğu tahmin edilen Pavel Durov, zaman zaman Telegram hesabından takipcileri ile iletişim kursa da medya da gorunmeyi pek sevmiyor ve her zamanki gizemini korumayı tercih ediyor. Her ne kadar Durov’un Kremlin Sarayı ile barışma ve Rusya’ya donme gibi planları olmasa da Rusya’da haksızlığa ve otoriteye karşı duruşuyla bir kahraman olarak goruluyor, adından sık sık bahsettirmeyi başarıyor. Son donemde Telegram’ın da yukselişe gecmesi ile Pavel Durov’un adını başka projelerle de sık sık duyacağız gibi duruyor.