AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Burumcekci, sanayi uretim endeksine ilişkin, "Son veri hızlı kredi artışı ve karantinaların kaldırılması ile beraber ucuncu ceyrekte yakalanan ivmenin son ceyrek ortasında da korunduğunu gostermektedir." dedi.
Turkiye İstatistik Kurumu (TUİK), 2020 Kasım ayına ilişkin sanayi uretim endeksi sonuclarını acıkladı.
Buna gore, sanayi uretim endeksi, Kasım 2020'de aylık bazda yuzde 1,3, yıllık bazda yuzde 11 artış gosterdi.
Arındırılmamış sanayi uretim endeksinde de yıllık bazda yuzde 8,7 artış gercekleşti.
Sanayi uretim verisine ilişkin olarak AA muhabirine değerlendirmede bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Burumcekci, takvim etkisinden arındırılmış endeksin uc aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin yuzde 9,9 artış gosterdiğini belirtti.
Burumcekci, "Aylık endekslerdeki oynaklık nedeniyle trend acısından daha net goruntu verdiğini duşunduğumuz takvim etkisinden arındırılmış endeksin uc aylık hareketli ortalamasının yıllık değişimi Ocak 2019'da yuzde eksi 8,2 ile dip noktasını gormuştu. Daha sonra gozlenen toparlanmanın zaman zaman dalgalı bir seyirle devam ettiği izlenmiş, bu yıl şubat ayında ise yuzde 8,4 seviyesine kadar yukselmişti. Mart ayından itibaren gozlenen hızlı gerileme sonrası dipten donuş mayıs ayında başlarken, toparlanmanın son ceyrek ortasında da guclu olduğuna işaret ederek yılın en yuksek değerine ulaştı." değerlendirmesinde bulundu.
Mevsimsellik ve takvim etkisinden arındırılmış endeksin bir onceki aya gore yuzde 1,3 artış gosterdiğini anımsatan Burumcekci, sanayi uretiminin ana eğilimi acısından izlenen soz konusu endeksin şubat ayında 119 ile Aralık 2017'den bu yana en yuksek seviyesine cıkarken, salgınla birlikte mart ve nisanda cok sert geri cekilme gozlendiğini ve 2011 yılı nisan ayından beri en duşuk seviyesine indiğini aktardı.
Son 7 ayda ust uste guclu artışlar kaydedilirken, kasımda 128,2 ile yeni tarihi zirveye cıkıldığını soyleyen Burumcekci, şunları kaydetti:
"Soz konusu gostergenin aydan aya buyuk oynaklık gostermesi uretimdeki ana eğilimi belirlemekte zaman zaman zorluk cıkarmaktadır. Ayrıca, bu dalgalanmanın boyutu ozellikle bayram gibi uzun tatillerin yıllık izin donemleriyle cakıştığı (kopru etkisi) zamanlarda, kullanılan yontemlerin arındırmayı yeterince sağlıklı yapamamasından kaynaklı olarak daha da buyumektedir. Bu nedenle, sanayi uretimi ivmesinin gucunu ay bazında değerlendirmektense ceyrekten ceyreğe değişimlere bakmayı daha doğru buluyoruz. Sonuc olarak; ceyrekler bazında bakıldığında bu yıl ilk ceyrekte yuzde 0,7 artış, ikinci ceyrekte yuzde 19,9 ile belirgin guc kaybından sonra ucuncu ceyrekte yuzde 30,3 gibi cok guclu bir artış kaydedilmişti. Son ceyrekte de daha ılımlı da olsa artışla devam ediliyor."
-Tum sinyaller milli gelir buyumesinin 2020'nin son ceyreğinde ılımlı guc kaybettiğine işaret ediyor
Tum sinyallerin milli gelir buyumesinin 2020 yılının son ceyreğinde ılımlı guc kaybettiğine işaret ettiğini aktaran Burumcekci, şu ifadeleri kullandı:
" Son ceyrek gorunumu oncu gostergelere bakıldığında, Turkiye Satınalma Yoneticileri Endeksi (PMI) endeksi mevsimsel duzeltilmiş ekim-aralık ortalaması (52,0) ile onceki ceyreğe gore (54,7) sınırlı azalırken, Merkez Bankası Reel Kesim Guven Endeksi (RKGE) ekim-aralık ortalaması (109,2) ise onceki ceyrekten (103,4) yuksek gercekleşmiş, kapasite kullanımı ortalaması yuzde 75,2 ile onceki ceyreğe (%72,7) gore belirgin artmış, tuketici guven endeksinde ise 80,7 ile onceki ceyreğe gore (81,2) hafif azalış gozlenmişti. Başta turizm olmak uzere hizmet sektorlerinde ve dış talepte ise zayıflık devam etmişti."
Mevcut parasal sıkılaşmanın aktivite ve ic talep uzerindeki etkilerinin henuz sınırlı kalması ve sanayi uretiminde yakalanan guclu ivmenin parasal sıkılaşmanın daha cok 2021 yılını etkileyeceğini duşundurduğunu soyleyen Burumcekci, "Son veri, hızlı kredi artışı ve karantinaların kaldırılması ile beraber ucuncu ceyrekte yakalanan ivmenin son ceyrek ortasında da korunduğunu gostermektedir." dedi.
Dış talebin toparlandığına dair işaretler alındığını ancak başta turizm olmak uzere hizmet sektorlerinin benzer olcude toparlanma gostermediğinin izlendiğini belirten Burumcekci, "Ayrıca, bankacılık kredi hacmi trend buyume hızını gecmiş yıllar ortalamalarının hafif altına gerilettiği izlenmektedir. Ancak son ceyrek oncu gostergeleri ekonomik aktivite ve ic talepte bariz bir yavaşlamanın gozlenmediğini yansıtmaktadır. Bu bağlamda, yılın geneli icin milli gelir buyume gercekleşmesinin yuzde 1,5-2,0 aralığında olması daha olası gorunuyor." değerlendirmesinde bulundu.
Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan ise verilerin olumlu olduğunu belirtti.
Talep gostergelerinin guclu seyrini devam ettirdiğini ifade eden Erkan, 2020'nin 2. ceyreğindeki kapanma etkisi sonrasında yılın 3. ceyreğinde başlayan hızlı toparlanma etkisinin ekim ve kasım donemine de yansıdığını aktardı.
Erkan, "Ekonomik normalleşme doneminde, uretimdeki hızlanmanın yanı sıra kısıtlama etkilerinin de gorulmeye başlandığı icinde bulunduğumuz donemde uretim kanallarının acık tutulması yine sektorun daha olumlu gorunmesini sağlayacaktır. 2020'nin 3. ceyreğinde de hukumetin kredi kanallarını gevşek tutmak başta olmak uzere ekonomiyi destekleme anlamında etkilerinin yansımaları surmektedir." ifadelerini kullandı.
Capital Economics Gelişmekte Olan Piyasalar Kıdemli Ekonomisti Jason Tuvey de sanayi uretiminin ekonomik iyileşmenin 4. ceyreğin ortasında da guclu kaldığını gosterdiğini soyledi.
Tuvey, verinin 3, ceyrekteki hızlı toparlanmanın 4. ceyreğin birinci ve ikinci aylarında da surduğunu gosterdiğini dile getirdi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Burhan Sansarlıoğlu